‘Ki Sifi Se Si Ka Ba Sisupo sa Ku Ba Teñi kwa Hao?’

“Lika zeo li ka bonahala l’ili, mi ki sifi se si ka ba sisupo sa ku ba teñi kwa hao ni sa ku fela kwa muinelo wa linto?”—MATEU 24:3, NW.

 1, 2. Ki sifi se si bonisa kuli batu ba na ni cisehelo ku za kwapili?

BUÑATA bwa batu ba na ni cisehelo ka za nako ya kwapili. Mina bo? Mwa buka ye bizwa Future Shock, C’aziba Alvin Toffler n’a lemuhile “ku ata kwa ka sipundumukela kwa likopano ze ifanile kwa tuto ya za nako ya kwapili.” N’a ekelize kuli: ‘Se lu iponezi ku tahiswa kwa likwata ze na ni mayemo a nako ya kwapili; ku tahiswa kwa lihatiso za litaba za mwa nako ya kwapili mwa England, France, Italy, Germany ni United States; ku ekezeha kwa lituto za kwa university za ku bonela cimo za kwapili.’ Toffler n’a felize ka ku bulela kuli: “Ka mo ku inezi fela, ha ku na ya kona ‘ku ziba’ za nako ya kwapili ka nzila ifi kamba ifi ye tezi.”

² Buka ye bizwa Signs of Things to Come i bulela kuli: “Muezezo wa ku bata za kwapili ka ku tatuba mitila ya mwa lizoho, ku shalimisisa mwa licwe le li belela, tuto ya bunuhi bo bu tomile fa linaleli, ku itusisa pampili ye ñwi ku za bunuheleli, [buka ya bulauli ye bizwa] I Ching yeo kaufela ki miezezo ye sa koni kamba ki ye si ka tatezana hahulu kwa neku la ku lu fa muhupulo ka za seo nako ya luna ye ipitezi ya kwapili i na ni sona.” Kono mwa sibaka sa ku sikuluhela kwa mihato ya butu, ne lu ka eza hande ku talimela kwa simbule se si buniti—yena Jehova.

 3. Ki kabakalañi hakuli ko ku swanela ku libelela ku Mulimu ka za zibo ya za kwapili?

³ Mulimu wa niti n’a bulezi kuli: “Luli, se ni hupuzi si ka bonahala, mi se ni lelile si ka taha.” (Isaya 14:24, 27; 42:9) Ee, Jehova s’a konile ku fa temuso kwa mufuta wa mutu ka za se si ka ezahala, hañata u ezize seo ka babuleli ba batu. Yo muñwi wa bapolofita bao n’a ñozi kuli: “[Jehova, NW] h’a na ku eza se siñwi, a si ka sebela mulelo wa hae kwa batanga ba hae ba bapolofita.”—Amosi 3:7, 8; 2 Pitrosi 1:20, 21.

 4, 5. (a) Ki kabakalañi Jesu h’a kona ku ba ni tuso ha ku amiwa ku za mwa nako ya kwapili? (b) Ki patisiso mañi ye ama ze ñata yeo baapositola ba hae ne ba ezize?

⁴ Jesu Kreste n’a li yena mupolofita yo mutuna ka ku fitisisa wa Mulimu. (Maheberu 1:1, 2) Ha lu tatubisiseñi bo buñwi bwa bupolofita bo bu mutomo bwa Jesu bo bu bulela cimo ka za lika ze sweli ku ezahala mwahal’a luna cwale. Bupolofita b’o bu lu fa kutwisiso ye tezi kwa neku la se si ka ezahala muinelo wo o maswe wa linto ha u nze u fita kwa mafelelezo mi Mulimu h’a u yolisa ka paradaisi ya fa lifasi-mubu.

⁵ Jesu n’a bonisize kuli n’a li mupolofita. (Mareka 6:4; Luka 13:33; 24:19; Joani 4:19; 6:14; 9:17) Kacwalo, kw’a utwahala baapositola ba hae, ba ne ba inzi ni yena fa lilundu la Likota za Olive ze talimani ni Jerusalema, ha ne ba mu buza ka za nako ya kwapili kuli: “Lika zeo li ka bonahala l’ili, mi ki sifi se si ka ba sisupo sa ku ba teñi kwa hao ni sa ku fela kwa muinelo wa linto?”—Mateu 24:3; Mareka 13:4.

 6. Ki swalisano ifi ye mwahal’a Mateu 24, Mareka 13, ni Luka 21; mi ki puzo ifi ye lu swanela ku cisehela hahulu?

⁶ Mu ka fumana puzo ya bona ni kalabo ya Jesu kwa Mateu kauhanyo 24, Mareka kauhanyo 13, ni kwa Luka kauhanyo 21.a Mwa miinelo ye miñata litaba zeo li ba ze talelezana, kono haki litaba ze swana ka ku tala. Sina ka mutala, ki Luka fela ya bulela ka za ‘matuku a yambukela mwa sibaka se siñwi ni se siñwi.’ (Luka 21:10, 11, NW; Mateu 24:7; Mareka 13:8) Ka ku utwahala, lu swanela ku buza kuli, Kana Jesu n’a bulela cimo ka za likezahalo za mwa nako fela ya bateelezi ba hae, kamba kana n’a kopanyelelize teñi nako ya luna ni se si kwapili a luna?

Baapositola Ne Ba Bata ku Ziba

 7. Ki sifi seo baapositola ne ba buzize luli ka za sona, kono kalabo ya Jesu ne i na ni mayemo mañi?

⁷ Mazazinyana fela pili a si ka bulaiwa kale, Jesu n’a zibahalize kuli Mulimu u hanile Jerusalema, muleneñi o mutuna wa Majuda. Muleneñi w’o ni tempele-tuna ya ona ne li ka sinyiwa. Ba bañwi ba baapositola kacwalo ne ba kupile ‘sisupo sa ku ba teñi kwa Jesu ni sa ku fela kwa muinelo wa linto.’ (Mateu 23:37–24:3) Ku si na kakanyo ka mutomo ne ba beile mwa munahano muinelo wa Sijuda ni Jerusalema, kakuli ne ba si ka utwisisa muinelo wa se si fapili. Kono mwa ku ba alaba Jesu n’a bonezi-hule ku fita fela se ne si ezahalile mwa 70 C.E. ni linako ze ne li atumela kwa silimo seo ili muta w’o Maroma ne ba sinyize Jerusalema.—Luka 19:11; Likezo 1:6, 7.

 8. Ki likezahalo lifi ze ñwi zeo Jesu n’a bulezi cimo?

⁸ Sina ha mu kona ku bala litaba ze talu za mwa Libuka za Evangeli, Jesu na bulezi ka za sicaba ku lwanisa sicaba ni mubuso ku lwanisa mubuso, ku kusufala kwa lico, lizikinyeho, lipono ze sabisa, ni lisupo za kwalihalimu. Mwa lilimo ze mwahal’a ku fa sisupo seo kwa Jesu (33 C.E.) ni ku siyala matota kwa Jerusalema (66-70 C.E.), bapolofita ba buhata ni bo Kreste ba buhata ne ba na ni ku taha. Majuda ne ba ka nyandisa Bakreste, ba ne ba kutaza lushango lwa Jesu.

 9. Bupolofita bwa Jesu ne bu talelelizwe cwañi mwa lilimo za mwanda wa pili C.E.?

⁹ Likalulo zeo za sisupo ne li ezahezi luli, sina fela muituti wa litaba za kwamulaho Flavius Josephus h’a koñomeka taba yeo. U ñola kuli pili Maroma ba si ka u taseza kale, Bomesiya ba buhata ne ba file susuezo ya bukwenuheli. Ne ku bile ni lizikinyeho ze maswe mwa Judea ni kwa libaka ze ñwi. Lindwa ne li tumbukile mwa likalulo ze ñata za puso ya Roma. Kana ne ku bile ni litala ze tuna? Ee, luli. (Mu bapanye Likezo 11:27-30.) Ku cwañi ka za musebezi wa ku kutaziwa kwa Mubuso? Ka silimo sa 60 kamba 61 C.E., buka ya Makolose ha ne i ñozwi, “sepo ya Evangeli” ya Mubuso wa Mulimu ne se i utwilwe ka sipimo se situna luli mwa Africa, Asia, ni Europe.b—Makolose 1:23.

“KIHONA” Mafelelezo

10. Ki kabakalañi ha lu swanela ku lemuha linzwi la Sigerike la toʹte, mi butokwa bwa lona ki bufi?

¹⁰ Mwa likalulo ze ñwi Jesu n’a tahisize likezahalo inge ze ne li ka ezahala ka ku tatamana. N’a bulezi kuli: “Evangeli ye ya mubuso i ka bulelwa . . . kihona ku ka taha mafelelezo.” Libibele za Sikuwa hañata li itusisa “kihona” ka ku ba ni taluso ya ka bunolo fela ya kuli “kacwalo” kamba “kono.” (Mareka 4:15, 17, NW; 13:23) Niteñi, kwa liñolo la Mateu 24:14, linzwi la “kihona” li tomile fa linzwi la Sigerike le li fa taluso ye ekezehile fa sika ili la toʹte.c Boc’aziba ba puo ya Sigerike ba talusa kuli toʹte ki linzwi le li “supa kwa linzwi la nako” le li itusisizwe “ku tahisa nto ye ñwi ye tatama kwa nako” kamba “ku tahisa kezahalo ye tatama.” Jesu kacwalo he na bulezi cimo kuli ku ka ba ni ku kutaza Mubuso mi kihona (‘hamulaho wa fo’ kamba ‘ka ku tatama’) “mafelelezo” na ka taha. Mafelelezo afi?

11. Jesu n’a tomile cwañi mamelelo fa likezahalo ze swalisani luli ni sinyeho ya Jerusalema?

¹¹ Talelezo ye ñwi ya bupolofita bwa Jesu i konwa ku fumanwa mwa likezahalo ze liba kwa mafelelezo a muinelo wa Sijuda. Lindwa, lizikinyeho, ku kusufala kwa lico, ni ze ñwi cwalo, zeo Jesu na bulezi cimo ne li ezahezi mwahal’a mashumi a malalu a lilimo. Niteñi, ku kala ka Mateu 24:15, Mareka 13:14, ni Luka 21:20, lu bala ka za likezahalo ze ne li swalisani hahulu ni sinyeho ye ne i li bukaufi hahulu, mafelelezo ha n’a li fa ngo ni mulomo.—Mu lemuhe mutila u li muñwi wa tundolindoli fa mukoloko.

12. Limpi za Roma ne li amilwe cwañi mwa talelezo ya Mateu 24:15?

¹² Ka k’u nga muhato kwa petuhelo ya Majuda ka 66 C.E., Maroma mwatas’a tamaiso ya Cestius Gallus ba ambeka Jerusalema, ili ku potoloha muleneñi w’o Majuda ne b’a nga kuli u kenile. (Mateu 5:35) Ku si na taba ni ku lwaniswa ki Majuda, Maroma ba fita fa ku kena mwa muleneñi. Kacwalo ba kalisa ku ba “mwa Sibaka se si kenile,” ka ku swana fela ni mwa n’a bulelezi cimo Jesu kwa Mateu 24:15 ni Mareka 13:14. Cwale ne ku bile ni kezahalo ye ne i komokisa. Nihailikuli ne ba potolohile muleneñi w’o, Maroma ba kuta ka sipundumukela. Bakreste kapili-pili ba lemuha talelezo ya bupolofita bwa Jesu, mi ku kuta k’o ne ku ba file nako ya ku baleha mwa Judea ni ku liba kwa malundu a mwa buse bwa Jordani. Litaba za kwamulaho li bulela kuli ne ba ezize cwalo.

13. Ki kabakalañi Bakreste ha ne ba konile ku utwa temuso ya Jesu ya kuli ba balehe?

¹³ Kono haiba Maroma ba ne ba potolohile Jerusalema ne ba ile, ki kabakalañi ufi kamba ufi ha n’a tokwa ku baleha? Manzwi a Jesu n’a bonisize kuli se ne si ezahalile ne si fa buniti bwa ‘kuli ku sinyeha kwa Jerusalema ne ku li fakaufi.’ (Luka 21:20) Ee, ku sinyeha. Jesu n’a bulezi cimo ‘ka za ñalelwa ye ne i si ka bonwa kale ku zwa kwa makalelo mi ha i sa na ku ba teñi hape.’ Bukaufi ni lilimo ze talu ni licika hamulaho, ka 70 C.E., Jerusalema ka mo ne ku bezi fela n’a ipumani mwa “ñalelwa ye tuna” ka limpi za Maroma ze n’e li mwatas’a tamaiso ya Muzamaisi wa masole Titus. (Mateu 24:21; Mareka 13:19) Nihakulicwalo, ki kabakalañi Jesu ha na talusize ñalelwa yeo sina ye tuna ni ku fita kamba ye si ka ba teñi kale?

14. Ki kabakalañi ha lu kona ku bulela kuli se ne si ezahalile kwa Jerusalema ka 70 C.E. ne li “ñalelwa ye tuna” ye ne i si ka ba kale teñi mi haisi ka ezahala haisali?

¹⁴ Jerusalema ne u kile wa shandaulwa ki Mababilona ka 607 B.C.E., mi muleneñi se u iponezi lindwa ze ñwi za meto mafubelu mwa lilimo za mwanda wa luna. Niteñi, se ne si ezahezi ka 70 C.E. ka nzila ye ipitezi ne i li ñalelwa ye tuna. Ka buitukisezo bwa nako ye bat’o ba ya likweli ze ketalizoho, lindwalume ba Titus ba tula Majuda. Ne ba bulaile ba ba bat’o fita fa 1,100,000 ni ku hapa ba ba bat’o eza 100,000. Fahalimu a seo, Maroma ba shandaula Jerusalema. Seo ne si file buniti bwa kuli muinelo wa bulapeli bwa Sijuda bo ne bu lumelezwa pili ili bo ne bu tomile fa tempele ne u felisizwe ka ku tala. (Maheberu 1:2) Ee, likezahalo za ka 70 C.E. ka swanelo li konwa k’u ngiwa sina ‘ñalelwa yeo ye si ka ba teñi [mwa muleneñi, sicaba, ni muinelo w’o] haisali ku zwiwa kwa makalelo a lifasi, ku tokwa, mi ha i na ku ezahala hape.’—Mateu 24:21.d

Sina Ka Mo Ne ku Polofitezwi, Ne Ku K’a Tatama ze Ñata

15. (a) Jesu n’a bulezi likezahalo lifi ze ne li ka taha hamulaho wa ñalelwa ye ne i tahezi Jerusalema? (b) Ka ku beya mwa munahano Mateu 24:23-28, lu swanela ku fita fa kutwisiso ya mafelelezo ifi ka za bupolofita bwa Jesu?

¹⁵ Nihakulicwalo, Jesu n’a si ka ciñekela ku bulela cimo kwa hae ka ku ama fela ñalelwa ya mwa lilimo za mwanda wa pili. Bibele i bonisa kuli ki ze ñata ze ne li ka latelela ñalelwa yeo, sina ha ku bonisizwe cwalo ki ku itusiswa kwa linzwi la toʹte, kamba “kihona,” kwa Mateu 24:23 (NW) ni Mareka 13:21 (NW). Ki sika mañi se ne si ka ezahala mwa lilimo ze ne li latelela 70 C.E.? Hamulaho wa ñalelwa yeo fa muinelo wa Sijuda, bo Kreste ba buhata ni bapolofita ba buhata ba bañwi ne ba na ni ku taha. (Mu bapanye Mareka 13:6 ni Mareka 13:21-23.) Litaba za kwamulaho li koñomeka kuli batu ba ba cwalo ka buñwi se ba bile teñi ka nako ye fitelela lilimo ze myanda-nda haisali Jerusalema i sinyiwa ka 70 C.E., nihailikuli ha ba si ka yembulula batu ba ba na ni mubonelo o’ tiile wa kwa moya ni ba ba talimela kwa ku “ba teñi” kwa Kreste. (Mateu 24:27, 28, NW) Nihakulicwalo, likezahalo zeo za hamulaho wa ñalelwa ye tuna ya ka 70 C.E. ki ze li sisupo se siñwi sa kuli Jesu na bonezi cimo muinelo o ne u ka ba teñi hamulaho wa ñalelwa yeo, ye ne i li fela talelezo ya makalelo.

16. Luka 21:24 i ekeza kalulo mañi kwa bupolofita bwa Jesu, mi seo si na ni butokwa bufi?

¹⁶ Haiba lu bapanya Mateu 24:15-28 ni Mareka 13:14-23 hamohocwalo ni Luka 21:20-24, lu fumana sisupo sa bubeli se si bonisa kuli Jesu n’a bulela cimo ka za muinelo o ka ba teñi hamulaho wa sinyeho ya Jerusalema. Mu hupule kuli ne li Luka fela ya n’a bulezi ka za matuku a maswe a yambukela. Ka ku swana, ki yena fela ya ungula kalulo yeo ka manzwi a Jesu a’ li: “Jerusalema u ka hatikelwa ki bamacaba, mane ku felelele linako za bamacaba.”e (Luka 21:24) Mababilona ne ba tuluzi mulena wa mafelelezo wa Majuda ka 607 B.C.E., mi hamulaho wa f’o, Jerusalema, muleneñi o ne u yemela Mubuso wa Mulimu, ne u hatikezwi. (2 Malena 25:1-26; 1 Makolonika 29:23; Ezekiele 21:25-27) Kwa Luka 21:24, Jesu n’a bonisize kuli muinelo w’o ne u ka zwelapili mwa nako ya kwapili ku fitela nako ya Mulimu i taha ya ku toma sinca Mubuso.

17. Ki sisupo sifi sa bulalu se si bonisa kuli bupolofita bwa Jesu ne bu na ni ku ama ni kwa nako ye kwapili hahulu?

¹⁷ Sisupo se siñwi sa bulalu se si bonisa kuli Jesu n’a supa hape kwa talelezo ya kwapili hahulu ki se: Ka ku ya ka Mañolo, Mesiya n’a na ni ku shwa mi hamulaho ni ku zusiwa, ilif’o cwale n’a ka ina ku la bulyo la Mulimu ku fitela Ndate ha na ka mu luma ku y’o kalisa ku busa. (Samu 110:1, 2) Jesu n’a amile kwa ku ina kwa hae ku la bulyo la Ndat’ahe. (Mareka 14:62) Muapositola Paulusi n’a koñomekile kuli Jesu ya zusizwe kwa bafu n’a inzi ku la bulyo la Jehova a libelezi nako ya ku ba Mulena ni Muatuli wa Mulimu.—Maroma 8:34; Makolose 3:1; Maheberu 10:12, 13.

18, 19. Ki ku ama kufi k’o Sinulo 6:2-8 i na ni kona fa bupolofita bo bu lumelelana ni yona bwa mwa Libuka za Evangeli?

¹⁸ Ka za sisupo sa bune ni se si bonisisa hande taba ya kuli bupolofita bwa Jesu ka za mafelelezo a muinelo wo wa linto bu ama ni kwa muinelo o ne u ka ba teñi hamulaho wa lilimo za mwanda wa pili, lwa kona ku bona kwa Sinulo kauhanyo 6. Ha n’a ñola litaba zeo ili mashumi-shumi a lilimo hamulaho wa 70 C.E., muapositola Joani n’a talusize pono ye hoha munahano ya bapahami ba lipizi ba ba m’ata. (Sinulo 6:2-8) Mubonelo wo wa bupolofita mwa “lizazi la Mulena”—ili lizazi la ku ba teñi kwa hae—u zibahaza lilimo za luna za mwanda wa bu-20 sina nako ya lindwa ze lemuseha (Re 6 timana 4), ku ata kwa ku kusufala kwa lico (Re 6 litimana 5 ni 6), ni “butuku bo bu bulaya” (Re 6 timana 8, NW). Ka ku utwahala hande luli, seo si lumelelana ni seo Jesu n’a bulezi mwa Libuka za Evangeli mi si fa buniti bwa kuli bupolofita bwa Jesu ne bu na ni ku ba ni talelezo ye tuna ni ku fita mwa “lizazi la Mulena.”—Sinulo 1:10.

¹⁹ Batu ba ba na ni zibo ba lumela kuli sisupo se si shobani-shobani se si kwa Mateu 24:7-14 ni kwa Sinulo 6:2-8 se si bonahezi mwa nako ya luna haisali ku ba ni ku bayula kwa pili kwa ndwa ya lifasi ka 1914. Lipaki za Jehova se ba zibahalize mwa lifasi kaufela kuli bupolofita bwa Jesu cwale se bu bile ni talelezo ya bona ya bubeli ni ye tuna ni ku fita, sina buniti b’o ha bu iponelwa ka lindwa ze situhu, lizikinyeho ze maswe, lukupwe lo lutuna, ni matuku a atile. Fa sisupo seo sa mafelelezo, magazini ye bizwa U.S.News & World Report (July 27, 1992) ne i bulezi kuli: “Butuku bwa AIDS . . . bu sweli ku tayula bupilo bwa bonalimai ba ba eza bolule-lule ka lifu mi ona cwale-cwale fa bu kana bwa fita fa ku ba kozi ye maswe hahulu ni ya lisinyehelo ze tuna ka ku fitisisa mwa litaba za mufuta wa mutu. Kozi ye tuna ya butuku ye ne i bizwa Black Death ne i bulaile batu ba ba bat’o eza bolule b’a 25 ba ne ba bu kulile mwa lilimo za mwanda wa bu-14. Kono ha lu ka fita mwa silimo sa bu-2000, batu ba ba eza bolule b’a 30 ku isa ku bolule b’a 110 ba ka ba ni HIV, tukokwani to tu tahisa AIDS, ili ku fitelela batu ba ba bat’o eza bolule b’a 12 ba ba na ni tona kacenu. Bakeñisa ku tokwa kalafo, kaufel’a bona bao ba talimani ni lifu.”

20. Talelezo ya makalelo ya Mateu 24:4-22 ne i ka kopanyeleza nto mañi, kono ki talelezo mañi ye ñwi ye utwahala?

²⁰ Kacwalo he, ki sifi se lu kona ku bulela ka za m’o Jesu n’a alabezi patisiso ya baapositola? Bupolofita bwa hae ka ku nepahala ne bu bulezi cimo ka za lika ze ne li ka isa kwa sinyeho ni ku kopanyeleza cwalo ku sinyiwa kwa Jerusalema, mi ne bu bulezi ka za lika ze ñwi za hamulaho wa 70 C.E. Kono buñata bwa zeo ne li na ni ku ba ni talelezo ya bubeli mi ili ye tuna ni ku fita mwa nako ya kwapili, ye libisa kwa ñalelwa ye tuna yeo ne i ka feza muinelo wo o maswe wa linto. Seo si talusa kuli ku bulela cimo kwa Jesu ko ku kwa Mateu 24:4-22, ni litaba ze lumelelana ni zeo kwa Mareka ni kwa Luka, ne li talelelizwe ku zwa ka 33 C.E. ku isa mwa ñalelwa ya ka 70 C.E. Niteñi, litimana ze swana zeo ne li ka ba ni talelezo ya bubeli, ili ye ne i ka kopanyeleza ñalelwa ye tuna ya mwa nako ya kwapili. Talelezo yeo ye tuna ni ku fita i mwa nako ya luna cwale; lu i bona ka zazi ni zazi.f

Ku Libisa kwa Nto Mañi?

21, 22. Lu fumana kai lisupo za bupolofita za kuli likezahalo ze ekezehile ne li na ni ku taha?

²¹ Jesu n’a si ka ungula bupolofita bwa hae ka ku talusa fela bapolofita ba buhata ba ba eza limakazo z’e bupumi mwahal’a nako ye telele pili ‘linako za bamacaba li si ka felelela.’ (Luka 21:24; Mateu 24:23-26; Mareka 13:21-23) N’a zwezipili ku bulela lika ze ñwi ze kakamalisa ze ka ezahala, ili lika ze lemuhiwa mwa lifasi-mubu kaufela. Zona zeo ne li ka swalisana ni ku taha ka m’ata ni ka kanya kwa Mwan’a mutu. Mareka 13:24-27 i fa kemelo kwa bupolofita bwa hae bo ne bu zwelapili kuli:

²² “Mwa mazazi ao, ñalelwa ha i se i felile, lizazi li ka unsufala, kweli i tokwe ku tahisa liseli la yona; Linaleli li ka wa kwa lihalimu, mi ze mata za kwa lihalimu li ka zikinyeha. Honafo, ba ka bona Mwan’a mutu h’a taha ka malu, ka mata a matuna, ni ka kanya ye tuna. Mi kih’a ka luma mangeloi a hae ku kubukanya baketwa ba hae, ba zwe kwa mioya ye mine, ku kala kwa mafelelezo a lifasi, ku isa kwa mafelelezo a lihalimu.”

23. Ki kabakalañi ha lu kona ku bata talelezo ya Mateu 24:29-31 mwa nako ya kwapili hahulu hamulaho wa lilimo za mwanda wa pili C.E.?

²³ Mwan’a mutu, y’o a li Jesu Kreste ya zusizwe kwa bafu, n’a si ka taha ka mukwa o makalisa w’o hamulaho wa mafelelezo a ka sinyeho ya muinelo wa Sijuda ka 70 C.E. Ka buniti fela lipuo kaufela za fa lifasi-mubu ne ba si ka mu lemuha, sina Mateu 24:30 ha i bulela, mi hape mangeloi a kwa lihalimu ka nako yeo n’a si ka kubukanya Bakreste ba ba tozizwe kaufela fa lifasi-mubu kamukana. Kacwalo kalulo yeo ye ñwi ya bupolofita bwa Jesu bo bu mbwetukisa ne i ka talelezwa l’ili? Kana i swelwi ku talelezwa ku ze ezahala cwale, kamba kana, ka ku fapahana, i fa kutwisiso ye tezi ya bumulimu mwa lika zeo lu kona ku libelela ku ezahala mwa nako ya kwapili ye li bukaufi? Ku si na kuli cwañi lu swanela ku bata ku ziba, kakuli Luka u ñozi kelezo ya Jesu ye li: “Zeo ha li ka kala ku taha, mu talimise meto kwahalimu, mi mu inuke; kakuli ku liululwa kwa mina ku se ku li fakaufi.”—Luka 21:28.

[Litaluso za kwatasi]

Kana Mw’a Hupula?

◻ Kalabo ya Jesu kwa puzo ye kwa Mateu 24:3 ne i bile ni talelezo mañi ku t’o fita mwa 70 C.E.?

◻ Ku itusiswa kwa linzwi la toʹte ku lu tusa cwañi ku utwisisa bupolofita bwa Jesu?

◻ Ki mwa muinelo mañi ha ne ku bile ni “ñalelwa ye tuna” ya mwa lilimo za mwanda wa pili ili yeo ne i si ka ba teñi haisali?

◻ Luka u supa kwa likalulo ze peli ze ipitezi lifi za bupolofita bwa Jesu z’e lu ama kacenu?

◻ Ki lisupo lifi ze supa kwa talelezo ya bubeli ili ye tuna ni ku fita ya bupolofita bwa kwa Mateu 24:4-22?

[Mbokisi fa likepe 24, 25]

MATEU 24

⁴ “Jesu a ba alaba, a li: Mu bone kuli mutu a si ke a mi puma. ⁵ Kakuli ba bañata ba ka taha ka Libizo la ka, inze ba li: Ki na Kreste, mi ba bañata ba ka pumwa. ⁶ Mu ka utwa lindwa ni milumo ya lindwa; mu bone kuli mu si ke mwa saba, kakuli zeo li tamehile ku taha; kono, fo, ha ku si ka ba kale mafelelezo.

⁷ Kakuli sicaba si ka lwanisa sicaba se siñwi, mubuso u lwanise mubuso o muñwi, mi litala li ka ba teñi, ni lizikinyeho za lifasi. ⁸ Kono zeo kaufela li ka ba makalelo fela a manyando.

⁹ Kiha ba ka mi swalisa batu kuli mu nyandiswe, mi ba mi bulaye; mi mu ka toiwa ki macaba kaufela kabakala Libizo la ka. ¹⁰ Ba bañata hape kiha ba ka sitatala, mi ba ka betekana, ni ku toyana. ¹¹ Bapolofita ba buhata ba bañata ba ka taha, ba pume batu ba bañata. ¹² Mi, kakuli bumaswe bu ka ekezeha hahulu, lilato la ba bañata li ka fola. ¹³ Kono ya tundamena ku isa kwa mafelelezo, ki yena ya ka piliswa. ¹⁴ Evangeli ye ya mubuso i ka bulelwa mwa lifasi kaufela, ibe bupaki mwa macaba kamukana; kihona ku ka taha mafelelezo.

-----------------------------------------------------------------

¹⁵ “Cwale ha mu ka bona bumaswe bo bu shandaula, bo bu bulezwi ki mupolofita Daniele, kuli bu inzi mwa Sibaka se si kenile, (ya bala a lemuhe), ¹⁶ Fohe, ba ba inzi mwa Judea ba sabele mwa malundu; ¹⁷ Ya li fa situwa sa ndu, a si ke a shetumukela ku y’o nga sika mwa ndu ya hae; ¹⁸ Mi ya inzi mwa masimu, a si ke a kutela kwahae ku y’o nga kubo. ¹⁹ Ba ka ba ni bumai basali ba ba itwezi, ni ba ba anyisa, mwa mazazi ao. ²⁰ Mu lapele kuli ku saba kwa mina ku si ke kwa ezwa nako ya maliha, kamba mwa lizazi la Pumulo. ²¹ Kakuli mwa nako yeo, ñalelwa ikaba ye tuna; la li ku simuluha lifasi, ku tisa cwale, ha ku si ka bonwa ñalelwa ye tuna cwalo, mane ni kwapili. ²² Kabesi kuli mazazi ao a ka fukuzwa, kabe ku si na sibupiwa se si ka piliswa; kono kabakala ba ba ketilwe, mazazi ao a ka fukuzwa.

------------------------------------------------------------------

²³ “Fohe, mutu nih’a ka mi bulelela, a li: Kreste ki yo kwanu, kamba ki yo mwani, mu si ke mwa mu lumela. ²⁴ Kakuli ku ka taha bo-Kreste ba buhata, ni bapolofita ba buhata, mi ba ka eza liponiso ze tuna ni limakazo; mane ku pumwe ni bona ba ba ketilwe, kambe ki nto ye konahala. ²⁵ A mu bone, ni mi bulelezi pili. ²⁶ Hakulicwalo, niha ba ka mi bulelela, ba li: Ki yo, u mwa lihalaupa; mu si ke mwa zwela kwateñi; kamba: Ki yo, mwa muzuzu wa ndu; mu si ke mwa lumela. ²⁷ Kakuli sina lumonyi lwa pula ha lu taha kwa Upa, lu y’o bonahalela ni kwa Wiko, ku taha kwa Mwan’a mutu ku ka ba honacwalo. ²⁸ Kakuli ko ku inzi situpu, ki ko limbande li ka kubukana kwateñi.

------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------------------

²⁹ “Ñalelwa ya mazazi ao i man’o fela, lizazi li ka unsufala, kweli i ka tokwa liseli, mi linaleli li ka wa kwa lihalimu; mi ze mata ze kwa lihalimu li ka zikinyeha. ³⁰ “Kiha ku ka taha kwa lihalimu sisupo sa Mwan’a mutu; mi [kihona, NW] macaba kaufela a lifasi a ka ikalelwa, mi a ka bona Mwan’a mutu a taha ka malu a lihalimu, ka mata a matuna ni ka kanya ye tuna. ³¹ Mi u ka luma mangeloi a hae ka litolombita ze mulumo o mutuna, mi ba ka kubukanya ba hae ba ba ketilwe, kwa mioya ye mine, ku kala kwa mafelelezo a mañwi a lihalimu, ku isa kwa mafelelezo a mañwi.”

MAREKA 13

⁵ “Jesu kih’a kala ku ba bulelela, a li: Mu tokomele kuli mutu a si ke a mi puma. ⁶ Ba bañata ba ka taha ka Libizo la ka, ba li: Ki na Kreste; mi ba ka puma batu ba bañata. ⁷ Ha mu ka utwa ku bulelwa lindwa, ni milumo ya lindwa, mu si ke mwa saba; ki swanelo kuli zeo kaufela li bonahale; kono hasi kuli seli mafelelezo.

⁸ Kakuli sicaba se siñwi si ka lwanisa se siñwi, mubuso o muñwi u lwanise o muñwi; lizikinyeho za lifasi li ka bonahala mwa mabaka a mañata; ni lukupwe cwalo. Zeo li ka ba makalelo fela a manyando.

⁹ Kono mina mu tone; kakuli ba ka mi isa kwa Likuta, ba mi shape mwa masinagoge; mu ka iswa fapil’a babusisi ni malena kabakala ka, mu y’o tahisa bupaki ku bona. ¹⁰ Kono Evangeli i na ni ku bulelwa pili mwa macaba kaufela. ¹¹ Cwale ha ba ka mi swala ku mi isa kwa Kuta, mu si ke mwa singanyeka pili ze mu ka bulela; kono mu bulele se mu ka fiwa ku bulela ka yona nako yeo; kakuli hasi mina mu ka bulela; kono ki Moya o Kenile. ¹² Wahabo mutu u ka beteka wahabo kuli a bulaiwe; ndat’ahe mutu a beteke mwan’a hae cwalo; bana ba lwanise bashemi ba bona, ba ba bulaye. ¹³ Mi mina mu ka toiwa ki batu kaufela kabakala Libizo la ka; kono ya ka pihelela ku isa kwa mafelelezo, ki yena ya ka piliswa.

------------------------------------------------------------------

¹⁴ “Konohe, ha mu ka bona bumaswe bo bu shandaula, kuli bu inzi fo isi tukelo, (ya bala a utwiseze), fohe ba ba inzi mwa Judea, ba sabele kwa malundu; ¹⁵ Mi ya inzi fa situwa sa ndu, a si ke a shetumuka ku y’o kena mwa ndu, kuli a ikungele sika, nihaiba si li siñwi; ¹⁶ Mi ya inzi mwa masimu, a si ke a kutela kwahae ku y’o nga kubo ya hae. ¹⁷ Kono ba ka ba ni bumai, basali ba ba itwezi, ni ba ba ka anyisa mwa mazazi ao! ¹⁸ Mu lapele kuli zeo li si ke za taha nako ya maliha. ¹⁹ Kakuli mwa mazazi ao, ñalelwa ikaba ye tuna; la li ku simuluha lifasi le li bupilwe ki Mulimu, ku tisa cwale, ha ku si ka bonwa ñalelwa ye tuna cwalo, mane ni kwapili ha i sa na ku bonwa. ²⁰ Mi kabesi Mulena ku puma kwa mazazi ao, kabe ku si na sibupiwa se si ka piliswa; kono kabakala baketwa, ili bona b’a ketile, u pumile kwa mazazi ao.

------------------------------------------------------------------

²¹ “Ka nako yeo mutu nih’a ka mi bulelela, a li: A mu bone, Kreste ki yo kwanu, kamba ki yani mwani, mu si ke mwa mu lumela. ²² Bo Kreste ba buhata ni bapolofita ba buhata ba ka itahisa, ni ku eza liponiso ni limakazo za kuli ba pume ni ba ba bizizwe, kabe ki nto ye konahala. ²³ Mu tokomele kihona; a mu bone, ni mi lemusize litaba kaufela pili;

------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------------------

²⁴ “Mwa mazazi ao, ñalelwa [yeo, NW] ha i se i felile, lizazi li ka unsufala, kweli i tokwe ku tahisa liseli la yona; ²⁵ Linaleli li ka wa kwa lihalimu, mi ze mata za kwa lihalimu li ka zikinyeha. ²⁶ [Kihona, NW], ba ka bona Mwan’a mutu h’a taha ka malu, ka mata a matuna, ni ka kanya ye tuna. ²⁷ Mi kih’a ka luma mangeloi a hae ku kubukanya baketwa ba hae, ba zwe kwa mioya ye mine, ku kala kwa mafelelezo a lifasi, ku isa kwa mafelelezo a lihalimu.”

LUKA 21

⁸ “A li: Mu tokomele, mu si ke mwa pumwa. Kakuli ba bañata ba ka taha ka libizo la ka, ba li: Ki na Kreste, nako i sutelezi! Kono mu si ke mwa ba latelela. ⁹ Ha mu utwa lindwa ni lipetuhelo, mu si ke mwa ngangama; kakuli zeo li swanezi ku taha pili; kono mafelelezo h’a na ku taha kapili.

¹⁰ [Kih’a, NW] li ku bona: Sicaba si ka taseza se siñwi ka ndwa, mubuso u lwanise mubuso; ¹¹ Lizikinyeho ze tuna za lifasi li bonahale, ni mafu a maswe mwa mabaka a mañata, ni litala; mi ze sabisa, ni limakazo ze tuna ze zwa kwa lihalimu li ka ba teñi.

¹² Kono ze, li si ka taha kale, batu ba ka mi swala ka mazoho, ba mi nyandise ba mi hohele mwa masinagoge, ni mwa litolongo, ba mi ise kwa malena, ni kwa babusisi kabakala Libizo la ka. ¹³ Zeo li ka mi tahela kuli mu tahise bupaki. ¹⁴ Kifo, mu itemuhele mwa lipilu za mina, kuli mu si ke mwa itukiseza pili se mu ka ikalabela ka sona; ¹⁵ Kakuli na, ni ka mi fa mulomo, ni butali, kuli ba ba mi lwanisa ba palelwe ku mi alaba ni ku mi hanyeza. ¹⁶ Mu ka betekwa ni ki bashemi ba mina, ni banabahabo mina, ni balikani ba mina; ba ka bulaya ba bañwi ku mina; ¹⁷ Mi mu ka toiwa ki batu kaufela kabakala Libizo la ka. ¹⁸ Kono nihaiba lulili lu lu luñwi kwa litoho za mina ha lu na ku sinyeha. ¹⁹ Mu ka pilisa mioya ya mina ka ku tiya kwa mina.

------------------------------------------------------------------

²⁰ “Ha mu bona Jerusalema u ambekilwe ki limpi, cwale mu zibe kuli ku sinyeha kwa ona ku sutelezi. ²¹ Nako yeo, ba ba li mwa Judea ba sabele mwa malundu; ba ba li mwa munzi ba zwe mwateñi; mi ba ba li mwa naheñi, ba si ke ba kutela mwa munzi. ²² Kakuli mazazi ao ki a ku kutiseza batu bubi bwa bona, kuli ze ñozwi li bonahale kaufela. ²³ Bumai bu ka tahela basali ba ba itwezi ni ba ba anyisa mwa mazazi ao; kakuli ñalelwa ye tuna ikaba teñi mwa lifasi; mi buhali bu ka tulukela sicaba seo. ²⁴ Ba ka wa ka buhali bwa lilumo, ba ka hapiwa, ba iswe kwa macaba kaufela;

------------------------------------------------------------------

mi Jerusalema u ka hatikelwa ki bamacaba, mane ku felelele linako za bamacaba.

------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------------------

²⁵ “Lisupo li ka bonahala fa lizazi ni kweli ni linaleli; mi mwa lifasi macaba a ka kalelwa, a ngangame ka malata a mawate ni mandinda. ²⁶ Batu ba ka omelela kabakala ku saba ni ku libelela ze ka ta mwa lifasi; kakuli ze mata za kwa lihalimu li ka nyanganya. ²⁷ Mi kiha ba ka bona Mwan’a mutu a taha ka lilu, ka mata ni ka kanya ye tuna. ²⁸ Zeo ha li ka kala ku taha, mu talimise meto kwahalimu, mi mu inuke; kakuli ku liululwa kwa mina ku se ku li fakaufi.”