Ne Ba Libelezi Mesia

“Batu ne ba libelezi, mi kaufela ne ba sweli ku ipuza mwa lipilu za bona ka za Joani, kuli mwendi ne li yena Mesia.”—LUKA 3:15, THE EMPHATIC DIAGLOTT.

 1. Lingeloi ne li zibisize balisana taba ifi ye nde?

NE LI ka nako ya busihu, mi balisana ne ba tonela mitapi ya bona. Ka sipundumukela, lingeloi la Jehova la to yema bukaufi ni bona mi kanya ya Mulimu ya ba beya mwahali! Ba saba maswe kono ba teeleza lingeloi ha ne li ba zibisa taba ye nde, ye li: “Mu si ke mwa saba, kakuli ni mi bulelela tabo ye tuna, ye ka ba ya sicaba kaufela, kikuli kacenu mu pepezwi Mupilisi, . . . ki Kreste Mulena,” ili ya naa ka ba Mesia. Lingeloi la bulelela balisana bao kuli ba ka yo fumana mbututu yo a lobalizwe mwa sicelo mwa munzi o li bukaufi. Mi honafo, mangeloi a mañata a kalisa ku lumba Jehova, a li: “Kanya i be ku Mulimu, kwa mahalimu a kwahalimu; kozo i be teñi mwa lifasi; batu ba shemubwe.”—Luka 2:8-14.

 2. Linzwi la “Mesia” li talusañi, mi Mesia u konwa ku zibwa cwañi?

² Balisana bao ne ba ziba kuli linzwi la “Mesia,” kamba “Kreste,” li talusa “Ya Tozizwe.” (Ex. 29:5-7) Kono ne ba ka kona cwañi ku ziba ni ku kolwisa ba bañwi kuli Jehova naa ketile mbututu yo kuli a be Mesia? Ne ba tokwa ku nyaka bupolofita bo bu mwa Mañolo a Siheberu ni ku bona ka mo bupilo bwa mwana yo ne bu ka taleleleza bupolofita bo.

Ki Kabakalañi Batu ha ne ba Libelezi Mesia?

3, 4. Bupolofita bo bu kwa Daniele 9:24, 25 ne bu talelelizwe cwañi?

³ Hamulaho wa lilimo-limo, Joani Mukolobezi a kalisa ku kutaza. Bakeñisa manzwi ni likezo za hae, batu ba bañata ba nahana kuli ne li yena Mesia. (Mu bale Luka 3:15.) Mwa Bibele ku na ni bupolofita bo bu bulela ka za “lisunda ze 70,” mi ne bu tusize batu ku ziba fa naa ka bonahalela Mesia. Bupolofita bo, bu li: “Ku zwa ka nako ye ku ka laelwa kuli Jerusalema u zusiwe ni ku yahiwa sinca, ku fitela fa ka bonahalela Mesia ya li Mueteleli, ku ka fita lisunda ze supile, ni lisunda ze 62.” (Dan. 9:24, 25, NW) Licaziba za litaba za Bibele li lumela kuli sunda ni sunda ya lisunda zeo i yemela lilimo ze supile. Ka mutala, Bibele ye Kenile ya 1984 i bulela kuli nako ye ne tomilwe ne li “lilimo ze 70, ha li taimiswa ka 7.”

⁴ Batanga ba Jehova kacenu ba ziba kuli lisunda ze 69 zeo, kamba lilimo ze 483, ze bulezwi kwa Daniele 9:25 ne li kalile ka 455 B.C.E. muta Aritazerisi mulena wa Maperesia naa lumelelize Nehemia ku yo zusa ni ku yaha sinca Jerusalema. (Neh. 2:1-8) Lisunda zeo ne li felile ka 29 C.E. hamulaho wa lilimo ze 483, muta Jesu wa Nazareta naa kolobelizwe ni ku toziwa ka moya o kenile, mi a ba Mesia.—Mat. 3:13-17.a

 5. Ki bupolofita bufi bo lu ka nyakisisa?

⁵ Mwa taba ye, lu ka nyakisisa bo buñwi bwa bupolofita bo buñata bo bu bulela ka za ku pepwa kwa Mesia, bupilo bwa hae bwa kwa makalelo, ni bukombwa bwa hae. Lu ka ituta ka mo bupolofita bo, ne bu talelelizwe mwa bupilo bwa Jesu. Ka ku eza cwalo, lu ka tiisa tumelo ya luna ya ku lumela litaba ze mwa Bibele mi lu ka iponela bupaki bo bu bonisa kuli Jesu ne li yena Mesia ye ne ba libelela batu.

Bupilo Bwa Hae Bwa Kwa Makalelo Bwa Polofitiwa

 6. Bupolofita bo bu kwa Genese 49:10 ne bu talelelizwe cwañi?

⁶ Mesia naa ka pepelwa mwa lusika lwa Juda ili mwa Isilaele. Nakonyana pili Jakobo a si ka shwa kale, naa fuyozi bana ba hae, mi naa polofitile cwana ka za Juda, a li: “Mulamu wa bulena ha u na ku zwa ku Juda, ni sukulu ya buzamaisi mwahalaa mautu a hae, mane ku fite Shilo, mi macaba a mu utwe.” (Gen. 49:10) Baluti ba Sijuda ba kwaikale ne ba lumela kuli manzwi ao naa bulela ka za Mesia. Ku kala ka puso ya Davida mulena wa Juda, mulamu wa bulena ni sukulu ya buzamaisi ne li ka ba za lusika lwa Juda. Linzwi la “Shilo” li talusa “Muñaa Sika.” Kamukwaocwalo, “Shilo” ki yena ya naa ka yola bulena ku ya ku ile, kakuli Mulimu naa bulelezi Zedekia mulena wa mafelelezo wa Juda, kuli ya naa ka fiwa bulena ki ya naa na ni swanelo ya ku busa. (Ezek. 21:26, 27) Ku zwa ku Zedekia, Jesu ki yena feela muikulu wa Davida ya naa sepisizwe ku fiwa bulena. Pili Jesu a si ka pepwa kale, lingeloi Gabriele ne li bulelezi Maria kuli: “Mulena u ka mu fa situlo sa bulena sa Davida, ndatahe. U ka busa ba ndu ya Jakobo ku ya ku ile; mi bulena bwa hae ha bu na ku fela.” (Luka 1:32, 33) Kamukwaocwalo, Shilo ki Jesu Kreste ya naa simuluhile ku Juda ni Davida.—Mat. 1:1-3, 6; Luka 3:23, 31-34.

 7. Bupolofita bo bu bulela ka za ku pepwa kwa Mesia ne bu talelelizwe cwañi?

⁷ Mesia naa ka pepelwa mwa Betelehema. Mupolofita Mika naa ñozi kuli: “Wena, Betelehema-Efrata, wena ya li yo munyinyani mwahalaa masika a Juda, ku wena ku ka ni tahela ya ka ba Muzamaisi wa Isilaele; ki yena ya naa li teñi kwa simuluho.” (Mika 5:2) Mesia naa ka pepelwa mwa munzi wa Betelehema wa mwa Juda, o no bizwanga Efrata. Kono Maria mahe Jesu, ni muunaa hae Josefa, ne ba pila mwa munzi u sili wa Nazareta. Nako ya ku pepwa kwa Jesu ha ne i sutelezi, mubusi wa Roma a laela batu kuli ba kutele kwa minzi ko ne ba pepezwi bo ndataa bona kuli ba yo iñolisa. Mi Maria ni Josefa ba kutela kwa Betelehema kwa naa ilo pepelwa Jesu. (Mat. 2:1, 5, 6) Kamukwaocwalo, Jesu a pepwa sina mo ne ku polofitezwi!

8, 9. Bupolofita bu bulelañi ka za ku pepwa kwa Mesia mi ne ku ka ezahalañi hamulaho wa ku pepwa kwa hae?

⁸ Mesia naa ka pepiwa ki mwalyanjo. (Mu bale Isaya 7:14.) Timana yeo i bulela kuli mwalyanjo naa ka pepa mwanaa mushimani. Ka susumezo ya moya wa Mulimu, Mateu naa ñozi kuli manzwi a ñozwi kwa Isaya 7:14 naa talelelizwe Jesu ha naa pepilwe. Bañoli ba Evangeli bo Mateu ni Luka ba bulela kuli Maria naa li mwalyanjo ni kuli naa beilwe fa mezi a manca ka moya wa Mulimu.—Mat. 1:18-25; Luka 1:26-35.

⁹ Banana ne ba ka bulaiwa hamulaho wa ku pepwa kwa Mesia. Nto ye bato swana ni yeo ne i ezahezi lilimo ze mianda-nda pili Mesia a si ka pepwa kale. Faro wa Egepita naa laezi kuli limbututu za bashimani za Maheberu li nepelwe mwa Nuka ya Nile. (Ex. 1:22) Bupolofita bo bu kwa Jeremia 31:15, 16 bu bulela ka za “Rahele ya lila bana ba hae” kakuli lila za hae ne li ba ngile. Muhuwo wa hae no utwahezi mwa munzi wa Rama o no li kwahule, ili mwa Benjamine kwa mutulo wa Jerusalema. Mateu u lu bulelela kuli bupolofita bo, ne bu talelelizwe muta Mulena Heroda naa laezi kuli limbututu za bashimani kaufela li bulaiwe mwa Betelehema. (Mu bale Mateu 2:16-18.) Kezo yeo ne i tisize maswabi a matuna!

10. Bupolofita bo bu kwa Hosea 11:1 ne bu talelelizwe cwañi?

¹⁰ Mesia naa ka biziwa ku zwa mwa Egepita. (Hos. 11:1) Kuli Jesu a si ke a bulaiwa ki Heroda, lingeloi ne li bulelezi Josefa ni Maria kuli ba sabele kwa Egepita ni Jesu. Ba yo ina kwateñi “ku fitela Heroda ha shwa . . . kuli ku ezahale se ne si bulezwi ki Mulena, ka mupolofita [Hosea] ya naa ize: Ni ilo nga mwanaa ka kwa Egepita.” (Mat. 2:13-15) Kaniti, Jesu naa sa koni ku zamaisa lika ze ne ezahezi ha pepiwa ni hasamulaho wa ku pepwa.

Mesia U Kalisa Bukombwa Bwa Hae!

11. Ki mañi ya naa lukiselize Mesia nzila?

¹¹ Mulumiwa naa ka lukiseza Mesia nzila. Malaki naa polofitile kuli “mupolofita Elia” naa ka eza musebezi wo, wa ku tusa batu ku itukiseza ku amuhela Mesia ha naa ka taha. (Mu bale Malaki 4:5, 6.) Jesu naa bulezi kuli “Elia” yo ne li Joani Mukolobezi. (Mat. 11:12-14) Mi Mareka naa ize musebezi wa Joani no talelelize bupolofita bwa Isaya. (Isa. 40:3; Mare. 1:1-4) Jesu naa si ka bulelela Joani kuli a mu lukiseze nzila. Mulimu ki yena ya naa ketile Joani kuli a eze musebezi o no swana ni wa Elia ilikuli batu ba zibe Mesia ni ku itukiseza ku mu amuhela.

12. Ki musebezi mañi o ipitezi wa naa filwe Mesia?

¹² Mulimu naa ka fa Mesia musebezi o ipitezi. Jesu ha naa li mwa sinagoge ya mwa munzi wa Nazareta, mwa naa hulezi, naa balile mwa muputo wa Isaya manzwi a li: “Moya wa Mulena u fahalimwaa ka, kakuli u ni tozize, kuli ni bulelele babotana Evangeli; u ni lumile ku folisa ba ba lobehile lipilu, ku zibisa ba ba hapilwe kuli ba lukuluhile, ni ba ba shwile meeto kuli ba filwe ku bona, ba ba nyandiswa, ni ba kutise ba lukuluhile, mi ni zibise mwaha wa Mulena, wa sishemo.” Jesu naa ize bupolofita bo ne bu bulela yena. Ne li yena Mesia luli mi ki lona libaka ha naa kona ku bulela kuli: “Kacenu liñolo leo li ezahezi, mu nze mu ikutwela.”—Luka 4:16-21.

13. Bukombwa bwa Jesu bwa mwa Galilea ne bu polofitilwe cwañi?

¹³ Bupolofita bo buñwi ne bu bulezi ka za bukombwa bwa Mesia bwa mwa Galilea. Isaya naa polofitile ka za “Zabuloni” ni “Nafetali” ni “Galilea.” Naa ñozi kuli: “Sicaba se ne si zamaya mwa lififi si boni liseli le lituna; liseli li pazulezi ba ba yahile mwa naha ya muluti wa lifu.” (Isa. 9:1, 2) Jesu naa kalezi bukombwa bwa hae mwa Galilea, mwa munzi wa Kapernauma. Hape naa kutalize mwa mabaka a Zabuloni ni Nafetali. Jesu naa tusize batu ba mwa libaka zeo ka ku ba luta niti ye ne benyize sina liseli le lituna. (Mat. 4:12-16) Ha naa li mwa Galilea, Jesu naa file Ngambolo ya fa Lilundu, naa ketile baapositola ba hae, mi naa ezize makazo ya pili. Mi ne li mwa Galilea mwa naa bonahezi kwa balutiwa ba hae ba ba fitelela 500 ha sa zusizwe kwa bafu. (Mat. 5:1–7:27; 28:16-20; Mare. 3:13, 14; Joa. 2:8-11; 1 Makor. 15:6) Kamukwaocwalo, naa talelelize bupolofita bwa Isaya ka ku kutaza mwa “naha ya Zabuloni ni Nafetali.” Jesu hape naa kutalize taba ye nde ya Mubuso mwa libaka ze ñwi za Isilaele.

Misebezi ye Miñwi ya Mesia ya Polofitwa

14. Liñolo la Samu 78:2 ne li talelelizwe cwañi ki Jesu?

¹⁴ Mesia naa ka luta batu ka linguli, kamba liswanisezo. Mwa samu ye ñwi, Asafi naa opezi kuli: “Ni ka atamisa mulomo wa ka ka nguli.” (Samu 78:2) Lu ziba cwañi kuli bupolofita bo ne bu ama ku Jesu? Mateu u lu bulelela cwalo. Mateu ha saa kandekile liswanisezo za peu ya masitete ni mumela za naa itusisize Jesu kuli a lute batu ka za Mubuso, a ñola kuli: “Naa sa buleli ni bona, konji ka linguli; kuli ku ezahale se ne si bulezwi ki mupolofita, kuli: Ni ka atamisa mulomo wa ka ka linguli, ni taluse litaba ze ne patilwe haisali lifasi li tomwa.” (Mat. 13:31-35) Linguli za naa itusisize Jesu ne li tusize batu ku utwisisa niti ka za Jehova.

15. Bupolofita bo bu kwa Isaya 53:4 ne bu talelelizwe cwañi?

¹⁵ Mesia naa ka folisa batu. Isaya naa polofitile kuli: “Naa itwesize manyando a luna, naa lwala maswabi a luna.” (Isa. 53:4) Mateu naa talusize kuli Jesu ha sa folisize mukwenyanaa Pitrosi, a folisa ni batu ba bañwi ilikuli “ku ezahale se ne si bulezwi ki mupolofita Isaya, ha li: U ikungezi mifokolo ya luna, u lwezi matuku a luna.” (Mat. 8:14-17) Mi Jesu naa si ka folisa batu ka nako yeo feela. Bibele i bulela ka za linako ze ñwi ze ñata fa naa foliselize batu.

16. Ki lika mañi za naa ñozi muapositola Joani ze bonisa kuli liñolo la Isaya 53:1 ne li ama ku Jesu?

¹⁶ Batu ba bañata ne ba si ka lumela ku Mesia niha naa ezize lika ze nde. (Mu bale Isaya 53:1.) Muapositola Joani naa bulezi kuli bupolofita bo ne bu talelelizwe. Naa ñozi kuli: “[Jesu] niha naa ezize limakazo ze ñata cwalo fapilaa bona, ne ba sa lumeli ku yena. Ilikuli ku ezahale linzwi la mupolofita Isaya, le li li: Mulena, ki mañi ya lumezi taba ya luna? Mi lizoho la Mulena li zibisizwe mañi?” (Joa. 12:37, 38) Muapositola Paulusi ni yena ha naa kutalize taba ye nde, ne si batu ba bañata be ne ba lumezi kuli Jesu ne li yena Mesia.—Maro. 10:16, 17.

17. Bupolofita bo bu kwa Samu 69:4 ne bu talelelizwe cwañi?

¹⁷ Mesia naa ka toiwa ku si na libaka. (Samu 69:4) Jesu naa ize: “Kabe ni si ka eza mwahalaa bona misebezi ye ku si na mutu ya i ezize haisali, kabe ha ba na sibi; kono cwale ba boni, mi ba toile na, ni Ndate. Kono se, si tahile kuli ku ezahale linzwi le li ñozwi mwa Mulao wa bona, le li li: Ba ni toile feela.” (Joa. 15:24, 25) “Mulao” o bulezwi mwa timana yeo u talusa Mañolo kaufela a naa li teñi ka nako yeo. (Joa. 10:34; 12:34) Makande a Evangeli a bonisa kuli Jesu naa toilwe ki batu ba bañata, sihulu baeteleli ba bulapeli bwa Sijuda. Mi Kreste naa ize: “Lifasi ha li na ku mi toya; li ka toya na, kakuli ni paka misebezi ya lona kuli ki ye maswe.”—Joa. 7:7.

18. Lu ka nyakisisañi mwa taba ye tatama?

¹⁸ Balutiwa ba Jesu ne ba kozwi kuli Jesu ne li yena Mesia, kakuli naa talelelize bupolofita bo bu bulela ka za Mesia ili bo bu ñozwi mwa Mañolo a Siheberu. (Mat. 16:16) Mwa taba ye, lu itutile kuli bupolofita bo bu bulela ka za makalelo a bupilo bwa Jesu ni bukombwa bwa hae ne bu talelelizwe. Mwa taba ye tatama, lu ka nyakisisa bupolofita bo buñwi bo bu bulela ka za Mesia. Haiba lu nahanisisa bupolofita bo, lu ka ba ni buikolwiso bwa kuli Jesu Kreste ki yena ya naa ketilwe ki Jehova kuli a be Mesia.

[Litaluso za kwatasi]

Mu Kona ku Alaba Cwañi?

• Ki bufi bupolofita bo buñwi bo bu bulela ka za ku pepwa kwa Jesu?

• Ki mañi ya naa lukiselize Mesia nzila?

• Bupolofita bo bu mwa Isaya kauhanyo ya 53 ne bu talelelizwe cwañi?