Mu Likanyise Mukekecima wa Jehova

“Mu be ni mukekecima, sina Ndat’a mina h’a na ni mukekecima.” —LUKA 6:36.

 1. Bafalisi ne ba iponisize cwañi ku sa ba ni makeke?

BATU niha ba bupilwe ka siswaniso sa Mulimu, ba palelwanga ku likanyisa makeke a hae. (Genese 1:27) Sina ka mutala, mu nyakisise bafalisi. Ka sikwata, ne ba si ka taba Jesu ha n’a bonisize makeke la Sabata ka ku folisa lizoho la mutu le ne li omelezi. Kono ba lela Jesu, “ba bata mo ba ka mu bulaela.” (Mateu 12:9-14) Ka nako ye ñwi, Jesu n’a folisize mutu ya n’a pepilwe a li sibofu. Hape, “bafalisi ba bañwi” ne ba si ka tabiswa ki mufelañeke wa Jesu. Kono ba bilaela, ba li: “Mutu yo hasi wa Mulimu, kakuli h’a mameli la Pumulo.”—Joani 9:1-7, 16.

 2, 3. Jesu n’a talusañi ha n’a bulezi kuli, “Mu sabe mumela wa bafalisi”?

² Ku sa ba ni makeke kwa bafalisi ne ku foseza batu ni Mulimu. (Joani 9:39-41) Ki lona libaka Jesu ha n’a lemusize balutiwa ba hae kuli ba “sabe mumela” wa baeteleli bao ni balapeli ba bañwi ba ba cwale ka Basaduki. (Mateu 16:6) Mumela u itusiswa mwa Bibele ku yemela sibi kamba silafazo. Kacwalo Jesu n’a bulela kuli lituto za “bañoli ni bafalisi” ne li kona ku silafaza bulapeli bo bu kenile. Ka mukwa ufi? Kakuli ne li luta batu Mulao wa Mulimu ka litaelo ni lizo za bona beñi, inze ba libala “ze tuna,” ze cwale ka sishemo. (Mateu 23:23) Bona bulapeli bo bu tezi lizo b’o ne bu bisize ku lapela Mulimu mutiyo o bukiti.

³ Mwa kalulo ya bubeli ya nguli ya sisinyi, Jesu n’a patuluzi minahano ye silafezi ya baeteleli ba bulapeli bwa Sijuda. Mwa nguli yeo, ndate yo ya yemela Jehova, n’a lata ku swalela mwan’a hae ya n’a bakile. Kono muhulwan’a mutu, ya n’a swaniseza “bafalisi ni bañoli,” n’a sa lati cwalo ni hanyinyani.—Luka 15:2.

Bunyemi bwa yo Muhulu

 4, 5. Muhulwan’a sisinyi n’a “latehile” ka mukwa ufi?

⁴ “Cwale mwana yo muhulu n’a inzi kwa masimu. H’a taha, mi a sutelela kwa ndu, a utwa ha ku mbetiwa, ni ku binwa. A buza yo muñwi wa batanga, a li: Zeo ki zañi? Yo a li ku yena: Munyan’a hao u fitile; mi ndat’aho u tabile namani ye nunisizwe, kakuli u kutezi ku yena a pila hande. Kono a nyema, a hana ku kena.”—Luka 15:25-28.

⁵ Kaniti, mwa nguli ya Jesu, n’e si sisinyi fela ya n’a na ni butata. Buka ye ñwi ye talusa seo, i li: “Bubeli bwa bana ba ba taluswa fa ba latehile. Yo munyinyani u lateha kabakala ku silafazwa ki ku sa luka, yo muhulu kabakala ku foufazwa ki ku ipala ku luka.” Mu lemuhe kuli muhulwan’a sisinyi n’a ‘nyemile.’ Linzwi la Sigerike le li mutomo la ku “nyema” li talusa muinelo o mwa pilu, isi fela ku kangauka. Ku bonahala kuli muhulwan’a sisinyi n’a na ni bunyemi bo butuna mwa pilu, kacwalo n’a ikutwile kuli ku tabela ku kuta kwa mutu ya n’a sa lukeli ku zwa habo ne ku sa swaneli.

 6. Muhulwan’a sisinyi u yemela mañi, mi ki kabakalañi?

⁶ Muhulwan’a sisinyi u yemela hande ba ne ba sa lati kuli Jesu a bonise mufelañeke ni ku isa pilu kwa baezalibi. Bona bao ba ne ba ipala ku luka ne ba s’a susuezwi ki makeke a Jesu; mi ne ba si na tabo ye banga kwa lihalimu muezalibi h’a swalelwa. Kono ne ba nyemisizwe ki makeke a Jesu, mi ba kala ku ‘hupula ze maswe’ mwa lipilu za bona. (Mateu 9:2-4) Ka nako ye ñwi bafalisi ne ba nyemile hahulu kuli mane ne ba bizize mutu ya n’a folisizwe ki Jesu mi ba “mu lelekela kwande” a sinagoge—ku bonahala ne ba mu tunuzi teñi! (Joani 9:22, 34) Sina muhulwan’a sisinyi, ya n’a ‘hanile ku kena,’ baeteleli ba bulapeli bwa Sijuda ne ba sa lati ku “[taba] ni ba ba tabile.” (Maroma 12:15) Jesu mwa nguli ya hae n’a zwezipili ku patulula minahano ya bona ye maswe.

Minahano ye Maswe

 7, 8. (a) Muhulwan’a sisinyi n’a sa zibi cwañi taluso ya ku ba mwana? (b) Mwana yo muhulu n’a fapana cwañi ni ndat’ahe?

⁷ “Ndat’ahe a zwela ku yena, a mu lapela kuli a kene. A alaba, a li ku ndat’ahe: Bona, ni ku sebelelize myaha ye miñata, ni si ka tula taelo ya hao haisali; bo na li ku ba, ha u si ka ni fa nihaiba pulinyana kuli ni itabise ni balikani ba ka. Kono mwan’a hao yo, ya cile bufumu bwa hao ni basali ba mahule, a man’o fita, u mu tabezi namani ye nunisizwe.”—Luka 15:28-30.

⁸ Muhulwan’a sisinyi ha n’a bulela cwalo, n’a utwahaza kuli n’a sa zibi taluso luli ya ku ba mwana. N’a sebeleza ndat’ahe inge mubeleki ya sebeleza muñ’a musebezi. Kakuli n’a ize ku ndat’ahe: “Ni ku sebelelize.” Kiniti kuli mwana yo muhulu y’o a li ku ba a zwe habo kamba ku tula taelo ya ndat’ahe. Kono kana n’a utwa kabakala lilato? Kana n’a tabile ku sebeleza ndat’ahe, kamba kana n’a bile ya ikunga, ku ikutwa ku ba mwana yo munde kakuli n’a sebeza mwa “masimu”? Haiba luli n’a li mwana ya utwa, kiñi ha n’a sa nahani sina ndat’ahe? Ha n’a kona ku swalela munyan’a hae, kiñi ha n’a si na mufelañeke?—Mu bapanye Samu 50:20-22.

 9. Mu taluse m’o baeteleli ba bulapeli bwa Sijuda ne ba swanezi mwana yo muhulu.

⁹ Baeteleli ba bulapeli bwa Sijuda ne ba swanile mwana yo muhulu y’o. Ne ba nahana kuli ka ku kumalela milao ye miñata, ne ba sepahala ku Mulimu. Kiniti, ku utwa ki kwa butokwa hahulu. (1 Samuele 15:22) Kono ku koñomeka hahulu likezo kwa bona ne ku tisize kuli ku lapela Mulimu ku be fela muezezo, poniso ya bulapeli bo bu si ka tiya luli kwa moya. Minahano ya bona ne i tezi lizo. Lilato ne li siyo mwa lipilu za bona. Ee, ne ba nyenya batu-tu fela, mane ku ba shenda kuli ba “kutilwe.” (Joani 7:49) Mulimu n’a ka tabiswa cwañi ki likezo za baeteleli bao hailif’o lipilu za bona ne li li kwahule ni yena?—Mateu 15:7, 8.

10. (a) Ki kabakalañi manzwi a’ li, “Ni lata sishemo, isi sitabelo” h’a li kelezo ye swanela? (b) Ku sa ba ni makeke ki taba ye tuna cwañi?

¹⁰ Jesu n’a bulelezi bafalisi kuli “mu ye, mu lemuhe taba ye li: Ni lata sishemo, isi sitabelo.” (Mateu 9:13; Hosea 6:6) Ne ba sa zibi za butokwa, kakuli ha ku si na makeke matabelo a bona kaufela ne a ka ba a mbango. Kaniti yeo ki taba ye tuna, kakuli Bibele i li “ba ba si na makeke” ba mwahal’a bao Mulimu a’ nga kuli “ba lukela ku shwa.” (Maroma 1:31, 32) Kacwalo, ha ku komokisi Jesu ha n’a bulezi kuli baeteleli ba bulapeli ka sitopa ne ba ka sinyiwa ku ya ku ile. Kaniti, ku sa ba ni makeke kwa bona ku ekelize hahulu kwa katulo ya bona yeo. (Mateu 23:33) Kono mwendi batu mwahal’a sikwata seo ne ba konwa ku tusiwa. Jesu h’a n’a unguzi nguli ya hae, n’a likile ku sikulula minahano ya Majuda ba ba cwalo ka manzwi a ndate ku mwana yo muhulu. Ha lu boneñi mwa n’a ezelize seo.

Makeke a Ndate

11, 12. Ndate wa mwa nguli ya Jesu u lika cwañi ku kolwisa mwan’a hae yo muhulu, mi ndate ha bulela kuli “munyan’a hao” n’a kana a talusañi?

¹¹ “Ndat’ahe a li ku yena: Mwan’a ka, wena u inzi ni na kamita, mi za ka kaufela ki za hao. Kono neli swanelo kuli ku tabwe mi ku nyakalalwe; kakuli munyan’a hao yo n’a shwile, mi u pilile; n’a latehile, mi u fumanwi.”—Luka 15:31, 32.

¹² Mu lemuhe kuli ndat’ahe n’a bulezi kuli “munyan’a hao.” Kabakalañi? Mu hupule kuli kwa makalelo, mwana yo muhulu ha n’a bulela ku ndat’ahe, n’a bizize sisinyi kuli “mwan’a hao”—isi “munyan’a ka.” Ku bonahala kuli n’a sa mu ngi ku ba mwanahabo. Kacwalo ku swana fela inge kuli ndate fa u bulelela mwan’a hae yo muhulu kuli: ‘Yo haki mwan’a ka fela. Ki munyan’a hao, y’o pepilwe ni yena. U swanela ku tabela ku kuta kwa hae!’ Lushango lwa Jesu l’o lu swanela ku ba lo ne lu utwahezi kwa baeteleli ba Sijuda. Baezalibi bao ba ne ba nyenya ne li ‘bahabo bona’ luli. Kaniti, “ha ku na mutu ya lukile mwa lifasi, ya nz’a eza hande fela a sa fosi.” (Muekelesia 7:20) Kacwalo baeteleli ba Majuda ne ba swanela ku taba baezalibi ha ne ba bakile.

13. Ku fela honafo kwa nguli ya Jesu ku lu siyela puzo ifi ya ku nahanisisa?

¹³ Nguli i felela honafo, hasamulaho wa kupo ya ndate. Ku swana inge kuli Jesu u mema bateelezi ba hae kuli ba ikatulele ze i talusa. Muhato wa mwana yo muhulu ibe ufi kamba ufi, muteelezi kaufela n’a talimani ni puzo ye li, ‘Kana mu ka ba ni tabo ye banga kwa lihalimu muezalibi h’a baka?’ Bakreste kacenu ni bona ba kona ku bonisa kalabo ya bona kwa puzo yeo. Ka mukwa ufi?

Ku Likanyisa Makeke a Mulimu Kacenu

14. (a) Lu kona ku sebelisa cwañi kelezo ya Paulusi ya kwa Maefese 5:1 ha ku amiwa ka za makeke? (b) Lu tokwa ku pima mafosisa afi ka za makeke a Mulimu?

¹⁴ Paulusi n’a elelize Maefese kuli: “Mu be ba ba likanyisa Mulimu sina bana ba ba latwa.” (Maefese 5:1) Kacwalo, ka ku ba Bakreste lu swanela ku itebuha makeke a Mulimu, lu a suñe mwa lipilu za luna, mi lu bonise kalemeno kao ha lu sebelisana ni ba bañwi. Kono temuso ki ye. Makeke a Mulimu a si ke a’ ngiwa ka mafosisa ku ba a nyinyafaza sibi. Sina ka mutala, ba bañwi ba kana ipuma kuli, ‘Ha ni fosa, ni ka kupa swalelo ku Mulimu, mi u ka ni shwela makeke.’ Muñoli wa Bibele Juda n’a bulezi kuli ku nahana cwalo ki ku “sinya sishemo sa Mulimu wa luna ku si fetula buozwa.” (Juda 4) Jehova niha na ni makeke, “[h’a] latuli mulatu” wa lifosi ba ba sa baki.—Exoda 34:7; mu bapanye Joshua 24:19; 1 Joani 5:16.

15. (a) Ki kabakalañi maeluda sihulu ha ba tokwa ku bonisa makeke ka ku itikanelela? (b) Hailif’o maeluda ha ba tuheleli bufosi bwa ka bomu, ba ikataze ku ezañi, mi ki kabakalañi?

¹⁵ Kono hape ha lu tokomeleñi ku sa tula tikanyo ye ñwi—ku ba ba ba tatafezi ili ba ba batisisa milatu ku ba ba bonisa ku bakela ka buniti libi za bona ni ku li swabela ka mukwa o latwa ki Mulimu. (2 Makorinte 7:11) Bakeñisa kuli maeluda ba filwe ku babalela lingu za Jehova, ki kwa butokwa kuli ba itikanelele ku seo, sihulu ha ba talima litaba za buatuli. Puteho ya Sikreste i lukela ku tweka, mi ka Mañolo ku lukile ku ‘zwisa ya maswe’ mwa puteho. (1 Makorinte 5:11-13) Kono hape ku lukile ku bonisa makeke haiba ku na ni libaka le li utwahala. Kacwalo hailif’o maeluda ha ba tuheleli bufosi bwa ka bomu, ba ikataza ku ba ni lilato ni makeke, ba sa tuli milao. Ba hupula kamita sikuka sa Bibele, se si li: “Katulo i ka tokwa sishemo ku ya si ka eza ka sishemo. Mi sishemo si ipubanisa fahalimw’a katulo.”—Jakobo 2:13; Liproverbia 19:17; Mateu 5:7.

16. (a) Ka ku itusisa Bibele, mu bonise mw’a latela hahulu Jehova kuli lifosi ba kutele ku yena. (b) Lu kona ku bonisa cwañi kuli ni luna lu tabela ku kuta kwa baezalibi ba ba bakile?

¹⁶ Nguli ya sisinyi i utwahaza kuli Jehova u lata kuli lifosi ba kutele ku yena. Kaniti, u ba kwalulela munyako ku fitela ba iponahaza kuli ha ba baki. (Ezekiele 33:11; Malaki 3:7; Maroma 2:4, 5; 2 Pitrosi 3:9) Sina ndat’ahe sisinyi, Jehova h’a kendi ba ba kutela ku yena, u ba amuhela sina lilama tota za lubasi. Kana mu sweli mwa likanyisa Jehova cwalo? Mulumeli sina mina ya n’a zwisizwe ha kuta mwa puteho, mu ikutwanga cwañi? Lwa ziba kuli ku banga “tabo . . . kwa lihalimu.” (Luka 15:7) Kono kana ku banga tabo fa lifasi-mubu, mwa puteho ya mina, ni mwa pilu ya mina? Kamba, kana sina mwana yo muhulu wa mwa nguli, mu banga ni ndimbelela ye ñwi, inge kuli mutu ya n’a zwile mwa mutapi wa Mulimu h’a swaneli ku amuhelwa?

17. (a) Ki ufi muinelo o ne u bile mwa Korinte mwa lilimo za mwanda wa pili, mi Paulusi n’a elelize cwañi ba mwa puteho yeo ku talima taba yeo? (b) Ki kabakalañi kelezo ya Paulusi ha ne i li ye sebeza, mi lu kona ku i utwa cwañi kacenu? (Mu bone ni kakwenda ka ka inzi fa likepe 29.)

¹⁷ Kuli lu kone ku itatuba ku seo, ha lu nyakisiseñi se ne si ezahezi mwa Korinte ibat’o ba ka 55 C.E. Teñi m’o, mutu ya n’a zwisizwe mwa puteho a fita fa ku eza licinceho. Mizwale ne ba ka ezañi? Kana ba honone kuli u bakile ili ku zwelapili ku mu tokolomoha? Batili, Paulusi n’a susuelize ba kwa Korinte, a li: “Bunde ki ku mu swalela, ni ku mu wisa pilu; ya cwalo a ka swana a bulawa ki butuna bwa maswabi a hae. Kabakaleo na mi lapela, ni li: Mu mu bonise lilato la mina ka ku tiisa.” (2 Makorinte 2:7, 8) Lifosi ba ba bakile hañata ba ikutwanga maswabi ni ku zwafa. Kacwalo, ba tokwa ku kolwiswa kuli balumeli sina bona ni Jehova ba ba lata. (Jeremia 31:3; Maroma 1:12) Seo ki sa butokwa hahulu. Kabakalañi?

18, 19. (a) Ba mwa Korinte kwa makalelo ne ba iponisize cwañi ku ba ba ne ba tuhelezi lika? (b) Ku sa ba ni makeke ne ku kana ku tahisize cwañi kuli ba kwa Korinte b’a ‘ngiwe ki Satani’?

¹⁸ Paulusi ha n’a elelize ba kwa Korinte kuli ba swalelane, libaka le liñwi la n’a file ki la kuli “lu si ke lwa amuhiwa mutu ki Satani; kakuli lu ziba milelo ya hae.” (2 Makorinte 2:11) N’a talusañi? Paulusi kwa makalelo n’a nyazize puteho ya mwa Korinte kabakala ku tuhelela lika kwa yona. Ne ba tuhelezi yena mutu y’o inze a fosa. Kacwalo, puteho—sihulu maeluda ba yona—ne ba tabisa Satani, ya n’a kana a latile ku sinya puteho.—1 Makorinte 5:1-5.

¹⁹ Cwale ha ne ba ka tula tikanyo hape ili ku sa swalela mutu ya n’a bakile y’o, Satani n’a ka ba tula ka nzila ye ñwi. Ka mukwa ufi? N’a ka itusisa buhali ni ku sa ba ni makeke kwa bona. Sifosi ya bakile ha na ka “bulawa ki butuna bwa maswabi a hae”—kamba ha n’a ka “zwafelela kabakala maswabi a matuna,” sina mo i taluseza Today’s English Version—ki mulatu kwa butuna wo maeluda ne ba ka ba ni ona ku Jehova! (Mu bapanye Ezekiele 34:6; Jakobo 3:1.) Ki lona libaka Jesu ha sa lemusize balateleli ba hae ku sa sitatalisa “ba banyinyani bao,” ha n’a ize: “Mu itibelele! Mwanahenu h’a ku foseza, u mu kalimele; mi h’a baka, u mu swalele.”a—Luka 17:1-4, litaku li siyamisizwe ki luna.

20. Ku banga cwañi ni tabo kwa lihalimu ni fa lifasi-mubu sifosi h’a baka?

²⁰ Ba ba likiti-kiti ba ba kutanga mwa bulapeli bo bu kenile ka silimo ba itebuha makeke e ba bonisizwe ki Jehova. Kaizeli wa Mukreste yo muñwi u bulela ka za ku kutiswa kwa hae, u li: “Ha ni si ka tabela kale nto ye ñwi cwalo mwa bupilo bwa ka.” Kaniti, ni mangeloi a tabile sina yena. Haike ni luna lu be ni ‘tabo ye banga kwa lihalimu’ sifosi h’a baka. (Luka 15:7) Ha lu eza cwalo, lu ka likanyisa makeke a Jehova.

[Litaluso za kwatasi]

Lundululo

◻ Muhulwan’a sisinyi n’a swanile cwañi baeteleli ba bulapeli bwa Sijuda?

◻ Muhulwan’a sisinyi n’a sa zibi cwañi taluso luli ya ku ba mwana?

◻ Ha lu nze lu likanyisa makeke a Mulimu, lu tokwa ku pima miinelo ifi ye mibeli ye tulile tikanyo?

◻ Lu kona ku likanyisa cwañi makeke a Mulimu kacenu?

[Mbokisi fa likepe 29]

“MU MU BONISE LILATO LA MINA KA KU TIISA”

Ka za sifosi ya n’a zwisizwe mwa puteho ili ya n’a bonisize ku baka, Paulusi n’a ize kwa puteho ya mwa Korinte: “Na mi lapela, ni li: Mu mu bonise lilato la mina ka ku tiisa.” (2 Makorinte 2:8) Linzwi la Sigerike le li tolokilwe “ku tiisa” ki linzwi le li itusiswa kwa mulao le li talusa “ku tiiseza.” Ee, ba ba bakile ili ba ba kutile mwa puteho ba tokwa ku lemuha kuli ba latiwa mi ba amuhezwi hape sina lilama za puteho.

Kono lu hupuleñi kuli buñata mwa puteho ha ba zibi mabaka luli a n’a tahisize kuli mutu a zwisiwe ni ku kutiswa mwa puteho. Hape ba bañwi ba kana ba amilwe kamba ku utwiswa butuku—mwendi mane ka nako ye telele—ki bufosi bwa mutu ya bakile y’o. Kacwalo, ka ku lemuha litaba ze cwalo, zibiso ya ku kutiswa mwa puteho ha i fiwa, ki hande ha lu sa bonisi kamuhelo ku fitela ha lu eza cwalo ka butu.

Tumelo ya ba ba kutile mwa puteho ya tiiswa hakalo ku ziba kuli ba amuhelwa sina lilama za puteho ya Sikreste! Lwa kona ku susueza ba ba bakile bao ka ku ambola ni bona ni ku ikola ku ba ni bona kwa Ndu ya Mubuso, mwa bukombwa, ni ka linako ze ñwi ze swanela. Mi ha lu tiisa lilato la luna kwa balatiwa ba luna bao, ha lu nyinyafazi libi ze ne ba ezize ka nzila ifi kamba ifi. Kono lu swalisana ni mangeloi a kwa lihalimu ka ku taba ha ba tuhezi ku eza sibi mi ni kutela ku Jehova.—Luka 15:7.

[Siswaniso se si fa likepe 31]

Mwana yo muhulu n’a hanile ku tabela ku kuta kwa munyan’a hae