“Linzwi la Mulimu ki le li Pila, mi li na ni Mata”

 1, 2. (a) Ki sifi se si tahisa licinceho mwa bupilo bwa bao ba ba fita fa ku ba Bakreste? (b) Bibele i kona ku susueza mutu ka butungi bo bu fita kai?

FAHAL’A mwanda wa pili C.E., muapositola Paulusi n’a ñolezi liñolo kwa puteho ya Sikreste mwa Roma. Ku lona n’a koñomekile tokwahalo ya kuli Bakreste ba niti ne ba na ni ku eza licinceho. N’a bulezi kuli: “Mu si ke mwa ya ka ku likanyisa lifasi le; kono mu fetuhe ka ku shemunwa mwa kutwisiso ya mina, kuli mu lemuhe se si latwa ki Mulimu kana ki sifi, se sinde, se si kateleha, se si petehile.” (Maroma 12:2) Ki sifi se si shemuna balateleli ba Jesu, ku cinca nzila ya muhupulo wa bona? Ka mutomo, ki m’ata a Linzwi la Mulimu, Bibele.

² Paulusi na bonisize butungi b’o Bibele i kona ku lu susueza ha n’a ñozi kuli: “Linzwi la Mulimu ki le li pila, mi li na ni mata; kwa buhali li fita lilumo le li lozizwe kafa ni kafa, mi li punya ku y’o fita kwa makauhanelo a moya ni pilu, ni kwa makopanelo a masapo, ni kwa mooko; mi li na ni bubebe mwa ku atula maikuto ni mihupulo ya mwa pilu.” (Maheberu 4:12) Kaniti luli, m’ata a ipitezi a Bibele mwa ku tahisa licinceho ze cwalo kwa batu ki bupaki bo bu susueza bwa kuli haki linzwi la mutu fela.

 3, 4. Ki ka ku fita fa sipimo mañi seo butu bwa Bakreste bu fita fa ku cinca?

³ Linzwi la Sigerike le li tolokilwe “ku shemunwa” kwa Maroma 12:2 li zwelela ku la me·ta·mor·phoʹo. Li bonisa cinceho ye tezi, sina kokwani ya mufuta wa libuku ha i hula ni ku fita fa ku ba sipulumuki. Ki cinceho ye tezi kuli mane Bibele i bulela ka za yona sina cinceho ya butu. Mwa timana ye ñwi ya mwa Bibele, lu bala kuli: “Mu tubuzi mutu wa kale ni misebezi ya hae, Mi mu apezi yo munca, ya nz’a shemunwa ka siswaniso sa Ya mu bupile.”—Makolose 3:9, 10.

⁴ Ha n’a ñolela kwa puteho ya mwa Korinte, Paulusi n’a bonisize sipimo sa butuna bwa licinceho za butu ze ne li bile teñi mwa lilimo za mwanda wa pili. N’a bulezi kuli: “Mahule, ni ba ba lapela milimu, ni babuki, ni ba ba lumela ku ezwa musali, ni ba sodoma, Ni masholi, ni ba ba lakaza za ba bañwi, ni matahwa, ni mahata, ni ba ba limba ba bañwi, ha ba na ku luwa sanda sa mubuso wa Mulimu. Ba bañwi ku mina ki se ne mu li sona; kono mu tapisizwe.” (1 Makorinte 6:9-11) Ee, mahule ni batu ba mifilifili, masholi ni matahwa, ne ba shemuzwi ni ku fita fa ku ba Bakreste ba mutala o munde.

Licinceho za Butu Kacenu

 5, 6. Butu bwa mutangana yo muñwi ne bu cincehile cwañi ka ku tala ka m’ata a Bibele?

⁵ Licinceho ze swana za butu li fita fa ku bonwa kacenu. Sina ka mutala, mushimani yo munyinyani mwa South America n’a añuzwi inze a na ni lilimo ze ketalizoho ka z’e ne za buhulu. N’a hulile a si na ketelelo ya bashemi mi a fita fa ku ba ni butata bo butuna bwa mupilelo wa butu. U talusa kuli: “Ha ni to fita fa lilimo ze 18, ne se ni yongobezi kale mwa milyani ye kola mi ne se ni bile ni nako mwa tolongo bakeñisa ku uzwa ili kuli ni zwelepili mwa mukwa o swana.” Bo ndat’ahe ba basali, niteñi, ne ba li Lipaki za Jehova, mi nako ha ne i nze i ya ne ba konile ku mu tusa.

⁶ Mutangana u talusa kuli: “Bo ndate ba basali, ba kalisa ku ituta Bibele ni na, mi hamulaho wa likweli ze supile ne ni konile ku kayutuka kwa mukwa wa milyani ye kola.” Hape n’a ikauzi ku bao ba ne ba li balikani ba hae ni ku fumana balikani ba banca mwahal’a Lipaki za Jehova. U zwelapili kuli: “Bona balikani ba banca bao, hamohocwalo ni ku ituta kwa ka Bibele kamita, ne ku ni konisize ku eza zwelopili mi kwa mafelelezo ni ku neela bupilo bwa ka mwa ku sebeleza Mulimu.” Ee, yena y’o ya n’a yongobezi mwa milyani ye kola mi ili ya n’a li lisholi cwale sa li Mukreste, ya na ni tukufalelo ni ya pila bupilo bo bu kenile. Yona cinceho ye tuna ya mufuta o cwalo ya butu ne i konahalile kamukwaufi? Ka m’ata a Bibele.

 7, 8. Ha mu taluse ka m’o muinelo o tata wa mupilelo wa butu ne u tatuluzwi ka tuso ya Bibele.

⁷ Mutala o muñwi u taha ka ku zwelela mbowela wa Yurope. Teñi k’o, mutangana na hulezi mwa muinelo o tata wa butu: kacimacima ka ka maswe. Ka nako kaufela n’a ipumana mwa lindwa. Mwahal’a kananisano ye ñwi mwa lubasi, mane a nata bo ndat’ahe, ku ba kandulela fafasi! Nako ha ne inze i ya, nihakulicwalo, a ituta Bibele ni Lipaki za Jehova ni ku fita fa ku lemuha mulao wa Mulimu o mwa buka ya Maroma o li: “Mu si ke mwa kutisa bumaswe ka bumaswe. . . . Ha ku konahala, mi haili ka mina, mu pilisane mwa kozo ni batu kaufela. Balatiwa, mu si ke mwa kutisa bumaswe ili mina, kono mu fe buhali sibaka.”—Maroma 12:17-19.

⁸ Ona manzwi ao n’a mu tusize ku lemuha ka m’o bufokoli bwa hae ne bu bezi bo bu maswe. Zibo ye ne i zwelapili ya Bibele ne i kenisize lizwalo la hae, ili nto ye ne i mu tusize ku koma kacima-cima ka hae. Muta o muñwi, hamulaho wa ku eza zwelopili mwa lituto za hae, mutu yo muñwi ya n’a sa zibi a mu shubaula. Mutangana a utwa kuli buhali bwa kalisa ku yuyuluka mwa pilu ya hae. Cwale a utwa nto ye ñwi: maikuto a maswabi; mi seo ne si mu tibezi ku komiwa ki buhali. Na fitile fa ku ba ni buiswalo, ili muselo wa moya wa butokwa. (Magalata 5:22, 23) Butu bwa hae cwale ne bu fapahana, buitumelo bu ya kwa m’ata a Linzwi la Mulimu.

 9. Ka ku ya ka Paulusi, ki ka nzila ifi yeo butu bwa luna bu kona ku cinca?

⁹ Niteñi, ku taha cwañi, kuli Bibele i tahise muinelo o m’ata o cwalo? Paulusi kwa Makolose 3:10, n’a bulezi kuli butu bwa luna bu cinciwa ka zibo ye nepahezi, ili zibo ye fumanwa mwa Bibele. Kono zibo i cinca batu kamukwaufi?

Kalulo ya Zibo ye Nepahezi

10, 11. (a) Ha lu ituta Bibele, ki sifi se lu ituta ka za mikwa ya butu ye lakazeha ni ye sa lakazehi? (b) Ki sifi se si tokwahala fahalimw’a zibo ili kuli cinceho i kone ku ba teñi mwa muinelo wa luna wa butu?

¹⁰ Sa makalelo, Bibele i zibahaza mikwa ya butu ye sa lakazehi ili ye na ni ku tokolomihiwa. Yona yeo i kopanyeleza cwalo ni lika ze cwale ka “meto a’ talima ka buikuhumuso; ki lilimi le li puma; ki mazoho a’ sulula mali a’ si na mulatu; ki pilu ye lela milelo ye maswe; ki mautu a lubilo a’ matela kwa ku y’o sinya; ki paki ya buhata, ye bulela lishano, ni mutu ya tisa lifapahano kwa batu ba ndu i li ñwi.” (Liproverbia 6:16-19) Sa bubeli, Bibele i talusa tulemeno to tu lakazeha ili to lu swanela ku hulisa, ku kopanyeleza cwalo ni “lilato, ni tabo, ni kozo, ki pilu-telele, ni musa, ni bunde, ki busepahali, Ni ku ishuwa, ni buiswalo.”—Magalata 5:22, 23.

¹¹ Zibo ye nepahezi ya mufuta o cwalo i tusa mutu ya buniti ku itatuba ili yena ni ku bona tulemeno twa butu twa tokwa ku hulisa ni twa lukela ku sebeleza teñi kuli tu fele. (Jakobo 1:25) Niteñi, ao ki makalelo fela. Fahalimw’a zibo, libaka la tokwahala, nto ye mu susueza kuli a be ni takazo ya ku bata ku cinca. Fa hape, u tokwa zibo ye nepahezi ku zwelela mwa Bibele.

Ku Susuezwa ku Ba Yo Munde

12. Zibo ya butu bwa Mulimu i lu tusa kamukwaufi ku cinca?

¹² Paulusi na bulezi kuli butu bo bunca bo bu lakazeha bu ba teñi ka ku “shemunwa ka siswaniso sa Ya [bu] bupile.” (Makolose 3:10) Kacwalo butu bwa Sikreste bu lukela ku swana ni butu ka sibili bwa Mulimu. (Maefese 5:1) Ka Bibele, butu bwa Mulimu bu sinuzwi ku luna. Lwa bona likezo za hae ni mufuta wa mutu ni ku iponela tulemeno twa hae to tu nde, to tu cwale ka lilato la hae, sishemo, bunde, mufelañeke, ni ku luka. Zibo ya mufuta o cwalo i susueza mutu wa pilu ye nde ku lata Mulimu ni ku bata ku ba mufuta wa mutu ya lumelelwa ki Mulimu. (Mateu 22:37) Ka ku ba bana ba ba na ni lilato, lu bata ku tabisa Ndat’a luna wa kwa lihalimu, kacwalo lu lika ku likanyisa butu bwa hae ka mo lu konela kaufela mwa muinelo wa luna wa bufokoli, ili o si ka petahala.—Maefese 5:1.

13. Ki zibo ifi ye lu luta ku ‘lata ku luka ni ku toya bumaswe’?

¹³ Maikuto a luna a tiiswa ki zibo ye zwelela mwa Bibele ka za ko tu kona ku isa tulemeno twa butu to tu nde ni to tu maswe. (Lisamu 14:1-5; 15:1-5; 18:20, 24) Lu ituta kuli Davida n’a fuy’ozwi ka buineelo bwa hae bwa bumulimu ni lilato la ku lata ku luka kono n’a fitile fa ku ba mwa manyando ha n’a palezwi ku ba ni buiswalo. Lwa bona maswabisa a n’a bile teñi muta tulemeno to tu nde twa Salumoni ha ne tu fitile fa ku sinyeha mwa buhulu bwa hae. Limbuyoti ze ne li bile teñi bakeñisa ku luka kwa Josiasi ni Ezekiasi li bapanywa ni ze ne li zwile mwa bufokoli bwa Akabe bo ne bu tahisize kozi ni bukwenuheli bwa muñañatoho bwa Manase. (Magalata 6:7) Kacwalo lu ituta ku ‘lata ku luka ni ku toya bumaswe.’—Maheberu 1:9; Lisamu 45:7; 97:10.

14. Ki ifi milelo ya Jehova kwa neku la lifasi ni batu ka buñwi ba ba ku lona?

¹⁴ Ona maikuto ao a sa tiiswa hape ni ku fita ka zibo ye nepahezi ya milelo ya Mulimu. Zibo ya mufuta o cwalo i tusa ku cinca ka sibili ‘m’ata a zamaisa mihupulo ya luna,’ moya o susueza minahano ni likezo za luna. (Maefese 4:23, 24) Ha lu ituta Bibele, lu ituta kuli Jehova h’a na ku tuhelela bumaswe ku ya ku ile. Ona cwale-cwale fa, u ka timeza lona lifasi le le li si ka luka ni ku tahisa ‘mahalimu a manca ni lifasi le linca mo ku yahile ku luka.’ (2 Pitrosi 3:8-10, 13) Ki bomañi ba ba ka pila ku lona lifasi le li nca leo? “Ba ba eza niti ba ka yaha mwa naha, ba ba sa nyazahali ba ine ku yona. Kono ba ba maswe ba ka kauhelwa mwa lifasi, ba ba pila ka bupumi ba zwiswe mwateñi.”—Liproverbia 2:21, 22.

15. Haiba lwa lumela luli seo Bibele i si talusa ka za milelo ya Jehova, seo si ka lu ama cwañi sina batu?

¹⁵ Haiba lwa lumela luli yona sepiso ye, nzila ya muhupulo wa luna kaufela i ka amiwa. Muapositola Pitrosi, hamulaho wa ku polofita ka za ku timezwa kwa bumaswe, u talusa kuli: “Cwale linto zeo kaufela sina ha li na ni ku fela, ni li, mu lukela ku pila ka mizamao ye kenile hahulu, ni ka bulapeli; Inze mu libelezi ni ku akufisa lizazi la Mulimu.” (2 Pitrosi 3:11, 12) Miinelo ya butu bwa luna i swanelwa ku shemunwa ki takazo ye tiile ya ku ba mwahal’a ba ba lukile ba ba ka siyala ba ba maswe bona ha ba ka timezwa.

16. Ki ifi miinelo ya butu ye si ke ya fumanwa mwa lifasi le linca, mi zibo ye cwalo i swanela ku lu ama cwañi?

¹⁶ Buka ya Sinulo i sepisa ba ba lukile kuli, hamulaho wa mafelelezo a lifasi le, “[Mulimu] u ka takula miyoko kaufela kwa meto a bona; mi lifu ha li sa na ku ba teñi; nihaiba ku tahelwa ki maswabi ni ku lila, ni ku utwa butuku; kakuli za pili li felile.” Kono cwale i lemusa kuli “ba boi, ni ba ba sa lumeli, ni ba mikwa ye maswe, ni babulai, ni mahule, ni baloi, ni ba ba lapela milimu, ni ba lishano kaufela” ba ka haniwa. (Sinulo 21:4, 8) Ki ko ku butali hakalo ku pima tulemeno t’o Mulimu a hanisa ku lumeleza mwa lifasi le linca!

Tuso ye Zwelela Kwa Nde

17. Ki tuso ya mufuta mañi yeo Bibele i lu eleza ku bata?

¹⁷ Nihakulicwalo, batu ba fokola, mi hañata ba tokwa nto ye ñwi fahalimw’a litaba ni maikuto kuli ba kone ku eza licinceho. Ba tokwa tuso ya ka butu, mi Bibele i bonisa k’o lu kona ku fumana yona tuso yeo. Sina ka mutala, i talusa kuli: “Ya kopana ni ba ba butali, ni yena u ka talifa; kono ya twaelana ni matanya u ka utwa butuku.” (Liproverbia 13:20) Ka ku swana, haiba lu swalisana ni bao ba ba na ni tulemeno to lu bata ku hulisa, lu ka tusiwa ka butuna mwa ku fita fa ku ba sina bona.—Genese 6:9; Liproverbia 2:20; 1 Makorinte 15:33.

18, 19. Ki sifi se lu tokwa ku eza ili kuli minahano ni lipilu za luna li be ze it’ekezi ku etelelwa ki moya wa Mulimu?

¹⁸ Fahalimw’a seo, Jehova yena ka sibili u fa tuso ili moya o kenile—moya o swana wa n’a itusisize mwa ku eza limakazo mwa linako za kwaikale. Kaniti luli, tulemeno to tu lakazeha hahulu twa “lilato, ni tabo, ni kozo, ki pilu-telele, ni musa, ni bunde, ki busepahali, Ni ku ishuwa, ni buiswalo,” tu bizwa “muselo wa Moya.” (Magalata 5:22, 23) Lu fumana cwañi tuso ya moya o kenile? Bakeñisa kuli Bibele ne i buyelezwi ka moya o kenile, ha lu i bala kamba ku bulela ku ba bañwi ka za yona, lu tahisa muhupulo ni pilu ya luna kwa m’ata a susueza a ona moya wo. (2 Timotea 3:16) Kaniti luli, Jesu n’a sepisize kuli ha lu bulela ku ba bañwi ka za sepo ya luna, ne lu kana lwa ipumana mwa kezo ka sibili ye zwelela ku ona moya wo.—Mateu 10:18-20.

¹⁹ Ka ku ekeza, Bibele i laelela kuli: “Mu tundamene mwa ku lapela.” (Maroma 12:12) Ka tapelo lu bulela ku Jehova, ku mu lumbeka, ku itumela ku yena, ni ku kupa tuso ya hae. Haiba lu kupa tuso ya ku tula tulemeno twa butu to tu sa lakazehi, to tu cwale ka kacima-cima ka ka maswe, muñañatoho, ku tokwa pilu-telele, kamba buikanyisi, moya wa Mulimu u ka yemela buikatazo bo lu eza ka ku lumelelana ni tapelo yeo.—Joani 14:13, 14; Jakobo 1:5; 1 Joani 5:14.

20. Ki kabakalañi Bakreste ha ba na ni ku zwelapili ku sebeleza fa ku apala butu bo bunca?

²⁰ Paulusi ha n’a ñozi kuli: “Mu fetuhe ka ku shemunwa mwa kutwisiso ya mina,” n’a ñolela kwa puteho ya Bakreste ba ne ba kolobelizwe, ili ba ne ba tozizwe. (Maroma 1:7; 12:2) Mi mwa Sigerike sa kwa makalelo, n’a itusisize linzwi le li talusa ku zwelapili ku eza sika. Se si akaleza kuli cinceho ye ba teñi ku luna ka zibo ye nepahezi ye zwelela mwa Bibele ki nto ye zwelapili. Luna kacenu—ka ku swana sina Bakreste ba mwa lizazi la Paulusi—lu potolohilwe ki lifasi le li tezi lisusuezo ze maswe. Mi luna—ka ku swana ni bona—ha lu si ka petahala, lu tengamezi kwa ku eza mafosisa. (Genese 8:21) Kacwalo, lu na ni ku zwelapili ku sebeleza fa ku pima butu bwa kale, bwa buitati ni ku apala bo bunca, sina mo ne ba ezelize. Bakreste ba kwa makalelo ne ba fitile fa ku kona ku eza cwalo ka sipimo se situna hahulu kuli mane ne ba yemi sina ba ba fapahana kwa lifasi le ne li ba potolohile. Bakreste kacenu ba eza nto ye swana.

Batu ba ba “Lutilwe ki [Jehova]”

21. Ki bufi bupolofita bo buñwi bo bu talelelizwe fahalimw’a batu ba Mulimu mwa mazazi a maungulelo a?

²¹ Kaniti luli, moya wa Mulimu kacenu wa sebeza isiñi fela fahalimw’a batu ka buñwi kono ni fahalimw’a kopano ya Bakreste kamukan’a yona, ili bao ba fita ku bolule-lule. Fahalimw’a yona kopano ye manzwi a bupolofita bwa Isaya a fita fa ku talelezwa a’ li: “Macaba a mañata a ka ya, inz’a li: A mu te, lu kambamele fa lilundu la [Jehova, NW], kwa Ndu ya Mulimu wa Jakobo; u ka lu luta linzila za hae, lu zamaye mwa makululu a hae.” (Isaya 2:3) Bupolofita bo buñwi bwa Isaya se bu talelelizwe mwa muinelo wa bona bo bu li: “Bana ba hao kaufela i ka ba ba ba lutilwe ki [Jehova, NW]; mi kozo ye ba ka pila ku yona bana ba hao, i ka ba ye tuna.” (Isaya 54:13) Ki bomañi bona bao ba ba ikola kozo bakeñisa ku lutiwa ki Jehova?

22. (a) Ki bomañi kacenu ba ba lutiwa ki Jehova? (b) Ha mu fe mitala ye bonisa kuli ba kwande ba ziba kuli Lipaki za Jehova ki batu ba ba fapahana.

²² Ki hande, mu lemuhe kalulo ye ya liñolo le ne li ñolezwi kwa New Haven Register, ili pampili ya makande ya kwa North America: “Ku si na taba ni ku li mu shangumuzwi kamba ku nyemiswa, sina mo ni bezi, bakeñisa ku kutaza kwa bona, mu na ni ku babaza buineelo bwa bona, muinelo wa bona o munde, mutala wa bona o zwile mubano wa muzamao wa butu ni bupilo bwa buikangulo bo bu nde.” Yena muñoli y’o n’a bulela ka za bomañi? Sikwata se si swana se ne si taluswa ki Herald ya Buenos Aires, Argentina, ha ne i talusize kuli: “Lipaki za Jehova se ba file bupaki mwahal’a lilimo kuli ki batu ba ba sebeza ka tata, ba ba iketile, ba ba si na businyi ni bayahi ba naha ba ba saba Mulimu.” Ka ku swana, pampili ya makande ya mwa Italy La Stampa ne i talusize kuli: “Ha ba liki ku pima mitelo kamba ku bata ku picuka milao ye tata ili kuli ba be ni siselo. Likuka za muzamao za lilato ku muyahwa ni yena, ku hana ku ikenya mwa m’ata a ku busa, ku hana mifilifili ni busepahali bwa ka butu . . . li kena mwa nzila ya bupilo bwa bona bwa ‘ka zazi ni zazi.’”

23. Ki kabakalañi Lipaki za Jehova ka ku ba sina kopano ha ba yemi sina ba ba fapahana?

²³ Ki kabakalañi Lipaki za Jehova sina sikwata—ka ku swana sina Bakreste ba kwa makalelo—ha ba yemi cwalo ka ku fapahana? Mwa miinelo ye miñata, ba swana sina mañi ni mañi. Ba pepilwe ni ku sa petahala kwa butu ko ku swana, mi ba na ni butata bo bu swana bwa sifumu ni butokwi bwa lika ze tokwahala mwa bupilo. Niteñi, ka ku ba puteho ya lifasi kamukana, ba tuhelela Linzwi la Mulimu ku ba ni m’ata mwa bupilo bwa bona. Moya wa sizwale wa mwahal’a macaba o fita fa ku ba teñi wa Bakreste ba niti ki bupaki bo bu tiile bwa kuli Bibele ki Linzwi la Mulimu le li buyelezwi—Lisamu 133:1.

Bibele I Buyelezwi

24. Ki ifi tapelo ya luna kwa neku la batu ba bañata ni ku fita?

²⁴ Ku zona litaba ze ze peli, se lu buhisani mibamba ye mibeli fela ya bupaki bo bu bonisa kuli Bibele ki Linzwi la Mulimu, isiñi la mutu. Ku si na taba ni kuli ba hupula ka za butali bo bu si na bo bu likana ni bona bwa Bibele kamba m’ata a yona a ku kona ku cinca batu—kamba lika ze ñwi ze ñata ze i bonisa kuli ki ye ipitezi—batu ba ba buniti ha ba koni ku palelwa ku lemuha kuli i lukela ku ba ye buyelezwi ki Mulimu. Ka ku ba Bakreste, lu lapela kuli ba bañata ni ku fita ba ka fita fa ku lemuha niti yeo. Mi cwale ni bona ba ka bulela manzwi a walisamu a tabo a’ li: “U lemuhe mo ni latela litemuso za hao; [Jehova, NW] u ni pilise ka lilato la hao. Linzwi la hao, mubisi wa lona ki niti; mi milao ya likatulo za hao ki ya niti, mi ki ya kamita.”—Lisamu 119:159, 160.

Kana Mwa Hupula?

◻ Bibele i ama cwañi Bakreste ba niti?

◻ Zibo ye nepahezi i tusa cwañi mwa ku lu shemuna?

◻ Bibele i tusa cwañi mwa ku lu susueza ku hulisa tulemeno to tu nde ni ku pima to tu maswe?

◻ Ki tuso ifi ye fumaneha mwa ku hulisa tulemeno twa bumulimu?

◻ Ki bupaki bufi bwa kuli Bibele i buyelezwi bo bu bonahala mwahal’a batu ba Jehova?

[Siswaniso se si fa likepe 18]

Maswabi a n’a zwile mwa ku sa sepahala kwa Salumoni mwa buhulu bwa hae a swanela ku lu susueza ku lata se si lukile ni ku toya se si maswe

[Siswaniso se si fa likepe 20]

Haiba lu kupa tuso ya Jehova, moya wa hae u ka tiisa buikatazo bo lu eza mwa ku tula tulemeno to tu maswe