‘Lifu Li Ka Feliswa’

“Sila sa maungulelo s’a ka felisa ki lifu.”—1 MAKORINTE 15:26.

 1, 2. (a) Muapositola Paulusi n’a na ni sepo mañi ka za bafu? (b) Paulusi n’a kanatezi fa puzo ifi ka za zuho?

“NI LUMELA mwa . . . zuho ya mubili, ni bupilo bwa kamita.” Yeo ki yona Tumelo ya Baapositola. Makatolika hamoho ni Maprotesitanti ba i peta ka tamo, ba sa lemuhi kuli litumelo za bona li swana hahulu ni mihupulo ya butu ya Sigerike isi se ne ba lumela baapositola. Niteñi, muapositola Paulusi n’a hanile mihupulo ya butu ya Sigerike mi n’a s’a lumeli moyo o sa shwi. Kono, n’a lumela ka ku tiya mwa bupilo bwa kwapili mi n’a ñozi ka puyelelo kuli: “Sila sa maungulelo s’a ka felisa ki lifu.” (1 Makorinte 15:26) Seo si talusañi kwa mufuta wa mutu o shwa?

² Kuli lu alabe, ha lu kuteñi kwa ngambolo ya Paulusi ya zuho ye ñozwi kwa 1 Makorinte kauhanyo 15. Mu ka hupula kuli mwa litimana za pili, Paulusi n’a bonisize zuho ku ba ye ñwi ya lituto za Sikreste za butokwa hahulu. Cwale u kanatela fa puzo ye nongile fa taba, ye li: “Kono yo muñwi u ka li: Bafu ba zuha cwañi? Ba taha ka mubili o cwañi?”—1 Makorinte 15:35.

Mubili O Cwañi?

 3. Ba bañwi ne ba haneziñi zuho?

³ Paulusi ha n’a buzize puzo yeo, n’a kana a lelile ku tibela kukuezo ya mihupulo ya butu ya Plato. Plato n’a luta kuli mutu u na ni moyo o sa shwi o banduka lifu la mubili. Ku ba ne ba hulile ka muhupulo wo, tuto ya Sikreste ku si na kakanyo ne i bonahala ku sa tokwahala. Haiba moyo u banduka lifu, zuho ki yañi? Hape, mwendi zuho ne i sa utwisisehi. Mubili ha se u lolomokezi mwa mubu, zuho i kona cwañi ku ba teñi? Mutalusi fa litaba za Bibele Heinrich Meyer u bulela kuli twaniso ya ba bañwi ba mwa Korinte neikana i tomile “fa mihupulo ya butu ya kuli likalulo za mubili ha li koni ku kuta sinca.”

 4, 5. (a) Ki kabakalañi likañi za ba ne ba sa lumeli ha ne li sa utwahali? (b) Mu taluse swanisezo ya Paulusi ya “peu ye tubuzi.” (c) Mulimu u fa mibili mañi kwa batoziwa ba ba zuha kwa bafu?

⁴ Paulusi u bonisa butoto bwa mihupulo ya bona, u li: “Ku tokwa ngana kwa hao! S’o cala ha si na ku pila, konji ha si shwa pili. Mi ha u cala, ha u cali mubili o ka taha, kono u cala peu ye tubuzi, mwendi ki ya buloto, kamba mushobo o muñwi. Mi Mulimu u i fa mubili mw’a latela, mi u fa peu ye ñwi ni ye ñwi mubili wa yona.” (1 Makorinte 15:36-38) Mulimu n’a si ke a zusa mibili yeo batu ne ba bile ni yona fa lifasi-mubu. Kono, cinceho neikaba teñi.

⁵ Paulusi u likanyeza zuho kwa ku mela kwa peu. Peu ye nyinyani ya buloto ha i swani ni simela se si zwa ku yona. The World Book Encyclopedia i li: “Peu ha i kalisa ku mela, i anya mezi a mañata. Mezi a tahisa licinceho ze ñata mwahal’a peu. Hape a tahisa kuli likalulo za mwahal’a peu li hule ku fita fa ku zwela fande a peu.” Kacwalo, peu i shwa i li peu mi i ba simela se si hula. “Mulimu u i fa mubili,” f’o kikuli n’a tomile milao ya sayansi ye etelela kulo ya yona, mi peu ni peu i fiwa mubili ka ku ya ka mufuta wa yona. (Genese 1:11) Ka ku swana, Bakreste ba ba tozizwe pili ba shwa sina batu ba nama. Mi, ka nako ya tomile Mulimu, u ba zusa ka mibili ye minca ka ku tala. Sina Paulusi mwa n’a bulelezi ba kwa Filipi, “Jesu Kreste . . . ki yena ya ka fetula mibili ya luna ye nyazahala, ku i eza sibupeho si li siñwi ni mubili wa hae wa kanya ya hae.” (Mafilipi 3:20, 21; 2 Makorinte 5:1, 2) Ba zuha ka mibili ya moya ili ku pila mwa liluko la kwa moya.—1 Joani 3:2.

 6. Ki kabakalañi ku lumela kuli Mulimu wa kona ku fa batoziwa mibili ya moya ye lukile ha ku utwahala?

⁶ Kana ku lumela seo ku t’ata hahulu? Kutokwa. Paulusi u nahanisisa kuli lifolofolo li na ni mibili ye fitana-fitana. Hape, u bonisa fapano mwahal’a mangeloi a kwa lihalimu ni batu ba ba na ni mubili ni mali, u li: “Ku na ni mibili ya kwa lihalimu, ni mibili ya fafasi.” Hape ku na ni lifapano ze tuna mwa pupo ye sa pili. Kale-kale k’o pili sayansi i si ka fumana kale lika za kwa lihalimu ze cwale ka linaleli za mubala wa ndilu, linalelituna ze fubelu, ni linaleli ze sweu, Paulusi n’a ize: “Naleli i fapana ni naleli ye ñwi kwa kanya.” Kacwalo, kana haki ko ku utwahala kuli Mulimu wa kona ku fa mibili ya moya ye swanela kwa batoziwa ba ba zuha?—1 Makorinte 15:39-41.

 7. Ki ifi taluso ya ku sa bola? ku sa shwa?

⁷ Kacwalo Paulusi u li: “Ni zuho ya bafu i ka ba cwalo. Mubili u calwa u s’o bola, u ka zuha u sa boli.” (1 Makorinte 15:42) Mubili wa mutu, niha u petehile, wa kona ku bola. Wa kona ku bulaiwa. Sina ka mutala, Paulusi n’a ize Jesu ya n’a zuhile “ha sa na ku kutela ku bola.” (Likezo 13:34) Ni kamuta n’a si ke a zuha ka mubili wa butu o kona ku bola, niha ne u li o petehile. Mibili yeo Mulimu a fa batoziwa ba ba zuha ha i koni ku bola—ha i koni ku shwa. Paulusi u zwelapili kuli: “U calwa u nyenyisa, u ka zuha u na ni kanya; u calwa u fokozi, u ka zuha u na ni mata. U calwa ili mubili wa nama, u ka zuha ili mubili wa moya.” (1 Makorinte 15:43, 44) Hape, Paulusi u li: “Se si shwa, si apale ku sa shwa.” Ku sa shwa ku talusa bupilo bwa kamita, bo bu sa konwi ku sinyiwa. (1 Makorinte 15:53; Maheberu 7:16) Kacwalo, ba ba zuha ba apala “siswaniso sa wa lihalimu,” yena Jesu, ya n’a konisize zuho ya bona.—1 Makorinte 15:45-49.

 8. (a) Lu ziba cwañi kuli ba ba zuha ki batu ba ba swana sina mo ne ba bezi ha ne ba sa pila fa lifasi-mubu? (b) Ki bufi bupolofita bo bu talelezwa zuho ha i ezahala?

⁸ Ku si na taba ni cinceho yeo, ba ba zuha ba sa li batu ba ba swana sina mo ne ba bezi ba si ka shwa kale. Ba ka zusiwa inze ba na ni mihupulo ye swana ni tulemeno to tu pahami twa Sikreste to tu swana. (Malaki 3:3; Sinulo 21:10, 18) Ku seo ba swana ni Jesu Kreste. N’a cincize mubili wa moya ku ba ni wa butu. Cwale a shwa mi a zuha a li moya. Niteñi, “Jesu Kreste inz’e li Yena, ni mabani, ni kacenu, ni ku ya ku ile.” (Maheberu 13:8) Batoziwa ba na ni tohonolo ye makaza luli! Paulusi u li: “Se si bola, nako ye si ka apala ku sa bola, mi se si shwa si apala ku sa shwa, fohe ku ka ezahala linzwi le li ñozwi, le li li: Lifu li mizizwe ki ku tula. Wena lifu, ku tula kwa hao ku kai? Wena lifu, sibulaiso sa hao si kai?”—1 Makorinte 15:54, 55; Isaya 25:8; Hosea 13:14.

Zuho ya fa Lifasi-Mubu Bo?

 9, 10. (a) Mwa manzwi a 1 Makorinte 15:24, “maungulelo” kiñi, mi ki likezahalo lifi ze ba teñi ze swalisani ni seo? (b) Ki sifi se si lukela ku ezahala kuli lifu li feliswe?

⁹ Kana ku na ni se si ka ezahala ku bolule-lule ba ba si na sepo ya bupilo bwa moya bwa kwa lihalimu bwa ku sa shwa? Ka niti si teñi! Paulusi ha s’a talusize kuli zuho ya kwa lihalimu i ezahala mwahal’a ku ba teñi kwa Kreste, u bonisa likezahalo ze latelela, u li: “Kiha ku ka taha maungulelo, nako y’a ka beya mubuso mwa mata a Mulimu Ndate, h’a sa felisize bulena kaufela, ni mibuso kaufela, ni mata kaufela.”—1 Makorinte 15:23, 24.

¹⁰ “Maungulelo” ki mafelelezo a Puso ya Kreste ya Lilimo ze Sikiti, Jesu ka buikokobezo ni busepahali ha ka fa Mubuso ku Mulimu wa hae ili Ndat’ahe. (Sinulo 20:4) Mulelo wa Mulimu wa ku ‘kubukanyeza linto kamukana ku Kreste’ u kabe u talelelizwe. (Maefese 1:9, 10) Niteñi, pili, Kreste u kabe a sinyize “bulena kaufela, ni mibuso kaufela, ni mata kaufela” ze lwanisa mulelo wa Puso ya Mulimu. Seo si ama ze ñata isi fela sinyeho ya fa Armagedoni. (Sinulo 16:16; 19:11-21) Paulusi u li: “[Kreste] u swanezi ku busa ku isa f’a ka beela lila za hae kaufela mwatas’a mautu a hae. Sila sa maungulelo s’a ka felisa ki lifu.” (1 Makorinte 15:25, 26) Ee, sibi ni lifu kaufela za tahisize Adama li kabe li felisizwe. Mi ka swanelo, Mulimu u kabe a bisize “mabita” mukungulu ka ku zusa bafu.—Joani 5:28.

11. (a) Lu ziba cwañi kuli Mulimu wa kona ku bupa sinca mioyo ye shwile? (b) Ba ba ka zuhela fa lifasi-mubu ba ka fiwa mibili mañi?

¹¹ Seo si talusa ku bupa sinca mioyo ya butu. Kana ha si konahali? Sa konahala, kakuli Samu 104:29, 30 i lu kolwisa kuli Mulimu wa kona ku eza cwalo, i li: ‘Ha u ba amuha moya ba shwa, ba kutela mwa liluli. Ha u ba kutiseza moya wa hao, ba pila hape.’ Ba ba zuha niha ikaba batu ba ba swana sina mo ne ba bezi ba si ka shwa kale, ha ba na ku tokwa ku ba ni yona mibili ya kale yani. Ka ku swana ni ba ba zuhela kwa lihalimu, Mulimu u ka ba fa mubili wa lata kaufela. Ku si na kakanyo mibili ya bona ye minca i ka iketa hande mi i ka swana hahulu ni mubili wa bona wa pili ilikuli ba t’o zibiwa ki balatiwa ba bona.

12. Zuho ya fa lifasi-mubu i ezahala lili?

¹² Zuho ya fa lifasi-mubu i ka ezahala lili? Mareta n’a bulezi ka za kaizel’a hae ya n’a shwile, Lazaro kuli: “Ni ziba kuli u ka zuha ka nako ya zuho, ka la mafelelezo.” (Joani 11:24) N’a zibile cwañi seo? Zuho ne li taba ye ne zusa kañi mwa lizazi la hae, kakuli Bafalisi ne ba i lumela kono Basaduki ne ba sa i lumeli. (Likezo 23:8) Niteñi, Mareta n’a kana a zibile lipaki ba mwa nako pili Bukreste bu si ka ba teñi ba ne ba sepile zuho. (Maheberu 11:35) Hape, n’a kana a lemuhile kwa Daniele 12:13 kuli zuho i ka ezahala mwa lizazi la mafelelezo. Mane n’a kana a itutile seo ku Jesu ka sibili. (Joani 6:39) Lona “la mafelelezo” leo li zamaelela ni Puso ya Kreste ya Lilimo ze Sikiti. (Sinulo 20:6) Mu nahane tabo ya mwa ‘lizazi’ leo kezahalo yeo ye makaza ha i kalisa!—Mu bapanye Luka 24:41.

Ba Ba Zuha ki Bomañi?

13. Ki ifi pono ya zuho ye ñozwi kwa Sinulo 20:12-14?

¹³ Kwa Sinulo 20:12-14 ku ñozwi pono ya Joani ya zuho ya fa lifasi-mubu, kuli: “Na bona ba ba shwile, ba batuna ni ba banyinyani, ba yemi fapil’a Lubona; mi libuka za apulwa; kwa apulwa ni buka ye ñwi ili ya bupilo; mi bafu ba atulwa ka ku ya ka ze ñozwi mwa libuka, zona likezo za bona. Liwate la kutisa bafu ba ba ku lona; ni lifu, ni libita za kutisa bafu ba ba ku zona; mi ba atulwa, mutu ni mutu, ka likezo za hae. Lifu ni libita za nepelwa mwa lisa la mulilo. Lisa la mulilo ki lifu la bubeli.”

14. Ki bomañi ba ba ka zusiwa?

¹⁴ Zuho ikaba ya “ba batuna ni ba banyinyani,” batu ba ba tumile ni batu-tu fela ba ne ba pilile mi ba shwile. Mane, i kopanyeleza banana! (Jeremia 31:15, 16) Kwa Likezo 24:15, taba ye ñwi ya butokwa i patuluzwi, kuli: “Ku zuha kwa bafu ku ka ba teñi, kwa ba ba lukile ni ba ba si ka luka.” Ba ba tumile mwahal’a “ba ba lukile” ikaba banna ni basali ba ba sepahala ba kwaikale, ba ba cwale ka Abele, Enoke, Nuwe, Abrahama, Sara, ni Rahaba. (Maheberu 11:1-40) Mu nahane ku kona ku ambola ni bona ni ku utwa litaba za mwa Bibele za kwaikale ku ba ne ba iponezi zona! “Ba ba lukile” hape ba ka kopanyeleza batu ba likiti-kiti ba ba saba Mulimu ba ba shwile cwanoñu fa ili ba ne ba si na sepo ya ku pila kwa lihalimu. Kana mu na ni silama sa lubasi kamba mulatiwa ya kona ku ba mwahal’a bao? Ki ko ku omba-omba hakalo ku ziba kuli mwa kona ku ba bona hape! Niteñi, batu “ba ba si ka luka” ba ba ka zuha hape ki bomañi? Ki bolule-lule, mwendi bolule ba likiti-kiti, ba ne ba shwile ba si na sibaka sa ku ituta ni ku sebelisa niti ya Bibele.

15. Ku talusañi kuli ba ba zuha ba ka “atulwa ka ku ya ka ze ñozwi mwa libuka”?

¹⁵ Ba ba zuha ba ka “atulwa ka ku ya ka ze ñozwi mwa libuka, zona likezo za bona” ka mukwa ufi? Libuka zeo haki litaba za likezo za bona za kwamulaho; ha ne ba shwile, ne ba lukuluzwi kwa libi ze ne ba ezize ha ne ba sa pila. (Maroma 6:7, 23) Kono, batu ba ba ka zuha ba kaba ba ba sa li mwa sibi sa Adama. Kacwalo, libuka zeo li lukela ku ba ze fa litaelo za bumulimu zeo bote ba lukela ku latelela ilikuli ba tusiwe ka ku tala ki sitabelo sa Jesu Kreste. Sibi kaufela sa Adama ha se si felisizwe, ‘lifu li ka feliswa’ ka kutwisiso ye tezi. Ha ku t’o fitwa kwa mafelelezo a lilimo ze sikiti, Mulimu u ka ba “linto kamukana kwa batu kamukana.” (1 Makorinte 15:28) Mutu ha sa na ku tokwa kemelo ya Muprisita yo Mutuna kamba Muliululi. Batu kaufela ba ka kutiswa kwa muinelo o petehile wa n’a ikozi Adama kwa makalelo.

Zuho ye Lukisizwe Hande

16. (a) Ki kabakalañi ku lumela kuli zuho ikaba ye lukisizwe hande ha ku utwahala? (b) Ki bomañi ba ba kana ba ba mwahal’a ba pili ku zusiwa?

¹⁶ Bakeñisa kuli zuho ya kwa lihalimu ki ye lukisizwe hande, “mutu ni mutu u ka zuha ka nako ya hae,” ku bonahala kuli zuho ya fa lifasi-mubu ha i na ku tahisa ku itimba milala kwa batu. (1 Makorinte 15:23) Ka ku utwahala, ba ba sa zo zusiwa ba ka tokwa ku babalelwa. (Mu bapanye Luka 8:55.) Ba ka tokwa ku fepiwa mi—sa butokwa hahulu—ku tusiwa kwa moya kuli ba ikungele zibo ya ku ziba Jehova Mulimu ni Jesu Kreste ye fa bupilo. (Joani 17:3) Bote ha ne ba ka zuha ka nako i liñwi, ne ku si ke kwa konahala ku ba babalela hande. Ki ko ku utwahala ku nahana kuli zuho i ka ezahala ka ku tatamana. Bakreste ba ba sepahala ba ne ba shwile nakonyana pili muinelo wa Satani u si ka fela kale ba kana ba ba mwahal’a ba ba zuha pili. Hape lwa kona ku libelela kuli banna ba ba sepahala ba kwaikale ba ba ka ba “manduna” ba ka zuha kwa makalelo.—Samu 45:16.

17. Bibele ha i buleli ka za litaba lifi ze ñwi za zuho, mi ki kabakalañi Bakreste ha ba sa swaneli ku iyakatwa hahulu litaba zeo?

¹⁷ Nihakulicwalo, ha lu swaneli ku landalala fa litaba ze cwalo. Bibele ha i buleli fa litaba ze ñata. Ha i talusi litaba ka za mukwa, nako, kamba libaka ko ba ka zuhela batu. Ha i lu buleleli ka za mandu, lico, ni litino za ba ba zuhile bao. Hape ha lu koni ku bulela ka buikolwiso ka m’o Jehova a ka lukiseza litaba ze cwale ka ku uta ni ku babalela banana ba ba zuhile kamba mwa ka talimela miinelo ye miñwi ye kana ya ama balikani ni balatiwa ba luna. Ka niti, ku batisisa litaba zeo ki kwa ka sipepo; kono haki ko ku butali ku sinya nako mwa ku lika ku alaba lipuzo ze sa konwi ku alabiwa ka nako ya cwale. Lu lukela ku toma fa ku sebeleza Jehova ka busepahali ni ku fumana bupilo bwa kamita. Bakreste ba ba tozizwe ba sepile ku zuhela kwa lihalimu mwa kanya. (2 Pitrosi 1:10, 11) “Lingu ze ñwi” ba sepile ku yola kamita liluko la lifasi-mubu la Mubuso wa Mulimu. (Joani 10:16; Mateu 25:33, 34) Haili litaba ze ñata ka za zuho ze sa zibwi, lu sepa fela Jehova. Tabo ya luna ya kwapili i mwa mazoho a Hae yena ya kona ku ‘kulisa ze pila kaufela.’—Samu 145:16; Jeremia 17:7.

18. (a) Paulusi u bulela ka za tulo ifi? (b) Ki kabakalañi ha lu sepa ka ku tala sepo ya zuho?

¹⁸ Paulusi u feza ngambolo ya hae ka ku talusa kuli: “Lu itumele ku Mulimu ya lu file ku tula ka mulen’a luna Jesu Kreste.” (1 Makorinte 15:57) Ee, lifu le li simuluha ku Adama li tulilwe ka sitabelo sa tiululo sa Jesu Kreste, mi batoziwa hamoho ni “lingu ze ñwi” ba abana mwa tulo yeo. Ka mo ku inezi fela, “lingu ze ñwi” ba ba pila kacenu ba na ni sepo ye ipitezi mwa lusika lo. Ka ku ba ba “buñata bo butuna” bo bu ekezeha kamita, ba kana ba punyuha “ñalelwa ye tuna” ye atumela mi ba sa shwi ni kamuta! (Sinulo 7:9, 14) Niteñi, nihaiba ba ba shwa kabakala “linako . . . kamba bumai” kamba ku bulaiwa ki bayemeli ba Satani ba kona ku ikolwisa ka za sepo ya zuho.—Muekelesia 9:11.

19. Bakreste kaufela kacenu ba lukela ku utwa kelezo mañi?

¹⁹ Kacwalo, lu libelela hahulu lizazi le linde muta lifu li ka feliswa. Sepo ya luna ye sa zikinyehi mwa sepiso ya Jehova ya zuho i lu fa mubonelo o’ buniti. Ku si na taba ni se si ka ezahala kaufela ku luna mwa bupilo b’o—niha lu shwa—ha ku na se si ka zwisa ku luna mupuzo wa sepisize Jehova. Kacwalo, kelezo ya Paulusi ya mafelelezo ku ba mwa Korinte ki ye swanela kacenu sina mo ne i bezi lilimo ze likiti ze peli kwamulaho k’o, ye li: “Cwale banabahesu ba ba latwa, mu tiye, mu si ke mwa zikinyeha, mi mu tiise kamita musebezi wa Mulena, inze mu ziba kuli musebezi wa mina o tata ha u na ku ba o si na tuso ku Mulena.”—1 Makorinte 15:58.

Kana Mwa Kona ku Talusa?

◻ Paulusi n’a alabile cwañi puzo ka za mibili ye ba ka ba ni yona batoziwa ha ba zuha?

◻ Lifu li ka feliswa ka ku tala ka mukwa ufi mi ki lili?

◻ Ki bomañi ba ba ka zuhela fa lifasi-mubu?

◻ Mubonelo wa luna u swanela ku ba ufi ka za litaba ze i sa buleli Bibele?

[Siswaniso se si fa likepe 28]

Peu ya “shwa” ka cinceho ye tuna

[Maswaniso a fa likepe 31]

Banna ni basali ba ba sepahala ba kwaikale, ba ba cwale ka Nuwe, Abrahama, Sara, ni Rahaba, ba ka ba mwahal’a ba ba ka zusiwa