Mu Bate Kozo ya Niti mi Mu I Tundamene!

“Ya ikutwa ku lata ku pila, ni ku bona mazazi a mande, . . . a kauhane ni bumaswe mi a eze bunde; a bate kozo, mi a i tundamene.” —1 PITROSI 3:10, 11.

 1. Ki manzwi afi a’ zibahala hahulu a Isaya ao ka buniti luli a ka fita fa ku konda?

“KA MIKWALE ya bona ba ka tula mihuma, ka malumo a bona ba ka tula licekesi; sicaba se siñwi ha si sa na ku pumela se siñwi ka lilumo, mi ha ba sa na ku ituta ndwa.” (Isaya 2:4) Nihaike kuli lona liñolo le li zibahala hahulu leo li bonisizwe bukaufi ni sibaka se situna mwa lifasi sa Kopano ya ba Macaba mwa New York City, kopano yeo ya lifasi ha i konwi ku bulelwa kuli i talelelize manzwi ao ka kutwisiso ifi kamba ifi. Nihakulicwalo, ka ku ba kalulo ya manzwi a Jehova Mulimu a’ sa pali, yona zibahazo yeo ha i na ku iconga fela.—Isaya 55:10, 11.

 2. Ki sifi se si ka ezahala mwa “mazazi a kwapili,” ka ku ya ka Isaya 2:2, 3?

² Manzwi a’ fumanwa kwa Isaya 2:4 ka buniti fela ki kalulo ya bupolofita bo bunde hahulu, bupolofita bo bu ama kozo ya niti—mi bu swelwi ku talelezwa mwa nako ya luna luli. Pili bu si ka shaela kale litibelelo ze nyangumuna za ku sa ba teñi kwa lindwa ni lilwaniso, bupolofita b’o bu li: “Kwa mazazi a kwapili, lilundu la [Jehova, NW] li ka tomwa fa ngo ya malundu, li ka umbuka tulundu; mi macaba kaufela a ka ya kwateñi. Macaba a mañata a ka ya, inz’a li: A mu te, lu kambamele fa lilundu la [Jehova, NW], kwa Ndu ya Mulimu wa Jakobo; u ka lu luta linzila za hae, lu zamaye mwa makululu a hae; kakuli mulao u ka zwa mwa Sione, mi linzwi la [Jehova, NW] li ka zwa mwa Jerusalema.”—Isaya 2:2, 3.

Batu Ba Kona ku Ba Ba Kozo

 3. Mutu u kona ku cinca cwañi ku zwa mwa bubangoki ku ya mwa ku ba wa kozo?

³ Mu lemuhe kuli pili batu ba si ka tundamena kale nzila ya kozo, ba lukelwa ku lutiwa linzila za Jehova. Muhato wa ka ku ipeya ku utwa tuto ya Jehova u kona ku cinca munahanelo ni likezo za mutu, ilikuli mutu ya n’a li sibangoki u fita fa ku ba wa kozo. Cinceho yeo i petiwa cwañi? Maroma 12:2 i li: “Mu si ke mwa ya ka ku likanyisa lifasi le; kono mu fetuhe ka ku shemunwa mwa kutwisiso ya mina, kuli mu lemuhe se si latwa ki Mulimu kana ki sifi, se sinde, se si kateleha, se si petehile.” Lu shemuna kutwisiso ya luna, kamba ku i susueleza kwa lineku li sili, ka ku i taza ka likuka ni litaelo ze zwa mwa Linzwi la Mulimu. Tuto ya Bibele ya kamita i lu tusa ku eza cinceho yeo mi i lu konisa ku itemuhisa se si li tato ya Jehova ku luna, ilikuli lu kone ku bona hande-nde ko lu lukela ku ya.—Samu 119:105.

 4. Mutu u apala cwañi butu bo bunca bwa kozo?

⁴ Tuto ya Bibele ha i cinci fela munahano wa luna kono hape ni likezo ni butu bwa luna. I lu tusa ku eza sa n’a susuelize muapositola Paulusi kuli: “Mu na ni ku tubula bakeñisa mukwa wa mina wa pili, mutu wa kale ya boliswa ki litakazo ze puma; Ni ku shemunwa mwa mihupulo ya lipilu za mina, Ni ku apala mutu yo munca ya bupwa ka siswaniso sa Mulimu mwa ku luka, ni mwa ku kena kwa niti.” (Maefese 4:22-24) Mihupulo ya lipilu ki ya mwahali. Ya cinciwa ni ku tiya, lilato la luna ku Jehova ni milao ya hae ha li nze li hula, mi i lu bisa batu ba mayemo a kwa moya ili ba kozo.

 5. “Mulao o munca” wa n’a file Jesu kwa balutiwa ba hae u peta cwañi se siñwi kwa kozo mwahal’a bona?

⁵ Tokwahalo ya cinceho yeo i bonwa kwa taelo yeo Jesu n’a file balutiwa ba hae mwahal’a lihora za hae za mafelelezo za n’a li ni bona: “Ni mi fa mulao o munca, kikuli mu latane; sina mo ni mi latezi, ni mina mu latane cwalo. Se ba ka ziba batu kaufela kuli mu balutiwa ba ka ka sona, ki ha mu latana.” (Joani 13:34, 35) Lona lilato leo le li swana ni la Kreste, le li si na buitati li tamahanya balutiwa hamoho ka buñwi bo bu petehile. (Makolose 3:14) Ki bao fela ba ba tabela ku amuhela “mulao o munca” wo ni ku pila ka ona ba ba ka ikola kozo yeo Mulimu a sepisa. Kana ku na ni batu bafi kamba bafi ba ba sweli ku eza seo kacenu?

 6. Ki kabakalañi Lipaki za Jehova ha ba ikola kozo, ka ku fapahana ni batu ba mwa lifasi?

⁶ Lipaki za Jehova ba lika ka t’ata ku bonisa lilato mwa sizwale sa bona sa mwa lifasi kamukana. Nihaike kuli ba zwa mwa macaba kamukana a lifasi, ha ba ikenyi mwa mikwangalakanyi ya lifasi, niha ba kenyiwa mwa sineneketo ye tuna ya za bupolitiki ni ya za bulapeli. Ka ku ba batu ba ba swalisani, ba lutiwa ki Jehova, mi ba ikola kozo. (Isaya 54:13) Ha ku na ko ba wela mwa misunga ya bupolitiki, mi ha ba abani mwa lindwa. Ba bañwi ba ne ba li ba mifilifili ba tuhezi mupilelo wo. Ba bile Bakreste ba ba lata kozo, ba ba likanyisa mutala wa Kreste Jesu. Mi ba latelela ka pilu kaufela kelezo ya Pitrosi ye li: “Ya ikutwa ku lata ku pila, ni ku bona mazazi a mande, a sabise lilimi la hae kwa bumaswe, ni mulomo wa hae kwa ku bulela za ku puma; A kauhane ni bumaswe mi a eze bunde; a bate kozo, mi a i tundamene.”—1 Pitrosi 3:10, 11; Maefese 4:3.

Ba Ba Sweli ku Tundamena Kozo

 7, 8. Mu fe mitala ya batu ba ne ba tuhezi lindwa ni ku ba babati ba kozo ya niti. (Mu kandeke ba bañwi bo ne mu kana mu ziba.)

⁷ Sina ka mutala, ku na ni Rami Oved, ya n’a li lisole mwa sikwata se si cuukile hahulu mwa ku lwanisa ba ba coeza ka ku tahisa luwewe. N’a lutilwe ku bulaya lila za hae. N’a lumela hahulu mwa ku itata kwa sicaba sa habo sa Israel konji ku t’o fita fa n’a zibezi kuli baluti ba bulapeli ne ba sa lati kuli a nyale musali ya n’a lata ka libaka fela la kuli n’a li wa kwa Asia, ili Mulicaba. N’a kalisize ku bata niti mwa Bibele. A bonana ni Lipaki za Jehova. Tuto ya hae ya Bibele ni Lipaki za Jehova ne i mu fitisize fa ku lumela hahulu kuli n’a swanela ku tuhela buitati bwa ka sicaba bwa ka muñañatoho bwa n’a na ni bona. Lilato la Sikreste ne li talusa ku tuhela lindwa ni lilwaniso mi ni ku ituta ku lata batu ba mishobo kaufela. N’a komokile hahulu ha n’a amuhezi liñolo la ka sishemo le ne li kalisize ka manzwi a, “Muzwale Rami”! Ki nto mañi ye ne i li ye sienyi ka za seo? Muñoli ne li Paki wa Mu-Palestine. “Ne ni nahanile kuli seo ne si sa utwahali,” ki mwa bulelela Rami, “kakuli Ma-Palestine ne ba li lila za ka, mi fa yo muñwi wa bona n’a ni biza ‘Muzwale.’” Rami ni musal’a hae cwale ba tundamena kozo ya niti ka nzila ya Mulimu.

⁸ Mutala o muñwi ki wa Georg Reuter, ya n’a sebelize mwa mpi ya Germany ye ne i taselize Russia mwahal’a Ndwa ya Lifasi ya II. Kwa nalulelule n’a fitile fa ku bona ku sa konahala kwa mulelo wa Hitler o tulile hahulu tikanyo wa ku busa lifasi. Ha n’a kutile ku zwa kwa ndwa, n’a kalisize ku ituta Bibele ni Lipaki za Jehova. N’a ñozi kuli: “Kwa nalulelule, lika ne li kalisize ku utwahala ku na. Ne ni lemuhile kuli Mulimu ne si yena ya n’a na ni mulatu wa mali kaufela a suluzwi . . . Ne ni itutile kuli mulelo wa hae ne li ku toma paradaisi ya fa lifasi-mubu kaufela ka ku tisa limbuyoti ze sa feli kwa mufuta wa mutu o ipeya ku utwa. . . . Hitler n’a itundumuzi ka za ‘Puso ya Lilimo ze Sikiti’ ya hae kono n’a busize ka [lilimo] ze 12 fela—mi ze ne zwile mwateñi ne li ze sabisa cwañi! Ki Kreste mi isiñi Hitler . . . ya kona mi ili ya ka toma puso ya lilimo ze sikiti fa lifasi-mubu.” Ka lilimo ze bat’o ba ze 50 cwale, Georg u sebelize sina numwana ya kozo ya niti mwa bukombwa bwa nako ye tezi.

 9. Ze bonwi za Lipaki za Jehova mwa Germany ya Nazi li fa cwañi bupaki bwa kuli ba na ni bundume kono niteñi ki ba kozo?

⁹ Busepahali ni buikambuso bwa Lipaki za Jehova mwa Germany mwahal’a puso ya Nazi li zwelapili ku ba bupaki bwa lilato la bona ku Mulimu ni kwa kozo mane ni cwale, ili hamulaho wa lilimo ze fitelela 50. Bukanyana ye hasanyizwe ki United States Holocaust Memorial Museum mwa Washington, D.C., i bulela kuli: “Lipaki za Jehova ne ba tiyezi nyandiso ye tuna mwatas’a puso ya Nazi. . . . Bundume b’o ba bañata ba bona ne ba bonisize ka ku hana [ku tuhela bulapeli bwa bona], ha ne ba talimani ni tukufazo, ku nyandiswa mwa minganda ya tukufazo, mi ka linako ze ñwi ni ku bulaiwa, ne bu ba tahiselize ku kutekiwa ki ba bañata ba ne ba pila ka nako yeo.” Bukanyana yeo i ekeza kuli: “Mwahal’a ku lukululwa kwa minganda yeo, Lipaki za Jehova ne ba zwezipili mwa musebezi wa bona, ba nze ba zamaya-zamaya mwahal’a bapunyuhi, ku sikulula batu.”

Cinceho ye Tuna ni ku Fita

10. (a) Ki cinceho ifi ye tuna ye tokwahala kuli kozo ya niti i tahe? (b) Seo ne si bonisizwe cwañi mwa buka ya Daniele?

¹⁰ Kana seo si talusa kuli Lipaki za Jehova ba lumela kuli ba kona ku tisa kozo fa lifasi ka ku tahisa kuli batu ba bañata-ñata ba lumele buikambuso bwa Sikreste? Batili! Kuli kozo i kutiswe fa lifasi-mubu, cinceho ye tuna ni ku fita ya tokwahala. Ki ifi yona yeo? Puso ya mutu ye tisa likauhano, buhateleli, ni mifilifili i lukelwa ku zwiswa teñi ka ku yoliwa ki Mubuso wa Mulimu, w’o Jesu n’a lutile balutiwa ba hae ku u lapelela. (Mateu 6:9, 10) Kono seo si ka ezahala cwañi? Mwa tolo ye buyelezwi ka bumulimu, mupolofita Daniele n’a itutile kuli mwa mazazi a maungulelo, Mubuso wa Mulimu, ka ku swana sina licwe le lituna “le li ketuha ku si na mazoho a li ketula,” ne li ka pyata siswaniso se situna se si yemela bubusi bwa mufuta wa mutu bwa bupolitiki fa lifasi-mubu. Kihona a shaela kuli: “Mwa mazazi a malena ao, Mulimu wa mwa lihalimu u ka tahisa mubuso o si na ku sinyeha ku ya ku ile; mi bulena bwa ona ha bu na ku shimbulukela kwa sicaba si sili. Mubuso wo, u ka ketula ni ku feza mibuso kaufela; kono ona u ka ba teñi kamita ni ku ya ku ile.”—Daniele 2:31-44.

11. Jehova u ka tisa ka nto mañi cinceho ye tokwahala kwa neku la kozo?

¹¹ Ki kabakalañi cinceho yeo ye tuna mwa miinelo ya lifasi ha i ka ezahala? Ka libaka la kuli Jehova u sepisize kuli u ka zwisa fa lifasi-mubu bao kaufela ba ba sweli ku li silafaza ni ku li shandaula. (Sinulo 11:18) Cinceho yeo i ka ezahala fa ndwa ya Jehova ye lukile ya ku lwanisa Satani ni lifasi la hae le li maswe. Lu bala kwa Sinulo 16:14, 16, kuli: “Yeo [f’o kikuli, mioya ye masila], ki mioya ya badimona ye eza limakazo, ye ya kwa malen’a lifasi kamukana [f’o kikuli, babusi ba bupolitiki], ku ba kopanyeza ndwa ya lizazi le lituna la Mulimu Ya-Mata-Kaufela. Mi ya ba kubukanya mwa sibaka se si bizwa Harmagedoni, ka Siheberu.”

12. Armagedoni ikaba cwañi?

¹² Armagedoni ikaba cwañi? Ha i na ku ba ku fela kwa linto ka nyukilia kamba kozi ye tisizwe ki batu. Batili, ki ndwa ya Mulimu ya ku feza lindwa za batu kaufela ni ku timeza ba ba tisa lindwa ze cwalo kaufela. Ki ndwa ya Mulimu ya ku tisa kozo ya niti kwa neku la ba ba lata kozo. Ee, Armagedoni ya taha sina mwa lelezi Jehova. Ha i na ku liyeha. Mupolofita wa hae Habakuki n’a buyelezwi ku ñola kuli: “Pono yeo i sa bulukezwi nako ya yona, kono i ka itahanela kwa maungulo, mi ha i na ku puma. Ha i ka liyeha, u i talimele, kakuli i ka bonahala; mi ha i na ku liyeha.” (Habakuki 2:3) Bakeñisa maikuto a luna a butu, ne ku kana kwa bonahala inge kuli i liyehile, kono Jehova u latelela tomahanyo ya hae. Armagedoni i ka lenga ka hora yeo Jehova a lelezi cimo.

13. Mulimu u ka eza cwañi ku ya labuzi lika tenyene, yena Satani Diabulosi?

¹³ Ona muhato wo wa ku puma litaba u ka lukisa nzila kwa neku la ku taha kwa kozo ya niti! Kono kuli kozo ya niti i tome ka ku tiya, nto ye ñwi i lukelwa ku eziwa—ili ku zwisiwa teñi kwa ya tisa likauhano, sitoyo, ni mifilifili. Mi Bibele i polofita sona seo luli kuli ki sona se si ka tatama—ili ku notelwa kwa Satani mwa mukoti ona cwale-cwale fa, yena mushamiliketi wa lindwa mi ili ndate-lishano. Muapositola Joani n’a boni yona kezahalo yeo mwa pono ya bupolofita, sina ka mo i ñolezwi kwa Sinulo 20:1-3 kuli: “Na bona lingeloi le li tuluka kwa lihalimu, li sweli sinotolo sa mukoti, ni liwenge le lituna mwa lizoho la lona. La swala drakoni, noha ya kale, ye li Diabulosi ni Satani; mi la mu tama ka liwenge, myaha ye 1,000. Mi la mu kunupela mwa mukoti; la u kiya, mi la u tiisa ka liswayo; kuli a tuhele ku puma macaba, mane ku fite myaha ye 1,000.”

14. Kezo ya Jehova ye li tulo fahalimu a Satani neikana ya taluswa cwañi?

¹⁴ Ye haki tolo; ki sepiso ya Mulimu—mi Bibele i bulela kuli: ‘Mulimu ha koni ku bulela lishano.’ (Maheberu 6:18) Kacwalo Jehova n’a kona ku bulela ka mupolofita wa hae Jeremia kuli: “Ki Na [Jehova, NW] ya sweli ku busa lifasi ka sishemo, ni ka likatulo ni ka ku luka, ku bulela [Jehova, NW].” (Jeremia 9:24) Jehova u’ nga muhato ka katulo ye nde ni ka ku luka, mi u tabela kozo yeo a ka tisa fa lifasi-mubu.

Puso ya Mulena wa Kozo

15, 16. (a) Ki mañi ya ketilwe ki Jehova kuli a buse ka ku ba Mulena? (b) Puso yeo i talusizwe cwañi, mi ki bomañi ba ba ka abana ku yona?

¹⁵ Kwa neku la ku bona teñi kuli kozo ya niti ya taha ku bao kaufela ba ba pila mwatas’a tukiso ya hae ya Mubuso, Jehova u file puso ku Mulena wa Kozo wa niti, Jesu Kreste, sina ka mo ku bulelezwi cimo kwa Isaya 9:6, 7 kuli: “Lu pepezwi mwana, lu filwe wa mushimani: Bulena bu ka bewa fa liheta la hae; mi u ka bizwa Ya Babazwa, Muelezi, Mulimu ya Mata, Ndate wa kamita, Mulena wa Kozo. U ka hulisa mubuso, ni ku tiisa kozo ye sa feli . . . Ki sona s’a tukufalezwi ku eza [Jehova, NW] wa limpi.” Walisamu ni yena n’a ñozi ka bupolofita ka za puso ya Mesiya ya ka kozo, kuli: “Mwa linako za hae, ya na ni niti u ka konda; mi kozo i ka ya i ekezeha, ku fitela kweli ha i ka fela.”—Samu 72:7.

¹⁶ Ka ku ekeza ku yena, banyani ba Kreste ba ba tozizwe ka moya ili ba ba eza 144,000 ba ka busa ni yena kwa lihalimu. Bao ki bona bacalifa hamoho ni Kreste bao Paulusi n’a bulezi ka za bona kuli: “Mi Mulimu [Muñ’a] kozo u ka pakisa ku lobakela Satani kwatas’a mautu a mina. Sishemo sa Mulen’a luna Jesu Kreste, si be ni mina.” (Maroma 16:20) Ee, bona bao ku zwelela kwa lihalimu ba ka abana mwa tulo ya Kreste ya ku tula mushamiliketi wa lindwa, Satani Diabulosi!

17. Lu lukela ku ezañi kuli lu ce sanda sa kozo ya niti?

¹⁷ Fa cwale puzo ki ya kuli, Ki sifi seo mina mu lukela ku eza kuli mu luwe sanda sa kozo ya niti? Kozo ya niti i kona ku taha ka nzila ya Mulimu fela, mi kuli mu i fumane mu lukela k’u nga mihato ye buniti. Mu lukela ku amuhela Mulena wa Kozo ni ku sikuluhela ku yena. Seo si talusa kuli mu lukela ku amuhela Kreste mwa kalulo ya hae ya ku ba Muyangweli ni Muliululi wa mufuta wa mutu o mwa sibi. Jesu yena ka sibili n’a bulezi manzwi a’ zibahala hahulu a’ li: “Mulimu u latile lifasi hahulu, mane u li file Mwan’a hae wa libanda, kuli mutu ufi kamba ufi ya lumela ku yena a si ke a shwa, kono a be ni bupilo bo bu sa feli.” (Joani 3:16) Kana mwa itatela ku lumela Kreste Jesu sina yena Muyemeli wa Mulimu kwa neku la kozo ya niti ni ku piliswa? Ha ku na libizo le liñwi mwatas’a lihalimu le li kona ku tisa kozo ni ku i tiisa. (Mafilipi 2:8-11) Kabakalañi? Kakuli Jesu ki yena Muketiwa wa Mulimu. Ki yena numwana ya kozo yo mutuna ka ku fitisisa ya kile a zamaya fa lifasi-mubu. Kana mu ka teeleza Jesu ni ku latelela mutala wa hae?

18. Ki sifi se lu swanela ku eza ka k’u nga muhato kwa manzwi a Jesu a’ kwa Joani 17:3?

¹⁸ “Bupilo bo bu sa feli,” ka mwa n’a bulelezi Jesu, “kikuli ba ku zibe, Wena, Mulimu a nosi wa niti, ni y’o lumile, yena Jesu Kreste.” (Joani 17:3) Cwale ki nako ya ku ikungela zibo ye nepahezi ka ku fumaneha kamita kwa mikopano ya Lipaki za Jehova kwa Ndu ya Mubuso. Yona mikopano ye luta yeo i ka mi susueza ku abana zibo ya mina ni sepo ya mina ni ba bañwi. Ni mina mwa kona ku ba numwana ya kozo ya Mulimu. Mwa kona ku ikola kozo cwale ka ku sepa Jehova Mulimu, sina ka mo ku bulelezwi kwa Isaya 26:3, ka ku ya ka toloko ya New International Version, kuli: “U ka pilisa mwa kozo ye petehile mutu y’o pilu ya hae i tiile, kakuli u sepile wena.” Ki mañi ye mu swanela ku sepa? “Mu sepe [Jehova, NW] kamita; kakuli Mulena [Jehova, NW] ki Licwe la ka mwaha ni mwaha.”—Isaya 26:4.

19, 20. Ki sifi se si libelezi ba ba bata kozo ni ku i tundamena kacenu?

¹⁹ Mu yeme cwale kwa lineku la bupilo bo bu sa feli mwa lifasi le linca la Mulimu. Kwa Sinulo 21:3, 4, Linzwi la Mulimu li lu kolwisa kuli: “Mu bone Tabernakele ya Mulimu, i inzi ni batu; U ka yaha ni bona, ba be macaba a hae; mi Mulimu u ka ba ni bona, Yena luli i be Mulimu wa bona; Mi u ka takula miyoko kaufela kwa meto a bona; mi lifu ha li sa na ku ba teñi; nihaiba ku tahelwa ki maswabi ni ku lila, ni ku utwa butuku; kakuli za pili li felile.” Kana yeo haki nako ya kwapili ye na ni kozo yeo mu nyolelwa?

²⁰ Kacwalo mu hupule s’a sepisize Mulimu. “Ba ba ishuwa ba ka luwa naha, ba ka ikola kozo ye tuna. U lemuhe mutu wa niti, u talime ya lukile; kakuli mafelelezo a mutu yo, ki kozo.” (Samu 37:11, 37) Muta lona lizazi le li tabisa leo li ka taha, haike lu te lu bulele ka buitumelo kuli, “Kozo ya niti kwa nalulelule! Lu itumela ku Jehova Mulimu, yena simbule sa kozo ya niti!”

Kana Mwa Kona ku Talusa?

◻ Ki sifi se si kona ku tusa mutu ku eza licinceho mwa munahano ni mwa likezo?

◻ Lipaki za Jehova, ka buñwi ni ka sikwata, ba bonisize cwañi lilato la bona la ku lata kozo ya niti?

◻ Jehova u ka eza cwañi bao kaufela ba ba hulisa sitoyo ni ndwa?

◻ Puso ya Mulena wa Kozo i ka ezezañi mufuta wa mutu?

[Maswaniso a fa likepe 9]

Manzwi a Isaya h’a talelezwi ka Kopano ya ba Macaba, kono ki ka bao ba ba nga muhato kwa tuto ya Jehova

[Maswaniso a fa likepe 10]

Banna ba babeli bao ne ba ezize licinceho kuli ba tundamene kozo

Rami Oved

Georg Reuter

[Siswaniso se si fa likepe 11]

Kozo ya niti i ka tula mwatas’a puso ya Mulena wa Kozo