SIFALANA SA FA INTANETI sa Watchtower

“Hamuutwe Litaba Zeniikalabela”

‘Kupaka ka Kutala’ za Mubuso wa Mulimu
- 11. Baana-bahulu nebafile Paulusi kelezo mañi, mi naatokwa kuezañi kuli alatelele kelezo yeo? (Mubone litaluso ze kwatasi.)
  
  ¹¹ Ka mukwa ocwalo, nihaike kuli mabulatwi ane bautwile ka za Paulusi nesi a niti, balumeli ba Majuda nebasa katazwa ki mabulatwi ao. Ka lona libaka leo, baana-bahulu babulelela Paulusi, bali: “Lunani baana babane babaezize buitamo bobuñwi. Zamaya ni baana ba mi uyo ikenisa ni bona ka sizo mi ubalifele lisinyehelo zabona, kuli bakone kubeulisa litoho zabona. Mi batu kaufela bakaziba kuli mabulatwi ebautwile ka za hao haki a niti, kono uzamaya ka swanelo, mi hape utokomela Mulao.”c—Lik. 21:23, 24.
  
  12. Ka kuya ka zanaaezize hanaafilwe kelezo ki baana-bahulu ba mwa Jerusalema, Paulusi naabonisize cwañi moya wa kulata kucinca ni kulatelela kelezo ya baana-bahulu?
  
  ¹² Paulusi naakakona kuhanyeza kuli mabulatwi ane bautwile ka za hae nesi ona anaatahisa butata, kono sene sitahisa butata neli muñañatoho wa balumeli ba Majuda bane bakumalezi Mulao wa Mushe. Kono naatabela kucinca ni kulatelela zene bamubulelela baana-bahulu, ibile feela naasa lobi likuka za Mulimu. Kwamulaho naañozi kuli: “Ku baba mwatasaa mulao neniikezize inge ya mwatasaa mulao, nihaike na kasibili haniyo mwatasaa mulao, kuli niluwe baba mwatasaa mulao.” (1 Makor. 9:20) Mi ka nako ye, Paulusi naalatelezi kelezo ya baana-bahulu ba mwa Jerusalema mi ‘naaikezize inge ya mwatasaa mulao.’ Ka kueza cwalo, naalutomezi mutala omunde hahulu kacenu, wa kulatelela ketelelo ya baana-bahulu ni kusa ñañelela kueza lika ka molutokwela.—Maheb. 13:17.
  
  Hane kusina likuka za Mañolo zenekona kulobiwa, Paulusi naacincize mubonelo wahae ka kuya ka mone batokwela babañwi. Kana ni mina mwaezanga cwalo?
  
  MULAO WA MAROMA NI BAYAHI BA ROMA
  
  Maroma nebasa ikenyangi hahulu mwa litaba za zamaiso ya liprovinsi za Roma. Mulao wa Majuda ki ona one uzamaisa hahulu litaba za Majuda. Maroma nebaikenyize mwa taba ya Paulusi, bakeñisa kuli taba ya kufumaneha kwahae mwa tempele neitisa mifilifili kwa batu.
  
  Makwambuyu ba muuso wa Maroma nebasa mamelangi milao kamba liswanelo za bayahi bane basi Maroma. Kono nebasa ezi cwalo kwa bayahi bane bali Maroma.f Kuba muyahi wa naha nekufa mutu liswanelo ni tukuluho yenekutekwa mwa mubuso kaufela wa Roma. Ka mutala, neli mulatu kutama kamba kunata Muroma asika fumanwa ni mulatu, kakuli nekuungiwa kuli bane baswanela feela kuezwa cwalo ki batanga. Maroma hape nebanani swanelo ya kuipileza ku mubusi yomuhulu wa kwa Roma, hane basalumelelani ni katulo ya mubusisi wa provinsi.
  
  Swanelo ya kuba Muroma neikona kufumanwa ka linzila lisikai. Nzila yapili neli ya kuyola feela. Babusi ba Roma fokuñwi nebafanga mupuzo wa swanelo ya kuba Muroma ku mutu ka buñwi kamba batu kaufela babalukuluhile baba mwa muleneñi kamba sikiliti sesiñwi kabakala musebezi omuñwi obapetile. Mutanga yanaaleka tukuluho ku Muroma, mutanga yanaalukululwa ki Muroma, kamba musole yanaasi Muroma yanaasebelize mwa mpi ya Roma kwamulaho ni kuzwiswa fa busole, naakona kuba Muroma. Kubonahala kuli mwa miinelo yemiñwi hape nekukonahala kuleka swanelo ya kuba Muroma. Muzamaisi wa masole yabizwa Klaude Lisiasi, naataluselize Paulusi, kuli: “Na nenilekile litukelo ze za kuba mwanaa naha ka masheleñi amañata.” Paulusi ali: “Kono na mane nipepilwe ni zona.” (Lik. 22:28) Ka mukwa ocwalo, kulukela kuba kuli yomuñwi wa bokukululu ba Paulusi wa muuna, naalekile liswanelo za kuba Muroma, nihaike hakuzibahali kuli neli mwa miinelo mañi.
  
  f Mwa linako za baapositola, kubonahala kuli mwa Judea nekusa pili Maroma babañata. Konji hane kufitilwe mwa lilimo za ma 200 C.E., kihona cwale batu kaufela bane babusiwa ki Roma bafiwa swanelo ya kuba Maroma.

“Hamuutwe Litaba Zeniikalabela”

‘Kupaka ka Kutala’ za Mubuso wa Mulimu
- c Bo caziba bakulubela kuli baana bao nebaezize buitamo bwa Bunazareni. (Num. 6:1-21) Ki niti, Mulao wa Mushe, one ubonisa kuli buitamo bobucwalo nebutokwahala, nese ufelisizwe. Niteñi, Paulusi mwendi naanahanile kuli nekusika fosahala kuli baana bao bapete buitamo bone baezize ku Jehova. Kabakaleo, nekusike kwafosahala hanaaka balifela lisinyehelo ni kuya hamoho ni bona. Haluzibi hande kuli neli buitamo mañi luli bone baezize, kono hakubonahali kuli Paulusi naaka yemela kezo ya kufa sitabelo sa folofolo (sina mone baezezanga Manazareni), ka sepo ya kuli sitabelo seo nesika kenisa baana bao kwa sibi. Kabakala sitabelo sesipetehile sa Kreste, matabelo ao a lifolofolo naasakoni kuitusiswa kwa kuswalela libi. Haluzibi luli sanaaezize Paulusi, kono lwakona kuikolwisa kuli naasike alumela kueza nto ifi kamba ifi yeneka lwanisana ni lizwalo lahae.