Mu Bonise Cisehelo ya ka Butu ku ba Bañwi
“Mutu mañi kamba mañi a si ke a tokomela za hae fela, kono a talime ni za ba bañwi.”—MAFILIPI 2:4.
1, 2. Ki afi mabaka a mañwi a ku bonisa cisehelo ya ka butu ku ba bañwi?
LU NA ni mabaka a utwahala a ku bonisa cisehelo ya ka butu ku ba bañwi. Sina ka mutala, batu sina luna ba swanela ku hoha mamelelo ya luna bakeñisa kuli lwa fapahana yo muñwi ku yo muñwi. Tungwalingwali to tu fumaneha mwa liselusi za mubili wa luna tu shimba mutomo wa m’ata a mubupehelo wa luna wa sihozo. Ona mutomo wa m’ata a cwalo ki o ipitezi hahulu kuli mane ba makolo a butikitibi mwa tukwaci twa bona twa ku tongola lifosi se ba ekelize kwa teñi mubupehelo wa mutala wa “munwana wa ku nyatelisa.”
2 Ku na ni mabaka a mañwi ha lu li ba ba fapahana ni ku ba ba ba hoha mamelelo sina batu ka buñwi. Ku zwelela fa ku itwalwa kwa luna mwa mba, lu amiwa ki susuezo ya maino a luna. Ku na ni bupaki bo butuna bwa kuli limbututu ze si ka pepiwa li nga muhato kwa neku la se si ezahala kwa nde. Cwale, hamulaho wa ku kena mwa lifasi sina babuyeli ba ba lukuluhile, kamba mioyo, mikwa ya bashemi ba luna ni linzila za bona li fita fa ku lu ama. Ha lu nze lu hula, ne lu kana lwa ba lu li nosi fela kamba ku ba ni banabahabo luna ba bashimani ni ba basizana ni ku abana mwa ku ba babalela. Ku ba ni swalisano ye cwalo kamba ku tokwa swalisano ye cwalo ku ama ka butuna nzila yeo lu hula ka yona. Se lu bala, se lu lutiwa kwa sikolo, ni se lu buha fa televishini ni zona hape li susueza munahano ni likezo za luna.
3. Ka ku swalisana ni Mafilipi 2:4, ki cisehelo ya mufuta mañi sihulu ye lu swanela ku bonisa ku ba bañwi?
3 Kacwalohe, nzila yeo lu fapahana ka yona i tahisa kuli lu be ni cisehelo yo muñwi ku yo muñwi. Kono muapositola Paulusi n’a na ni libaka mwa munahano le li pahami ni ku fita la ku ba ni cisehelo ku ba bañwi. Kamukwaocwalo, n’a susuelize Bakreste sina yena ku ‘sa tokomela za bona fela, kono ba talime ni za ba bañwi.’ (Mafilipi 2:4) Mwa sibaka sa ku bata lika ze tusa luna fela, lu swanela sihulu ku ba ni cisehelo ya kwa moya ku ba bañwi. Ki lifi, cwalehe, linzila ze ñwi zeo lu kona ku bonisa cisehelo ya ka butu ku ba bañwi?
Cisehelo ya kwa Moya ni Lifapahano za ka Butu
4. Ka ku ya ka Maefese 4:22-24, ki licinceho lifi ze hulisa cisehelo ya luna ya kwa moya ku ba bañwi?
4 Cisehelo ya luna ya kwa moya ku ba bañwi i fita fa ku hula muta luna ka butu lu sebelisa zibo ya niti ye mwa Mañolo ni ku ituta ku zamaelela ni mutala wa Jesu Kreste. (1 Pitrosi 2:21) Ka ku ba Bakreste ba niti, lu ‘tubula mutu wa kale ya boliswa ki litakazo za luna ze puma’ mi ni ku sebeleza fa ku yolisa seo ka “mutu yo munca ya bupwa ka siswaniso sa Mulimu mwa ku luka, ni mwa ku kena kwa niti.” (Maefese 4:22-24) Kacwalo, mikwa ya buitati ka ku zwelapili i yoliwa ki mamelelo ye lilato, ili ye musa ku ba bañwi.—Isaya 65:25.
5. Ki kabakalañi ha ku na ni mikwa ya ka butu ye fitana-fitana mwa puteho ya Sikreste, ili ku zusa puzo mañi?
5 Nihaike kuli licinceho za ka butu mwahal’a batu ba Jehova ki ze makalisa luli, litengamo za sibi li sa li teñi. Nihaiba Paulusi n’a lumezi kuli: “Ha ni lata ku eza se sinde, se si maswe ki sona se si li teñi ku na.” (Maroma 7:21) Ka mo ku inezi fela, mikwa ye miñwi ye hozizwe ni ye fumanwi mutu h’a nze a hula i teñi, mi ki yona ye lu zibahaza. Ba bañwi ba na ni muinelo wa ku swaniseza lika, ba bañwi ba na ni muatumelelo wa ku tatubisisa lika. Hailifo ba bañwi bona ki ba ba kuzize ni ba m’ombela, ba bañwi ba lata ku ba mwahal’a ba bañwi ni ba ba kwaluhile ku mañi ni mañi. Cwale, swalisano ya puteho ya Sikreste, i kona ku bulukiwa cwañi mwahal’a ku fapahana kwa neku la mikwa ya ka butu ko ku cwalo?
6. Lu swanela ku bona cwañi ku fapahana kwa mikwa ya ka butu, mi ki mutala mañi o mu kona ku fa kwa neku la se?
6 Kuli lu bonise cisehelo ya kwa moya ku ba bañwi ni ku buluka swalisano ya Sikreste, lu lukela ku bona lika ka mo li inezi ka sibili ni ku ba ni kutwisiso. Bakeñisa kuli Mulimu h’a tokwi kuli lu eze lika ka nzila ye petehile, ha lu swaneli ku bata kuli balikani ba luna ba Sikreste ba eze nto yeo. Fahalimw’a seo, Jehova h’a libeleli kuli batanga ba hae kaufela ba be ba ba swana ka ku tala. Mwa puteho ya Sikreste, kaufel’a luna lu na ni sibaka mi lwa kona ku itusisa buikoneli bwa luna bo bu hozizwe, bo lu filwe ki Mulimu mwa ku zwisezapili musebezi wa hae. (1 Makorinte 12:12-26) Haiba lu ba ba ba patehile ka ku sebeza mwatas’a Toho ya Puteho, Jesu Kreste, ha lu na ku ba ni nako ya ku talimana yo muñwi ku yo muñwi ka nzila ya ku nyazana. (1 Makorinte 4:1-4) Sina ka mwa zibela mubeti, sisebeliso ni sisebeliso si lukiselizwe ku eza musebezi o fapahana. Kana sando ya kona ku eza musima o munde o i kona ku eza bola? Kana puleni ye itusiswa mwa ku bolosola kota ka buanyu ya kona ku kenya mapo mwa kota? Batili, kakuli sisebeliso ni sisebeliso si na ni tuso ya sona ye lukile.
7. Ha lu nze lu abana hamoho mwa sebelezo ya Mubuso, ki sifi se lu swanela ku beya mwa munahano sina nto ya pili?
7 Ki a buniti hakalo manzwi a pina ya Mubuso ye li “Bukombwa bwa Tabo”! I susueza kuli: “Lu sebeleze Mulimu wa luna ka tabo, lu tise zibo kwa musebezi.” Ki niti, kuli ne lu kana lu s’a bi ni buikoneli bo bu zwile mubano. Niteñi, lu beya mwa munahano musebezi o lu filwe sina yona nto ya pili ka ku ba Lipaki za Jehova ni ku ineela isali luna ku ona ka pilu kaufela. Sina pina ha i ekeza kuli: “Bukombwa niha bu kusufezi, bonisa ku ineela ni musa.”—“Mu No Opela . . . ,” pina 58.
Ku Hupula kuli ba Bañwi ba mi Fita
8. Swalisano i tiiswa cwañi ka ku sebelisa seo Paulusi n’a si bulezi kwa Mafilipi 2:1-3?
8 Swalisano hape i tiiswa ka ku hupula kuli ba bañwi ba lu fita. Paulusi n’a ñozi kuli: “Cwale, haiba ku na ni ze tiisa pilu ku Kreste, ha ku na ni ze toba pilu mwa lilato, ha ku na ni kopano ya Moya, ha ku na ni makeke ni ku utwelana butuku, Mu eze kuli tabo ya ka i petahale ka ku ba ni muhupulo u li muñwi, ni lilato li li liñwi, ni moya u li muñwi, ni ku ikutwa kulikuñwi.” Mu lemuhe kuli muapositola u ekeza kuli: “Mu si ke mwa eza se siñwi ka kañi, kamba ka buipabazo kwa fela; kono ka buikokobezo mutu ni mutu a hupule kuli ba bañwi ba mu fita.”—Mafilipi 2:1-3.
9. Ku talusañi ku ba wa likañi ni buipabazo, mi lu kona cwañi ku pima mikwa ya mufuta o cwalo?
9 Ka ku s’a hupula kuli ba bañwi ba mu fita, mutu wa likañi u bonahaza “kamita tengamo ye maswe ili ye katalisa ya likomano ni lifapahano.” (Webster’s New Collegiate Dictionary) Ona kalemeno kao ne ka kana ka iponahaza mwa “likañi za manzwi.” (1 Timotea 6:4) Ka niti luli, moya o kwatas’a manzwi ni mihupulo ye tiswa ki ona li swanela ku ba za mamelelo ye tuna. Kacwalo mu pime mukwa wa kuli lika ze ñwi ze bulelwa kamba ze ñozwi li swanela ku ba ka sipimo se mu hupula kuli ki sona se si nepahezi ni ku fita. Mi ku cwañi haiba mubonelo o fapahana ka za tumelo ye ñwi u tahiswa ku mina? Ka busepahali mu itinge fa litaba za mwa Mañolo z’a file Mulimu ka “mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso.” (Mateu 24:45-47) Hailifo, ko na mo ne lu itutezi niti kwa makalelo. Ku itemuhela seo ku ka lu tusa ku pima buipabazo, f’o kikuli, ku ba ni mubonelo o fitelezi tikanyo wa butokwa bwa ka butu.
Mu Hulise Cisehelo ya ka Butu ku ba Bañwi
10. Mafilipi 2:4 i swanela ku sebeliswa kamukwaufi mwa puteho?
10 Mu hupule kuli Paulusi u lu susuelize ku ‘s’a tokomela za luna fela, kono lu talime ni za ba bañwi.’ (Mafilipi 2:4) Seo si talusa nto mañi? Sina ku fa mamelelo kwa muinelo wa lika ze lu potolohile ha ne ku kana kwa lu tusa mwa bukombwa bwa mwa simu, kacwalo ku bonisa cisehelo mwa buiketo bwa ba bañwi mwa puteho ku ka lu fa sibaka sa ku tiisa tamo ya lilato ye tahisa kuli lu swalisane hamoho. Sihulu maeluda ba na ni buikalabelo bwa ku bonisa mamelo kwa balumeli sina bona, kakuli lishitanguti li talusa kuli: “U ikatalaze ku babalela lingu za hao, Mi u tatube mutapi wa hao hande.” (Liproverbia 27:23) Ka mo ku inezi fela, kaufel’a luna lwa kona mi lwa swanela ku fa mamelelo kwa butokwa bwa balumeli sina luna.—1 Pitrosi 2:17.
11. Ki kabakalañi ha lu tokwa ku teeleza ka tokomelo ha lu bulela kwa mizwale ni likaizeli ba luna ba kwa moya?
11 Nzila ye ñwi ya ku tiisa swalisano ni ku hulisa cisehelo ku ba bañwi ki ku ba ni nako ya ku ambolisana hande ni mizwale ni likaizeli ba mina ba kwa moya. Mu batisise seo ba si hupula. Seo si kona ku eziwa ha mu ba potela kwa mandu a bona, pili ni hamulaho wa mikopano kwa Ndu ya Mubuso, ni mwahal’a nako ya ku pumula fa mikopano ya luna ye mituna. Mi mu teeleze ka tokomelo ha ba bulela. Seo ne si ka talusa kuli lu ka utwa ka za butata bo ba talimani ni bona, kono cwale ne lu kana lwa kona ku lwala milwalo ya bona ili ku taleleza mulao wa Kreste. (Magalata 6:2) Niteñi, nto ye fitelela fela ku bulela ni mizwale ba luna ya tokwahala mwa ku bukeleza swalisano mwa puteho. Ki nto mañi yona yeo?
Ku Utwelana Butuku
12. Ki kabakalañi ha lu swanela ku bonisa ku utwela ba bañwi butuku?
12 Ku utwelana butuku hape ku tiisa swalisano ya Sikreste. Bakeñisa kuli lisineneketo za mwa bupilo li zamaya li ekezeha, kaufel’a luna lu tokwa ku bonisa ona kalemeno kao. Haike lu si ke lwa ndongwama fela seo lu na ni sona mwa munahano kuli mane lu palelwa ku fa mamelelo kwa maikuto a ba bañwi. Sina ka mutala: Muabani yo muñwi mwa tukiso ya Mukopano wa Sebelezo kihona a sa z’o fita, eluda ka bubebe a mu taluseza ka za taba ye ne i na ni ku zibiswa. Muabani a talimela eluda, ni ku menya, mi a li: “Pili, Muzwale, ki manzibuana!” Ili nto ye ne i tahisize ku kakamala ni maswabi ku eluda. Taba ye ne i na ni ku zibiswa ne i buhisanwi hamulaho wa ku lumelisana ko ku silikani mi muzwale a wa pilu. Ki tuto hakalo ya n’a itutile eluda y’o! Mu si ke mwa ba ba ba hemile hahulu, kuli mane mu libala mikwa ye ezisa swalisano ya mina ni ba bañwi ku ba ye tahisa nyakalalo.
13. Ku utwela ba bañwi butuku ku tahisa kuli maeluda ba ezeñi mwa likezo za bona ni balikani ba bona ba Sikreste?
13 Ku utwela ba bañwi butuku ku tahisa kuli maeluda ba bonise muhau ni tulemeno to tuñwi to tunde. Ka linako ze ñwi, bona banna bao ba lukela ku ba ni musa, “sina muanyisi mw’a babalelela bana ba hae ka lilato.” (1 Matesalonika 2:7) Ku tusa batu ba bañwi ka buñwi ku tokwa pilu-telele ye tuna ni kemelo ye lilato. Bao ba se ba ‘siile lilato le ne ba na ni lona kwa makalelo’ ne ba kana ba tokwa ku susuezwa kuli ba ikenye ka butuna mwa musebezi mi ne ba kana ba tokwa tuso kuli ba itebuhe putako ya linako za luna. (Sinulo 2:4, NW; 2 Timotea 4:2; Maheberu 6:11, 12) Ka ku swana sina Paulusi, maeluda ba talima balikani ba bona ba Sikreste sina “balatiwa,” ku ba eleza ni ku ba ombaomba ‘kuli ba zamaye ka mukwa o swanela Mulimu.’—1 Matesalonika 2:8, 11, 12.
14. Ki bupaki bufi bwa n’a file Paulusi bwa kuli n’a utwela ba bañwi butuku?
14 Paulusi n’a siyezi maeluda mutala o munde ka mwa ku boniseza mamelelo ye lilato kwa buiketo bwa mizwale ni likaizeli ba kwa moya. N’a ñozi kuli: “Mi niha lu siya liziyezi ze zwa kwande, ku na ni ze ni tahela ka zazi ni zazi, za ku babalela Likeleke kaufela.” Bakeñisa kuli Paulusi n’a na ni mamelelo ye tuna, n’a kona ku buza kuli: “Ku fokole mañi, na ni sa fokoli? Ku sitatale mañi, na ni sa ci inge mulilo?” Haiba mu maeluda, kana mwa utwela ba bañwi butuku cwalo?—2 Makorinte 11:28, 29.
Ku Pilisa Muzwale wa Mina
15. Muta butata bo butuna bu zuha mwahal’a mizwale, ki kelezo ifi ya Jesu ye kwa Mateu 18:15 ye swanelwa ku latelelwa, mi ki ufi o swanela ku ba ona mulelo?
15 Ku bonisa moya wa ku utwela ba bañwi butuku ku tiisa swalisano mwahal’a batanga ba Jehova. Ka linako za ka siwela, nihakulicwalo, ku shelana kwa ka butu ne ku kana kwa zuha. Muta litaba za mayemo a matuna li fita fa ku amiwa, Bakreste ba na ni ku latelela kelezo ya Jesu ye ñozwi kwa Mateu 18:15-17. Mu lemuhe muhato wa pili. Ki wa ku bulela ni muzwale wa mina kwa mukunda ili ku ‘mu laya.’ Ki ufi o swanela ku ba ona mulelo wa mina? Ee, ‘ku pilisa mwanahenu’! Jesu na bulezi kuli: “H’a ka ku utwa ikaba u pilisize mwanahenu.” Kwa tabisa kuli, hañata ku ambola hamoho kwa mukunda ki sona fela se si tokwahala mwa ku kutisana mwa swalisano ya kozo mwahal’a mina ni mulapeli wa Jehova sina mina.
16. Ki sifi se si swanelwa ku ezwa haiba mu lemuha kuli muzwale wa mina u na ni ñoñoleho kwa neku la mina?
16 Haiba mu lemuhile kuli muzwale wa mina u na ni ñoñoleho kwa neku la mina, mu latelele kelezo ya Jesu ya ku “kutisana pilu ni mwanahenu.” (Mateu 5:24) Mu buhisane butata ka ku iketa, ka mukwa o sishemo, ku lika ku utwisisana mwa mubonelo wa yo muñwi ku yo muñwi. Ka yona nzila yeo, taba kamita ya kona ku tatululwa mi kozo ya puteho i kona ku bulukiwa.
Ku Pilisa ba ba si Balumeli
17, 18. Ki kelezo mañi ya n’a file Pitrosi kwa basali ba Sikreste ba ba pila mwa mabasi a aluhani kwa bulapeli?
17 O muñwi wa miinelo ye tata hahulu ka ku fitisisa mwa ku sebelisa likuka za mwa Mañolo ki mwahal’a lubasi lo lu aluhani mwa bulapeli. Bakreste ba bañata ba sebeza ka tata ha ba nze ba talimana ni miinelo ye zwafisa ni ye tata ye tiswa ki ku tokwa swalisano ya kwa moya mwa linyalo la bona. Ba kona ku tusiwa kamukwaufi?
18 Bakeñisa ku ba ni cisehelo ya ka butu ku ba bañwi, maeluda ka tabo ba fa tuso ya kwa moya kwa neku la bao ba ba pila mwa mabasi a aluhani mwa bulapeli. Sina ka mutala, mamelelo i kona ku hohelwa kwa kelezo ya Pitrosi ka za muzamao wa basali ba Sikreste ba ba mwa muinelo o cwalo. U ba taluseza kuli ba ipeye kwatas’a banna ba bona, nihaike kuli bona bao hasi balumeli mi haki ba ba “ipeile ku utwa linzwi.” Ki kabakalañi ku ipeya kwatasi? “Ili kuli . . . ba konwe ku hohiwa [kamba ku piliswa] ku si na linzwi ka muzamao wa basali ba bona.” (1 Pitrosi 3:1; Kingdom Interlinear) Kono ki ko ku buanyu kamukwaufi ku sebelisa kelezo ye?
19. A mu fe mutala o bonisa tuso ya ku sebelisa 1 Pitrosi 3:1.
19 Musali ya bizwa Vera u lumela kuli ha n’a fitile fa ku ba Mukreste, ka nako kaufela n’a bulela ku munn’a hae ka za Bibele, mi munn’a hae a fita fa ku katala. “Ka ku latelela kelezo ya mwa Mañolo ye ne i zwelela ku eluda,” Vera a ekeza, “na ikatulela kuli ne li ko ku nde ni ku fita ku ba ni maseme ni ku litela linako ze nde li itahise ili zona.” Ka mutomo, Vera, n’a sebelisize 1 Pitrosi 3:1, nihaike kuli n’a ngile muhato wa pili mwa ku susueza munn’a hae, Barry, ku buhisana ka za likuka za Bibele. Munna hamulaho a talusa kuli: “Mwahal’a lilimo, na lemuha kuli Awake! [magazini ye zamaelela hamoho ni Tora ya ku Libelela] ne i fumaneha mwa libaka ze sienyi mwa ndu. Ne i na ni litaba ze ne li kona ku sebeza mi fokuñwi li ba teñi pili makande a si ka fita kale.” Ka lona libaka le, hamulaho wa lilimo ze 20 za ku aluhana, Barry ni Vera ba tabile kuli ba swalisani hamoho mwa sebelezo ya Jehova.
20. Ki tuso mañi ye ba kona ku fa maeluda kwa banna ba Sikreste ba ba mwa mabasi a aluhani kwa bulapeli?
20 Munna y’a li mulumeli u talimana ni butata bo butuna haiba musal’a hae u lwanisa Bukreste bwa niti mi u susueza bana ba bona kuli ba mu yemele ka mahutu. Ka ku ba ni cisehelo ya ka butu ku mutu ya cwalo, maeluda ba kona ku hohela mamelelo kwa likuka ze tusa za mwa Bibele. Sina ka mutala, ku kona ku supwa kuli ku si na taba ni twaniso ye zwelela ku musal’a hae, ki yena toho ya lubasi mi u swanela ku fa bana ba hae taelo ya mwa Mañolo. (Maefese 6:4) W’a kona ku susuezwa ku pila ni musal’a hae “ka kutwisiso,” ku bonisa cisehelo ku seo a si eza ni ku mu tusa mwa misebezi ya fa lapa ni ku babalela bana. (1 Pitrosi 3:7) Fahalimwa seo kaufela, munna y’a li mulumeli ni ndate u swanela ku susuezwa ku kwalula linzila za ku ambolisana ili kuli a zibe se si inzi mwa pilu ya silama ni silama sa lubasi lwa hae. Maeluda hape ne ba kana ba mu susueza ku lika ku tusa musal’a hae ka manzwi a “lungilwe lizwai,” ku tahisa ku musali niti ya mwa Mañolo ka maseme mwa linako ze swanela.—Makolose 4:6.
21. Musali y’a si mulumeli n’a kana a tusiwa kamukwaufi kuli a be ni cisehelo mwa niti?
21 Ku bonisa cisehelo ku bahabo Bakreste ba ba mwa mabasi a aluhani kwa bulapeli fokuñwi ku tahisa muhato fa taba ya Mubuso. Ka ku fa mutala: Munna yo muñwi wa Mukreste n’a fitile fa ku zwafa bakeñisa kuli n’a lwaniswa hahulu ki musal’a hae ka lilimo ze balwa. Eluda a kupa kuli a tahe ni ku to fa tuso ka puhisano ye zwelela mwa Bibele. Ha s’a fitile kwa ndu, eluda a lumelisa musali ka tabo ni ku buza kuli: “Kana ne mu ka tabela ku to ina hamoho ni luna?” Yona memo yeo ye silikani ne i makalisize hahulu musali y’o kuli mane n’a lumezi ku abana ni bona mwa puhisano. Hañihañi a amuhela niti ni ku kalisa ku kutaza ku ba bañwi.
22. Ki kabakalañi ha lu swanela ku bonisa cisehelo ya ka butu yo muñwi ku yo muñwi?
22 Ka ku ba Lipaki za Jehova, kacwalo, ha lu ezeñi “linto kaufela kabakala Evangeli.” (1 Makorinte 9:23) Kaniti, “ha lu sa na ni sibaka, lu eze batu kaufela hande, sihulu banabahabo luna ba balumeli.” (Magalata 6:10) Haike lu bonise cisehelo ya ka butu yo muñwi ku yo muñwi ili kuli lilato li tiye mwa swalisano ya luna ya sizwale lifasi kamukana.
Ne Mu Ka Alaba Cwañi?
◻ Ki kabakalañi, sihulu, ha lu swanela ku ba ni cisehelo ku ba bañwi?
◻ Lu kona ku hulisa cwañi cisehelo ya ka butu kwa balumeli sina luna?
◻ Maeluda ba kona kamukwaufi ku utwela ba bañwi butuku?
◻ Ki sifi se ne si kana sa ezahala ka ku bonisa kwa luna cisehelo ya ka butu ku ba ba si balumeli?
[Siswaniso se si fa likepe 16, 17]
Sina sisebeliso ni sisebeliso ha si lukiselizwe ku eza musebezi o fapahana, ba ba mwa puteho kaufela ya Sikreste ba kona ku itusisa buikoneli bwa bona bwa ba file Mulimu mwa ku zwisezapili musebezi wa Mulimu
Ku tiisa swalisano ya Sikreste, mu be ni cisehelo ya ka butu ku ba bañwi
[Siswaniso se si fa likepe 18]
Paulusi n’a siyezi maeluda mutala o munde ka mwa ku boniseza mamelelo ye lilato kwa balumeli sina yena