Jehova Ki Yena Ya Ni Tusa

“Lu ka bulela ka pilu ye tiile, lu li: ‘[Jehova] ki yena ya ni tusa, ha ni sabi se si ñwi; mutu s’a ka ni eza ki nto mañi?’”—MAHEBERU 13:6.

 1, 2. (a) Walisamu hamohocwalo ni muapositola Paulusi ne ba bonisize sepo ku Jehova kamukwaufi? (b) Ki lipuzo mañi ze zuha?

JEHOVA MULIMU ki yena simbule se si sa kuyuki sa tuso. Walisamu n’a zibile seo ku zwelela mwa lika za n’a kopani ni zona mi n’a kona ku bulela kuli: “[Jehova] wa ni lwanela, ha ni sabi se siñwi; mutu s’a ka ni eza ki sika mañi?” (Lisamu 118:6) Maikuto a swana n’a bonisizwe ki muapositola Paulusi ha na ñozi liñolo la hae le ne li buyelezwi ka bumulimu kwa Bakreste ba Maheberu.

² Ka mo ku bonahalela ka ku itusisa manzwi a walisamu ku zwelela mwa toloko ya Sigerike ye bizwa Septuagint, Paulusi n’a bulelezi balapeli sina yena ba Maheberu kuli: “Lu ka bulela ka pilu ye tiile, lu li: ‘[Jehova] ki yena ya ni tusa, ha ni sabi se siñwi; mutu s’a ka ni eza ki nto mañi?’” (Maheberu 13:6) Ki kabakalañi muapositola ha n’a ñozwi ka nzila yeo? Mi lu kona ku ituta sika mañi ku zwelela fa mutomo wa taba?

Tokwahalo ya Tuso ya Jehova

 3. (a) Ne li mwatas’a miinelo mañi m’o Jehova n’a iponahalize ku ba Mutusi wa Paulusi? (b) Ki kabakalañi Bakreste ba Maheberu ha ne ba tokwa hahulu Jehova sina yena Mutusi wa bona?

³ Paulusi n’a li paki ya n’a ifana sitabelo ya n’a na ni bupaki bo bu bonisa kuli Jehova n’a li Mutusi wa hae. Mulimu n’a tusize muapositola mwahal’a mabangatiko a mañata. Paulusi n’a beilwe mwa tolongo, ku natiwa, ni ku pobaulwa ka macwe. Mwa misipili ya hae sina sikombwa wa Sikreste, n’a ipumani mwa ku tibelwa ki sisepe hamohocwalo ni likozi ze ñwi ze ñata. N’a twaelani hahulu ni mukatala, masihu a sikobyoti, tala, linyolwa, nihaiba mapunu. Mi u talusa kuli, fahalimw’a “liziyezi ze zwa kwande, ku na ni ze ni tahela ka zazi ni zazi, za ku babalela [liputeho] kamukama.” (2 Makorinte 11:24-29) Paulusi n’a na ni mamelelo ya mufuta o cwalo kwa Bakreste ba Maheberu. Mazazi a Jerusalema n’a balilwe, mi mizwale ni likaizeli ba baapositola ba Sijuda mwa Judea ne ba ka talimana ni litiko ze tuna za tumelo. (Daniele 9:24-27; Luka 21:5-24) Kacwalo ne ba ka tokwa ku ba ni Jehova sina yena Mutusi wa bona.

 4. Ki kelezo ifi ye mutomo ye filwe mwa liñolo kamukana la kwa Maheberu?

⁴ Mwa ku kalisa liñolo la hae kwa Bakreste ba Maheberu, Paulusi u bonisa kuli tuso ya bumulimu i kona fela ku fumanwa haiba ba teeleza ku Mwan’a Mulimu, Jesu Kreste. (Maheberu 1:1, 2) Ona sisupo seo ne si hulisizwe mwa liñolo. Sina ka mutala, mwa ku bakwela yona kelezo yeo, muapositola n’a hupulisize babali ba hae kuli Maisilaele ne ba filwe koto mwa lihalaupa bakeñisa ku sa utwa. Ki ku banduka koto ko ku nyinyani cwañi k’o Bakreste ba Maheberu ne ba k’a ba ni kona haiba ne ba ka hana seo Mulimu n’a si bulezi ku bona ka Jesu ni ku fita fa ku ba bakwenuheli ka ku ndondwela fa Mulao wa Mushe o ne u beilwe kwatuko ka sitabelo sa Kreste!—Maheberu 12:24-27.

Lilato la Sizwale la Sebeza

 5. (a) Ki kelezo ifi ye ñwi ye fiwa ki liñolo la kwa Maheberu? (b) Ki sifi seo Paulusi n’a si bulezi ka za lilato?

⁵ Liñolo la kwa Maheberu ne li file kelezo ku bao be ne ba ka ba bacalifa ba Mubuso wa kwa lihalimu ka mwa ku latelela Mutala wa bona, Jesu Kreste, ‘ku fa sebelezo ye kenile ka sabo ya bumulimu ni likute,’ mi lu na ni Jehova sina Mutusi wa luna. (Maheberu 12:1-4, 28, 29) Paulusi n’a susuelize balumeli sina yena kuli ba kopane kamita ni ku ‘susumezana mwa lilato ni mwa misebezi ye minde.’ (Maheberu 10:24, 25) Cwale n’a elelize kuli: “Mu n’o latana sina bana ba ndu i liñwi.”—Maheberu 13:1.

 6. Ki mwa kutwisiso ifi yeo Jesu n’a file balateleli ba hae “mulao o munca” o ama fa lilato?

⁶ Jesu n’a tokwa kuli balateleli ba hae ba be ni lilato le li cwalo, kakuli n’a bulezi kuli: “Ni mi fa mulao o munca, kikuli mu latane; sina mo ni mi latezi, ni mina mu latane cwalo. Se ba ka ziba batu kaufela kuli mu balutiwa ba ka ka sona, ki ha mu latana.” (Joani 13:34, 35) Wo ne li “mulao o munca” kakuli ne u tokwa nto ye fitelela Mulao wa Mushe, o ne u talusa kuli: “U late wahenu [kamba, muyahwa ni yena] m’o itatela.” (Livitike 19:18) “Mulao o munca” u ezize nto ye fitelela tokwahalo fela ya kuli mutu a late muyahwa ni yena sina mw’a itatela. Ne u tokwa lilato la ku ifana sitabelo ka ku fita fa sipimo sa ku fana bupilo kwa neku la yo muñwi. Bupilo ni lifu la Jesu li fa mutala fa lilato le li cwalo. Tertullian n’a supile kwa sizibelo seo ha n’a amile fa lipulelo za batu ba silifasi kwa neku la Bakreste ni ku bulela kuli: “Ba bulela kuli, ‘A mu bone, ka mo ba latanela . . . ni ka mo ba itukiselize ku shwela ba bañwi.’”—Apology, kauhanyo XXXIX, 7.

 7. Lilato la sizwale ne li bonahezi kamukwaufi hamulaho a Pentekonta ya 33 C.E.?

⁷ Lilato la sizwale ne li bonahala mwahal’a balutiwa ba Jesu hamulaho a Pentekonta ya 33 C.E. Kuli balumeli ba bañata ba banca ba ne ba sa z’o kolobezwa ba ne ba zwelela kwa libaka za kwahule ba kone ku ekeza ku pota kwa bona mwa Jerusalema ni ku ituta ze ñata ka za tukiso ya Mulimu ya puluso ka Kreste, “ba ba lumezi kaufela ne ba ina hamoho; ba kopanya linto za bona kamukana. Ne ba lekisa masimu a bona ni tutu ya bona, kuli ba ikabele ni batu kaufela, mutu ni mutu mw’a n’a tokwela.”—Likezo 2:43-47; 4:32-37.

 8. Ki bupaki mañi bo bu li teñi bo bu bonisa kuli lilato la sizwale li teñi mwahal’a Lipaki za Jehova kacenu?

⁸ Lilato la sizwale le li cwalo li fumaneha mwahal’a Lipaki za Jehova mwa nako ya luna. Sina ka mutala, hamulaho a Ndwa ya Lifasi ya II, lilato le li cwalo ne li konisize batu ba Mulimu k’u nga muhato wa ku fa tuso wa lilimo ze peli ni licika. Lipaki mwa Canada, Sweden, Switzerland, United States, ni ba mwa manaha a mañwi ne ba lumelelize liapalo ni mali a ku leka lico kwa balumeli sina bona ba ne ba li mwa manaha a n’a bombisizwe ki ndwa a Austria, Belgium, Bulgaria, China, Czechoslovakia, Denmark, England, Finland, France, Germany, Greece, Hungary, Italy, Netherlands, Norway, Philippines, Poland, ni Romania. Wo ki mutala fela, kakuli batanga ba Mulimu cwanoñu fa ba se ba bonisize lilato le li cwalo kwa Bakreste ba ne ba ipumani mwa kozi ya lizikinyeho mwa Peru ni Mexico, mañungwa a matuna mwa Jamaica, ni likozi ze swana mwa libaka ze ñwi. Mwa nzila ye ni ze ñwi ze ñata, batu ba Jehova ‘ba tuhelela lilato la bona la sizwale ku zwelapili.’

Mu Amuhele Baenyi

 9. (a) Ki kafi kalemeno ka bumulimu ka ka talusizwe kwa Maheberu 13:2? (b) Ba bañwi ka ku sa ziba ne ba ‘amuhezi mangeloi’ kamukwaufi?

⁹ Paulusi hape u talusa kalemeno ka kañwi ka ka boniswa ki bao ba ba latelela Kreste, ‘ku fa sebelezo ye kenile ka sabo ya bumulimu ni likute,’ mi ba na ni Jehova sina Mutusi wa bona. U susueza kuli: “Mu si ke mwa libala ku amuhela baenyi; kakuli ba bañwi ka ku eza cwalo ba amuhezi mangeloi, ba sa zibi.” (Maheberu 13:2) Ki bomañi ka ku sa ziba ba ne ba “amuhezi mangeloi”? Ki hande, toho ya lubasi Abrahama n’a amuhezi mangeloi a malalu. (Genese 18:1-22) A mabeli ku ona n’a fundukile, mi Lota mwan’a munyan’a hae a memela bona baenyi bao kwa ndu ya hae mwa Sodoma. Nihakulicwalo, pili ba si ka lobala kale, ndu ya Lota ya tengelekezwa ki sikwata sa batu ba misunga, “micaba ni ba ba hulile.” Ba laela kuli Lota a tise bona baenyi bao ili kuli ba eze buhule ni bona, kono ka m’ata a hana. Nihaike Lota n’a si ka ziba kwa makalelo, n’a amuhezi mangeloi, ili ao cwale n’a mu tusize ni bana ba hae ba basizana ku punyuha lifu ‘Jehova ha n’a nelisize mulilo ni sulufula fahalimw’a Sodoma ni Gomora ku zwelela kwa lihalimu.’—Genese 19:1-26.

10. Ki limbuyoti lifi ze ikoliwa ki Bakreste ba ba na ni kamuhelo kwa baenyi?

¹⁰ Bakreste ba ba amuhela baenyi ba ikola limbuyoti ze ñata. Ba ikutwela litaba za lika ze boñwi ze yahisa ze taluswa ki baenyi ba bona ni ku fumana tuso ye zwelela mwa swalisano ya bona ya kwa moya ye fa mupuzo. Gayusi n’a babalizwe mwa ku amuhela balumeli sina yena ka nzila ye nde, “[ili] baenyi,” sina mane buñata bwa batu ba Jehova cwale ha ba amuhela baokameli ba maeto. (3 Joani 1, 5-8) Ku amuhela baenyi ki nto ye ñwi ye konisa mutu kuli a ketiwe sina eluda. (1 Timotea 3:2; Tite 1:7, 8) Hape ku tokwa ku lemuhiwa kuli Jesu n’a sepisize limbuyoti za Mubuso kwa batu ka buñwi ba ba swana sina lingu ili bao ka kamuhelo ba eza ze nde kwa “banyani” ba hae ba ba tozizwe.—Mateu 25:34-40.

Mu Hupule Bao ba ba Nyandiswa

11. Ki kabakalañi kelezo ye kwa Maheberu 13:3 ha ne i swanela hahulu?

¹¹ Bao ba ba lakaza ku tusiwa ki Jehova ni ‘ku fa sebelezo ye kenile ku yena ka sabo ya bumulimu ni likute’ ha ba lukeli ku libala balumeli sina bona ba ba inzi mwa manyando. Paulusi n’a izibela makandauko a n’a tiyezwi ki Bakreste ba ne ba nyandiswa. Ka nako ye ñwi kwamulaho, balutiwa ne ba hasanyizwe ki nyandiso, mi Timotea ya n’a sebeza hamoho ni yena k’o na ha sa z’o lukululwa mwa tolongo. (Maheberu 13:23; Likezo 11:19-21) Balumiwa ba Sikreste hape ne ba sweli ku eza maeto a ku toma liputeho ze nca kamba ku tiisa ze ne li li teñi kwa neku la moya. Sina buñata bwa mizwale ni likaizeli ba ne ba li mwa misipili yeo ha ne ba li Balicaba, Bakreste ba bañwi ba Maheberu ne ba kana ba s’a fi mamelelo ye likani ku bona. Kacwalohe, kelezo ne li ye swanela, ye li: “Mu hupule ba ba tamilwe, inge ni mina mu inzi mwa litamo; mu hupule ba ba nyandiswa, kakuli ni mina mu sa li mwa mubili.”—Maheberu 13:3.

12. Ne lu kana lwa sebelisa kamukwaufi kelezo ya ku buluka mwa munahano balumeli sina luna ba ba nyandiswa?

¹² Maheberu ne ba “utwela ba ba mwa litamo butuku” kono ne ba sa swaneli ku libala balapeli sina bona ba ba cwalo ba ba sepahala, ku si na taba ni kuli ne li Majuda kamba Balicaba. (Maheberu 10:34) Kono ku cwañi kwa neku la luna? Ne lu kana lwa bonisa kamukwaufi kuli lu beile Bakreste ba ba nyandiswa mwa munahano? Mwa miinelo ye miñwi ne ku k’a ba ko ku swanela ku luna ku eza buipelezo kwa m’uso ka liñolo ili ku lika ku tusa balumeli sina luna ba ba mwa tolongo bakeñisa tumelo ya bona mwa manaha m’o musebezi wa ku kutaza Mubuso u kwalilwe. Lu swanela ku ba hupula sihulu mwa litapelo za luna, nihaiba ku bulela ba bañwi fa mabizo, haiba ku konahala. Ku nyandiswa kwa bona ku lu ama hahulu ka butungi, mi Jehova wa utwa likupo za luna ze buniti kwa neku la bona. (Lisamu 65:2; Maefese 6:17-20) Hailif’o ha lu yo mwa muzuzu o swana wa tolongo ni bona, ku swana sina lu tamilwe hamoho ni bona ni ku kona ku ba fa tuso ni susuezo. Bakreste ba ba tozizwe ka moya kaniti luli ba utwela butuku ba ba tozizwe ba ba nyandiswa. (Mu bapanye 1 Makorinte 12:19-26.) Bona bao ba na ni mamelelo ye swana kwa balikani ba bona ba ba nyandiswa ba ba na ni lisepo za fa lifasi-mubu, ili bao ba ipumana mwa manyando a mifuta-futa ku zwelela mwa mazoho a banyandisi. Maikuto a ku utwelana butuku a’ cwalo a’ swanela, kakuli kaufel’a luna lu sa li mwa mubili wa butu mi lu kona ku ipumana mwa mabangatiko ni mwa nyandiso ka ku ba balapeli ba Jehova.—1 Pitrosi 5:6-11.

Linyalo li Lukela ku Kutekiwa

13. Ka mutomo, ki sifi seo Paulusi n’a si talusa kwa Maheberu 13:4?

¹³ Ku latelela mutala wa Kreste ni ‘ku fa sebelezo ye kenile ku Jehova ka sabo ya bumulimu ni likute’ ku swanela ku ama mamelelo ya luna ku ba bañwi mwa linzila ze ñata. Hamulaho a ku bulela kuli “ni mina mu sa li mwa mubili,” Paulusi u talusa swalisano ye ama kwa mubili, kamba kwa nama, ili ye fa mutu sibaka sa ku bonisa mamelelo ye swanela ku ba bañwi. (Maheberu 13:3) N’a file Bakreste ba Maheberu kelezo ye: “Linyalo li kutekiwe kwa batu kaufela, mi bulobalo bu tokwe masila; kakuli Mulimu u ka atula mahule ni ba ba buka.” (Maheberu 13:4) Ki kelezo ye swanela hakalo, kakuli buhule ne bu atile hahulu mwa Mubuso wa Siroma! Bakreste ba mwa lizazi la cwale ni bona hape ba tokwa ku mamela ona manzwi ao bakeñisa muinelo o kokobezi wa lipimo za muzamao mwa lifasi ni sisupo sa kuli ka silimo ni silimo likiti-kiti ba zwisiwa mwa puteho bakeñisa buhule.

14. Ki kabakalañi ha ne mu ka bulela kuli linyalo ki nto ye kutekeha?

¹⁴ Mwahal’a bao ba ne ba si k’a nga linyalo ka nzila ye pahami ne ku na ni ba ne ba bizwa Maessene ba mwa lizazi la Paulusi. Hañata ne ba li linjilulume, sina ba bañwi kacenu mwa likalulo za bulapeli ba ba hupula ka mafosisa kuli bunjilulume bu kenile hahulu ku fita linyalo. Niteñi, ka ku ya ka seo Paulusi n’a si taluselize Bakreste ba Maheberu, n’a bonisize fo ku sweu kuli linyalo ki nto ye kutekeha. Mubonelo o pahami kwa neku la lona ne u bonisizwe muta Naomi ha n’a bulezi takazo ya hae kwa makwenyan’a hae ba ne ba li limbelwa, bo Ruti ni Olipa kuli: “[Jehova] a mi fe ku katuluha, yo muñwi ni yo muñwi mwa ndu ya munn’a hae.” (Ruti 1:9) Ko kuñwi hape, Paulusi yena ka sibili n’a bonisize kuli ‘mwa linako za kwapili ba bañwi ba ka zwa mwa tumelo, ba hanise batu ku nyala.’—1 Timotea 4:1-5.

15. Ki bomañi ba ba taluswa sina mahule ni babuki kwa Maheberu 13:4, mi Mulimu u ka ba atula kamukwaufi?

¹⁵ Maheberu bao ne ba li mwatas’a Mulao ka nako ye ñwi kono ili ba ne ba tisizwe mwa bulikani bo bunca ne ba zibile taelo ye li: “U si ke wa buka.” (Exoda 20:14) Kono ne ba li mwa lifasi le li ndongwami buhule mi ne ba tokwa temuso ye: “Bulobalo bu tokwe masila kakuli Mulimu u ka atula mahule ni ba ba buka.” Mwahal’a mahule ku na ni batu ba ba si ka nyala kamba ku nyalwa ba ba ikenya mwa tobali. Babuki sihulu ki batu ka buñwi ba ba mwa linyalo kono ili ba ba lobala ni bao ba ba si bo sinyalana ni bona, ni ku silafaza bulobalo bwa bona bwa mwa linyalo. Bakeñisa kuli baezi ba buhule ni babuki ba ba sa baki ba swanelwa ki katulo ya Mulimu ye sabisa, ha ba na ku kena ku Jerusalema yo Munca wa lihalimu kamba ku ikola bupilo bwa kamita fa lifasi-mubu mwatas’a puso ya Mubuso. (Sinulo 21:1, 2, 8; 1 Makorinte 6:9, 10) Ona temuso ye ya ku sa silafaza bulobalo bwa mwa linyalo i swanela ku ezisa Bakreste ba ba mwa linyalo ku pima muzamao wa tobali ye silafaza ni bo sinyalana ni bona, nihaike ha ku na se si silafezi ka za muinelo wa swalisano ya kwa mubili ye lukile mwahal’a linyalo.—Mu bone The Watchtower, March 15, 1983, makepe 27-31.

Ku Kolwa ka Lika za Cwale

16, 17. Ki sifi se ne si bulezwi kwa Maheberu 13:5, mi ki kabakalañi Maheberu ha ne ba tokwa yona kelezo yeo?

¹⁶ Lu ka fumana buikolwiso haiba lu latelela y’a li Mutala wa luna ni ‘ku fa sebelezo ye kenile ka sabo ya bumulimu ni likute,’ ka ku sepa kuli Jehova ki Mutusi wa luna. Ku yongobela mwa lindongwamo za sifumu ku kona ku ba muliko luli. Kono Bakreste ha ba lukeli ku wela mwateñi. Maheberu ne ba taluselizwe kuli: “Mwa mukwa wa mina, lilato la ku lata bufumu li be siyo; mu kolwe ki se mu na ni sona; kakuli Mulimu u ize: ‘Ha ni na ku ku tuhela, ha ni na ku ku fulalela.’” (Maheberu 13:5) Ki kabakalañi Maheberu ha ne ba tokwa kelezo yeo?

¹⁷ Mwendi Maheberu ne ba ndongwami hahulu ka za mali kakuli ne ba hupuzi ka za “tala ye tuna” mwa puso ya Klaude Sesare (41-54 C.E.). Tala yeo ne li ye tuna hahulu kuli mane Bakreste mwa libaka ze ñwi ne ba lumelelize lico kwa mizwale mwa Judea. (Likezo 11:28, 29) Ka ku ya ka muñoli wa litaba za ikale wa Sijuda Josephus, tala yeo ne i tandile lilimo ze talu kamba ku fitelela, ili ku tahisa bunjebwe bo butuna mwa Judea ni Jerusalema.—Antiquities of the Jews, XX, 2, 5; 5, 2.

18. Kelezo ye kwa Maheberu 13:5 i lu fa tuto ifi?

¹⁸ Kana seo si na ni tuto ku luna? Ee, kakuli ku si na taba ni kuli ne lu kana lwa sheba hahulu, ha lu swaneli ku ba ni lilato la mali kamba ku ba ba ba ndongwama za ona. Mwa sibaka sa ku bilaela ka za buiketo bo bu tiswa ki sifumu, mwendi mane ku fita fa ku lakaza sifumu ko ku fitelezi, lu swanela ku “[kolwa] ki se [lu] na ni sona.” Jesu n’a bulezi kuli: “Kono mu bate pili mubuso wa Mulimu ni ku luka kwa [Mulimu], mi linto zeo kamukana mu ka li ekelezwa kwateñi.” (Mateu 6:25-34) N’a bulezi hape kuli lu swanela ku tundamena ku “[fumela] ku Mulimu” kakuli ‘bupilo bwa luna ha bu zwi fa lika ze lu na ni zona.’ (Luka 12:13-21) Haiba lilato la mali li beya mayemo a luna a kwa moya mwa kozi, kacwalohe, lu mamele kelezo ya Paulusi kwa Maheberu mi hape lu hupule kuli “[buineelo bwa bumulimu] ni ku kolwa kwa pilu” ki “bufumu bo butuna.”—1 Timotea 6:6-8.

Mu Sepe Jehova

19. Ki sepiso ifi ye tiile yeo Mulimu n’a i file Joshua, mi seo si swanela ku lu ama kamukwaufi?

¹⁹ Ka ku ba balateleli ba Jesu ba ba bata ‘ku fa sebelezo ye kenile ka sabo ya bumulimu ni likute,’ lu lukela ku beya sepo ya luna isiñi fa mali kono ku Ndat’a luna wa kwa lihalimu, ili y’o tuso ya hae ki ye butokwa hahulu. Ku si na taba ni butata bo lu talimana ni bona, lu swanela ku hupula sepiso ya hae ye tiile ye li: “Ha ni na ku ku tuhela, ha ni na ku ku fulalela.” (Maheberu 13:5) Fa Paulusi n’a ama kwa manzwi a Mulimu ku Joshua a’ li: “Ha ni na ku ku yaya, kamba ku ku tuhela.” (Joshua 1:5; mu bapanye ni Deuteronoma 31:6, 8.) Jehova ni kamuta n’a si ka siya Joshua, mi H’a na ku lu fulalela haiba lu Mu sepa.

20. (a) Ki lifi liñolo la silimo sa 1990? (b) Ka ku tokwa sabo, ki sifi se lu swanela ku zwelapili ku eza?

²⁰ Tuso ya Mulimu ye sa kuyuki i ka koñomekwa mwahal’a Lipaki za Jehova mwa likweli ze kwapili, kakuli liñolo la bona la silimo sa 1990 li bala sina cwana: “Lu ka bulela ka pilu ye tiile, lu li: ‘[Jehova] ki yena ya ni tusa.’” Ona manzwi ao a fumaneha kwa Maheberu 13:6, k’o Paulusi n’a ama fa manzwi a walisamu ni ku taluseza Maheberu kuli: “Hakulicwalo, lu ka bulela ka pilu ye tiile, lu li: ‘[Jehova] ki yena ya ni tusa, ha ni sabi se siñwi; mutu s’a ka ni eza ki nto mañi?’” (Lisamu 118:6) Nihaike lwa nyandiswa, ha lu na sabo, kakuli batu ha ba koni ku eza seo Mulimu a sa ba lumelezi ku eza. (Lisamu 27:1) Nihaiba kuli ne lu ka shwa sina babuluki ba busepahali, lu na ni sepo ya zuho. (Likezo 24:15) Kacwalo, ha lu zweleñipili ku latelela y’a li Mutala wa luna mwa ‘ku fa sebelezo ye kenile ka sabo ya bumulimu ni likute,’ ka ku sepa kuli Jehova ki Mutusi wa luna.

Ne Mu Ka Alaba Kamukwaufi?

◻ Ki kabakalañi Bakreste ba Maheberu ha ne ba tokwa hahulu tuso ya Jehova?

◻ Batu ba Jehova ba se ba ‘tuhelezi lilato la bona la sizwale ku zwelapili’ kamukwaufi?

◻ Ki kabakalañi ha lu lukela ku amuhela baenyi?

◻ Ki sifi se lu kona ku eza ili ku bonisa kuli lwa hupula balumeli sina luna ba ba nyandiswa?

◻ Ki kabakalañi linyalo ha li lukela ku bulukiwa ka likute?