Mu Be Babali Ba Ba Tabile Ba Buka ya Sinulo

“U na ni mbuyoti ya bala, ni ba ba utwa litaba za bupolofita bo, ni ba ba buluka ze ñozwi mwateñi.”—SINULO 1:3.

 1. Muapositola Joani n’a li mwa muinelo ufi ha n’a ñola Sinulo, mi lipono zeo ne li ñolezwiñi?

“NA JOANI . . . ne ni inzi mwa sooli se si bizwa Patmosi, kabakala Linzwi la Mulimu, ni kabakala ku paka Jesu.” (Sinulo 1:9) Muapositola Joani n’a li mwa muinelo w’o ha n’a ñola buka ya Sinulo. Ku akalezwa kuli n’a lelekezwi kwa Patmosi mwahal’a puso ya Mulena Domitian wa Roma (81-96 C.E.), ya n’a pihelezi kuli batu ba lapelange malena mi ili ya n’a nyandisa Bakreste. Mwa Patmosi, Joani n’a amuhezi lipono za ka ku tatamana mi a li ñola. Za n’a li kandekezi ne si kuli a sabise Bakreste ba kwa makalelo, kono kuli a ba tiise, ku ba omba-omba, ni ku ba susueza kabakala litiko ze ne ba li ku zona ni ze n’e sa taha.—Likezo 28:22; Sinulo 1:4; 2:3, 9, 10, 13.

 2. Bakreste kacenu ba swanela ku isezañi pilu muinelo mwa n’a ipumani Joani ni Bakreste ba bañwi?

² Miinelo mo ne i ñolezwi buka ya Bibele ye i ama hahulu Bakreste kacenu. Joani n’a nyandiswa bakeñisa kuli n’a li paki ya Jehova ni Mwan’a Hae, Kreste Jesu. Yena hamoho ni Bakreste ba bañwi, niha ne ba ikataza ku ba bayahi ba naha ba ba latelela milao, ne ba toilwe bakeñisa kuli ne ba sa lapeli mulena. (Luka 4:8) Bakreste ba niti kacenu ba ipumananga mwa muinelo o swana mwa linaha ze ñwi, m’o Muso u ikutwa ku ba ni tukelo ya ku atula kuli ki bufi “bulapeli bo bu lukile.” Kacwalo, manzwi a makalelo a buka ya Sinulo ki a omba-omba luli, a’ li: “U na ni mbuyoti ya bala, ni ba ba utwa litaba za bupolofita bo, ni ba ba buluka ze ñozwi mwateñi; kakuli nako i fakaufi.” (Sinulo 1:3) Kaniti, babali ba Sinulo ba ba isa pilu ni ku utwa ba kona ku ba ni tabo luli ni limbuyoti ze ñata.

 3. Ki mañi Musimululi luli wa Sinulo ya n’a filwe Joani?

³ Ki mañi Musimululi luli wa Sinulo, mi i fitisizwe cwañi? Timana ya pili i lu bulelela kuli: “Sinulo ya Jesu Kreste, y’a mu file Mulimu, kuli a bonise batanga ba hae litaba ze swanezi ku taha kapili; u li zibisize ka ku lumela lingeloi la hae ku Joani mutang’a hae.” (Sinulo 1:1) F’o kikuli, Musimululi luli wa Sinulo ki Jehova Mulimu, y’a n’a i file ku Jesu, mi ka lingeloi, Jesu a i fitisa ku Joani. Patisisonyana ye ñwi i bonisa kuli Jesu hape n’a itusisize moya o kenile ku fitisa litaba kwa liputeho ni ku bonisa Joani lipono.—Sinulo 2:7, 11, 17, 29; 3:6, 13, 22; 4:2; 17:3; 21:10; mu bapanye Likezo 2:33.

 4. Jehova u sa itusisa linzila mañi kacenu ku etelela batu ba hae fa lifasi-mubu?

⁴ Jehova u sa itusisa Mwan’a hae, yena “toho ya Keleke,” kwa ku luta batanga ba hae fa lifasi-mubu. (Maefese 5:23; Isaya 54:13; Joani 6:45) Jehova u itusisa ni moya wa hae kwa ku luta batu ba hae. (Joani 15:26; 1 Makorinte 2:10) Mi sina Jesu mwa n’a itusiselize “Joani mutang’a hae” kwa ku fitisa kwa liputeho za mwa lilimo za mwanda wa pili lico za kwa moya ze matafaza, ni kacenu u itusisa “mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso,” ili “banyani” ba hae ba ba tozizwe ba ba fa lifasi-mubu, kwa ku fa batanga ba hae ni balikani ba bona “lico [za kwa moya] ka nako ye lukela.” (Mateu 24:45-47; 25:40) Ba na ni mbuyoti ba ba lemuha Musimululi wa ‘limpo ze nde’ ze lu amuhela ka lico za kwa moya ni nzila Y’a li fitisa ka zona.—Jakobo 1:17.

Liputeho Ze Etelelwa ki Kreste

 5. (a) Liputeho za Sikreste ni baokameli ba zona ba swanisezwa kwañi? (b) Niha lu si ka petahala, ki sifi se si ka lu ekeleza kwa tabo?

⁵ Mwa likauhanyo za pili za Sinulo, liputeho za Sikreste li swanisezwa kwa malambi. Baokameli ba zona ba swanisezwa kwa mangeloi (linumwana) ni kwa linaleli. (Sinulo 1:20)a Kreste n’a bulelezi Joani ku ñola ka za Hae, a li: “Ki ze, z’a bulela yena ya sweli linaleli ze 7 mwa lizoho la hae la bulyo, ya zamaya fahali a malambi a gauda a 7.” (Sinulo 2:1) Mañolo a’ supile a n’a lumezwi kwa liputeho ze supile za kwa Asia a bonisa kuli mwa lilimo za mwanda wa pili C.E., liputeho ni maeluda ba zona ne ba na ni mo ne ba eza hande ni mo ne ba fokozi. Ku cwalo ni kacenu. Kabakaleo, lu ka taba hahulu ha lu sa libali kuli Kreste, yena Toho ya luna, u mwahal’a liputeho. W’a ziba hande-nde ze ezahala. Baokameli ba mwa “lizoho la hae la bulyo” ka swanisezo, ili nto ye talusa kuli ba mwa tamaiso ni ketelelo ya hae mi ba ikalabela ku yena mo ba liseza liputeho.—Likezo 20:28; Maheberu 13:17.

 6. Ki sifi se si bonisa kuli haki baokameli fela ba ba ikalabela ku Kreste?

⁶ Kono ne lu ka ikwasheka ha ne lu ka nahana kuli ki baokameli fela ba ba ikalabela ku Kreste ka ze ba eza. Ku le liñwi la mañolo a hae, Kreste n’a ize: “Likeleke kaufela li ka ziba kuli ki Na ya tatuba liteka ni lipilu; mi ni ka fa mutu ni mutu ka ku ya ka misebezi ya hae.” (Sinulo 2:23) Yeo ki temuso mi hape ki susuezo—ki temuso ya kuli Kreste wa ziba ze mwa lipilu za luna, mi ki susuezo kakuli i lu kolwisa kuli Kreste wa ziba buikatazo bwa luna mi u ka lu fuyaula haiba lu eza mo lu konela kaufela.—Mareka 14:6-9; Luka 21:3, 4.

 7. Bakreste mwa Filadelfia ‘ne ba bulukile cwañi Linzwi la ku iswala kwa Jesu’?

⁷ Mwa liñolo la Kreste kwa puteho ya mwa munzi wa Lydia mwa Filadelfia, ha ku na nyazo, kono ku na ni sepiso ye lu swanela ku isa hahulu pilu. I li: “Kabakala kuli u bulukile Linzwi la ka, la ku iswala kwa ka, ni na, ni ka ku bonela mwa nako ya muliko o ka tahela lifasi kaufela, ku lika ba ba yahile mwa lifasi.” (Sinulo 3:10) Pulelo ya Sigerike ya kuli “bulukile Linzwi la ka, la ku iswala kwa ka” hape i kona ku talusa kuli “utwile ze ne ni bulezi ka za buitiiso.” Timana 8 i bonisa kuli Bakreste mwa Filadelfia ne ba utwile taelo ya Kreste mi hape ne ba latelezi kelezo ya hae ya kuli ba itiise.—Mateu 10:22; Luka 21:19.

 8. (a) Jesu n’a sepisizeñi Bakreste ba kwa Filadelfia? (b) Ki bomañi kacenu ba ba mwa “nako ya muliko”?

⁸ Jesu n’a ekelize kuli n’a ka ba bonela mwa “nako ya muliko.” Ha lu zibi kuli seo ne si talusañi luli kwa Bakreste ba mwa miteñi yeo. Nihaike kuli nyandiso ne i lilimani Domitian ha s’a shwile ka 96 C.E., nyandisotuna ye ñwi ne i kalile mwa puso ya Trajan (98-117 C.E.), mi kaniti ne i tisize litiko ze ñwi hape. Kono “nako ya muliko” ye tuna ki ya mwa “lizazi la Mulena” ili mwa “nako ya maungulo,” mo lu pila cwale. (Sinulo 1:10; Daniele 12:4) Bakreste ba ba tozizwe ka moya ne ba keni mwa tiko ye tuna Ndwa ya Lifasi ya pili ha ne i kolota ni hamulahonyana wa yona. Kono “nako ya muliko” i sa li teñi. I tahela “lifasi kaufela,” ili ku kopanyeleza ni bolule-lule ba buñata bo butuna bwa batu, ba ba sepile ku punyuha ñalelwa ye tuna. (Sinulo 3:10; 7:9, 14) Lu ka ba ni mbuyoti haiba lu ‘utwa za n’a bulezi Jesu ka za buitiiso,’ a li: “Ya tundamena ku isa kwa mafelelezo, ki yena ya ka piliswa.”—Mateu 24:13.

Ku Ipeya ka Tabo Kwatas’a Bubusi bwa Jehova

 9, 10. (a) Pono ya lubona lwa Jehova i swanela ku lu ama cwañi? (b) Ku bala kwa luna Sinulo ku kona ku lu ekeleza cwañi kwa tabo?

⁹ Pono ya lubona lwa Jehova ni kuta ya hae ya kwa lihalimu ze bulezwi mwa Sinulo likauhanyo 4 ni 5 li swanela ku lu sabisa. Lu swanela ku nyangumunwa ki manzwi a tumbo a’ buniti a’ bulezwi ki libupiwa za kwa lihalimu ze m’ata ha li nze li ipeya ka tabo kwatas’a bubusi bwa Jehova bo bunde. (Sinulo 4:8-11) Lu swanela ku utwahala mwahal’a ba ba li: “Ku Ya inzi mwa Lubona, ni ku Ngunyana, ku be milumbeko, ni likute, ni kanya, ni mata, mwa linako ni linako!”—Sinulo 5:13.

¹⁰ Seo luli si talusa ku latelela ka tabo tato ya Jehova mwa linto kaufela. Muapositola Paulusi n’a ñozi kuli: “Se mu eza kamukana, niha mu bulela, kamba mu sebeza, mu si eze kaufela ka Libizo la Mulena Jesu, mu nze mu itumela ka yena ku Mulimu Ndate.” (Makolose 3:17) Ku bala Sinulo ku ka lu tabisa luli haiba mwa minahano ni lipilu za luna lu lemuha bubusi bwa Jehova ni ku latelela tato ya hae ku ze lu eza kaufela mwa bupilo bwa luna.

11, 12. (a) Muinelo wa lifasi la Satani u ka nyanganyiswa ni ku timezwa cwañi? (b) Ka ku ya ka Sinulo kauhanyo 7, ki bomañi ba ba ka “kona ku yema” ka nako yeo?

¹¹ Ku ipeya ka tabo kwatas’a bubusi bwa Jehova ki kona ko ku tisa tabo kwa batu ni mwa pupo kaufela. Zikinyeho ye tuna ya swanisezo i ka tuha i nyanganyisa hahulu muinelo wa lifasi la Satani ni ku u shandaula. Ba ba hana ku ipeya kwatas’a mulonga wa Mubuso wa Kreste wa kwa lihalimu, ona o yemela puso luli ya Mulimu, ha ba na ku ba ni masabelo. Bupolofita bu li: “Malen’a lifasi, ni batu ba batuna, ni bazamaisi ba limpi, ni ba ba fumile, ni lindume, ni bazike kaufela, ni ba ba ipusa kaufela, ba y’o ipata mwa misima ni mwa macwe a kwa malundu; ba bulelela malundu ni macwe, ba li: Mu lu wele fahalimu, mi mu lu pate fapil’a pata ya hae Yena ya inzi mwa Lubona, ni fapil’a buhali bwa Ngunyana. Kakuli lizazi le lituna la buhali bwa hae li fitile; mi ya ka kona ku yema, ki mañi?”—Sinulo 6:12, 15-17.

¹² Ka za puzo yeo, mwa kauhanyo ye tatama, muapositola Joani u talusa ba ba li buñata bo butuna bwa batu, ili ba ba zwa mwa ñalelwa ye tuna, u li “ba yemi fapil’a Lubona ni fapil’a Ngunyana.” (Sinulo 7:9, 14, 15) Ku yema kwa bona fapil’a lubona lwa Mulimu ku bonisa kuli ba lemuha lubona l’o mi ba ipeya ka ku tala kwatas’a bubusi bwa Jehova. Kabakaleo ba na ni tumelezo.

13. (a) Buñata bwa ba ba fa lifasi-mubu ba lapelañi, mi nombolo ya fa pata ni ya fa lizoho la bona i swanisezañi? (b) Kacwalo buitiiso bu ka tokwahalelañi?

¹³ Kono kauhanyo 13 i bonisa kuli haili ba bañwi kaufela fa lifasi-mubu bona ba lapela muinelo wa bupolitiki wa Satani, o swanisezwa ki sibatana. Ba amuhela nombolo fa “pata” ya bona kamba fa “lizoho” la bona, ili nto ye bonisa kuli ba yemela muinelo wo ka munahano ni m’ata a bona. (Sinulo 13:1-8, 16, 17) Cwale, kauhanyo 14 i ekeza kuli: “Mutu kaufela ya ka kubamela sibatana ni siswaniso sa sona, mi a amuhela nombolo ya sona fa pata kamba fa lizoho la hae, mutu yo u ka nwa ni yena kwa veine ya buhali bwa Mulimu, ye selilwe i si ka zwakwa, mwa sinwiso sa buhali bwa hae . . . Ki mo ku ka bonahala ku tiiseza kwa balumeli, bona ba ba mamela litaelo za Mulimu, ni tumelo ya bona ku Jesu.” (Sinulo 14:9, 10, 12) Nako ha i nze i ya, puzo sihulu-hulu ikaba ya kuli: Ki mañi ye mu yemela? Kana ki Jehova ni bubusi bwa hae kamba ki muinelo wa bupolitiki o maswe o swanisezwa ki sibatana? Mbuyoti ikaba ku ba ba hana ku amuhela nomoblo ya sibatana, bona ba ba itiisa ka busepahali ka ku ipeya kwatas’a bubusi bwa Jehova.

14, 15. Ki ifi taba ye zuha Sinulo ha i nze i talusa za Armagedoni, mi i na ni taluso mañi ku luna?

¹⁴ Malen’a “lifasi kamukana” ba zamaya mwa nzila i liñwi, ba libile kwa ku lwanisa Jehova ka za taba ya bubusi. Twaniso yeo i ka fela fa Armagedoni, yona “ndwa ya lizazi le lituna la Mulimu Ya-Mata-Kaufela.” (Sinulo 16:14, 16) Ku kubukanywa kwa malen’a lifasi kwa ndwa ya ku lwana ni Jehova ha ku nze ku taluswa cwalo, ku zuha taba ye ñwi hape ye nyangumuna. Jesu ka sibili wa bonahala mwa pono, a li: “A mu bone, ni taha sina lisholi. Ya na ni mbuyoti ki ya libelela, mi a buluka liapalo za hae, kuli a si ke a zamaya mapunu, mi ku si ke kwa bonwa maswabi a hae.” (Sinulo 16:15) Mwendi seo si ama kwa balibeleli ba tempele ba Malivi be ne ba tubulwanga liapalo za bona ni ku shubulwa fa nyangela ha ne ba fumanwa ba lobezi fa musebezi wa bona wa bulibeleli.

¹⁵ Taba ya ikutwahaza hande kuli: Haiba lu bata ku punyuha Armagedoni, lu lukela ku tona kwa moya ni ku buluka liapalo za swanisezo z’e lu zibahaza kuli lu Lipaki za Jehova Mulimu ze sepahala. Lu ka ba ni mbuyoti haiba lu pima ku ozela kwa moya ni ku zwelapili ku abana ka tukufalelo mwa ku hasanya “Evangeli ya linako ze sa feli” ya Mubuso wa Mulimu o tomilwe.—Sinulo 14:6.

“U Na ni Mbuyoti Ya Mamela Manzwi A”

16. Likauhanyo za mafelelezo za Sinulo sihulu li tabisezañi?

¹⁶ Babali ba ba tabile ba buka ya Sinulo ba kona fela ku taba hahulu-hulu ha ba nze ba bala likauhanyo za mafelelezo ze talusa sepo ya luna ye nde-nde—ya lihalimu le linca ni lifasi le linca, ili mulonga wa Mubuso wa kwa lihalimu o munde o busa mufuta wa mutu o kenisizwe, kuli “Mulena Mulimu Ya-Mata-Kaufela” a lumbekwe. (Sinulo 21:22) Kwa mafelelezo a lipono ze nde zeo za ka ku tatamana, lingeloi le ne li lumilwe la bulelela Joani, la li: “Manzwi ao a sepahala, ki a niti. Mulena, Mulimu wa mioya ya bapolofita, u lumile lingeloi la hae, ku bonisa batanga ba hae ze swanezi ku taha kapili. A mu bone, ni se ni ta kapili. U na ni mbuyoti ya mamela manzwi a bupolofita bwa mwa buka ye.”—Sinulo 22:6, 7.

17. (a) Ki ifi tiisezo ye kwa Sinulo 22:6? (b) Lu swanela ku tonela ku pimañi?

¹⁷ Babali ba ba tabile ba Sinulo ba ka hupula kuli manzwi a swana ni ao a kwa makalelo a “buka” ye. (Sinulo 1:1, 3) Manzwi ao a lu kolwisa kuli “litaba” kaufela ze polofitilwe mwa buka ya Bibele ya mafelelezo yeo li ka “taha kapili.” Lu keni ka ku tala mwa nako ya maungulo mi likezahalo luli ze polofitilwe mwa Sinulo li ka tuha li bonahala li tatamani ka bubebe. Kabakaleo, ku tiya ko ku bonahala kaufela kwa muinelo wa Satani ha ku swaneli ku lu ozelisa. Mubali ya tona u ka hupula litemuso ze mwa mañolo a n’a lumezwi kwa liputeho ze supile za kwa Asia mi u ka pima tutwa twa bumbakofumu, ku lapela maswaniso, buhule, ku enya fela, ni lituto ze maswe za bukwenuheli.

18, 19. (a) Jesu u sa na ni ku telañi, mi ni luna lu sepileñi za n’a bulezi Joani? (b) Jehova u sa na ni ku ‘telañi’?

¹⁸ Mwa buka ya Sinulo, Jesu u zibahaza h’a sikai, u li: “Ni taha kapili.” (Sinulo 2:16; 3:11; 22:7, 20a) U sa na ni ku taha ku to timeza Babilona yo mutuna, muinelo wa bupolitiki wa Satani, ni batu kaufela ba ba hana ku ipeya kwatas’a bubusi bwa Jehova, bo bu boniswa cwale ka Mubuso wa Mesiya. Lu swalisana ni muapositola Joani ku tumusa kuli: “Amen; taha Mulena Jesu!”—Sinulo 22:20b.

¹⁹ Jehova ka sibili u li: “A mu bone, ni ta kapili; mi ni sweli mupuzo wa ka, kuli ni fe mutu ni mutu ka ku ya ka musebezi wa hae.” (Sinulo 22:12) Ha lu nze lu libelezi mupuzo o munde-nde wa bupilo bo bu sa feli ka ku ba ba “lihalimu le linca” kamba ba “lifasi le linca” ze sepisizwe, haike lu meme ka tukufalelo bote ba ba sepahala, lu li: “Taha! Mi ya shwile linyolwa a tahe; ya lata, a nge fela kwa mezi a bupilo.” (Sinulo 22:17) Haike ni bona ba be babali ba ba tabile ba buka ya Sinulo ye buyelezwi ili ye nyangumuna!

[Litaluso za kwatasi]

Lisupo za ku Lundulula

◻ Jehova n’a fitisize cwañi Sinulo, mi lu kona ku itutañi ku seo?

◻ Ki kabakalañi ha lu swanela ku tabela ku bala litaba ze n’e lumezwi kwa liputeho ze supile za kwa Asia?

◻ Lu kona ku silelezwa cwañi mwa “nako ya muliko”?

◻ Lu ka ba ni mbuyoti mañi ha lu mamela manzwi a mwa buka ya Sinulo?

[Siswaniso se si fa likepe 27]

Mbuyoti ki ya ba ba lemuha Musimululi wa litaba ze nde

[Siswaniso se si fa likepe 31]

Mbuyoti ki ya ya tona