Lu Swanela ku Hupulelañi Mulalelo wa Mulena?

“Ni amuhezi ku Mulena se ni mi file sona.”—1 MAKORINTE 11:23.

1, 2. Jesu n’a ezizeñi busihu bwa la Paseka ka 33 C.E.?

MWAN’A Jehova wa libanda n’a li teñi. Banna b’a 11 be ne ba ‘tiiselize ni yena mwa miliko ya hae’ ni bona ne ba li teñi. (Luka 22:28) Ne li la Bune manzibwana, la March 31, ka 33 C.E., mi mwendi kweli ne i ngwelukile fahalimw’a Jerusalema. Jesu Kreste ni baapositola ba hae kihona ha ne ba sa z’o feza ku eza mukiti wa Paseka. Mubeteki Judasi Isikariota na s’a lunduzwi, kono ne si nako ya kuli ba bañwi ni bona ba funduke. Libaka? Kakuli Jesu n’a tuha a eza nto ya butokwa hahulu. Ne li nto mañi?

² Mateu, muñoli wa Libuka za Evangeli n’a li teñi, kacwalo u ka lu taluseza. N’a ñozi kuli: “Jesu a nga buhobe, a lumba, a bu komauna, a bu fa balutiwa ba hae, a li: Mu nge, mu ce; se, ki mubili wa ka. A nga ni sinwiso, a itumela, mi a ba fa sona, a li: Mu nwele mwateñi kaufela. Kakuli se ki mali a ka, a’ sululelwa ba bañata, bakeñisa swalelo ya libi.” (Mateu 26:26-28) Kana kezahalo yeo ne i ka ezwa hape kwapili? Ne i talusañi? Kana ki ya butokwa ku luna kacenu?

“Mu Eze Seo”

 3. Ki kabakalañi za n’a ezize Jesu busihu bwa la Nisani 14, 33 C.E. ha ne li li za butokwa?

³ Nto ya n’a ezize Jesu Kreste busihu bwa la Nisani 14, 33 C.E., ne si nto ye n’e ikezahalezi fela mwa bupilo bwa hae. Muapositola Paulusi n’a bulezi ka za yona ha n’a ñolela Bakreste ba ba tozizwe ba kwa Korinte, k’o kezahalo yeo ne i sa latelelwa hamulaho wa lilimo ze fitelela 20. Paulusi niha n’a si yo ni Jesu ni baapositola b’a 11 ka 33 C.E., kaniti n’a utwile kwa baapositola ba bañwi ze n’e ezahezi nako yeo. Hape ku bonahala kuli Mulimu n’a file Paulusi bupaki ka sinulo ka za kezahalo yeo. Paulusi n’a ize: “Ni amuhezi ku Mulena se ni mi file sona: Kikuli Mulena Jesu, mwa busihu bo a betekilwe, n’a ngile buhobe, a itumela, a bu komauna, mi a li: Mu nge, mu ce; se ki mubili wa ka o lobehezwi mina; mu eze seo kuli mu ni hupule ka sona. Kamukwaocwalo, ha ba se ba lalezi, a nga sinwiso, mi a li: Sinwiso se ki bulikani bo bunca bwa mwa mali a ka; mu eze seo kamita ha mu nwa mwateñi, kuli mu ni hupule ka sona.”—1 Makorinte 11:23-25.

 4. Ki kabakalañi Bakreste ha ba lukela ku ezanga Mulalelo wa Mulena?

⁴ Luka, muñoli wa Buka ya Evangeli u paka kuli Jesu n’a laezi kuli: “Mu eze cwalo kuli mu ni hupule.” (Luka 22:19) Manzwi ao hape a tolokilwe kuli: “Mu eze cwalo ka ku ni hupula.” (Today’s English Version) ni “Mu ezange cwalo ka ku ba kupuzo ya ka.” (The Jerusalem Bible) Mane, yona kezahalo yeo hañata i bizwa kuli ki Kupuzo ya lifu la Kreste. Paulusi hape u i biza kuli ki “Silyela sa Mulena.” (1 Makorinte 11:20) Bakreste ba laezwi ku ezanga Mulalelo wa Mulena. Kono cwale yona kezahalo yeo ne i tomezwiñi?

Ze Ne I Tomezwi

5, 6. (a) Ki lifi libaka le liñwi Jesu ha n’a tomile Kupuzo? (b) Mu fe libaka le liñwi hape Mulalelo wa Mulena ha ne u tomilwe.

⁵ Libaka le liñwi le ne i tomezwi Kupuzo li ama mulelo wa lifu la Jesu. N’a shwile ka ku yemela bubusi bo bu pahami bwa Ndat’ahe wa kwa lihalimu. Kacwalo, Kreste n’a bonisize buhata bwa Satani Diabulosi, yena ya n’a pihelezi kuli batu ba sebeleza fela Mulimu kakuli ba fumanela teñi se siñwi. (Jobo 2:1-5) Lifu la Jesu la ka busepahali ne li bonisize kuli taba yeo ki ya buhata mi ne li tahisize tabo ku Jehova.—Liproverbia 27:11.

⁶ Libaka le liñwi Mulalelo wa Mulena ha ne u tomilwe ne li kuli u lu hupulise kuli ka lifu la hae ka ku ba mutu ya petehile, ya si na sibi, Jesu n’a ‘fanile bupilo bwa hae kuli a liulule ba bañata.’ (Mateu 20:28) Mutu wa pili ha n’a foselize Mulimu, a latehelwa ki bupilo bwa butu bo bu petehile ni za bona kaufela. Kono Jesu n’a ize: “Mulimu u latile lifasi hahulu, mane u li file Mwan’a hae wa libanda, kuli mutu ufi kamba ufi ya lumela ku yena a si ke a shwa, kono a be ni bupilo bo bu sa feli.” (Joani 3:16) Luli, “mupuzo wa sibi ki lifu; kono mpo ya sishemo sa Mulimu ki bupilo bo bu sa feli ka Jesu Kreste Mulen’a luna.” (Maroma 6:23) Ku eza Mulalelo wa Mulena ku lu hupulisa lilato le lituna leo Jehova ni Mwan’a hae ba bonisize ka lifu la Jesu la sitabelo. Lu lukela luli ku itebuha lilato leo!

U Eziwe Lili?

 7. Ku ca Kupuzo “kamita” kwa Bakreste ba ba tozizwe ku talusañi?

⁷ Paulusi n’a bulezi ka za Mulalelo wa Mulena kuli: “Mi cwale kamita ha mu ca kwa buhobe bo, mi mu nwela mwa sinwiso seo, ikaba mu bulela lifu la Mulena, mane a kute.” (1 Makorinte 11:26) Bakreste ba ba tozizwe ne ba ka ca liswanisezo za Kupuzo ku fitela ba shwa. Kacwalo, ku Jehova Mulimu ni fapil’a lifasi, ne ba ka kuta-kutela ku bonisa tumelo ya bona mwa tukiso ya Mulimu ya sitabelo sa Jesu sa tiululo.

 8. Sikwata sa batoziwa ne ba ka hupulanga Mulalelo wa Mulena ku isa lili?

⁸ Sikwata sa Bakreste ba ba tozizwe ne ba ka ezanga Kupuzo ya lifu la Kreste ku isa lili? Paulusi n’a ize, ‘ku fitela a kuta.’ Ku bonahala kuli f’o n’a talusa kuli Kupuzo yeo ne i ka eziwanga ku fitela nako ya ku ba “teñi” kwa Jesu, h’a ka t’o ngela balateleli ba hae ba ba tozizwe kwa lihalimu ka ku ba zusa kwa lifu. (1 Matesalonika 4:14-17, NW) Nto yeo i lumelelana ni manzwi a Jesu kwa baapositola ba hae ba ba sepahala b’a 11, kuli: “Ni sin’o ya, ni ku mi lukiseza sibaka, ni ka kuta, ni t’o mi nga, kuli mo ni inzi, ni mina mu be kwateñi.”—Joani 14:3.

 9. Manzwi a Jesu a ñozwi kwa Mareka 14:25 a talusañi?

⁹ Jesu ha n’a tomile Kupuzo, n’a bulezi ka za sinwiso sa veine mi n’a ize kwa baapositola ba hae ba ba sepahala: “Ha ni sa na ku nwa ku se si beiwa ki kota ya veine, mane ku fite lizazi le ni ka si nwa ili se sinca, mwa mubuso wa Mulimu.” (Mareka 14:25) Ka ku ba kuli Jesu n’a si ke a nwanga veine ya luli mwa lihalimu, kaniti n’a nahana tabo yeo fokuñwi i swanisezwanga ka veine. (Samu 104:15; Muekelesia 10:19) Ku ba hamoho mwa Mubuso ne ku ka tahisa tabo yeo yena ni balateleli ba hae ne ba lakaza ni ku libelela hahulu.—Maroma 8:23; 2 Makorinte 5:2.

10. Kupuzo i swanela ku ezwanga hakai?

¹⁰ Kana lifu la Jesu li swanela ku hupulwanga ka kweli, ka viki, kamba mane ka zazi? Kutokwa. Jesu n’a tomile Mulalelo wa Mulena mi na bulailwe fa lizazi la Paseka, le ne li li “la kupuzo” ya ku lukululwa kwa Isilaele kwa tamo ya mwa Egepita ka 1513 B.C.E. (Exoda 12:14) Paseka ne i eziwanga fela hañwi ka silimo, fa lizazi la bu 14 la kweli ya Sijuda ya Nisani. (Exoda 12:1-6; Livitike 23:5) Seo si bonisa kuli lifu la Jesu li swanela ku hupulwanga sina mo ne i hupulelwanga Paseka, ili hañwi ka silimo, isi ka kweli, ka viki, kamba ka zazi.

11, 12. Litaba ze ezahezi li bulelañi ka za mo ne i ezezwanga Kupuzo kwa makalelo?

¹¹ Kacwalo, ku ezanga Kupuzo hañwi ka silimo, la Nisani 14, kwa swanela. Hatiso ye ñwi i li: “Bakreste ba kwa Asia Minor ne ba bizwa kuli ki ma-Quartodeciman, [Ba Ba Buluka Lizazi la Bu 14] kabakala mukwa wa bona wa ku ezanga pascha, [Mulalelo wa Mulena] kamita fa lizazi la bu 14 la Nisani . . . Lizazi leo li kana la ba la Butanu, kamba lizazi le liñwi kaufela la viki.”—The New Schaff-Herzog Encyclopedia of Religious Knowledge, Volyumu 4, likepe 44.

¹² J. L. Von Mosheim, muituti wa ze ezahezi u bulela ka za mukwa wa mwa lilimo za mwa ma-100 w’o, kuli Ba Ba Buluka Lizazi la Bu 14 bao ne ba ezanga Kupuzo la Nisani 14 kakuli “ne ba nga mutala wa Kreste ku ba ona mulao luli.” Muituti yo muñwi wa ze ezahezi u li: “Kezo ya likeleke za kwa Asia za Ba Ba Buluka Lizazi la Bu 14 ne i swana ni ya keleke ya kwa Jerusalema. Mwa lilimo za ma-100, likeleke zeo kwa Paseka ya zona la Nisani 14 ne li hupula tiululo ye tahisizwe ki lifu la Kreste.”—Studia Patristica, Volyumu 5, 1962, likepe 8.

Ze Bu Yemela Buhobe

13. Jesu n’a itusisize buhobe bwa mufuta mañi ha n’a toma Mulalelo wa Mulena?

¹³ Jesu ha n’a tomile Kupuzo, “a nga buhobe, mi a sin’o lumba a bu komauna, a ba fa bona [baapositola].” (Mareka 14:22) Buhobe bo ne bu li teñi ka nako yeo bwa swana ni bo ne bu itusisizwe fa Paseka. (Exoda 13:6-10) Kakuli ne bu besizwe ku si na mumela, ne li bo bu sisani, bo bu omelezi, mi ne bu na ni ku komaunwa kuli bu abiwe. Jesu ha n’a atisize mahobe kuli a fepe likiti-kiti za batu, ni ona ne li a lobeha ka bunolo, kakuli n’a a komauzi kuli a kone ku abiwa. (Mateu 14:19; 15:36) Kacwalo ku bonahala kuli ku komauna buhobe ne ku sa yemeli nto ye ñwi ya ka Mañolo.

14. (a) Ki kabakalañi buhobe bwa Kupuzo ha bu sa lukeli ku ya mumela? (b) Ki sinkwa sa mufuta mañi se si swanela ku lekiwa kamba ku besiwa kuli si itusiswe fa Mulalelo wa Mulena?

¹⁴ Ka za buhobe bo ne bu itusisizwe ha n’a toma Kupuzo, Jesu n’a ize: “Se ki mubili wa ka o lobehezwi mina.” (1 Makorinte 11:24; Mareka 14:22) Ne ku swanela kuli buhobe ne bu si na mumela. Libaka? Kakuli mumela u kona ku yemela bumaswe kamba sibi. (1 Makorinte 5:6-8) Buhobe ne bu yemela mubili wa Jesu wa butu o petehile, o si na sibi, w’o ka ku swanela ne u filwe sina sitabelo sa tiululo. (Maheberu 7:26; 10:5-10) Lipaki za Jehova ba hupulanga sisupo seo mi ba latelelanga mutala o n’o tomilwe ki Jesu wa ku itusisa buhobe bo bu si ka ya mumela fa Kupuzo. Fokuñwi ba itusisanga sinkwa sa Sijuda mo ku si ka beiwa lika ze ñwi ze cwale ka nyanisi kamba mai. Kono sinkwa se si si na mumela si kona ku pangiwa ka fulaulo ye si ka sefiwa (ya buloto ha ku konahala) mo ku ile tumezi. Siñende seo si swanela ku mbambatelwa kuli si eze busisani, mi si kona ku besiwa fa pani ye sasizwe hanyinyani mafula, ku fitela si oma ni ku kona ku lobeha ka bunolo.

Ze I Yemela Veine

15. Mwa sinwiso sa n’a itusisize Kreste ha n’a toma Kupuzo ya lifu la hae ne ku inziñi?

¹⁵ Ha s’a fitisize buhobe bo bu si ka ya mumela, Jesu a nga sinwiso, a “itumela, a ba fa sona [baapositola], mi ba nwela mwateñi kaufela.” Jesu a talusa kuli: “Se, ki mali a ka, mali a bulikani, a’ sululelwa ba bañata.” (Mareka 14:23, 24) Mwa sinwiso ne ku inziñi? Ne ku inzi veine ye bilile, isi veine fela ye sa zo lubiwa. Mañolo h’a bulela za veine, h’a talusi veine ye si ka bila. Ka mutala, sina mwa n’a bulelezi Jesu, ki veine ye bilile, isi ye si ka bila ye kona ku pazula “mabotolo a matalo a kale.” Mi lila za Kreste ne li pihelezi kuli n’a li “munwi” wa veine. Kambe veine yeo ne si veine luli, tamelezo yeo ne i si ke ya ba ni taluso. (Mateu 9:17; 11:19) Veine ne i nwiwanga ka nako ya Paseka, mi Kreste n’a itusisize yona ha n’a toma Kupuzo ya lifu la hae.

16, 17. Ki veine ye cwañi ye swanela ku itusiswa fa Kupuzo, mi ki kabakalañi?

¹⁶ Ki veine ye fubelu fela ye yemela hande ze mwa sinwiso, ili mali a Jesu a n’a suluzwi. Yena ka sibili n’a ize: “Se, ki mali a ka, mali a bulikani, a’ sululelwa ba bañata.” Mi muapositola Pitrosi n’a ñozi kuli: “[Mina Bakreste ba ba tozizwe] mu ziba kuli hasi ka ze bola, hasi ka silivera ni gauda, mu liuluzwi kwa mizamao ya mina ya mbango, ye mu ngile ku bondat’a mina; kono ki ka mali a Kreste, a butokwa, a’ swana sina a ngunyana ye si na se si nyazahala kamba litiba.”—1 Pitrosi 1:18, 19.

¹⁷ Kaniti, veine ye fubelu ki yona ya n’a itusisize Jesu ha n’a toma Kupuzo. Kono liveine ze ñwi ze fubelu ze pangiwa cwale ha li swaneli ku itusiswa kakuli ku beilwe ku zona lino ze ñwi ze kola kamba milyani ye miñwi. Mali a Jesu n’a likani, mi n’a sa tokwi ku beiwa teñi se siñwi. Kacwalo, liveine ze cwalo ze buhali ha li swaneli ku itusiswa. Veine ye fubelu ye itusiswa fa Kupuzo ha i swaneli ku ba ye munati kamba ye buhali. Veine ye fubelu ya ku ipangela ye si na munati ya kona ku itusiswa, kamba ku kana kwa itusiswa liveine za ku leka ze si na munati, ze sa koli.

18. Ki kabakalañi Jesu ha n’a si ka eza makazo ka za buhobe ni veine ya Kupuzo?

¹⁸ Ha n’a toma mulalelo, Jesu n’a si ka eza makazo ya ku cinca liswanisezo ku ba mubili ni mali a hae luli. Ku ca nama ni ku nwa mali a mutu ne i ka ba ku loba mulao wa Mulimu. (Genese 9:3, 4; Livitike 17:10) Jesu n’a sa na ni mubili ni mali ze kwanelezi hande. Mubili wa hae ne u fanilwe sina sitabelo se si petehile, mi mali a hae n’a suluzwi musihali o tatama wa lizazi la Sijuda le li swana, lona la Nisani 14. Kacwalo, buhobe ni veine za fa Kupuzo ki liswanisezo fela ze yemela mubili ni mali a Kreste.a

Kupuzo Ki Silyela

19. Ki kabakalañi ha ku kana kwa itusiswa linwiso ni mikeke li sikai fa Mulalelo wa Mulena?

¹⁹ Jesu ha n’a tomile Kupuzo, n’a memile baapositola ba hae ku nwela mwa sinwiso si li siñwi. Buka ya Evangeli ya Mateu i li: “[Jesu] a nga ni sinwiso, a itumela, mi a ba fa sona, a li: Mu nwele mwateñi kaufela.” (Mateu 26:27) Ku itusisa fela “sinwiso” si li siñwi ne ku si na butata, kakuli ka nako yeo ne ku na ni batu b’a 11 fela, mi ku bonahala kuli ne ba li fa tafule i liñwi mi ne ba kona ku tambekana fela sinwiso seo. Unomwaha, bolule-lule ba ka kopana ni ku eza Mulalelo wa Mulena mwa liputeho ze fitelela 94,000 za Lipaki za Jehova mwa lifasi kaufela. Ha ku ka ba ni batu ba bañata cwalo ka nako yeo, ha ku konwi ku itusiswa fela sinwiso si li siñwi. Kono ki nto ye swana ye ka ezwa mwa liputeho ze tuna ka ku itusisa linwiso li sikai ilikuli li fitiswe kwa baputehi mwa nako ye likani. Ka nzila ye swana, mikeke i sikai i kona ku itusiswa kwa buhobe. Ha ku na se si bonisa mwa Mañolo kuli sinwiso si swanela ku ba se si cwañi. Niteñi, sinwiso ni mukeke li swanela ku ba ze bonisa kuli kezahalo yeo ya kutekeha. Ne ku ka ba hande ku sa taza hahulu sinwiso kuli ha si nze si fitiswa, veine i si ke ya sulauha.

20, 21. Lu kona ku bulelelañi kuli Kupuzo ki silyela?

²⁰ Niha ku kana kwa itusiswa mikeke ni linwiso li sikai, Kupuzo ki silyela. Mwa Isilaele wa kwakale, mutu n’a kona ku eza silyela ka ku tisa folofolo kwa aletare ya Mulimu, ko ne i to bulaelwa. Kalulo ye ñwi ya folofolo yeo ne i cisezwa fa aletare, muprisita ya n’a eza sitabelo n’a fiwa kalulo ye ñwi, ye ñwi ne i fiwa kwa bana ba Aruni ba baprisita, mi ya tisize folofolo ni lubasi lwa hae ni bona ne ba abana mwa silyela seo. (Livitike 3:1-16; 7:28-36) Kupuzo ni yona ki silyela kakuli i ama ku abana.

²¹ Jehova wa amiwa mwa silyela seo kakuli ki yena Musimululi wa sona. Jesu ki yena sitabelo, mi Bakreste ba ba tozizwe ba ca liswanisezo zeo kakuli ba mwa tukiso yeo. Ku cela kwa tafule ya Jehova ku bonisa kuli ba ba ca ba na ni kozo ni yena. Kacwalo, Paulusi n’a ñozi kuli: “Sinwiso sa mbuyoti se lu itumela ka sona, kana hasi kopano ni mali a Kreste? Buhobe bo lu komauna, kana hasi kopano ni mubili wa Kreste? Luna ba bañata lu eza mubili u li muñwi, kakuli lu ca kaufela kwa buhobe bu li buñwi.”—1 Makorinte 10:16, 17.

22. Ki lipuzo mañi ka za Kupuzo ze lu na ni ku nyakisisa?

²² Mulalelo wa Mulena ki ona fela mukiti wa bulapeli o ba ezanga Lipaki za Jehova ka silimo. Ku eza cwalo kwa swanela kakuli Jesu n’a laezi balateleli ba hae kuli: “Mu eze seo kuli mu ni hupule ka sona.” Kwa Kupuzo lu hupula lifu la Jesu, ili lifu le ne li yemezi bubusi bwa Jehova bo bu pahami. Ka mo se lu bonezi, kwa silyela seo, buhobe bu yemela mubili wa Kreste wa butu o ezizwe sitabelo, mi veine i yemela mali a hae a suluzwi. Niteñi, ki ba banyinyani fela ba ba canga kwa buhobe ni ku nwa kwa veine yeo. Kabakalañi? Kana Kupuzo ki ya butokwa luli ku bolule-lule ba ba sa cangi kwa liswanisezo? Luli, Mulalelo wa Mulena u swanela ku ba wa butokwa mañi ku mina?

[Litaluso za kwatasi]

Likalabo za Mina Ki Lifi?

• Jesu n’a tomeziñi Mulalelo wa Mulena?

• Kupuzo i swanela ku eziwanga hakai?

• Buhobe bwa Kupuzo bo bu si ka ya mumela bu yemelañi?

• Veine ya Kupuzo i yemelañi?

[Siswaniso se si fa likepe 15]

Jesu n’a tomile Mulalelo wa Mulena