Ku Itebuha “Batu Ba Ba Li Limpo”

“Mu kuteke ba ba sebeza ka t’ata mwahal’a mina mi . . . mu ba bonise hahulu-hulu luli kutwelo-butuku ka lilato kabakala musebezi wa bona.”—1 MATESALONIKA 5:12, 13, NW.

 1. Likezo 20:35 i bulela kuli ku fana ku kona ku lu tisezañi? Mu fe mutala.

“KU FANA ku tabisa hahulu ku fita ku fiwa.” (Likezo 20:35, Bibele ye Kenile, hatiso ya 1984) Kana mwa hupula nako fo ne mu ikutwezi sina mwa n’a bulelezi Jesu cwalo? Mwendi ne mu file mutu ye mu lata hahulu mpo ye ñwi. Ne mu i ketile ka tokomelo, kakuli ne mu bata kuli ye mu lata y’o a itebuhe yona. Ki munati hakalo ha ne mu boni sifateho sa mulatiwa wa mina si benyiswa ki nyakalalo! Ku fana ha ku ezwa ka mulelo o lukile, ki poniso ya lilato, mi ku bonisa lilato kwa kona ku lu tabisa.

 2, 3. (a) Ku konwa ku bulelelwañi kuli ha ku na ya tabile hahulu ku fita Jehova, mi tukiso ya ku ba ni “batu ba ba li limpo” i kona ku tabisa cwañi pilu ya hae? (b) Ne lu si ke lw’a nga cwañi mpo ye zwa ku Mulimu?

² Ha ku na ya tabile hahulu ku fita Jehova, yena Mufani wa “mpo ye nde kaufela.” (Jakobo 1:17; 1 Timotea 1:11, NW) Mpo ni mpo y’a fa u i fa kabakala lilato. (1 Joani 4:8) Mpo yeo Mulimu ka Kreste a file kwa puteho—bona “batu ba ba li limpo”—u ba file kabakala lilato. (Maefese 4:8, NW) Tukiso ya ku ba ni maeluda kuli ba tonele mutapi i bonisa kuli Mulimu u lata hahulu sicaba sa hae. Banna bao ba ketiwa ka tokomelo—ku na ni ze ba lukela ku peta ze tomilwe mwa Mañolo. (1 Timotea 3:1-7; Tite 1:5-9) Ba ziba kuli ba lukela ku “utwela mutapi butuku,” kakuli ki f’o fela lingu ba ka kona luli ku itebuha ku ba ni balisana ba ba lilato cwalo. (Likezo 20:29; Samu 100:3) Jehova h’a bona kuli lipilu za lingu za hae li yuboka buitebuho bo bu cwalo, pilu ya hae i lukela ku ba ye tabile hakalo!—Liproverbia 27:11.

³ Kaniti ne lu si ke lwa isa mwa lishea mpo ye zwa ku Mulimu; mi ne lu si ke lwa ba ba ba sa itebuhi limpo za hae. Cwale ki ze lipuzo ze peli: Maeluda ba swanela k’u nga cwañi mayemo a bona mwa puteho? Mi mutapi kaufela u kona ku bonisa cwañi kuli wa itebuha “batu ba ba li limpo” bao?

‘Lu Babeleki Ba Ba Tusana Ni Mina’

 4, 5. (a) Paulusi u swaniseza puteho kwañi, mi swanisezo yeo i swaneleha cwañi? (b) Swanisezo ya Paulusi i bonisañi ka za mo lu swanela k’u ngela ni ku ezeza ba bañwi?

⁴ Jehova u file “batu ba ba li limpo” m’atanyana mwa puteho. Ki niti, maeluda ha ba bati ku itusisa maswe m’ata a bona, kono ba ziba kuli ku bunolo hahulu ku eza cwalo kabakala ku sa petahala. Cwale ba swanela ku ipona cwañi ka ku swalisana ni mutapi kaufela? Mu nyakisise swanisezo ya n’a bulezi muapositola Paulusi. H’a s’a talusize ze ba fezwi “batu ba ba li limpo,” Paulusi n’a ñozi kuli: “Lu nze lu na ni lilato, kuli lu hule mwa linto kaufela ku Kreste, yena ye li toho; ka yena, mubili kaufela u bupehile hande, u kopanyizwe hamoho ka malukuluhelo kamukana a’ tusa lilama, u nz’o hula ka ku ya ka tikanyo ya mata a’ filwe silama ni silama, mi u yahiwa mwa lilato.” (Maefese 4:15, 16) Paulusi u swaniseza cwalo puteho kwa mubili wa mutu, ili ku kopanyeleza maeluda ni lilama ze ñwi. Swanisezo yeo i swaneleha cwañi?

⁵ Mubili wa mutu u na ni lilama ze ñata ze fapana-fapana, kono toho ki i liñwi fela. Nihakulicwalo, ha ku na silama se si si na tuso—ibe musifa, mutapo-wa-booko, kamba musinga. Silama ni silama ki sa butokwa mi sa ekeza kwa buikangulo ni bunde bwa mubili mukatumbi. Ka ku swana, mwa puteho ku na ni lilama ze ñata ili ba ba fapana-fapana, kono silama ni silama—ibe mwanana kamba yo muhulu, ya tiile kamba wa mifokolo—wa kona ku ekeza kwa buikangulo ni bunde bwa kwa moya bwa puteho. (1 Makorinte 12:14-26) Ha ku na ya tokwa ku ikutwa kuli haki wa butokwa. Kono hape ha ku na ya swanela ku ikutwa kuli w’a fita ba bañwi, kakuli kaufel’a luna—ili balisana hamoho ni lingu—lu lilama za mubili, mi toho ki i liñwi fela, yena Kreste. Paulusi u talusa cwalo h’a mufutumala mo lu swanela ku latanela, ku babalelana, ni ku kutekana. Ku hupula taba yeo ku tusa maeluda ku ba ni buikokobezo ni buitikanelelo ka mo b’a ngela mayemo a bona mwa puteho.

 6. Paulusi niha n’a na ni m’ata a buapositola, n’a bonisize cwañi buikokobezo?

⁶ “Batu ba ba li limpo” bao ha ba bati ku zamaisa bupilo kamba tumelo ya balapeli ba bañwi. Paulusi, niha n’a na ni m’ata a buapositola, n’a bulelezi ba kwa Korinte ka buikokobezo kuli: “Isikuli lu busa tumelo ya mina, kono lu lata ku [ba babeleki ba ba tusana ni mina kuli mu wabelwe, NW]; kakuli mu yemi ka tumelo.” (2 Makorinte 1:24) Paulusi n’a sa lakazi ku zamaisa tumelo ni mupilelo wa mizwale ba hae. Ni kuli n’a sa boni tuso ya ku eza cwalo, kakuli n’a bulezi kuli u kozwi kuli ne ba li basepahali ni kale ili be ne ba li mwa kopano ya Jehova bakeñisa ku bata ku eza ze lukile. Kabakaleo, ka ku ikemela ni ku yemela Timotea mulikan’a hae ya n’a tamanga misipili ni yena, Paulusi f’o lu ka li n’a ize: ‘Musebezi wa luna ki wa ku swalisana ni mina mwa ku sebeleza Mulimu inze mu tabile.’ (2 Makorinte 1:1) Ki buikokobezo kwa butuna!

 7. Maeluda ba ba ikokobeza ba zibañi ka za mayemo a bona mwa puteho, mi ba na ni sepo mañi ka za be ba tusana ni bona?

⁷ “Batu ba ba li limpo” ba na ni musebezi o swana kacenu. Ki ‘babeleki ba ba tusana ni luna kuli lu wabelwe.’ Maeluda ba ba ikokobeza ba ziba kuli ha ba na tukelo ya ku atulela ba bañwi mo ba swanela ku mbindanela mwa sebelezo ya Mulimu. Ba ziba kuli niha ba kona ku susueza ba bañwi ku ekeza kamba ku eza zwelopili mwa bukombwa bwa bona, ku sebeleza Mulimu ku swanela ku zwelela kwa pilu ye lata. (Mu bapanye 2 Makorinte 9:7.) Ba na ni sepo ya kuli haiba be ba tusana ni bona ba tabile, ba ka itiisa. Kacwalo ba lakaza hahulu ku tusa mizwale ba bona ku ‘sebeleza Muñ’a Bupilo inze ba tabile.’—Samu 100:2.

Ku Tusa Bote ku Sebeza Inze Ba Tabile

 8. Maeluda ba kona ku tusa cwañi mizwale ba bona ku sebeleza Jehova inze ba tabile?

⁸ Maeluda, mu kona ku tusa cwañi mizwale ba mina ku sebeza inze ba tabile? Mwa kona ku susueza ka ku fa mutala. (1 Pitrosi 5:3) Tukufalelo ni tabo ya mina mwa bukombwa li iponelwe hande, mi ba bañwi ba kana ba susuezwa ku likanyisa mutala wa mina. Mu lumbe ba bañwi ka buikatazo bwa bona bwa ka moyo kaufela. (Maefese 4:29) Tumbo ye mufutumala ili ye si na buipi i tusa ba bañwi ku ikutwa kuli ba na ni tuso mi ba tokwahala. I susueza lingu ku tama lukanda mwa ku sebeleza Mulimu. Mu si bapanyi batu ka mafosisa. (Magalata 6:4) Libapanyo ze cwalo li hanelela ku nyefisa ba bañwi ku fita ku ba susueza ku eza zwelopili. Esi lingu za Jehova ba shutana—mi ba na ni miinelo ni buikoneli ze sa swani. Sina Paulusi, mu bonise kuli mu sepile mizwale ba mina. Lilato “li na ni tumelo kwa linto kaufela,” kacwalo ne lu ka eza hande ku lumela kuli mizwale ba luna b’a lata Mulimu mi ba bata ku mu tabisa. (1 Makorinte 13:7) Ha mu ‘fa ba bañwi likute,’ mu ba tusa ku eza hande luli. (Maroma 12:10) Mu kolwe kuli lingu ha li susuezwa ni ku imululwa, buñata ba ka eza ka mo ba konela kaufela mwa ku sebeleza Mulimu, mi ba ka ikola sebelezo yeo.—Mateu 11:28-30.

 9. Eluda ni eluda u ka kona ku sebeza a nz’a tabile h’a nga cwañi maeluda ba bañwi?

⁹ Ku ipona ka buikokobezo kuli mu ba bañwi ba ‘babeleki ba ba tusana’ ku ka mi tusa ku sebeza inze mu tabile ni ku itebuha buikoneli bo bu ipitezi bwa maeluda ba bañwi. Eluda ni eluda u na ni buzibi ni buikoneli bwa hae bw’a kona ku itusisa kuli a tuse puteho. (1 Pitrosi 4:10) Yo muñwi mwendi ki muluti ya ikonela. Yo muñwi yena mwendi u kona hahulu ku lukisa lika. Mi yo muñwi mwendi u latiwa ki ba bañata kabakala sishemo ni musa wa hae. Taba kikuli, ha ku na eluda ya kona lika kaufela ka ku swanelela. Kana ku ba ni buikoneli bo buñwi—inge cwalo buikoneli bwa ku luta—ku talusa kuli eluda yo muñwi u fita yo muñwi? Kutokwa! (1 Makorinte 4:7) Kono hape, ha mu tokwi ku shwela yo muñwi muna kabakala buikoneli bw’a na ni bona kamba ku ikutwa kuli ha ku na hande ze mu ikonela eluda yo muñwi h’a lumbiwa ka buikoneli bwa hae. Mu hupule kuli, mina ka sibili mu na ni buikoneli bw’a boni Jehova. Mi wa kona ku mi tusa ku hulisa buikoneli b’o ni ku itusisa bona kuli mu tuse mizwale ba mina.— Mafilipi 4:13.

‘Mu Be Ba Ba Utwa ili Ba Ba Ipeya Kwatasi’

10. Ki kabakalañi ha ku swanela kuli lu bonise kuli lwa itebuha “batu ba ba li limpo”?

¹⁰ Ha lu amuhela mpo, kwa swanela ku kutisa mazoho. Makolose 3:15 i li: “Mu be ni buitumelo.” Cwale “batu ba ba li limpo” bo, bona ba ba li mpo ye butokwa y’a lu file Jehova? Ki niti, lu itumela sihulu ku Jehova, yena Makapweka wa limpo. Kono bona “batu ba ba li limpo” ka sibili bo? Lu kona ku bonisa cwañi kuli lwa itebuha bona?

11. (a) Lu kona ku bonisa cwañi kuli lwa itebuha “batu ba ba li limpo”? (b) Lipulelo ze li “mu utwe” ni “mu ipeye kwatas’a” li talusañi?

¹¹ Lwa kona ku bonisa kuli lwa itebuha “batu ba ba li limpo” ka ku sa kata-kata ku mamela likelezo ni likatulo za bona ze tomile fa Bibele. Bibele i lu eleza kuli: “Mu utwe bazamaisi ba mina, mi mu ipeye kwatas’a bona; kakuli ba tonela mioya ya mina, hailifo ba ka buzwa za yona. Mu ba utwe; kuli ba eze musebezi wo ka tabo, isi ka ku tonga ko ku si na ku mi tusa se siñwi.” (Maheberu 13:17) Mu lemuhe kuli lu lukela ‘ku utwa’ ba ba etelela mi hape ni ‘ku ipeya kwatas’a’ bona. Linzwi la Sigerike le li tolokilwe kuli ‘mu ipeye kwatasi’ ka mutomo luli li talusa kuli “mu n’o ikokobeza mwatas’a.” Caziba yo muñwi wa litaba ze mwa Bibele, yena R. C. H. Lenski, u bulela cwana ka za lipulelo ze li “mu utwe” ni “mu ipeye kwatas’a”: “Mutu u utwa h’a lumelelana ni z’a bulelezwi ku eza, h’a kolwa kuli li lukile mi za tusa; mutu u ikokobeza . . . h’a sa lumelelani ni zona.” Ha lu utwisisa ni ku lumelelana ni ketelelo ya ba ba etelela, ku kana kwa ba bunolo ku utwa. Kono ku cwañi haiba lu sa utwisisi ze i ezelizwe katulo ye ñwi?

12. Ki kabakalañi ha lu swanela ku ipeya kwatasi, kamba ku ikokobeza, niha lu sa utwisisi hande libaka katulo ye ñwi ha i ezizwe mo i ezelizwe?

¹² F’o ki fona fo lu kana lwa tokwela ku ipeya kwatasi, kamba ku ikokobeza. Libaka? Pili, lu tokwa ku kolwa kuli banna bao ba ba hulile kwa moya ba bata ku lu tusa luli. Ba ziba hande kuli ba lukela ku ikalabela ku Jehova ka za lingu z’a ba file ku babalela. (Jakobo 3:1) Hape, ne lu ka eza hande ku hupula kuli mwendi ku na ni litaba ze lu sa zibi ze n’e ba ezisize kuli ba eze katulo ye tomile fa zibo ya miinelo kaufela.—Liproverbia 18:13.

13. Lu kona ku tusiwa kiñi ku ipeya kwatasi maeluda ha ba ezize likatulo za buatuli?

¹³ Ku ipeya kwatasi ha ku bile ni likatulo za buatuli bo? Ki niti, ku kana kwa ba t’ata ku ipeya kwatasi, sihulu haiba katulo ye ezizwe ki ya ku zwisa mwa puteho mutu ye lu lata—lu bulele kuli ki wahabo kamba mulikani yo mutuna. Ni f’o ne ku ka ba hande hahulu ku amuhela katulo ya “batu ba ba li limpo” bao. Ki bona ba ba kona hande ku fa katulo ye si na sobozi, mi mwendi ba ziba litaba ze ñata ku lu fita. Mizwale bao hañata ba ziezwanga maswe ki likatulo ze cwalo; ki buikalabelo bo bu buima ku ‘atulela Muñ’a Bupilo.’ (2 Makolonika 19:6) Ba likanga ka t’ata ku hauhela, kakuli ba ziba kuli Mulimu “wa lata ku swalela.” (Samu 86:5) Kono hape ba lukela ku bona teñi kuli puteho i kenile, mi kabakaleo Bibele i laela kuli ba zwise mwa puteho lifosi ze sa baki. (1 Makorinte 5:11-13) Hañata sifosi ka sibili wa amuhelanga katulo yeo. Kalimelo yeo mwendi ki yona y’a tokwa kuli a bake. Haiba luna balatiwa ba hae lu ipeya kwatasi ha ku ezizwe katulo yeo, lu kana lwa mu tusa cwalo ku ituta tuto kwa kalimelo yeo.—Maheberu 12:11.

“Mu Ba Bonise Hahulu-Hulu Luli Kutwelo-Butuku”

14, 15. (a) Liñolo la 1 Matesalonika 5:12, 13 li li ki kabakalañi ha lu swanela ku utwela maeluda butuku? (b) Ku konwa ku bulelelwañi kuli maeluda ba sweli ku ‘sebeza ka t’ata mwahal’a luna’?

¹⁴ Lu kona ku bonisa kuli lwa itebuha “batu ba ba li limpo” ni ka ku ba bonisa kutwelo-butuku. Paulusi ha n’a ñolela puteho ya kwa Tesalonika, n’a elelize lilama za yona kuli: “Mu kuteke ba ba sebeza ka t’ata mwahal’a mina ni ba ba mi okamela ku Mulena ni ku mi lemusa; mi . . . mu ba bonise hahulu-hulu luli kutwelo-butuku ka lilato kabakala musebezi wa bona.” (1 Matesalonika 5:12, 13, NW) Pulelo ye li “sebeza ka t’ata” i talusa maeluda ba ba tukufalezwi bao ba si na buitati ili ba ba itombolela luna. Mu nyakisise hanyinyani mushimbo o buima o ba lwezi mizwale ba ba lateha bao.

¹⁵ Hañata ki bondate mabasi ba ba na ni ku beleka kuli ba bonele mabasi a bona. (1 Timotea 5:8) Haiba eluda u na ni bana, bana bao ba tokwa nako ni mamelelo ya bondat’a bona. A kana a tokwa ku ba tusa ku za kwa sikolo, ni ku tomahanya nako ya kuli ba ikole bunca bwa bona ka lipapali ze katulusa. (Muekelesia 3:1, 4) Mi sihulu, u fepa lubasi lwa hae kwa moya, ili ku zamaisa kamita tuto ya Bibele ya lubasi, ku sebeza ni bona mwa bukombwa bwa mwa simu, ni ku ya ni bona kwa mikopano ya Sikreste. (Deuteronoma 6:4-7; Maefese 6:4) Lu si libali kuli kwand’a ku ba ni buikalabelo b’o kaufel’a luna lu shimbile, maeluda ba sa na ni ze ñwi za ku eza: ba itukisezanga lingambolo, ku eza misipili ya bulisana, ku talima za buikangulo bwa kwa moya bwa puteho mi, ha ku tokwahala, ni ku talima litaba za buatuli. Ba bañwi ba banga ni buikalabelo bo buñwi fahalimu bo bu ama mikopano ya mupotoloho, mikopano ya sikiliti, ku yaha Mandu a Mubuso, ni Tutengo twa Kutwano ni ba Sipatela. Kaniti mizwale bao ba sweli ku “sebeza ka t’ata”!

16. Mu taluse mo lu kona ku boniseza maeluda kutwelo-butuku.

¹⁶ Lu kona ku ba bonisa cwañi kutwelo-butuku? Lishitanguti le liñwi mwa Bibele li li: “Linzwi le li bulelwa ka ku swaneleha li munati hahulu.” (Liproverbia 15:23; 25:11) Kacwalo, manzwi a buitebuho ni susuezo a’ si na buipi a kona ku bonisa kuli ha lu keshebisi musebezi wa bona o mutuna. Mi lu si hupuli kuli ba ka eza mo lu batela kaufela. Nihakulicwalo, lu ikutwe ku lukuluha ku bonana ni bona ha lu tokwa tuso. Fokuñwi ku kana kwa ba kuli ‘pilu ya luna i butuku mwa sifuba sa luna’ mi lu tokwa susuezo, ketelelo, kamba kelezo ya mwa Mañolo ya ba ba “kona ku luta” Linzwi la Mulimu. (Samu 55:4; 1 Timotea 3:2) Kono lu hupuleñi kuli eluda h’a na nako ye ñata-ñata ya ku feleza ku luna, kakuli h’a koni ku libala ze lu tokwa lubasi lwa hae tota kamba ba bañwi mwa puteho. Ka ku ba ni “maikuto a li mañwi” ni mizwale ba ba mbindana bao, ne lu si ke lwa ba kupa hahulu ka ku tula tikanyo. (1 Pitrosi 3:8) Kono lu itebuhe nako ni mamelelo kaufela ye utwahala ye ba kona ku lu fa.—Mafilipi 4:5.

17, 18. Basali ba maeluda ba bañata ba itombola cwañi, mi lu kona ku bonisa cwañi kuli lwa itebuha likaizeli ba ba sepahala bao?

¹⁷ Basali ba maeluda bo? Kana ni bona lwa swanela ku ba utwela butuku? Kakuli ba ikabela banna ba bona ni puteho. Hañata ba tokwanga ku itombola ze ñwi kabakaleo. Fokuñwi, maeluda ba talimanga litaba ze ama puteho manzibwana f’o ne ba ka be ba tolezi ni mabasi a bona. Mwa liputeho ze ñata, basali ba Sikreste ba ba sepahala ba itatelanga ku itombola cwalo ilikuli banna ba bona ba babalele lingu za Jehova.—Mu bapanye 2 Makorinte 12:15.

¹⁸ Lu kona ku bonisa cwañi kuli lwa itebuha basali ba Sikreste bao ba ba sepahala? Kaniti ne lu ka eza cwalo ka ku sa kupa hahulu banna ba bona ka ku tula tikanyo. Kono lu si libali kuli manzwi fela a buitebuho a butokwa luli. Liproverbia 16:24 i li: “Manzwi a mande a swana inge linosi, a munati mwa pilu, a tisa buiketo mwa masapo.” Ki ze, ze bonwi. Hamulaho wa mukopano wa Sikreste, bosinyalana ba bañwi ba atumela eluda ku y’o ambola ni yena ka za mwan’a bona ya n’a sa nonoboka. Eluda y’o ha n’a nze a ambola ni bosinyalana bao, musal’a hae a libelela ka pilu-telele. Hamulaho, mahe mwana a atumela musal’a eluda y’o mi a mu bulelela kuli: “Ni itumela ku mina kabakala nako ye ba tandile ba ku mina kuli ba tuse lubasi lwa ka.” Manzwi fela ao, ili a’ munati a buitebuho n’a susuelize hahulu musal’a eluda y’o.

19. (a) Maeluda ka sikwata ba eza lika mañi ka busepahali? (b) Kaufel’a luna lu swanela ku ikatulela ku ezañi?

¹⁹ Tukiso ya ku ba ni maeluda ba ba babalela lingu ki ye ñwi ya ‘limpo ze nde’ za Jehova. (Jakobo 1:17) Banna bao ha ba si ka petahala, batili; ni bona ba fosanga sina luna kaufela. (1 Malena 8:46) Niteñi, ka sikwata, maeluda mwa liputeho ze mwa lifasi kaufela ba sweli ku eza ka busepahali z’a ba ketezi Jehova—ili ku sikulula, ku yahisa, ku swalisanisa, ni ku babalela mutapi. Haike eluda ni eluda a ikatulele ku zwelapili ku babalela lingu za Jehova ka sishemo, ili ku bonisa cwalo kuli ki mpo, kamba mbuyoti, kwa mizwale ba hae. Mi haike kaufel’a luna lu ikatulele ku bonisa kuli lwa itebuha “batu ba ba li limpo” bao ka ku ba utwa ni ku ipeya kwatas’a bona ni ka ku ba bonisa kutwelo-butuku kabakala musebezi wa bona o mutuna. Lwa itumela hakalo kuli Jehova u fanile h’a lilato banna bao lu ka bulela kuli ba bulelela lingu za hae kuli: ‘Musebezi wa luna ki wa ku mi tusa ku sebeleza Mulimu inze mu tabile’!

Ne Mu Ka Alaba Cwañi?

◻ Ki kabakalañi ha ku swanela ku bapanya puteho kwa mubili?

◻ Maeluda ba kona ku tusa cwañi mizwale ba bona ku sebeleza Jehova inze ba tabile?

◻ Ki kabakalañi ha lu swanela ku ipeya kwatas’a ba ba etelela, kwand’a ku ba utwa?

◻ Lu kona ku bonisa cwañi kutwelo-butuku kwa maeluda?

[Siswaniso se si fa likepe 28]

Maeluda, mu lumbe ba bañwi ka buikatazo bwa bona bwa ka moyo kaufela

[Siswaniso se si fa likepe 29]

Ka mutala wa bona wa ku sebeza ka tukufalelo mwa bukombwa, maeluda ba kona ku tusa lilama za lubasi ni ba bañwi ku sebeza inze ba tabile

[Maswaniso a fa likepe 30]

Lwa itebuha maeluda ba luna ba ba sebeza ka t’ata!