Ki Kabakalañi Ha Lu Swanela ku Swalela?

MUITUTI ni muñoli wa Mujuda Joseph Jacobs ka nako ye ñwi n’a talusize swalelo sina “tuto ya mwa muzamao ye pahami ka ku fitisisa ni ye t’ata ka ku fitisisa.” Ka mo ku inezi fela, ba bañata ba fumana manzwi a kuli “ni ku swalezi” ku ba a’ t’ata hahulu ku a bulela.

Ku bonahala kuli swalelo i swana hahulu ni mali. I kona ku kapwatekwa ba bañwi ka tukuluho ni ka mufelañeke kamba i kona ku ipulukelwa ka lukokoto. Ya pili ki yona nzila ya bumulimu. Lu swanela ku tahisa bufani bo bu sishemo ha ku amiwa kwa swalelo. Kabakalañi? Kakuli Mulimu u susueza seo ni kabakala kuli moya wa ku s’a swalela, wa ku lombota ne u kana wa bisa fela miinelo bumaswe ni ku fita.

Batu ba bañata ba bulel’anga kuli: “Ha ni nyem’angi; ni lifis’anga misuha!” Ka bumai, seo ki sikuka se si etelela bupilo bwa ba bañata kacenu. Sina ka mutala, musali yo muñwi n’a hanile ku bulelisa mulamwae wa musali ka lilimo ze fitelela ze supile kakuli, ka mw’a bulelela musali y’o, “n’a ni foselize hahulu mi ni kamuta ha ni si k’a kona ku mu swalela.” Kono ku kuzeza yo muñwi cwalo, ha ku itusiswa sina sisebeliso sa ku susumeza ya tamilwe taba kuli a inyaze kamba sina silemano sa ku fa ka sona koto, ki ka siwela fela ku kolwisa takazo ya ku kutisa misuha. Ka ku fapahana, ka bunolo fela ne si kana sa zwisezapili fapahano, ili ku lumeleza ku hula kwa sitoyo se si tiile. Haiba kona ku kuta-kutela kwa miinelo ye butuku yeo ku s’a feliswi, ku ngongwela ko ku tiile kwa silomboti ku kona ku shandaula liswalisano mi mane ni buikangulo bwa mutu.

Kolofazo ya Mubonelo wa ku S’a Swalela

Mutu h’a s’a swaleli, sitela se si zwa mwateñi si tahisa sineneketo mwa maikuto. Ku zwa f’o, sineneketo ya mwa maikuto i kona ku isa kwa makulanu a matuna. Dr. William S. Sadler n’a ñozi kuli: “Ha ku na ya kona ku itebuha ka ku tala ku fita mualafi ka za kalulo ye tuna ka ku komokisa ya matuku ni manyando a batu a’ tahiswa ka ku nonga ki pilaelo, sabo, sitela, . . . ku nahana ze si na susuezo ye nde ni ku s’a pila ka bukeni.” Nihakulicwalo, ka buniti fela ki sinyeho ye kuma kai yeo sibonganyi sa mwa maikuto si tisa? Hatiso ye ñwi ya za bualafi i alaba kuli: “Lipalo . . . ne li bonisize kuli bakuli ba babeli ku ba bal’alu kaufela ba ne ba ile ku mualafi ne ba na ni liponiso ze tahisizwe kamba ze hulisizwe ki sineneketo ya mwa munahano.”

Ee, buhali, lutimbo, ni sitoyo li kwahule hahulu ni ku s’a holofaza. Ona maikuto ao a mabifi a swana sina mafumi a’ bolisa mubili wa motikala hanyinyani-hanyinyani. Motikala neikana ya bonahala hande kwande, kono mwatas’a mupende muinelo o’ tisa sinyeho u sweli wa ezahala.

Sa butokwa ni ku fita, ku hana ku swalela kwa luna ha ku na ni mutomo wa mufelañeke ku kona ku lu holofaza hape ni kwa moya. Mwa meto a Jehova Mulimu, ne lu kana lwa fita fa ku swana sina mutanga wa mwa mutala wa n’a file Jesu. Mutanga y’o n’a swalezwi sikoloti se situna hahulu ki mulen’a hae. Niteñi, mutanga sina yena ha n’a mu kupile ku swalelwa kakoloti ka kanyinyani ha ka bapanyiwa, n’a mu zungubalize ka ku tula tikanyo ni ku s’a mu swalela. Jesu n’a bonisize hande-nde kuli haiba ka ku swana lu s’a tabeli ku swalela, Jehova u k’a hana ku lu swalela libi za luna. (Mateu 18:21-35) Kacwalo, haiba lu s’a swaleli, ne lu kana lwa latehelwa ki lizwalo la luna le li kenile fapil’a Mulimu mi mane ni sepo ya luna ya kwapili! (Mu bapanye 2 Timotea 1:3.) Kacwalo he, ki sifi se lu kona ku eza?

Mu Itute ku Swalela

Swalelo ya niti i zwelela kwa pilu. I ama ku libala milatu ya sifosi ni ku tuhela takazo ifi kamba ifi ya ku lombota. Kacwalo, katulo ya mafelelezo ni ku likanyisa ko ku kona ku ba teñi li siiwa mwa mazoho a Jehova.—Maroma 12:19.

Nihakulicwalo, ku swanelwa ku lemuhiwa kuli bakeñisa kuli “pilu ya puma ku fita linto kaufela, i sinyehile ku feleleza,” kamita ha i tengameli kwa ku swalela mane niha i swanela ku eza cwalo. (Jeremia 17:9) Jesu yena ka sibili n’a bulezi kuli: “Mwa pilu ki mo ku zwa mihupulo ye maswe, ni lipulao, ni ku buka, ni busholi, ni lisebo za buhata, ni linyefulo.”—Mateu 15:19.

Ka tabo, pilu ya luna ya kona ku twaezwa ku eza se si lukile. Nihakulicwalo, ku twaezwa ko lu tokwa ku lukela ku zwa kwa simbule se si pahami ni ku fita. Ha lu koni ku eza seo lu nosi. (Jeremia 10:23) Walisamu ya n’a buyelezwi ka bumulimu n’a lemuhile seo mi n’a lapelezi ketelelo ya Mulimu. N’a kupile Jehova mwa tapelo kuli: “U ni lute milao ya hao. U ni bonise nzila ya litemuso za hao.”—Samu 119:26, 27.

Ka ku ya ka samu ye ñwi, Mulena Davida wa Isilaele wa kwaikale n’a fitile fa ku ‘bona nzila’ ya Jehova. N’a iponezi yona luli ni ku ituta ku yona. Kacwalo, n’a konile ku bulela kuli: “[Jehova, NW] u tezi makeke ni musa, h’a halifi kapili, u na ni sishemo se situna. Sina ndat’ahe mutu mw’a utwelela bana ba hae butuku, [Jehova, NW] u utwela ba ba mu saba, butuku cwalo.”—Samu 103:8, 13.

Lu tokwa ku ituta sina mwa n’a ezelize Davida. Ku ituta ka tapelo mutala o petahezi wa Mulimu wa swalelo, hamohocwalo ni wa Mwan’a hae. Kacwalo, lu kona ku ituta ku swalela ku zwelela kwa pilu.

Niteñi, ba bañwi ne ba ka buza hande kuli: Ku cwañi ka za libi ze tuna? Kana libi kamukana li lukela ku swalelwa?

Ku Bata Buitikanelelo

Mutu h’a foselizwe hahulu, butuku bu kona ku ba bo butuna. Seo ki sa niti sihulu haiba mutu ki nalimai y’a si na mulatu mwa sibi se situna. Ba bañwi mane ne ba kana ba komoka, ‘Ni kona ku swalela cwañi mutu ya ni betekile ka mukwa o situhu ni ku ni utwisa butuku?’ Mwa taba ya sibi se situna se si kona ku tahisa ku zwisiwa, nalimai n’a kana a tokwa ku sebelisa kelezo ya Mateu 18:15-17.

Ku be cwañi kamba cwañi, ze ñata li k’a itinga ku sifosi. Haisali ku fosiwa kana se ku bile ni sisupo sifi kamba sifi sa ku baka ko ku buniti? Kana ya ezize sibi u cincize, mwendi nihaiba ku lika ku lukisa luli muinelo? Mwa meto a Jehova ku baka ko ku cwalo ki sona sinotolo kwa swalelo mane ni mwa muinelo wa sibi se si kakamalisa luli. Sina ka mutala, Jehova n’a swalezi Manase, yo muñwi wa malena ba ba maswe ka ku fitisisa mwa litaba za Isilaele. Ki ka mutomo ufi? Mulimu n’a ezize cwalo kabakala kuli Manase kwa nalulelule n’a ikokobelize ni ku baka kwa linzila za hae ze fosahezi.—2 Makolonika 33:12, 13.

Mwa Bibele ku baka ko ku buniti ku ama ku cinca mubonelo, ku inyaza kwa ka pilu kaufela ka za bufosi bufi kamba bufi bo bu ezizwe. Fo ku swanela ni ku konahala, ku baka ku zamaelela ni buikatazo bwa ku lukisa lika kwa neku la nalimai mwa sibi seo. (Luka 19:7-10; 2 Makorinte 7:11) Fo ku si na ku baka ko ku cwalo, Jehova h’a swaleli.a Fahalimu a seo, Mulimu h’a libeleli Bakreste ku swalela bao ka nako ye ñwi ne ba monyehezwi kwa moya kono ili bao cwale ba eza bufosi ka ku itatela, ka ku s’a baka. (Maheberu 10:26-31) Mwa miinelo ye tulile hahulu tikanyo, swalelo neikana ya ba ye s’a swaneli.—Samu 139:21, 22; Ezekiele 18:30-32.

Ku be kuli swalelo ya konahala kamba ku tokwa, nalimai wa sibi se situna n’a kana a bata ku nyakisisa puzo ye ñwi: Kana ni lukela ku siyala mwa sibonganyi se situna sa mwa maikuto, ili ku ikutwa ku holofazwa hahulu ni ku nyema, ku fitela taba yeo i atulwa ka ku tala? Mu nyakisise mutala o muñwi. Mulena Davida n’a utwile hahulu butuku muzamaisi wa mpi ya hae, Joabi, ha n’a bulaile Abinere ni Amasa, “batu ba babeli ba ba ne ba [fita Joabi] kwa ku luka ni kwa bunde.” (1 Malena 2:32) Davida n’a bonahalize bunyemi bwa hae ka manzwi mi ku si na kakanyo ku Jehova ka tapelo. Nihakulicwalo, nako ha ne i nze i ya butuna bwa ku tunkeha kwa maikuto a Davida ka mo ku bonahalela ne bu kuyukile. N’a si k’a komwa ki bunyemi ku y’o fita kwa mafelelezo a mazazi a hae. Davida mane n’a zwezipili ku sebeza ni Joabi, kono ka bunolo fela n’a si k’a swalela mubulai ya s’a baki y’o. Davida n’a boni teñi kuli katulo ye lukile ne i ezizwe kwa mafelelezo.—2 Samuele 3:28-39; 1 Malena 2:5, 6.

Ne ku kana kw’anga nako ni buikatazo kuli bao ba ba utwisizwe butuku ki libi ze tuna za ba bañwi ba zwe mwa bunyemi bwa bona bwa makalelo. Kezahalo ya ku kuyuka kwa bunyemi neikana ya ba ye bunolo ni ku fita muta sifosi a itumelela bufosi bwa hae ni ku baka. Nihakulicwalo, nalimai wa sibi ya si na mulatu u swanela ku kona ku fumana ku omba-ombiwa ni kimululo mwa zibo ya hae ya katulo ye lukile ni butali bwa Jehova ni mwa puteho ya Sikreste, ku si na taba ni nzila ya sifosi.

Hape, mu lemuhe kuli ha mu swalela sifosi, seo hasi talusi kuli mu lumeleza sibi seo. Ku Mukreste, swalelo i talusa ku siya taba mwa mazoho a Jehova ka ku mu sepa. Ki yena Muatuli ya lukile wa pupo kamukana, mi u k’a eza katulo ye lukile ka nako ye lukela. Seo si k’a kopanyeleza ku atula “mahule ni ba ba buka” ba ba s’a sepahali.—Maheberu 13:4.

Lituso za ku Swalela

Walisamu Davida n’a opezi kuli: “Kakuli Wena [Jehova, NW] u na ni musa, mi wa lata ku swalela, mi u shemuba hahulu kaufela ba ba ku lapela.” (Samu 86:5) Kana mina, ka ku swana ni Jehova, mu “lata ku swalela”? Lituso ki ze ñata.

Ya pili, ku swalela ba bañwi ku hulisa liswalisano ze nde. Bibele i susueza Bakreste kuli: “Mu ezane ka musa, mu utwelane butuku, mu swalelane, sina Mulimu ni Yena h’a mi swalezi ka Kreste.”—Maefese 4:32.

Ya bubeli, swalelo i tisa kozo. Yeo haki fela kozo ni batu sina luna kono ni kozo ya mwahali.—Maroma 14:19; Makolose 3:13-15.

Ya bulalu, ku swalela ba bañwi ku lu tusa ku hupula kuli luna ka sibili lu tokwa swalelo. Ee, “kaufela ba ezize sibi, mi ba kauhezwi kwa kanya ya Mulimu.”—Maroma 3:23.

Ya mafelelezo, ku swalela ba bañwi ku kwalula nzila ya kuli libi za luna li swalelwe ki Mulimu. Jesu n’a bulezi kuli: “Ha mu swalela batu lifoso za bona, Ndat’a mina ya kwa lihalimu u ka mi swalela ni mina.”—Mateu 6:14.

Mu nahane ka za lika ze ñata ze ne li lukela ku ba mwa munahano wa Jesu musihali wa lizazi la lifu la hae. N’a iyakatitwe ka za balutiwa ba hae, musebezi wa ku kutaza, mi sihulu busepahali bwa hae ku Jehova. Niteñi, mane niha n’a nyanda ka butuna fa kota ya linyando, n’a bulezi ka za nto mañi? Mwahal’a manzwi a hae a mafelelezo ne ku na ni a’ li, “Ndate, u ba swalele.” (Luka 23:34) Lwa kona ku likanyisa mutala wa Jesu o’ petahezi ka ku swalelana ku zwelela kwa pilu.

[Litaluso za kwatasi]

[Maswaniso a fa likepe 5]

Kana ne mu utwile sisupo sa mutala wa n’a file Jesu ka za mutanga ya s’a swaleli?

[Maswaniso a fa likepe 7]

Ku swalela ba bañwi ku hulisa liswalisano ze nde mi ku tisa tabo