Bakreste ni Lifasi la Mufuta wa Mutu

“Mu zamaye ka kutwisiso ni ba ba kwande.”—MAKOLOSE 4:5.

 1. Jesu n’a buleziñi ka ku ama kwa balateleli ba hae ni kwa lifasi?

MWA tapelo ku Ndat’ahe wa kwa lihalimu, Jesu n’a bulezi ka za balateleli ba hae kuli: “Lifasi li ba toile, kakuli bona hasi ba lifasi, sina na, ha ni si wa lifasi.” Cwale n’a ekelize kuli: “Ha ni ku lapeli kuli u ba zwise mwa lifasi, kono kuli u ba sileleze kwa bumaswe.” (Joani 17:14, 15) Bakreste ne ba si ke ba kauhanywa ka mibili kwa lifasi—sina ka mutala, ka ku ipilela mwa miyaho ya ba bulapeli. Ka ku fapahana, Kreste n’a ‘ba lumile mwa lifasi’ kuli ba be lipaki za hae “ku isa kwa mafelelezo a lifasi.” (Joani 17:18; Likezo 1:8) Niteñi, n’a kupile Mulimu ku ba sileleza bakeñisa kuli Satani, “mulena wa lifasi le,” n’a ka ba tahiseza sitoyo kabakala libizo la Kreste.—Joani 12:31; Mateu 24:9.

 2. (a) Bibele i itusisa cwañi linzwi la “lifasi”? (b) Ki ufi mubonelo o itikanelezi wa bonisa Jehova kwa lifasi?

² Mwa Bibele linzwi la “lifasi” (koʹsmos, mwa Sigerike) hañata li talusa nyangela ya mufuta wa mutu ye si ka luka, ili ye “lapalezi mwatas’a ya maswe.” (1 Joani 5:19) Bakeñisa kuli Bakreste ba latelela lipimo za Jehova mi hape ba mamela taelo ya ku kutaza taba ye nde ya Mubuso wa Mulimu mwa lifasi, fokuñwi ku sa lumelelana se ku bile teñi mwahal’a bona ni lifasi. (2 Timotea 3:12; 1 Joani 3:1, 13) Nihakulicwalo, koʹsmos i itusisizwe hape mwa Mañolo ka ku ama kwa lubasi lwa mufuta wa mutu ka nañungelele. Ka ku bulela za lifasi ka taluso yeo, Jesu n’a bulezi kuli: “Mulimu u latile lifasi hahulu, mane u li file Mwan’a hae wa libanda, kuli mutu ufi kamba ufi ya lumela ku yena a si ke a shwa, kono a be ni bupilo bo bu sa feli. Kakuli Mulimu h’a si ka luma Mwan’a hae mwa lifasi kuli a atule lifasi; kono, kuli lifasi li piliswe ki yena.” (Joani 3:16, 17; 2 Makorinte 5:19; 1 Joani 4:14) Kacwalo, hailif’o u toile lika ze bonahaza muinelo o maswe wa Satani, Jehova n’a bonisize lilato la hae kwa mufuta wa mutu ka ku luma Mwan’a hae fa lifasi-mubu ilikuli a pilise bote ba ba ‘kena mwa ku baka.’ (2 Pitrosi 3:9; Liproverbia 6:16-19) Mubonelo wa Jehova o itikanelezi kwa neku la lifasi u swanela ku etelela balapeli ba hae.

Mutala wa Jesu

 3, 4. (a) Jesu n’a na ni mayemo afi kwa neku la bubusi? (b) Jesu n’a ngile cwañi lifasi la mufuta wa mutu?

³ Nakonyana pili a si ka shwa kale, Jesu n’a bulelezi Ponse Pilato kuli: “Mubuso wa ka hasi wa lifasi le.” (Joani 18:36) Ka ku lumelelana ni manzwi ao, Jesu kwa makalelo n’a hanile mpo ya Satani ya ku mu fa m’ata a ku busa fahalimu a mibuso ya lifasi, mi n’a hanile ku lumeleza Majuda kuli ba mu eze mulena. (Luka 4:5-8; Joani 6:14, 15) Niteñi, Jesu n’a bonisize lilato le lituna kwa lifasi la mufuta wa mutu. Mutala wa seo ne u bihilwe ki muapositola Mateu kuli: “H’a bona undi wa nyangela, a ba utwela butuku, kakuli ne ba katezi, ba hasani, inge lingu ze si na mulisana.” Kabakala lilato, n’a kutalize kwa batu mwa minzi ni minzinyana ya bona. N’a ba lutile mi n’a folisize matuku a bona. (Mateu 9:36) Hape n’a lemuhile butokwi bwa kwa mubili bwa ba ne ba til’o ituta ku yena. Lu bala kuli: “Jesu a biza balutiwa ba hae, a li: Ni utwela buñata butuku, kakuli se li mazazi a malalu ba inzi ni na, mi ha ba na sa ku ca; ku ba kutisa ni tala, ha ni lati, ne ba ka katala mwa nzila.” (Mateu 15:32) Ki buiyakato bo bu lilato hakalo!

⁴ Majuda ne ba ketulula hahulu Masamaria, kono Jesu n’a ambozi ka nako ye telele ni musali wa Musamaria mi n’a ngile mazazi a mabeli mwa munzi wa Masamaria inze a fa bupaki bo bu tezi. (Joani 4:5-42) Nihaike kuli Mulimu n’a mu lumile kwa “lingu ze latehile za ndu ya Isilaele,” Jesu fokuñwi n’a ngile muhato kwa liponiso za tumelo za ba bañwi ba ba si Majuda. (Mateu 8:5-13; 15:21-28) Ee, Jesu n’a bonisize kuli kwa konahala ku ‘sa ba ba lifasi’ mi ka nako ye swana ni ku bonisa lilato kwa lifasi la mufuta wa mutu, kwa batu. Kana ka ku swana lwa bonisanga mufelañeke kwa batu mwa libaka mo lu pila, kwa mubeleko, kamba ko lu leka-leka lika? Kana lwa bonisanga buiyakato kwa neku la buiketo bwa bona—isi fela kwa butokwi bwa bona bwa kwa moya kono hape ni kwa butokwi bo buñwi haiba lwa kona ku tusa? Jesu n’a ezize cwalo, mi ka ku eza cwalo, n’a kwaluzi nzila ya ku luta ka yona batu ka za Mubuso. Ki niti, ha lu koni ku eza limakazo ze iponelwa sina mwa n’a ezelize Jesu. Kono kezo ya ka sishemo hañata, ka mubulelelo wa swanisezo, i ezanga limakazo mwa ku tula saluluti.

Mubonelo wa Paulusi wa Batu “Ba ba Kwande”

 5, 6. Muapositola Paulusi n’a sebelisani cwañi ni Majuda “ba ba kwande”?

⁵ Mwa mañolo a hae a sikai, muapositola Paulusi u ama kwa batu ba “kwande” kamba “ba ba kwande,” ku talusa ba ba si Bakreste, ibe Majuda kamba Balicaba. (1 Makorinte 5:12; 1 Matesalonika 4:12; 1 Timotea 3:7) N’a sebelisani cwañi ni ba ba cwalo? ‘Kwa batu kaufela n’a ikezize linto kaufela, kuli a pilise ba bañwi.’ (1 Makorinte 9:20-22) Ha n’a fita mwa muleneñi, mukutalezo wa hae ne li ku ya pili kwa Majuda ba ne ba pila teñi. Muatumelo wa hae ne li ufi? Ka maseme ni ka likute n’a file bupaki bwa mwa Bibele bo bu kolwisa bwa kuli Mesiya n’a sa tile, n’a sa shwile lifu la sitabelo, mi n’a sa zusizwe kwa bafu.—Likezo 13:5, 14-16, 43; 17:1-3, 10.

⁶ Ka nzila yeo Paulusi n’a tomile fa zibo ya Majuda ya za Mulao ni bapolofita ili ku ba luta ka za Mesiya ni Mubuso wa Mulimu. Mi n’a konile ku kolwisa ba bañwi. (Likezo 14:1; 17:4) Ku si na taba ni twaniso ya baeteleli ba Sijuda, Paulusi n’a bonisize maikuto a’ lilato kwa Majuda sina yena ha n’a ñozi kuli: “Banabahesu, se si shukelwa ki pilu ya ka, ni tapelo ye ni lapelela Isilaele [Majuda] ku Mulimu, kikuli ba piliswe. Kakuli na ba paka, ni li, ba tukufalezwi za Mulimu, kono isi ka ku utwiseza.”—Maroma 10:1, 2.

Ku Tusa Balumeli Ba ba Si Majuda

 7. Baproselite ba bañata ne b’a ngile cwañi muhato kwa taba ye nde ya n’a kutalize Paulusi?

⁷ Baproselite ne li batu ba ne ba si Majuda kono ili ba ne ba li baezi ba bulapeli bwa Sijuda ba ne ba ile kwa mupato. Ka bupaki, ne ku na ni baproselite ba Sijuda mwa Roma, Antioke wa Siria, Etopia, ni Antioke wa mwa Pisidia—ka mo ku inezi fela, mwahal’a Majuda ba ne ba hasani kaufela. (Likezo 2:8-10; 6:5; 8:27; 13:14, 43; mu bapanye Mateu 23:15.) Ka ku sa swana sina baeteleli ba Sijuda ba bañata, baproselite ka mo ku bonahalela fela ne ba sa ikankabeki, mi ne ba sa koni ku ikuhumuseza ku simuluha ku Abrahama. (Mateu 3:9; Joani 8:33) Ka ku fapahana, ne ba tokolomohile milimu ya sihedeni mi ne ba sikuluhezi ku Jehova ka buikokobezo, ili ku ikungela zibo ye ñwi ka za hae ni milao ya hae. Mi ne ba na ni sepo ya ku taha kwa Mesiya sina ya Majuda. Ka ku ba ba ne ba bonisize kale ku lata ku eza licinceho mwa ku batisisa niti kwa bona, ba bañata ku bona ne ba itukiselize ku eza licinceho ze tuna ni ku fita ni k’u nga muhato kwa ku kutaza kwa muapositola Paulusi. (Likezo 13:42, 43) Muproselite ya n’a lapela milimu ya sihedeni kwamulaho ha n’a fita fa ku ba Mukreste, n’a li ya bakanyizwe ka ku ipitela ku fa bupaki ku Balicaba ba bañwi ba ne ba sa lapela milimu yeo.

 8, 9. (a) Kwand’a baproselite, ki sitopa sifi se siñwi sa Balicaba se ne si hohilwe ki bulapeli bwa Sijuda? (b) Ba ba saba Mulimu ba bañata ba ba si ka ya kwa mupato ne b’a ngile muhato kwa taba ye nde ka mukwa ufi?

⁸ Kwand’a baproselite ba ba ile kwa mupato, ba bañwi ba ba si Majuda ne ba hohilwe ki bulapeli bwa Sijuda. Wa pili ku bao ya n’a fitile fa ku ba Mukreste ne li Kornele ili y’o, nihaike kuli n’a si muproselite, n’a li “mutu wa milapelo, ya saba Mulimu.” (Likezo 10:2) Mwa litaluso za hae fa Likezo, caziba F. F. Bruce n’a ñozi kuli: “Balicaba bao kamita ba bizwa ‘ba ba saba Mulimu’; hailif’o wo haki mubizezo wa ka mulao, ki o swanelwa ku itusiswa. Balicaba ba bañata ba mwa mazazi ao, hailif’o ne ba si ka itukiseza ku fita fa ku ba balapeli ba Sijuda ka ku tala (tokwahalo ya ku ya kwa mupato ka ku ba sitataliso ye ipitezi kwa banna), ne ba hohilwe ki tuto ya bukamutwa-bwa-Mulimu ye utwisiseha ya bulapeli bwa mwa masinagoge a Sijuda ni lipimo za muzamao za mupilelo wa Sijuda. Ba bañwi ku bona ne ba fumanehile kwa sinagoge mi ba fita fa ku twaelana ni litapelo ni lituto za mwa mañolo, ze ne ba utwile ha li balwa mwa litaba za Sigerike.”

⁹ Muapositola Paulusi n’a kopani ni ba ba saba Mulimu ba bañata ha n’a kutaza mwa masinagoge a mwa Asia Minor ni Greece. Mwa Antioke wa mwa Pisidia n’a bizize ba ne ba putehani mwa sinagoge sina “banna ba Isilaele, ni mina ba ba saba Mulimu.” (Likezo 13:16, 26) Luka u ñola kuli Paulusi ha n’a sa kutalize mwa sinagoge ya kwa Tesalonika ka Lisabata ze talu, “ba bañwi ku bona [Majuda] ba lumela [ba ba Bakreste], mi ba kumalela Paulusi ni Silasi, hamoho ni buñata bo butuna bwa Magerike ba ba saba Mulimu, ni basali ba ba kutekiwa ba bañatanyana.” (Likezo 17:4) Ka mo ku kona ku bela, Magerike ba bañwi ne li ba ba saba Mulimu ili ba ne ba si ka ya kwa mupato. Ku na ni bupaki bwa kuli Balicaba ba bañata bao ne ba swalisani ni likopano za Sijuda.

Ku Kutaza Mwahal’a “Ba ba Sa Lumeli”

10. Paulusi n’a kutalize ka mukwa ufi ku Balicaba ba ne ba si na zibo ya za Mañolo, mi ze ne zwile mwateñi ki lifi?

¹⁰ Mwa Mañolo a Sigerike a Sikreste, pulelo ya “ba ba sa lumeli” i kona ku ama kwa batu ka nañungelele ba ba kwande a puteho ya Sikreste. Hañata li ama kwa bahedeni. (Maroma 15:31; 1 Makorinte 14:22, 23; 2 Makorinte 4:4; 6:14) Mwa Atene ba ba sa lumeli ba bañata ne ba lutilwe mwa tuto ya Magerike ya mihupulo ya butu ku si na zibo ni ye kana mwa Mañolo. Kana seo ne si zwafisize Paulusi ku kutaza ku bona? Kutokwa. Nihakulicwalo, n’a cincize muatumelo wa hae. N’a tahisize mihupulo ya mwa Bibele ka bucaziba ku si na ku ama ka ku nonga kwa Mañolo a Siheberu, ili a ne a sa zibwi ki Maatene. Ka bucaziba n’a bonisize ku swana ko ku mwahal’a niti ya Bibele ni mihupulo ye miñwi ye ne bulezwi ki baloki ba Stoiki ba kwaikale. Mi n’a tahisize muhupulo wa ku ba teñi kwa Mulimu wa niti a li muñwi wa mufuta wa mutu kaufela, Mulimu ya ka atula ka ku luka ka mutu ya n’a shwile mi n’a zusizwe kwa bafu. Kacwalo Paulusi n’a kutalize ka maseme ka za Kreste kwa Maatene. Ze ne zwile mwateñi ki lifi? Hailif’o buñata ne ba mu sheunuzi tota kamba ku sa mu lumela, “banna ba bañwi ba mu hanelela, mi ba lumela. Ku bona ne ku na ni Denisi wa Kuta ya Areopago, ni musali yo muñwi ya bizwa Damarisi, hamoho ni ba bañwi.”—Likezo 17:18, 21-34.

11. Korinte ne li muleneñi o cwañi, mi ki lifi ze ne li zwile mwa musebezi wa ku kutaza teñi kwa Paulusi?

¹¹ Mwa Korinte ne ku na ni sikwatanyana sa Majuda, kacwalo Paulusi n’a kalisize bukombwa bwa hae teñi m’o ka ku kutaza mwa sinagoge. Kono Majuda ha ne ba kalisize twaniso, Paulusi a ikela ku Balicaba. (Likezo 18:1-6) Mi ne li ba ba ipitezi hakalo! Korinte ne li muleneñi o ne u patehile, wa mwahal’a macaba, ili wa za lipisinisi, o ne u zibahala mwahal’a lifasi kaufela la Sigerike ni la Siroma ka bubelete bwa ona. Ka mo ku inezi fela, “ku Korintisa” ne ku talusa ku eza likezo ze maswe. Niteñi, ne li hamulaho Majuda se ba hanile ku kutaza kwa Paulusi f’o Kreste n’a bonahezi ku yena ni ku bulela kuli: “U si ke wa saba, kono u bulele, . . . . kakuli ni na ni batu ba bañata mwa munzi wo.” (Likezo 18:9, 10) Ka buniti bwa seo, Paulusi n’a tomile puteho mwa Korinte, nihaike kuli lilama za yona ba bañwi ne ba bile ni mupilelo wa “mwa Korinte” kwamulaho.—1 Makorinte 6:9-11.

Ku Lika ku Pilisa “Batu Kamukana” Kacenu

12, 13. (a) Likalulo za luna za simu za cwale li swana cwañi ni za mwa lizazi la Paulusi? (b) Ki ufi mubonelo o lu bonisa mwa likalulo za simu m’o bulapeli bwa Krestendomu bu tomilwe ka nako ye telele kamba m’o ba bañata ba zwafisizwe ki bulapeli?

¹² Kacenu, sina mwa lilimo za mwanda wa pili, “sishemo sa Mulimu . . . si pilisa batu kamukana.” (Tite 2:11) Likalulo za simu za ku kutaza taba ye nde li yandulukile ku fita mwa linaha kaufela ni mwa buñata bwa lioli za mwa liwate. Mi, sina mwa lizazi la Paulusi, “batu kamukana” ka mo ku inezi fela ba fumanwa. Sina ka mutala, luna ba bañwi lu kutaza mwa linaha m’o likeleke za Krestendomu se li tomilwe ka lilimo ze mianda-nda. Ka ku swana sina Majuda ba mwa lilimo za mwanda wa pili, lilama za zona ne li kana li tamilwe ka ku tiya ki lizo za bulapeli. Niteñi, lu tabela ku bata ba ba na ni muinelo wa pilu o munde ni ku hulisa zibo ya za Bibele ifi kamba ifi ye ba na ni yona. Ha lu ba nyefuli kamba ku ba kenda nihaike kuli baeteleli ba bona ba bulapeli fokuñwi ba lu lwanisanga ni ku lu nyandisa. Ka ku fapahana, lu lemuha kuli ba bañwi mwahal’a bona ba kana “ba tukufalezwi za Mulimu” nihaike kuli ha ba na zibo ye nepahezi. Sina Jesu ni Paulusi, lu bonisa lilato la niti kwa batu, mi lu na ni takazo ya ka cisehelo ya kuli ba piliswe.—Maroma 10:2.

¹³ Ha lu nze lu kutaza, buñata bwa luna lu katananga batu ba ba zwafisizwe ki bulapeli. Nihakulicwalo, ne ba kana ba zwelapili ku saba Mulimu, ku ba ni tumelo ku Mulimu ka sipimo se siñwi ni ku lika ku pila bupilo bo bunde. Mwahal’a lusika l’o lo lu kopami ili lo lu ekezeha ku sa ba ni bumulimu, kana ha lu swaneli ku tabela ku katana batu ba ba na ni tumelo ye ñwi ku Mulimu? Mi kana ha lu ba ba cisehela ku ba etelela kwa bulapeli bo bu sa zibahali ka buipi ni buhata?—Mafilipi 2:15.

14, 15. Simu ye tuna kwa neku la ku kutaza taba ye nde i fitile fa ku ba teñi ka mukwa ufi?

¹⁴ Mwa swanisezo ya hae ka za lituwa, Jesu n’a bulezi cimo kuli ne ku ka ba ni kalulo ya simu ye tuna kwa neku la musebezi wa ku kutaza. (Mateu 13:47-49) Ka ku talusa swanisezo yeo, Tora ya ku Libelela ya June 1, 1992, ne i bulezi fa likepe 25 kuli: “Ka lilimo ze myanda-nda lilama ba Krestendomu ne ba petile kalulo ye butokwa hahulu mwa ku toloka, ku ñolulula, ni ku hasanya Linzwi la Mulimu. Hasamulaho likeleke za toma kamba za yemela likopano za makolo a Bibele, ze ne li tolokile Bibele mwa lipuo za manaha a matakanyani. Hape za luma balumiwa ba za likalafo ni baluti, ba ne ba tahisize Bakreste ba ne ba bile cwalo bakeñisa lituso ze ne ba fiwa. Seo sa kubukanya lipalo ze tuna za litapi ze sa swaneli, ze ne si na tumelezo ya Mulimu. Kono ka sipimo se sinyinyani ne si monyehezi bolule-lule ba ba si Bakreste kwa Bibele ni kwa mufuta wa Bukreste, nihaike ne u silafezi.”

¹⁵ Ku coweza batu mwa bulapeli kwa Krestendomu sihulu ku bile ko ku buanyu mwa South America, Africa, ni mwa lioli ze ñwi za mwa liwate. Mwa miteñi ya cwale, ba ba ishuwa ba bañata se ba fumanwi mwa libaka zeo, mi lwa kona ku zwelapili ku eza ze nde ze ñata haiba lu na ni mubonelo o buniti, ili o lilato kwa batu ba ba ikokobeza ba ba cwalo, sina wa Paulusi kwa baproselite ba Sijuda. Mwahal’a ba ba tokwa tuso ku na ni bolule-lule ba batu ili ba ba kana ba bizwa kuli “ba ba lumelelana” ni Lipaki za Jehova. Ba tabela kamita ku lu bona ha lu ba potela. Ba bañwi ba itutile Bibele ni luna mi ba fumanehile kwa mikopano ya luna, sihulu kwa Kupuzo ya ka silimo ya lifu la Kreste. Kana ba ba cwalo ha ba tahisi simu ye tuna kwa neku la ku kutaza taba ye nde ya Mubuso?

16, 17. (a) Ki batu ba mufuta mañi be lu atumelanga ka taba ye nde? (b) Lu likanyisa Paulusi ka mukwa ufi mwa ku kutaza kwa batu ba mifuta ye fitana-fitana?

¹⁶ Fahalimu a zeo, ku cwañi ka za ba mwa libaka ze si za Krestendomu—nihaiba kuli lu ba katana mwa linaha za habobona kamba ki mazwahule mwa linaha za habo luna? Mi ku cwañi ka za bolule-lule ba bañata ba ba hanile bulapeli ka ku tala, ili ku sa lumela za Mulimu kamba ku lumela kuli ha ku na se si konwa ku zibwa hande? Fahalimu a seo, ku cwañi ka za ba ba swana sina ba bulapeli mwa ku mamela lituto za mihupulo ya butu za cwale ze hasanyiwa mwa libuka ze ñata za mwa ku ezeza lika ili ze fumaneha mwa lintolo za libuka? Kana batu bafi kamba bafi ba ba cwalo ba swanelwa ku tokolomohiwa, k’u nga kuli ha ba konwi ku liululwa? Kutokwa haiba lu likanyisa muapositola Paulusi.

¹⁷ Ha n’a kutaza mwa Atene, Paulusi n’a si ka wela mwa lilaba la ku buhisana lituto za mihupulo ya butu ni bateelezi ba hae. Nihakulicwalo, n’a bisize nyakisiso ya hae ku ba ye ne swanela kwa batu ba n’a sebelisana ni bona, ili ku tahisa liniti za Bibele ka mukwa o munde, ili o utwahala. Ka ku swana, ha lu tokwi ku ba ba ba cuukile mwa bulapeli kamba mwa lituto za mihupulo ya butu ili za batu be lu kutaza ku bona. Nihakulicwalo, lu cinca-cincanga muatumelo wa luna kuli lu bise bupaki bwa luna ku ba bo bu buanyu, ilikuli ‘kwa batu kaufela lu ikeze linto kaufela.’ (1 Makorinte 9:22) Ha n’a ñolela Bakreste ba kwa Kolose, Paulusi n’a bulezi kuli: “Mu zamaye ka kutwisiso ni ba ba kwande, mu nze mu yolisa linako. Mubulelelo wa mina ibe o na ni musa kamita, o lungilwe lizwai, kuli mu zibe mo mu lukela ku alabela mutu kaufela.”—Makolose 4:5, 6, litaku li siyamisizwe ki luna.

18. Lu na ni buikalabelo mañi, mi kiñi se lu sa swaneli ku libala ni kamuta?

¹⁸ Sina Jesu ni muapositola Paulusi, ha lu boniseñi lilato kwa batu kaufela. Sihulu, ha lu ikatazeñi ku abana taba ye nde ya Mubuso ni ba bañwi. Kwa lineku le liñwi, mu si ke mwa libala ni kamuta kuli Jesu n’a bulezi ka za balutiwa ba hae kuli: “Hasi ba lifasi.” (Joani 17:16) Taluso ya seo ku luna i ka nyakisiswa ka ku ekezeha mwa taba ye tatama.

Ka ku Eza Lundululo

◻ Mu taluse mubonelo o itikanelezi wa Jesu kwa neku la lifasi.

◻ Muapositola Paulusi n’a kutalize ka mukwa ufi kwa Majuda ni baproselite?

◻ Paulusi n’a atumezi cwañi ba ba saba Mulimu ni ba ba sa lumeli?

◻ Lu kona ku ‘ikeza linto kaufela kwa batu kaufela’ ka mukwa ufi mwa musebezi wa luna wa ku kutaza?

[Maswaniso a fa likepe 23]

Ka ku ezeza bomuyahwa ni bona likezo za ka sishemo, Bakreste hañata ba kona ku tula saluluti