“Bafu Ba Ka Zuha”

“Tolombita i ka lila, mi bafu ba ka zuha s’e li ba ba sa boli; mi ni luna lu ka fetuha.”—1 MAKORINTE 15:52.

 1, 2. (a) Ki ifi sepiso ye omba-omba ye ne filwe ka mupolofita Hosea? (b) Lu ziba cwañi kuli Mulimu u lata ku zusa bafu?

KANA mu kile mwa shwelwa ki mulatiwa? U zibe mwa ziba masitapilu a kona ku tiswa ki lifu. Niteñi, Bakreste ba omba-ombiwa ki sepiso ya n’a file Mulimu ka mupolofita Hosea, ye li: “Na, ni ka ba liulula kwa mata a libita; ni ka ba yangwela kwa lifu. Wena lifu, ku sinya kwa hao ku kakai? Wena libita ku bulaya kwa hao ku kakai?”—Hosea 13:14.

² Muhupulo wa zuho ya bafu u bonahala ku sa utwahala kwa bahononi. Kono Mulimu Ya M’ata Ote ka niti luli u n’a ni m’ata a ku eza makazo yeo! Taba luli ki ya haiba Jehova u lata ku zusa bafu. Munna ya lukile Jobo n’a buzize kuli: “Mutu h’a shwa, kabe n’a ka pila hape”? Cwale, n’a file kalabo ye, ye omba-omba: “Fo, Wena n’o ka biza, mi ne ni ka ku alaba; mi n’o ka shukelwa ku bona hape musebezi wa mazoho a hao.” (Jobo 14:14, 15) Linzwi la ‘ku shukelwa’ li talusa ku nyolelwa kamba ku lakaza ko ku buniti. (Mu bapanye Samu 84:2.) Ee, Jehova u libelela hahulu zuho—u nyolelwa ku bona hape basepahali ba ba shwile, ba ba sa pila mwa munahano wa hae.—Mateu 22:31, 32.

Jesu U Fa Kutwisiso ka za Zuho

 3, 4. (a) Jesu n’a file kutwisiso ifi ka za sepo ya zuho? (b) Jesu n’a zuheziñi a li wa moya, isi mutu wa nama?

³ Batu ba kwaikale ba tumelo sina Jobo ne ba na ni kutwisiso ye nyinyani fela ka za zuho. Jesu Kreste ki yena ya n’a file kutwisiso ye tezi ka za sepo ye makaza yeo. N’a bonisize kalulo ya hae tota ha n’a ize: “Ya lumela ku Mwana u na ni bupilo bo bu sa feli.” (Joani 3:36) Bupilo b’o bu ka ikoliwa kakai? Ku ba bañata hahulu ba ba na ni tumelo, ikaba fa lifasi-mubu. (Samu 37:11) Kono, Jesu n’a bulelezi balutiwa ba hae kuli: “Wena mutapinyana, u si ke wa saba, kakuli Ndat’a mina u katezwi ku mi fa mubuso.” (Luka 12:32) Mubuso wa Mulimu ki wa kwa lihalimu. Kacwalo, sepiso yeo i talusa kuli ba “mutapinyana” ba swanela ku ba ni Jesu kwa lihalimu sina libupiwa za moya. (Joani 14:2, 3; 1 Pitrosi 1:3, 4) Ki tibelelo kwa bunde! Jesu hape n’a patululezi muapositola Joani kuli ba “mutapinyana” bao neikaba b’a 144,000 fela.—Sinulo 14:1.

⁴ Niteñi, b’a 144,000 ba ka kena cwañi mwa kanya ya lihalimu? Jesu n’a “tahisize mwa liseli bupilo ni ku sa shwa, ka Evangeli.” Ka mali a hae, n’a lukisize “nzila ye nca, ye pila” ya ku kena mwa lihalimu. (2 Timotea 1:10; Maheberu 10:19, 20) Pili, n’a shwile, sina mo ne i bulelezi cimo Bibele. (Isaya 53:12) Cwale, sina muapositola Pitrosi hasamulaho mwa n’a zibahalelize, “ki yena Jesu yo, y’a zusize Mulimu.” (Likezo 2:32) Kono Jesu n’a si ka zuswa sina mutu. N’a ize: “Buhobe bo ni ka fa, ki nama ya ka, ye ni ka fa kuli i pilise lifasi.” (Joani 6:51) Ku kutisa nama ya hae ne ku ka felisa sitabelo. Kacwalo Jesu n’a “shwile kwa neku la mubili, kono u pilisizwe kwa neku la moya.” (1 Pitrosi 3:18) Jesu kacwalo n’a ‘lu fumanezi ku liulula ko ku sa feli,’ f’o kikuli ba “mutapinyana.” (Maheberu 9:12) N’a tahisize ku Mulimu teko ya bupilo bwa hae bwa butu bo bu petehile sina tiululo ya batu ba sibi, mi b’a 144,000 ne li bona ba pili ku tusiwa ki seo.

 5. Ki ifi sepo ye ne filwe kwa balateleli ba Jesu ba mwa lilimo za mwanda wa pili?

⁵ Haki Jesu a nosi ya n’a ka zusezwa kwa bupilo bwa kwa lihalimu. Paulusi n’a bulelezi Bakreste sina yena ba kwa Roma kuli ne ba tozizwe ka moya o kenile sina bana ba Mulimu mi ne ba ka busa ni Kreste haiba ne ba ka tiisa ku toziwa kwa bona ka ku tundamena ku isa kwa mafelelezo. (Maroma 8:16, 17) Paulusi hape n’a talusize kuli: “Ha lu fetuhile kota i liñwi ni yena ka lifu le li swana ni la hae, lu ka ba cwalo ni ka zuho ye swana.”—Maroma 6:5.

Ku Yemela Sepo ya Zuho

 6. Ki kabakalañi tumelo mwa zuho ha ne i lwanisizwe mwa Korinte, mi muapositola Paulusi n’a ezizeñi?

⁶ Zuho ki ye ñwi ya “litaba za makalelo a tuto” ya Bukreste. (Maheberu 6:1, 2) Kono, tuto yeo ne i lwanisizwe mwa Korinte. Ba bañwi mwa puteho, ku bonahala kuli ka ku susueza ki tuto ya mihupulo ya Sigerike, ne ba li: “Ha ku na zuho ya bafu.” (1 Makorinte 15:12) Piho yeo ha ne i fitile ku muapositola Paulusi, a yemela sepo ya zuho, sihulu sepo ya Bakreste ba ba tozizwe. Ha lu nyakisiseñi manzwi a Paulusi ka mo a ñolezwi kwa 1 Makorinte kauhanyo 15. Mu ka tuseha haiba mu balile kauhanyo yeo kaufela, sina taba ye felile mo ne i susuelelize.

 7. (a) Paulusi n’a kanatezi fa taba ifi ye mutomo? (b) Ki bomañi ba ne ba boni Jesu ya n’a zuhile kwa bafu?

⁷ Mwa litimana ze peli za pili za 1 Makorinte kauhanyo 15, Paulusi u toma makanatelo a ngambolo ya hae, u li: “Banabahesu, ni mi hupulisa Evangeli ye ni mi bulelezi, yona ye mu amuhezi, ye mu tiyela ku yona; Ye mu piliswa ka yona, . . . hakusicwalo, ku lumela kwa mina ki ko ku si na tuso.” Ba mwa Korinte ha ne ba ka palelwa ku tiyela evangeli, ne ba amuhezi niti ka mbango. Paulusi n’a zwezipili kuli: “Pili ku ze ñwi, ni mi file se ni amuhezi ni na: Kikuli Kreste u shwile kabakala libi za luna, mo ku ñolezwi mwa Mañolo; Ni kuli u kile a patwa, mi a zuha ka lizazi la bulalu, mo ku ñolezwi mwa Mañolo; Ni kuli a bonwa ki Kefasi; kih’a bonwa ki ba ba lishumi ka ba babeli; Kwapili a bonwa ka nako i liñwi ki balumeli ba ba fita mianda iketalizoho; ba bañata ku bona ba sa pila ka nako ye, mi ba bañwi ba shwile. Kwapili a bonwa ki Jakobo; kih’a bonwa ki baapositola kaufela; Mi mwamulaho a bao kaufela, a bonwa ni ki na, na ni li inge sifolozwani.”—1 Makorinte 15:3-8.

 8, 9. (a) Tumelo mwa zuho ki ya butokwa cwañi? (b) Jesu n’a kana a bonahezi lili kwa “balumeli ba ba fita mianda iketalizoho”?

⁸ Ku ba ne ba amuhezi evangeli, ku lumela zuho ya Jesu ne si taba ya ku iketela. Ne ku na ni lipaki ba bañata ba ne ba pakile kuli ‘Kreste n’a shwile kabakala libi za luna’ ni kuli n’a zuhile. Yo muñwi ne li Kefasi, kamba Pitrosi, ka mwa zibelwa hahulu. Pitrosi ha s’a latuzi Jesu busihu b’o Jesu n’a betekilwe ni ku tamiwa, n’a lukela ku ba ya n’a omba-ombilwe hahulu Jesu ha n’a bonahezi ku yena. “Ba lishumi ka ba babeli,” sona sikwata sa baapositola, ni bona ne ba potezwi ki Jesu ya n’a zusizwe kwa bafu—ili kezahalo yeo ku si na kakanyo ne i ba tusize ku tula sabo ni ku paka ka bundume zuho ya Jesu.—Joani 20:19-23; Likezo 2:32.

⁹ Kreste hape n’a bonahezi kwa sikwata se situna, sa “balumeli ba ba fita mianda iketalizoho.” Bakeñisa kuli ki mwa Galilea fela m’o n’a bile ni balateleli ba bañata cwalo, yeo i kana i bile nako ye talusizwe kwa Mateu 28:16-20, Jesu ha n’a file taelo ya ku tahisa balutiwa. Batu bao ne ba kona ku fa bupaki bo bu m’ata hakalo! Ba bañwi ne ba sa pila ka 55 C.E. Paulusi ha n’a ñolela ba kwa Korinte liñolo la pili leo. Niteñi, mu lemuhe kuli bafu ne ba bulelwa ku ba ba ba “shwile.” Ne ba si ka zusiwa kale kuli ba fiwe mupuzo wa bona wa ku pila kwa lihalimu.

10. (a) Ki sifi se ne si zwile mwa ku kopana kwa Jesu lwa mafelelezo ni balutiwa ba hae? (b) Jesu n’a bonahezi cwañi ku Paulusi ‘inge ki sifolozwani’?

¹⁰ Paki yo muñwi yo mutuna wa zuho ya Jesu ne li Jakobo, mwan’a Josefa ni Maria, bom’ahe Jesu. Pili zuho i si ka ezahala, Jakobo ka mo ku bonahalela n’a si mulumeli. (Joani 7:5) Kono Jesu ha sa bonahezi ku yena, Jakobo a ba mulumeli mi mwendi n’a abanile mwa ku sikulula bahabo yena ba bañwi. (Likezo 1:13, 14) Ha n’a kopani lwa mafelelezo ni balutiwa ba hae, ka nako ya n’a kambamezi kwa lihalimu, Jesu n’a ba laezi ku “ba lipaki . . . ku isa kwa mafelelezo a lifasi.” (Likezo 1:6-11) Hamulaho, n’a bonahezi ku Saule wa kwa Tarese, munyandisi wa Bakreste. (Likezo 22:6-8) Jesu n’a bonahezi ku Saule ‘inge ki sifolozwani.’ Ne li inge Saule n’a s’a zuhezi kale kwa bupilo bwa moya ni ku kona ku bona Mulena ya bubanisizwe lilimo ze mianda-nda pili zuho yeo i si ka ezahala kale. Za n’a boni Saule honafo fela ne li yemisize mukwa wa hae wa ku lwanisa puteho ya Sikreste mi a cinca hahulu. (Likezo 9:3-9, 17-19) Saule a ba muapositola Paulusi, yo muñwi wa bayemeli ba pili ba tumelo ya Sikreste.—1 Makorinte 15:9, 10.

Tumelo mwa Zuho ki ya Butokwa Hahulu

11. Paulusi n’a patuluzi cwañi mafosisa a ku bulela kuli, “Ha ku na zuho ya bafu”?

¹¹ Kacwalo zuho ya Jesu ne li taba ye ne pakilwe hande. Paulusi u nahanisisa kuli: “Ha ku lutwa kuli Kreste u zuhile kwa bafu, kiñi se ba bulela ba bañwi ku mina, kuli ha ku na zuho ya bafu?” (1 Makorinte 15:12) Ba ba cwalo ne ba sa hononi fela kamba ku kakanya ka butu ka za zuho kono ne ba i hana patalaza. Kacwalo Paulusi u patulula mafosisa a ku nahana kwa bona. U li haiba Kreste n’a si ka zuha, lushango lwa Sikreste ne li lwa buhata, mi ba ne ba pakile zuho ya Kreste ne li “lipaki za Mulimu za buhata.” Haiba Kreste ha si ka zuha, tiululo ha i si ka lifiwa ku Mulimu; Bakreste ne ba ‘sa li mwa libi za bona.’ (1 Makorinte 15:13-19; Maroma 3:23, 24; Maheberu 9:11-14) Mi Bakreste ba ne “ba shwile,” ba bañwi kabakala tumelo ya bona, ne ba shwile ba si na sepo ya luli. Bakreste ne ba ka ba mwa muinelo o shwisa makeke luli kambe kuli ba libelela fela bupilo bwa cwale! Ne ba ka nyandela mbango.

12. (a) Ku biza Kreste “mitamuno ya ba ba lobezi” ku talusañi? (b) Kreste n’a konisize cwañi zuho?

¹² Kono ne ku si cwalo. Paulusi u zwelapili kuli: “Kreste u zuhile kwa bafu.” Hape, ki yena “mitamuno ya ba ba lobezi.” (1 Makorinte 15:20) Maisilaele ka ku utwa ha ne ba fa Jehova mitamuno ya kutulo ya bona, Jehova n’a ba fa kutulo ye tuna. (Exoda 22:29, 30; 23:19; Liproverbia 3:9, 10) Paulusi ha biza Kreste “mitamuno,” u talusa kuli kutulo ye ñwi ya batu ne i ka zuhela kwa bupilo bwa kwa lihalimu. Paulusi u li: “Kakuli lifu ha li tahile ka mutu, ni yona zuho ya bafu i tahile ka mutu. Kakuli sina batu kaufela ha ba shwa ka Adama, kamukwaocwalo kaufela ba ka pila hape ka Kreste.” (1 Makorinte 15:21, 22) Jesu n’a konisize zuho ka ku fa bupilo bwa hae bwa butu bo bu petehile sina tiululo, ye kwalulela batu nzila ya ku lukululwa kwa butanga bwa sibi ni lifu.—Magalata 1:4; 1 Pitrosi 1:18, 19.a

13. (a) Zuho ya kwa lihalimu i ezahala lili? (b) Batoziwa ba bañwi ‘ha ba na ku lobala’ ka mukwa ufi?

¹³ Paulusi u zwelapili kuli: “Kono mutu ni mutu u ka zuha ka nako ya hae: Mitamuno ki Kreste; kihona be ili ba Kreste ba ka zuha h’a taha.” (1 Makorinte 15:23) Kreste n’a zuhile ka 33 C.E. Niteñi, balateleli ba hae ba ba tozizwe—“be ili ba Kreste”—ne ba na ni ku litela ku fitela Jesu a s’a kalisa fela ku ba teñi ka silena, ili k’o bupolofita bwa Bibele bu bonisa kuli ne ku ezahezi ka 1914. (1 Matesalonika 4:14-16; Sinulo 11:18) Ku cwañi ka za ba ne ba ka pila mwahal’a ku ba teñi k’o? Paulusi u li: “A mu bone, ni mi bulelela taba ye ne patilwe: Ha lu na ku lobala kaufela, kono lu ka fetuha kaufela, ka nako i liñwi, mwa ku koba kwa liito, ka tolombita ya ku feleleza. Kakuli tolombita i ka lila, mi bafu ba ka zuha s’e li ba ba sa boli; mi ni luna lu ka fetuha.” (1 Makorinte 15:51, 52) Ka ku utwahala, haki batoziwa kaufela ba ba lobala mwa mabita ili ku libelela zuho. Ba ba shwa mwahal’a ku ba teñi kwa Kreste ba fetuha honafo fela.—Sinulo 14:13.

14. Batoziwa “ba kolobezwa bakeñisa bafu” ka mukwa ufi?

¹⁴ Paulusi u buza kuli: “Hakusicwalo, ba ba kolobezwa bakeñisa bafu ne ba ka ezañi? Bafu haiba ha ba zuhi, kiñi se ba kolobelezwa bona? Mi ni luna kiñi se lu pila mwa likozi ka mazazi kaufela?” (1 Makorinte 15:29, 30) Paulusi n’a sa talusi kuli batu ba ba pila ne ba kolobelezwa bafu, sina batoloki ba Bibele ba bañwi mo ba boniseza. Kakuli, kolobezo i ama bulutiwa bwa Sikreste, mi mioyo ye shwile ha i koni ku ba balutiwa. (Joani 4:1) Kono, Paulusi n’a bulela Bakreste ba ba pila, ba bañata ili bao, sina yena Paulusi, ne ba “pila mwa likozi ka mazazi kaufela.” Bakreste ba ba tozizwe ne ba ‘kolobelelizwe mwa lifu la Kreste.’ (Maroma 6:3) Ku zwa fo ne ba tozelizwe, ne ba ‘kolobezwa,’ ka swanisezo, mwa nzila ye ne ka isa kwa lifu sina la Kreste. (Mareka 10:35-40) Ne ba ka shwa inze ba na ni sepo ya ku zuhela kwa lihalimu mwa kanya.—1 Makorinte 6:14; Mafilipi 3:10, 11.

15. Paulusi n’a kana a tahezwi ki likozi lifi, mi tumelo mwa zuho neikana i tusize cwañi ku li tiyela?

¹⁵ Paulusi cwale u talusa kuli yena n’a talimani ni likozi ze tuna kuli mane n’a kona ku bulela kuli: “Ni inzi mwa kozi ya lifu ka zazi ni zazi.” Ka ku sa lata kuli ba bañwi ba mu tameleze ku shangela kwa litaba, Paulusi u ekeza kuli: “Ni tiisa niti banabahesu, sina ha ni na ni libaka la ku itumba ka mina ku Jesu Kreste Mulen’a luna.” The Jerusalem Bible i toloka timana yeo kuli: “Ni talimana ni lifu ka zazi ni zazi, banabahesu, mi na konka ka ku itumba ka mina ku Kreste Jesu Mulen’a luna.” Ka ku ba mutala wa likozi za n’a talimani ni zona, mwa timana 32, Paulusi u bulela ka za ku ‘lwana ni libatana mwa Efese.’ Maroma hañata ne ba bulaya likebenga ka ku li poseza kwa libatana mwa mabapalelo. Haiba Paulusi n’a tiyezi ku lwana ni libatana tenyene, n’a bandukile fela ka tuso ya Jehova. Ku si na sepo ya zuho, ku keta mupilelo o ne u mu tahiseza likozi cwalo neikaba butoto luli. Ku si na sepo ya bupilo bwa kwapili, ku tiyela butata ni buitomboli ze ne zamaelela ni ku sebeleza Mulimu neikaba kwa mbango. Paulusi u li: “Bafu haiba ha ba zuhi, a lu ceñi, a lu nweñi, kakuli kamuso lu ka shwa.”—1 Makorinte 15:31, 32; mu bone 2 Makorinte 1:8, 9; 11:23-27.

16. (a) Pulelo ya kuli “a lu ceñi, a lu nweñi, kakuli kamuso lu ka shwa” i kana i simuluhile kai? (b) Ki afi a n’a li mabeta a ku amuhela muhupulo wo?

¹⁶ Paulusi n’a kana a amile Isaya 22:13, ye talusa mubonelo wa ku libelela lifu wa bayahi ba Jerusalema ba ne ba sa utwi. Kamba n’a kana a hupuzi litumelo za ba Epikure, ba ne ba hanile sepo kaufela ya bupilo bwa hasamulaho wa lifu ili ku lumela kuli minyaka ne li yona nto ye tuna mwa bupilo. Mwa muinelo ufi kamba ufi, muhupulo wa ‘ku ca ni ku nwa’ ne si wa silumeli. Kacwalo, Paulusi u lemusa kuli: “Mu si ke mwa ipuma: Litwaelano ze maswe li sinya mikwa ye minde.” (1 Makorinte 15:33) Ku swalisana ni ba ne ba hanile zuho ne ku kona ku holofaza. Litwaelano ze cwalo ne li kana li ekelize kwa butata bwa n’a talima Paulusi mwa puteho ya kwa Korinte, bo bu cwale ka buhule, likauhano, ku isana kwa likuta, ni ku sa kuteka Mulalelo wa Mulena.—1 Makorinte 1:11; 5:1; 6:1; 11:20-22.

17. (a) Paulusi n’a file kelezo ifi ku ba mwa Korinte? (b) Ki lifi lipuzo ze sa na ni ku alabiwa?

¹⁷ Kacwalo Paulusi u fa ba mwa Korinte kelezo ye tiile ye: “Mu itetulule, si ozeli, mu pile ka ku luka, mi mu si ke mwa eza sibi. Kakuli ba bañwi ha ba na zibo ya Mulimu; ni mi bulelela seo kuli mu swabe.” (1 Makorinte 15:34) Ku hana zuho ne ku isize ba bañwi mwa ku ozela kwa moya, inge kuli ne ba kozwi. Ne ba tokwa ku tona, ku zwelapili ku sa ozela. Ka ku swana Bakreste ba ba tozizwe kacenu ba tokwa ku tona kwa moya, isi ku kukuezwa ki buhononi bwa lifasi. Ba lukela ku kumalela hahulu sepo ya bona ya ku zuhela kwa lihalimu. Kono ne ku sa na ni lipuzo—ka nako yeo ku ba mwa Korinte mi cwale ku luna. Sina ka mutala, b’a 144,000 ba zusezwa kwa lihalimu ka mubili ufi? Mi ku cwañi ka za bolule-lule ba bañwi ba ba sa li mwa mabita ili ba ba si na sepo ya ku pila kwa lihalimu? Zuho i ka talusañi ku bao? Mwa taba ya luna ye tatama, lu ka nyakisisa ngambolo ya Paulusi ya zuho ye sa siyezi.

[Litaluso za kwatasi]

Kana Mwa Hupula?

◻ Jesu n’a file kutwisiso ifi ka za zuho?

◻ Ki bafi lipaki ba bañwi ba zuho ya Kreste?

◻ Ki kabakalañi tuto ya zuho ha ne i lwanisizwe, mi Paulusi n’a ezizeñi?

◻ Ki kabakalañi tumelo mwa zuho ha ne i li ya butokwa hahulu kwa Bakreste ba ba tozizwe?

[Siswaniso se si fa likepe 23]

Mwan’a Jairusi n’a bile bupaki bwa kuli zuho ne i konahala

[Siswaniso se si fa likepe 24]

Ha ku si na sepo ya zuho, ku shwela tumelo kwa Bakreste ba ba sepahala ne ku ka ba kwa mbango