KAUHANYO 14

Jehova U Lukisa za ‘ku Liulula Ba Bañata’

1, 2. Bibele i talusa cwañi muinelo wa batu, mi ki ifi tatululo fela inosi?

“ZE BUPILWE kaufela li tonga hamoho, mi hamoho li utwa butuku.” (Maroma 8:22) Ka manzwi ao, muapositola Paulusi u talusa muinelo o shwisa makeke o lu li ku ona. Ka mubonelo wa butu, ha ku bonahali kuli manyando, sibi, ni lifu za kona ku fela. Kono Jehova ha koni ku palelwa sina batu. (Numere 23:19) Mulimu wa katulo ye lukile u lu file nzila ya ku zwela ka yona mwa ziyezi yeo. Nzila yeo ki tiululo.

² Tiululo ki mpo ye tuna ka ku fitisisa yeo Jehova a file batu. I lu konisa ku lukuluha kwa sibi ni lifu. (Maefese 1:7) Ki fona fo ku itingile sepo ya bupilo bo bu sa feli, ibe mwa lihalimu kamba mwa paradaisi fa lifasi. (Luka 23:43; Joani 3:16; 1 Pitrosi 1:4) Kono tiululo ki nto mañi luli? I lu luta cwañi kuli Jehova ki wa katulo ye lukile ka ku fitisisa?

Mo Ne Ku Tezi Kuli Tiululo I Be Ye Tokwahala

 3. (a) Kiñi se ne si tahisize kuli tiululo i tokwahale? (b) Ki kabakalañi Mulimu ha n’a si ka fa fela bana ba Adama katulo i sili, isi ya lifu?

³ Se ne si tahisize kuli tiululo i be ye tokwahala ne li sibi sa Adama. Kabakala ku sa utwa Mulimu, Adama n’a hozisize bana ba hae makulanu, masitapilu, butuku, ni lifu. (Genese 2:17; Maroma 8:20) Mulimu n’a si ke a mu shwela fela makeke ni ku mu fa katulo i sili, isi ya lifu. Ku eza cwalo neikaba ku sa latelela mulao wa hae wa kuli: “Mupuzo wa sibi ki lifu.” (Maroma 6:23) Mi Jehova ha n’a ka keshebisa katulo ya hae ye lukile, ne ku ka ba ni butata ni kutokwa mulao kai ni kai!

4, 5. (a) Satani n’a tamelelize Mulimu nto mañi, mi ki kabakalañi Jehova ha n’a tamehile ku alaba litamilikezo zeo? (b) Satani n’a tamelelizeñi batanga ba Jehova ba ba sepahala?

⁴ Sina mo lu bonezi mwa Kauhanyo 12, bukwenuheli bwa mwa Edeni ne bu tahisize litaba ze tuna hahulu. Satani n’a sinyize libizo la Mulimu le linde. N’a bonisize kuli Jehova ki lihata mi ki muhateleli ya situhu ya n’a timile libupiwa za hae tukuluho. (Genese 3:1-5) Ka ku lika ku palelwisa mulelo wa Mulimu wa ku taza lifasi ka batu ba ba lukile, Satani hape n’a bonisize kuli Mulimu ki mupalelwi. (Genese 1:28; Isaya 55:10, 11) Jehova ha n’a ka tuhelela fela lika zeo, libupiwa za hae ze ñata ze butali ne li kana li hononile hahulu bubusi bwa hae.

⁵ Satani hape n’a tamelelize batanga ba Jehova ba ba sepahala kuli ne ba Mu sebeleza ka buitati fela ni kuli ha ne ba ka tahelwa ki matata, ha ku na ya na ka sepahala ku Mulimu. (Jobo 1:9-11) Litaba zeo ne li za butokwa hahulu ku fita manyando a batu. Jehova ka swanelo n’a ikutwile ku tameha ku alaba litamilikezo za Satani. Kono Mulimu n’a ka tatulula cwañi litaba zeo mi hape ni ku pilisa batu?

Tiululo Ki Nto Ye Likanelela

 6. Ki afi manzwi a mañwi a’ itusisizwe mwa Bibele a talusa nzila ya Mulimu ya ku pilisa ka yona batu?

⁶ Tatululo ya Jehova ne li ye makeke hahulu ni ye lukile ka ku fitisisa—ha ku na mutu ya n’a ka i nahana. Kono ne li ye bunolo hahulu. I talusizwe ka ku fapana-fapana kuli ki ku kutisana, ku lukulula, ku lifa, ni ku takula. (Samu 49:8; Daniele 9:24; Magalata 3:13; Makolose 1:20; Maheberu 2:17) Kono mwendi linzwi le li talusa hande lika hande ki la n’a itusisize Jesu ka sibili. N’a ize: “Mwan’a mutu [ha] si ka taha kuli a sebelezwe, kono ili ku sebeleza, ni ku fa bupilo bwa hae, kuli a liulule [lyʹtron, mwa Sigerike] ba bañata.”—Mateu 20:28.

7, 8. (a) Linzwi la “tiululo” li talusañi mwa Mañolo? (b) Tiululo i ama cwañi ku likanelela?

⁷ Tiululo ki nto mañi? Linzwi la Sigerike le li itusisizwe fa li zwa fa linzwi le li talusa “ku tamulula, ku lukulula.” Linzwi leo ne li itusiswanga kwa ku talusa mali a n’a lifiwa kuli ba ba hapilwe mwa ndwa ba lukululwe. Kacwalo, tiululo i konwa ku taluswa sina tifo ye lifilwe kuli nto ye ñwi i kutiswe. Mwa Mañolo a Siheberu, linzwi la “tiululo” (koʹpher) li zwa fa linzwi le li talusa “ku kwahela.” Ka mutala, Mulimu n’a bulelezi Nuwe kuli a “kwahele” (ili linzwi le li bat’o swana ni leo) aleka ka bitumi. (Genese 6:14, NW) Nto yeo i lu tusa ku utwisisa kuli ku liulula hape ku talusa ku kwahela libi.—Samu 65:3, NW.

⁸ Mi hape dikishinari ye bizwa Theological Dictionary of the New Testament i bulela kuli linzwi le la (koʹpher) “kamita li talusa ku likanelela,” kamba ku swana. Kacwalo sikwahezo sa kwa aleka ya bulikani ne si likanelela ni aleka ka sibili. Ka nzila ye swana, kuli ku fiwe tiululo, kamba kuli sibi si kwahelwe, ku lukelwa ku lifiwa tifo ye likanelela, kamba ye kwahela luli foso ye tahisizwe ki sibi. Kacwalo Mulao wa Mulimu ku Isilaele n’o ize: “Bupilo bu ka lifwa ka bupilo bo buñwi, liito ka liito, liino ka liino, lizoho ka lizoho, liutu ka liutu.”—Deuteronoma 19:21.

 9. Ki kabakalañi batu ba tumelo ha ne ba fanga matabelo a lifolofolo, mi Jehova n’a ngile cwañi matabelo a’ cwalo?

⁹ Batu ba tumelo ku kala ka Abele ne ba fanga matabelo a lifolofolo ku Mulimu. Ka ku eza cwalo, ne ba bonisa kuli ne ba ziba kuli ne li baezalibi mi ne ba tokwa ku liululwa, mi ne ba bonisa tumelo mwa sepiso ya Mulimu ya ku ba liulula ka “peu” ya hae. (Genese 3:15; 4:1-4; Livitike 17:11; Maheberu 11:4) Jehova n’a latile matabelo a cwalo mi n’a shemubile balapeli bao. Nihakulicwalo, matabelo a lifolofolo ne li swanisezo fela. Lifolofolo ne li sa koni luli ku kwahela libi za mutu, kakuli haki za butokwa hahulu inge batu. (Samu 8:4-8) Kacwalo, Bibele i li: “Ha ku konahali kuli mali a lipoho za likomu ni za lipuli a zwise libi.” (Maheberu 10:1-4) Matabelo ao n’a swaniseza fela sitabelo sa tiululo sa niti se ne si sa taha.

‘Tiululo Ye Likanelela’

10. (a) Muliululi n’a na ni ku likana ni mañi, mi ki kabakalañi? (b) Ki kabakalañi ha ne ku tokwahala fela sitabelo sa mutu a li muñwi?

¹⁰ Muapositola Paulusi n’a ize: ‘Batu kaufela ba shwa ka Adama.’ (1 Makorinte 15:22) Kacwalo tiululo ne i ka lifiwa ka lifu la mutu ya swana luli ni Adama—mutu ya petehile. (Maroma 5:14) Ha ku na sibupiwa se siñwi se ne si ka kwanisa sipimo seo sa katulo ye lukile. Ki mutu ya petehile fela, ya si ka atulelwa lifu sina Adama, ya n’a ka fa “tifo [“ye likanelela,” NW] ye liulula”—ili ye likanelela ni bupilo bwa Adama. (1 Timotea 2:6) Ne ku sa tokwahali kuli bolule-lule ba batu ba ezwe sitabelo kuli mwana ni mwana wa Adama a liululwe. Muapositola Paulusi n’a ize: ‘Sibi si keni mwa lifasi ka mutu a li muñwi [Adama], mi ka sibi ku keni lifu.’ (Maroma 5:12) Mi ‘kakuli lifu li tahile ka mutu,’ Mulimu n’a lukisize kuli batu ba liululwe “ka mutu.” (1 Makorinte 15:21) Ka mukwa ufi?

11. (a) Muliululi n’a ka ‘utwa lifu mwa sibaka sa batu kamukana’ ka mukwa ufi? (b) Ki kabakalañi bo Adama ni Eva ha ne ba si ke ba tusiwa ki tiululo? (Mu bone litaluso za kwatasi.)

¹¹ Jehova n’a lukisize kuli mutu ya petehile a shwele batu ka ku itatela. Ka ku ya ka Maroma 6:23, “mupuzo wa sibi ki lifu.” Mwa ku eza bupilo bwa hae sitabelo, muliululi n’a ka ‘utwa lifu mwa sibaka sa batu kamukana.’ F’o kikuli, n’a ka lifela sibi sa Adama. (Maheberu 2:9; 2 Makorinte 5:21; 1 Pitrosi 2:24) Ze ne ka zwa mwateñi ka mulao ne li ka ba ze tuna hahulu. Ka ku felisa katulo ya lifu fahalimw’a bana ba Adama ba ba utwa, tiululo ne i ka felisa ku feliseleza m’ata a sibi a ku sinya.a—Maroma 5:16.

12. Mu fe mutala wa ka m’o ku lifa sikoloti sa mutu a li muñwi ku kona ku tuseza ba bañata.

¹² Ka ku swaniseza: Mu nahane kuli mu pila mwa tolopo ili m’o buñata bwa batu ba ba pila teñi ba beleka mwa fakitori ye tuna. Mina ni ba bañwi mu hola mali a mañata mi mu pila hande. Kono cwale fakitori yeo ba i kwala. Libaka? Muzamaisi wa fakitori yeo s’a fetuhile lisholi, u cile mali kaufela a pisinisi. Mina ni ba bañwi mwa zwa musebezi ka sipundumukela, mi ha mu sa kona ku lifa likoloti. Musal’a mina, bana, ni bakolotisi ba mina ba nyanda kabakala busholi bwa mutu a li muñwi y’o. Kana ku na ni mwa ku ezeza? Ee! Ku taha mufumi yo muñwi ku t’o tusa. Wa ziba kuli fakitori yeo ki ya butokwa. Hape u utwela makeke babeleki ba yona ba bañata ni mabasi a bona. Kacwalo wa lifa sikoloti sa kampani yeo ni ku kwalula fakitori yeo. Ku lifiwa kwa sikoloti seo ku tusa babeleki ba bañata bao ni mabasi a bona ni bakolotisi ba bona. Ka nzila ye swana, ku lifa sikoloti sa Adama ku tusa bolule-lule.

Ki Mañi ya Fa Tiululo?

13, 14. (a) Jehova n’a liuluzi cwañi batu? (b) Tiululo i lifiwa ku mañi, mi ki kabakalañi tifo yeo ha i li ya butokwa?

¹³ Ki Jehova fela ya kona ku fa ‘Ngunyana ya zwisa sibi sa lifasi!’ (Joani 1:29) Kono Mulimu n’a si ka luma lingeloi-ngeloi fela kuli li liulule batu. N’a lumile Mutu ya n’a ka felisa ku feliseleza taba yeo Satani n’a tamilikelize batanga ba Jehova. Ee, Jehova n’a ezize buitomboli bo butuna ka ku fitisisa ha n’a lumile Mwan’a hae wa libanda, ya “n’a tabela” hahulu. (Liproverbia 8:30) Mwan’a Mulimu y’o a itatela ku “i toboha” ku sa n’a li sona kwa lihalimu. (Mafilipi 2:7) Jehova ka makazo a shimbulula bupilo ni butu bwa Mwan’a hae wa mweli mwa lihalimu ni ku bu beya mwa mba ya mwalyanjo wa Mujuda ya bizwa Maria. (Luka 1:27, 35) Fa lifasi-mubu, n’a ka bizwa Jesu. Kono ka mulao, n’a ka bizwa Adama wa bubeli, kakuli n’a swana luli ni Adama. (1 Makorinte 15:45, 47) Kacwalo Jesu n’a kona ku ifana sina sitabelo se si liulula baezalibi.

¹⁴ Tiululo yeo ne i ka lifiwa ku mañi? Samu 49:7 i bulela luli kuli tiululo ne i ka lifiwa ku “Mulimu.” Kono kana Jehova haki yena ya lukisa za yona tiululo yeo? Ki yena, kono seo hasi ezisi tiululo ku ba ye si na tuso, ya ku cinca fela lika—inge ku nga mali mwa pokoto ye ñwi ni ku a beya ku ye ñwi. Lu swanela ku utwisisa kuli tiululo haki ku cinca fela kwa lika kono ki nto ya ka mulao. Ka ku lukisa za tiululo, niha n’a latehezwi hahulu, Jehova n’a bonisize kuli n’a kumalezi sipimo sa hae sa katulo ye petehile.—Genese 22:7, 8, 11-13; Maheberu 11:17; Jakobo 1:17.

15. Ki kabakalañi Jesu ha n’a lukela ku nyanda ni ku shwa?

¹⁵ Mwa maliha a 33 C.E., Jesu Kreste a itatela ku tahelwa ki maziyezi a n’a tile pili tiululo i si ka lifwa kale. N’a ituhelezi ku tamelwa milatu ya buhata, ku fiwa mulatu, ni ku bulaiwa ka ku kokotelwa fa kota. Kana Jesu luli n’a swanela ku nyanda hahulu cwalo? N’a swanela, kakuli taba ya busepahali bwa batanga ba Mulimu ne i na ni ku tatululwa. Mane, Mulimu n’a si ka tuhelela Jesu ha n’a sa li mwanana ku bulaiwa ki Heroda. (Mateu 2:13-18) Kono Jesu ha s’a hulile, n’a konile ku tiyela twaniso ye tuna ya Satani inz’a ziba hande litaba kaufela ze n’e amilwe teñi.b Jesu ha n’a zwezipili ku ba “ya kenile, ya si na se siñwi se si maswe kamba se si masila, ya kauhani ni baezalibi” niha n’a nyandisizwe hahulu, n’a bonisize hande-nde kuli Jehova u na ni batanga ba ba zwelapili ku sepahala mwa litiko. (Maheberu 7:26) Ki lona libaka nakonyana pili a si ka shwa kale, Jesu n’a huwelize ka tulo kuli: “Ku petehile.”—Joani 19:30.

Ku Feza Musebezi wa Hae wa ku Liulula

16, 17. (a) Jesu n’a zwezipili cwañi ni musebezi wa hae wa ku liulula? (b) Ki kabakalañi Jesu ha n’a lukela ku taha “fapil’a Mulimu ka luna”?

¹⁶ Kono Jesu n’a sa na ni ku feza musebezi wa hae wa ku liulula. Hamulaho wa mazazi a malalu mwa libita, Jehova a zusa Jesu kwa bafu. (Likezo 3:15; 10:40) Ka zuho yeo ya butokwa, Jehova n’a file Mwan’a hae mupuzo wa busepahali bwa hae ni ku mu konisa ku feza musebezi wa hae wa ku ba Muprisita yo Mutuna wa Mulimu ya liulula batu. (Maroma 1:4; 1 Makorinte 15:3-8) Muapositola Paulusi u li: “Kreste u tahile, ili muprisita yo mutuna . . . a man’o lu fumanela ku liulula ko ku sa feli, u keni hañwi mwa Sibaka se si kenile hahulu, isi ka mali a lipoho za likomu ni za lipuli, kono ka mali a mubili wa hae. Kakuli Kreste h’a si ka kena mwa Sibaka se si kenile se si ezizwe ka mazoho, sona siswaniso fela sa Sa niti; kono u keni mwa lihalimu luli, kuli, cwale a tahe fapil’a Mulimu ka luna.”—Maheberu 9:11, 12, 24.

¹⁷ Kreste n’a si ke a isa mali a hae luli mwa lihalimu. (1 Makorinte 15:50) Kono n’a ngile swanisezo ya mali ao: teko ya ka mulao ya bupilo bwa hae bo bu petehile bo ne bu ezizwe sitabelo. Mi a tahisa teko ya bupilo b’o fapil’a Mulimu kuli i be tiululo ye lifela batu ba sibi. Kana Jehova n’a amuhezi sitabelo seo? Ee, mi ne ku bonahezi cwalo fa Pentekonta ya 33 C.E., moya o kenile ha n’o suluhezi balutiwa ba bat’o ba 120 mwa Jerusalema. (Likezo 2:1-4) Kono nto yeo niha ne i komokisa hahulu, ne li makalelo fela a lituso ze tuna za tiululo.

Lituso za Tiululo

18, 19. (a) Ki lifi likwata ze peli za batu ze tusiwa ki kutisano ye konahaliswa ki mali a Kreste? (b) “Buñata bo butuna” ba fumana lituso mañi cwale ni kwapili kabakala tiululo?

¹⁸ Mwa liñolo la hae kwa Makolose, Paulusi u talusa kuli Mulimu ka Kreste N’a latile ku ikutiseza linto kamukana ka ku eza kozo ka mali a n’a suluzi Jesu fa kota ya linyando. Paulusi hape u talusa kuli kutisano yeo i ama likwata ze peli za batu, “za kwa lihalimu” ni “za mwa lifasi.” (Makolose 1:19, 20; Maefese 1:10) Sikwata sa pili ki sa Bakreste b’a 144,000 ba ba filwe sepo ya ku ba baprisita ba kwa lihalimu ni ku ba malena ba ba busa lifasi hamoho ni Kreste Jesu. (Sinulo 5:9, 10; 7:4; 14:1-3) Ka bona, mwa lilimo ze sikiti, lituso za tiululo hanyinyani-hanyinyani li ka fitiswa kwa batu ba ba ipeya ku utwa.—1 Makorinte 15:24-26; Sinulo 20:6; 21:3, 4.

¹⁹ “Za mwa lifasi” ki batu ba ba na ni sepo ya ku ikola bupilo bo bu petehile mwa Paradaisi fa lifasi. Sinulo 7:9-17 i ba talusa kuli ki “buñata bo butuna” ba ba ka punyuha “ñalelwa ye tuna” ye taha. Kono ha ba tokwi ku libelela nako yeo kuli ba t’o ikola lituso za tiululo. Ki kale ba ‘tapisa liapalo za bona, ni ku li sweufaza mwa mali a Ngunyana.’ Bakeñisa kuli ba bonisa tumelo mwa tiululo, niheba cwale ba amuhela lituso za kwa moya za tukiso ye nde yeo. Ba beilwe ba ba lukile ka ku ba balikani ba Mulimu! (Jakobo 2:23) Kabakala sitabelo sa Jesu, ba kona ‘ku sutelela ka sepo ye tuna kwa lubona lwa sishemo.’ (Maheberu 4:14-16) Ha ba fosa, ba swalelwa luli. (Maefese 1:7) Niha ba si ka petahala, ba na ni lizwalo le li kenile. (Maheberu 9:9; 10:22; 1 Pitrosi 3:21) Kacwalo ku kutisana ni Mulimu haki nto ye libelezwi fela, kono ki nto ye ezahala luli! (2 Makorinte 5:19, 20) Mwa Lilimo ze Sikiti, hanyinyani-hanyinyani ba ka “lukululwa kwa butanga bwa ku bola” mi kwa mafelelezo ba ka ‘fiwa tukuluho ya kanya ya bana ba Mulimu.’—Maroma 8:21.

20. Ku nahanisisa tiululo ku mi ama cwañi ka butu?

²⁰ ‘Lwa itumela ku Mulimu, ka Jesu Kreste’ kwa tiululo! (Maroma 7:25) Ki ye bunolo ku utwisisa, kono ki nto ye tuna hahulu ye lu komokisa. (Maroma 11:33) Mi ha lu i nahanisisa ka buitebuho, tiululo ya susueza lipilu za luna, ni ku lu suteleza hahulu ku Mulimu wa katulo ye lukile. Sina walisamu, lu na ni libaka le li tiile la ku lumbeka Jehova ya “lata niti ni katulo.”—Samu 33:5.

[Litaluso za kwatasi]

Lipuzo za ku Nahanisisa

Numere 3:39-51 Ki kabakalañi ha ku lukela kuli tiululo i be ye likanelela?

Samu 49:7, 8 Ki kabakalañi ha lu itumela ku Mulimu kwa tiululo?

Isaya 43:25 Liñolo le li lu tusa cwañi ku bona kuli libaka le lituna la n’a fezi Jehova tiululo haki ku pilisa batu?

1 Makorinte 6:20 Tiululo i swanela ku ama cwañi muzamao ni mupilelo wa luna?

[Siswaniso se si fa likepe 140]

“Tifo ye likanelela ye liulula batu kamukana”