Ku Yamba Batu mwa Mezi a Lifasi Kamukana

“Kakuli niha ni bulela Evangeli, ha ku na se ni ka itumba ka sona, kakuli swanelo i ni tamile; mi ku maiba ku inzi ku na, ha ni sa buleli Evangeli.”—1 MAKORINTE 9:16.

 1, 2. (a) Ki bomañi bao ka niti luli ba ba petile shemaeto ye akalelizwe kwa 1 Makorinte 9:16, mi ki kabakalañi ha mu alaba cwalo? (b) Ki buikalabelo mañi bo ba amuhezi Lipaki za Jehova?

KI BOMAÑI mwa lilimo za mwanda wo wa bu-20 bao ba petile ka niti luli shemaeto ye tahiswa ki manzwi a Paulusi a’ fahalimu? Ki bomañi ba ba ile mwa lifasi ka buñata bo bu eza bolule-lule ku y’o yamba banna ni basali “ba ba ikutwa bubotana mwa pilu”? (Mateu 5:3) Ki bomañi ba ba ipeile mwa lubeta lwa tolongo ni lifu, ni ba ba fumanwi ki zona zeo mwa linaha ze ñata bakeñisa taelo ya Kreste kwa Mateu 24:14?

² Litaba ze bonwi li alaba kuli: Ki Lipaki za Jehova. Ñohola fela Lipaki ba ba fitelela bolule ba bane ne ba ile fa ndu ni ndu ‘ba zibahaza taba ye nde’ mwa linaha ni likalulo ze 211 ni mwa lipuo ze fitelela 200. Bona bao ne isi fela sikwata se si ketilwe sa balumiwa ba ba lutilwe. Batili, Lipaki za Jehova kaufela ba ikutwa ku ba ni buikalabelo bwa ku kutaza ni ku luta fa ndu ni ndu ni ka nako kaufela ye swanela. Ki kabakalañi ha ba ikutwa tokwahalo yeo ya ku abana litumelo za bona ni ba bañwi? Kakuli ba lemuha kuli zibo i tisa buikalabelo.—Ezekiele 33:8, 9; Maroma 10:14, 15; 1 Makorinte 9:16, 17, NW.

Ku Yamba Batu, Likulutendano la mwa Lifasi Kamukana

 3. Musebezi wa ku yamba u lukela ku ba o’ yandulukile ku fita kai?

³ Ona musebezi o mutuna wo wa ku yamba ha u eziwi fela, ka mubulelelo o muñwi, mwa nuka kamba lisa le liñwi kamba mane mwa liwate li li liñwi. Batili, sina mwa n’a laelezi Jesu, u na ni ku eziwa “mwa macaba kaufela.” (Mareka 13:10) Pili a si ka kambamela kale ku Ndat’ahe, Jesu n’a bulelezi balutiwa ba hae kuli: “Mu ye cwale, mu lute macaba kaufela, mu ba kolobeze ka Libizo la Ndate, ni la Mwana, ni la Moya o Kenile; Mu ba lute ku mamela ze ni mi laezi kaufela. Mi, a mu bone, na, ni inzi ni mina ka mazazi kaufela, ku isa kwa mafelelezo a lifasi.”—Mateu 28:19, 20.

 4. (a) Ki sikamañi se si lukela ku ba se ne si komokisize balateleli ba Jesu ba kwa makalelo ba Sijuda? (b) Lipaki za Jehova ba bona cwañi ka za k’o musebezi wa bona wa ku kutaza u swanela ku ciñekela?

⁴ Kwa balateleli ba Jesu ba Sijuda, w’o ne u lukela ku ba musebezi o’ tilumuna. N’a bulelela balutiwa ba hae ba Sijuda kuli cwale ne ba na ni ku ya kwa Bahedeni ba ba “si ka kena” bamacaba kaufela ni ku y’o ba luta. Ne k’u ngile ku eza licinceho ze ñwi kwa neku la bona ku amuhela m’ata a susuezo ya kalulo yeo ni k’u nga muhato ku yona. (Likezo 10:9-35) Kono ne ku si na ku picuka kalulo yeo; Jesu n’a ba bulelezi mwa nguli kuli “simu ki lifasi.” Kacwalo, Lipaki za Jehova kacenu ba bona lifasi kamukana sina sibaka seo ba na ni litukelo za ku yamba teñi. Ha ku koni ku ba ni se si bizwa “maciñekelo a ka mulao a liwate la naha, m’o mazwahule ba s’a lukeli ku yamba litapi” se si ciñekela musebezi wa bona o ba filwe ki Mulimu. Ka linako ze ñwi maseme a’ tokwahala k’o tukuluho ya bulapeli i s’a fumanehi. Nihakulicwalo, ba yamba ka ku hema luli. Ki kabakalañi ha ku li cwalo? Kabakala kuli likezahalo za lifasi ni ku talelezwa kwa bupolofita bwa Bibele ku bonisa kuli lu mwa linako za mafelelezo za musebezi wa ku yamba mwa lifasi kamukana.—Mateu 13:38; Luka 21:28-33.

Zwelopili mwa Musebezi wa ku Yamba mwa Lifasi Kamukana

 5. Ki batu ba mufuta mañi ba b’a nga muhato wa ka cisehelo kwa musebezi wa ku yamba mwa lifasi kamukana?

⁵ Buñata bwa bacalifa ba Mubuso ba ba tozizwe ne ba “yambilwe” ku zwa mwa macaba pili 1935 i si ka fita kale, kacwalo palo ya bona ye tezi ka mutomo fela se i felile. Kacwalo, sihulu haisali ku zwiwa ka 1935, Lipaki za Jehova ba sweli ku bata batu ba ba ikokobeza ba ne ba kana ba taluswa sina “ba ba ishuwa” ba “ba ka luwa naha.” (Samu 37:11, 29) Bao ki batu “ba ba tonga, ni ba ba lila, kabakala bumaswe kaufela bo bu eziwa.” B’a nga muhato ka ku yemela puso ya Mubuso wa Mulimu pili “ñalelwa ye tuna” i si ka lenga kale muinelo wa linto wa Satani o silafezi ni o bolile mi ni balapeli ba hae ba si k’a isiwa kale kwa “lyangalilo” la sinyeho ya kamita.—Ezekiele 9:4; Mateu 13:47-50; 24:21.

 6, 7. (a) Ki mihato mañi ye ne ezizwe ka 1943 ka ku ama kwa musebezi wa ku kutaza? (b) Ze zwile mwateñi li bile lifi?

⁶ Kana musebezi wa ku yamba mwa lifasi kamukana se u bile o’ kondolokile ku fitela cwale? Haike litaba luli li ipulelele. Kwamulaho ka 1943, Ndwa ya Lifasi ya II ne i sa kolota, niteñi mizwale ba ba tozizwe ba ba sepahala kwa sibaka se situna sa tamaiso sa Lipaki za Jehova mwa Brooklyn, New York, ne ba bonezi cimo kuli musebezi o mutuna wa ku yamba mwa lifasi kamukana ne u na ni ku zwisezwapili. Kacwalo, ki mihato mañi ye ne i’ ngilwe?a—Sinulo 12:16, 17.

⁷ Ka 1943 Watchtower Society ne i tomile sikolo sa balumiwa se si bizwa Giliadi (Siheberu, “Tutuma ya Bupaki”; Genese 31:47, 48) se ne si kalisize ku luta balumiwa ba ba mwanda ka likweli ze silezi kaufela ilikuli ba kone ku lumiwa sina mandui ba swanisezo mwa lifasi kamukana. Kwamulaho k’o, ne ku na ni Lipaki ba ba eza 126,329 fela ba ne ba yamba batu ka cisehelo mwa linaha ze 54. Mwahal’a lilimo ze lishumi zona lipalo zeo ne se li batile ku fita fa palo ya Lipaki ba ba eza 519,982 mwa linaha ze 143! Ka buniti fela, Sikolo sa Giliadi ne si tahisa mandui ba banna ni ba basali ba ba bundume luli, ili ba ne ba itukiselize ku ya kwa lizo za sizwahule ni ku yo itwaeza likalulo za mezi ze nca za ku yamba teñi. Ka se si zwile mwateñi, likiti-kiti za batu ba lipilu ze sepahala ne b’a ngile muhato ka cisehelo. Bona balumiwa bao, ni Lipaki ba fa sibaka ba ne ba sebeza ni bona, ne ba tomile mutomo kwa neku la kekezeho ye makalisa ye sweli ku ezahala cwale.

 8, 9. (a) Ki mitala mañi ye konwa ku boniswa ya musebezi o’ zwile mubano wa bulumiwa? (b) Balumiwa ba boni cwañi kekezeho ye zwile mubano mwa masimu a bona? (Mu bone hape 1992 Yearbook of Jehovah’s Witnesses.)

⁸ Ba bañata ba kale mwa musebezi wo ba ne ba li mwa litopa za makalelo za Giliadi ba sa sebeza mwa likalulo za bona za mwa linaha za ku sili, mane nihailikuli cwale se ba fitelela lilimo ze 70 kamba mane ze 80 za buhulu. Mutala o muñwi o’ li sisupo kwa buñata bwa bao ki w’ani wa Eric Britten wa lilimo za buhulu ze 82 ni musal’a hae, Christina, ba ne ba felize mwa sitopa sa bu-15 sa Giliadi ka 1950 mi ba sa sebeleza mwa Brazil. Ha ne ba ile ku yo sebeleza mwa Brazil, ne ku na ni Lipaki ba ba s’a fiteleli 3,000 mwa naha yeo. Cwale se ba fitelela 300,000! Ka buniti fela, ‘ya nyazeha u bile sicaba se si m’ata’ mwa Brazil bakeñisa kuli musebezi wa bundui u bile o’ tahisa se siñwi.—Isaya 60:22.

⁹ Mi ki sifi se lu kona ku bulela ka za balumiwa mwa Africa? Buñata ba fitile fa ku itwaeza sizo se si fapahana hahulu mi ba fitile fa ku ba ni lilato kwa batu ba mwa Africa. Ba ba swana ni bao ki mutu ni mwanahabo yena ili bo John ni Eric Cooke ni basali ba bona, bo Kathleen ni Myrtle, bao ka nako ye ba sebeleza mwa South Africa. John ni Eric ne ba felize mwa sitopa sa bu-8 ka 1947. Ha ku kopanyiwa mo ba sebelelize ku fumaneha linaha za Angola, Zimbabwe, Mozambique, ni South Africa. Balumiwa ba bañwi ba shwezi mwa Africa bakeñisa matuku, mi ba bañwi bakeñisa ndwa ni nyandiso, ba ba cwale ka Alan Battey ni Arthur Lawson, ba ne ba shwile mwahal’a ndwa ya cwanoñu fa ya ku itw’anisa kwa bayahi mwa Liberia. Niteñi, mezi a mwa Africa a fumanehile ku ba a’ tahisa hahulu se siñwi. Cwale se ku na ni Lipaki ba ba fitelela 400,000 ba ba ambakani mwahal’a kalulo ye tuna yeo kaufela.

Kaufela ba Na ni Kabelo

10. Ki kabakalañi mi ki kamukwaufi mapaina ba eza musebezi o’ babazeha?

¹⁰ Nihakulicwalo, ku swanelwa ku lemuhiwa kuli hailif’o balumiwa ba sizwahule ne ba fita fa palo ye eza likiti-kiti, bahasanyi ni mapainab ba mwa sibaka ba fitile ku bolule-lule. Ba eza kalulo ye tuna ya musebezi wa ku kutaza mwa lifasi kamukana. Mwa 1991 ne ku na ni palo ya fahali ye fitelela 550,000 ya mapaina ni likombwa ba maeto. Ki palo kwa ku tabisa yeo ha lu nahana ka za Lipaki ba ba sepahala bao kaufela ba ba eza buikatazo bo bu ipitezi bwa ku abana mwa musebezituna wa ku yamba, ka ku ba ni palo ya fahali ya lihora za bona za ku kutaza ku fita kai kamba kai ku zwa fa 60 ku isa fa 140 ka kweli ni kweli. Ba bañata ba eza seo ka buitomboli ni lisinyehelo za ka butu ze tuna luli. Kono ki kabakalañi? Kabakala kuli ba lata Jehova Mulimu wa bona ka pilu, munahano, moyo, ni m’ata a bona kaufela, mi ba lata bomuyahwa ni bona sina mo ba itatela.—Mateu 22:37-39.

11. Ki bupaki bufi bo bu li teñi bwa ku sebeza kwa moya wa Mulimu mwahal’a batu ba hae?

¹¹ Ki sifi se lu kona ku bulela ka za Lipaki ba ba fitelela bolule ba balalu ni licika ba ba si mwa sebelezo ya nako ye tezi kono ili ba ba eza ka ku tala mwa sebelezo ya Jehova, ka ku ya ka miinelo ya bona? Ba bañwi ki basali ba ba nyezwi, mane ni b’ome ba ba babalela tumbwitamamina, ili bao ku si na taba ni zeo ba neela ye ñwi ya nako ya bona ye butokwa kwa musebezi wa ku yamba mwa lifasi kamukana. Ba bañata ki banna ba ba nyezi kamba bondate ba ba na ni mubeleko wa silifasi wa nako ye tezi; niteñi, ba beya nako kwa tuko kwa mafelelezo a viki ni manzibwana ya ku luta niti kwa batu be ba s’a zibi. Mi cwale ku na ni buñata bo butuna bwa banna ni basali ba ba li mwa bukwasha ni ba banyinyani ba ba abana mwa ku kutaza ni ba ba paka niti ka muzamao wa bona. Ki sikwata sifi se siñwi se si na ni baitateli ba ba s’a lifiwi ba ba fitelela bolule ba bane ili bao kweli ni kweli ba kutaza taba ye nde ya puso ya Mubuso wa Mulimu? Ka buniti fela seo si fa buniti bwa ku sebeza kwa moya wa Jehova!—Samu 68:11; Likezo 2:16-18; mu bapanye Zakaria 4:6.

Miinelo ye Tahisa Kekezeho

12. Ki kabakalañi mi ki ka lipalo ze kuma kai batu b’a nga muhato kwa niti?

¹² Ona musebezi o yandulukile wo wa ku kutaza u tisa ze zwa mwateñi ze komokisa silimo ni silimo. Mwa 1991 Lipaki ba banca ba ba fitelela 300,000 ne ba kolobelizwe ka ku nweliswa ka ku tala mwa mezi. Seo ki se si likana ni liputeho ze fitelela 3,000 za Lipaki ba ba eza 100 mwa puteho ni puteho! Seo kaufela si petiwa cwañi? Ha lu hupuleñi sa n’a kile a bulela Jesu: “Ha ku na mutu ya ka ta ku na, konji h’a ka hohiwa ki Ndate ya ni lumile . . . Mwa Bapolofita ku ñozwi kuli: Kamukana ba ka lutwa ki Mulimu. Cwale mutu kaufela ya utwile Ndate, mi a lutilwe ki Yena, u taha ku na.” Kacwalo he, haki ka buikatazo bwa butu fela mutu h’a nga muhato ka cisehelo kwa bundui bwa mwa lifasi kamukana. Jehova u bona muinelo wa mwa pilu ni ku hohela ku yena bao ba ba swanelwa.—Joani 6:44, 45; Mateu 10:11-13; Likezo 13:48.

13, 14. Ki mubonelo mañi o munde o’ ba bonisize Lipaki ba bañata?

¹³ Mandui ba butu ki bona bayemeli, nihakulicwalo, bao Jehova a itusisa ku hohela batu ku yena. Kacwalo, mubonelo wa bona kwa batu ni kalulo m’o ba yamba ki wa butokwa. Ki ko ku susueza hakalo ku bona kuli buñata bo butuna bwa bona bao ba ikungezi manzwi a Paulusi ku ba mwa Galatia a’ li: “Lu si ke lwa katala ku eza hande, kakuli lu ka kutula mwa nako ya teñi ha lu sa zwafi.”—Magalata 6:9.

¹⁴ Lipaki ba bañata ba ba sepahala se ba sweli ku kutaza ka mashumi-shumi a lilimo, ba nze ba talimisisa likezahalo za fa lifasi. Ba boni ku ba teñi ni ku fela kwa bu-Nazi, bu-Fascist, ni mibuso ye miñwi ye na ni mukwañuli wa tamaiso. Ba bañwi ba iponezi lindwa ze ñata ze ezahalile haisali ku zwiwa ka 1914. Ba boni baeteleli ba lifasi ba sepa League of Nations mi hamulaho ni Kopano ya ba Macaba. Ba boni musebezi wa Jehova u kwalelwa mi hasamulaho u lumelezwa mwa linaha ze ñata. Mwahal’a zeo kaufela, Lipaki za Jehova ha ba si ka tuhela mwa ku eza ze nde, hamohocwalo ni ku sebeza sina bayambi ba batu. Ki taba ya busepahali ka ku ipitela hakalo!—Mateu 24:13.

15. (a) Ki tuso mañi ye se lu bile ni yona mwa ku eza licinceho kwa butokwi bwa mwa kalulo ya luna ya mwa lifasi kamukana? (b) Lihatiso zeo li tusize cwañi mwa kalulo ya mina?

¹⁵ Ku na ni miinelo ye miñwi hape ye ekelize kwa kekezeho ya mwa lifasi kamukana ye. O muñwi ki mubonelo o sikululeha wa bayambi ba batu kwa neku la butokwi bwa mwa kalulo. Ka ku ba ni ku shimbuluka-shimbuluka kwa batu ba lizo, bulapeli, ni lipuo ze fitana-fitana mwa libaka za maino a bona, Lipaki za Jehova ba hulisize ku utwisisa kwa bona kwa mibonelo ye fapahana-fapahana yeo. Mi puteho ya mwa lifasi kamukana i tusize hahulu ka ku lukisa mwa lipuo ze fitelela 200 Libibele ni libuka ze itusiswa mwa ku ituta Bibele. Bibele ya New World Translation of the Holy Scriptures, kaufel’a yona kamba kalulo fela ya yona, se ili cwale mwa lipuo ze 13, ze kopanyeleza si-Czech ni si-Slovak. Broshuwa ya Ikole Bupilo fa Lifasi-mubu Ku Ya Ku Ile! se i fumaneha cwale mwa lipuo ze 198, ku kala ka si-Albania ku isa si-Zulu, ka ku hatiswa kwa likopi ze fitelela bolule ba ba eza 72. Buka ya The Greatest Man Who Ever Lived se i fumaneha mwa lipuo ze 69. Mankind’s Search for God, ye se i hasanyizwe mwa lipuo ze 29, i fa kutwisiso ye tungile mwa simuluho ni litumelo za likwata ze tuna za bulapeli bwa mwa lifasi mi i sweli ku fumaneha ku ba tuso ye ipitezi mwa ku yamba kwa mwa lifasi kamukana.

16. Ba bañwi b’a ngile cwañi muhato kwa butokwi bo bu mwa linaha ze ñwi?

¹⁶ Ki sikamañi se siñwi hape se si zwiselizepili musebezi wa ku yamba mwa lifasi kamukana? Likiti-kiti se ba bile ba ba tabela k’u nga muhato wa ka cisehelo kwa ‘pizo ya kwa Masedonia.’ Sina fela Paulusi ha n’a tabela ku shimbuluka mwa Asia Minor ku ya kwa Masedonia mwa Yurope, ka pizo ya Mulimu, Lipaki ba bañata ba shimbulukezi kwa linaha ni likalulo k’o ku na ni butokwi bo butuna bwa bakutazi ba Mubuso, hamohocwalo ni bwa maeluda ni batanga ba bukombwa. Ba bile fela sina mandui ba luli ba ba fumani mezi a mwa sibaka sa bona ku ba a’ yambiwa hahulu mi ba shimbulukela kwa libaka za mezi ko ku na ni mikolo ye sikai fela mi litapi ki ze li teñi ka buñata.—Likezo 16:9-12; Luka 5:4-10.

17. Ki mitala mañi ye lu na ni yona ya bao ba b’a ngile muhato ka cisehelo kwa ‘pizo ya kwa Masedonia’?

¹⁷ Litopa za cwale za sikolo sa balumiwa sa Giliadi se li kopanyelelize baituti ba ba zwa kwa linaha za Yurope ze fapahana-fapahana ba ba itutile Sikuwa mi cwale ni ku ifana kwa sebelezo ya mwa linaha ni lizo li sili. Ka ku swana, ka Sikolo sa Tuto ya Bukombwa, mizwale ba ba li mwa bukwasha ba bañata ba fiwa tuto ye tungile ya likweli ze peli mi kihona ba lumiwa kwa linaha ze ñwi ku y’o tiisa liputeho ni mipotoloho. Libaka za ku yamba teñi ze ipitezi ze ñwi li mwa likalulo ze kwaluluha cwale za mwa Kalulo ya Yurope ya kwa Upa ni manaha a n’a li mwa Soviet Union.—Mu bapanye Maroma 15:20, 21.

18. (a) Ki kabakalañi mapaina hañata ha ba li likombwa ze buanyu? (b) Ba kona ku tusa cwañi ba bañwi mwa puteho?

¹⁸ Tuso ye ekezehile mwa musebezi wa ku yamba mwa lifasi kamukana ki Sikolo sa Sebelezo ya Bupaina seo mapaina ba kamita ba fumaneh’anga teñi. Ka liviki ze peli za ku ituta ko ku tungile kwa hatiso ye bizwa Ku Benya Sina Mamonyi mwa Lifasi, ye lukiselizwe mapaina fela, ba zwisezapili buikoneli bwa bona bwa bukombwa ha ba nyakisisa lituto ze cwale ka “Ku Ndongwama Nzila ya Lilato,” “Mu Latelele Jesu Sina Mutala,” ni “Ku Hulisa Buikoneli mwa ku Luta.” Kaufela ba ba mwa puteho b’a itumela hakalo ku ba ni likwata ze za mandui ba fa ndu ni ndu ba ba fitile ku ze konisa ili ba ba kona ku luta ba bañata mwa musebezituna wo wa ku yamba!—Mateu 5:14-16; Mafilipi 2:15; 2 Timotea 2:1, 2.

Kana lwa Kona ku Eza Zwelopili?

19. Sina muapositola Paulusi, lu kona cwañi ku eza zwelopili mwa bukombwa bwa luna?

¹⁹ Sina Paulusi, lu bata ku ba ni mubonelo o’ tiile, ili o’ talima kwa pili. (Mafilipi 3:13, 14) N’a eza licinceho kwa neku la mifuta kaufela ya batu ni miinelo. Hape n’a ziba mwa ku fumanela mutomo wa cisehelano ni kutwisisano ni mwa ku buhisanela ka ku fa mabaka ka mutomo wa mibonelo ni lizo za fa sibaka. Lwa kona ku kalisa lituto za Bibele ka ku ba buanyu mwa ku lemuha muhato wa muñ’a ndu kwa lushango lwa Mubuso mi cwale ni ku cinceza mutahisezo wa luna kwa butokwi bwa mutu. Ka mifuta-futa ya liitusiso za tuto ya Bibele ze lu na ni zona, lw’a kona ku fa ye swanela mubonelo wa mutu ka buñwi. Ku sikululeha ni ku lemuha kapili lika kwa luna ki miinelo hape ya butokwa mwa bundui bo bu tahisa se siñwi.—Likezo 17:1-4, 22-28, 34; 1 Makorinte 9:19-23.

20. (a) Ki kabakalañi musebezi wa luna wa bundui ha u li wa butokwa hahulu cwale? (b) Ki bufi buikalabelo bwa luna ka buñwi cwale?

²⁰ Ki kabakalañi musebezi o’ ipitezi wo wa bundui ha u li o’ butokwa hahulu cwale? Ki kabakala kuli ku zwelela mwa bupolofita bwa Bibele bo bu bonahala mwa likezahalo ze ezahezi ni ze ezahala, ki ko ku iponahaza kuli muinelo wa lifasi la Satani u liba kwa kaungu-ungu ka ka na ni kozi. Kacwalo, ki sifi seo luna, Lipaki za Jehova, lu swanela ku eza? Litaba za tuto ze talu za mafelelezo mwa magazini ye li tunumanisize buikalabelo bwa luna bwa ku sebeza ka t’ata ni ka cisehelo mwa musebezi wa luna wa ku yamba mwa kalulo ya luna ya mezi a lifasi kamukana. Lu na ni buikolwiso bo bu tiile bwa mwa Bibele bwa kuli Jehova h’a na ku libala musebezi wa luna wa ku yamba ka buikatazo. Paulusi n’a talusize kuli: “Kakuli Mulimu hasi ya si ka luka, kuli a libale misebezi ya mina, ni lilato le mu bonisize kwa Libizo la hae, mwa sebelezo ya ku tusa balumeli, ili ye mu nze mu ba sebeleza ni ka nako ye. Kono lu shukelwa kuli mutu ni mutu ku mina a bonise ku tukufalelwa cwalo, kuli a be ni sepo ye tezi, ku isa kwa mafelelezo.”—Maheberu 6:10-12.

[Litaluso za kwatasi]

Kana Mwa Hupula?

◻ Ki kabakalañi Lipaki za Jehova ha b’a nga lifasi kaufela sina sibaka sa musebezi wa bona wa bundui?

◻ Ki mbuyoti mañi ye si bile sikolo sa balumiwa sa Giliadi kwa musebezi wa bundui?

◻ Ki miinelo mañi ye miñwi ye ekelize kwa ku kondolokisa lika kwa Lipaki za Jehova?

◻ Luna ka buñwi lu kona ku eza cwañi zwelopili mwa bukombwa bwa luna bwa Sikreste?

[Chati fa likepe 30]

ZE ZWILE MWA KU YAMBA KWA MWAHAL’A MACABA

Silimo Linaha Lipaki

1939 61 71,509

1943 54 126,329

1953 143 519,982

1973 208 1,758,429

1983 205 2,652,323

1991 211 4,278,820