Yoba wāūminine—netu tukokeja kūminina
“Monaipo bibi, byo tutela boba bakankamenemo bu-badyese.”—YAKOBA 5:11.
‘DYABOLA unondalondanga! Bine neivwana pamo ka na mwādi mwikadile Yoba!’ Byo bishima byānene H. Macmillan pādi ulombola milangwe yandi kudi mulunda nandi wādi wingidila ku kitako kikatampe kitala mingilo ya ba Tumoni twa Yehova. Tutu Macmillan wāfudije būmi bwandi pano panshi na myaka 89 mu 26, kweji 8, 1966. Wādi uyukile’mba mwingilo wa kikokeji uvuija bakristu bashingwe-māni pamo bwa aye ‘wibalondanga.’ (Kusokwelwa 14:13, MB) Kyabine, bakendelelanga nyeke na kuvuija mwingilo wa Yehova kupityila ku lusangukilo lwa kukekala na būmi bwakubulwa lufu momwa mūlu. Balunda nandi bāsangele na kuyuka’mba Tutu Macmillan wātambwile yoya mpalo. Inoko, mu myaka yātangidile mfulo ya būmi bwandi pano panshi, wātenwe na matompo a miswelo yonso, kutentekelapo ne bikambija bya ngitu byāmuyukije nakampata’mba Satana wādi umutompa mwanda wa kunekenya kikokeji kyandi kudi Leza.
2 Pādi panena Tutu Macmillan amba wēivwene pamo ka na mwēivwanine Yoba, wādi wisambila pa muntu wāūminine matompo makatampe pamwanda wa lwitabijo. Yoba wādi “mu ntanda ya Uza,” kimweka bu i kutunduka kwa ntanda ya Arabie. Byādi wa mu lukunwa lwa Shema mwana Noa, wādi mutōtyi wa Yehova. Kimweka bu matompo a Yoba āmufikīle mu kipindi kya tamba kitatyi kyāfwile Yosefa kufika ne ku kitatyi kyādiko Mosesa kasuku kandi wādi muntu moloke. Umbula bwa kine kitatyi’kya, kekwādipo muntu nansha umo pano pantanda wādi wenzakene na Yoba mu kwakamwa Leza. Yoba wādi muntu wakubulwa kutopekwa kumeso a Yehova, moloke, wakwakamwa Leza.—Yoba 1:1, 8.
3 Byādi utabukile “bukatampe bwa bāna ba kutunduka’ba,” Yoba wādi na bengidi bavule, ne luombe lwandi lwa bimunamwa lwādi na banyama 11 500. Ino bupeta bwa kumushipiditu bwādi na mvubu mikatampe kwadi. Pamo bwa bashabana bakwakamwa Leza dyalelo, kimweka bu Yoba wāmfundije bandi bāna bana-balume basamba-babidi ne bana-bakaji basatu myanda itala padi Yehova. Nansha byokebākidipo kadi bashikata mu yandi njibo, wādi wingila pamo bwa kitobo wa kisaka na kwibelela bitapwa, kitatyi kyobādi balonga bubi.—Yoba 1:2-5.
4 Yoba i kimfwa kya muntu ufwaninwe kwiulwa na bakristu bapangwapangwa mwanda wa bamone bukankamane ne kūminina na butukanye. Yakoba Mwana-bwanga wāsonekele’mba: “Twibatela bu badyese, boba [bāūminine, NW] ne kumfulo. Mumvwananga [mwāūminine] Yoba, kadi muyukile ne kyāmulongele Vidye Mukulu kumfulo, mwanda Leza i muyulwe lusa ne kanye.” (Yakoba 5:11, MB) Pamo bwa Yoba, balondi ba Yesu bashingwe-māni ne “kibumbo kikatampe” kya mu kino kyetu kitatyi, basakilwanga kūminina mwanda wa kunekenya matompo obatanwa nao atala pa lwitabijo. (Kusokwelwa 7:1-9) Shi kepano, i matompo’ka āūminine Yoba? Mwanda’ka āmufikile? Ne i muswelo’ka otukokeja kumwena kamweno mu myanda yāmufikile?
Mwanda Mukatampe Wālupukileko
5 Yoba kādipo uyukile mwanda mukatampe wādi kubwipi na kulupuka momwa mūlu. Difuku dimo, “bāna ba Leza bana-balume [bāile] kwilombola ku meso a Yehova.” (Yoba 1:6) Mwana wabunka wa Leza, utelwa bu Mwanda, nandi wādipo. (Yoano 1:1-3) Pādi monka “bāna ba Leza,” bamwikeulu bakikokeji ne mwikeulu ntomboki. (Ngalwilo 6:1-3) Satana wādipo, mwanda kupangibwa ye mūlu kwādi kekwālongekele kufika ne pābikikilwe Bulopwe mu 1914. (Kusokwelwa 12:1-12) Mu mafuku a Yoba, Satana wālupwile mwanda mukatampe. Kādipo witabije kufwaninwa kwa bubikadi bubikele Yehova pa bipangwa Byandi byonso.
6 Yehova wāmwipangwile’mba: “Lelo koiya i kwepi, a?” Satana walondolola’mba: “Kwendakana koku ne koku panopanshi, ne kunangakana monsomonso monka mu apo.” (Yoba 1:7) Wādi ukimba muntu wakubokota. (1 Petelo 5:8, 9) Na konakanya kikokeji kya bantu baleke kwingidila Yehova, Satana ukatompa kulombola’mba kekudipo muntu nansha umo ukokeja kukōkela Leza mu byonso mwanda wa buswe. Pa uno mwanda, Yehova wāipangula Satana’mba: “Lelo umutalanga mwingidi wami Yoba, a? mwanda kemudipo kadi munshi umwifwene aye, nansha umo mwine, mubwaninine, muntu moloke, wakwakamwa Leza ne kutyina bibibibi.” (Yoba 1:8) Yoba wādi wingidija senene misoñanya ya Leza yādi imuyukija kubulwa kubwaninina kwandi. (Mitoto 103:10-14) Ino Satana wālondolwele’mba: “Lelo Yoba wakaminwe Leza bitupubitupu’ni, a? Lelo kumusailepo lusao ne ku njibo yandi kwine, ne lwa ku byonsololo byadi nabyo mitamba yonso’ni, a? ubaesela mingilo ya makasa andi ne bimunanwa byandi bibatundubuka mu ntanda’ya?” (Yoba 1:9, 10) Ino Dyabola wāfwatakeninye Yehova myanda yabubela’mba ufukulanga bipangwa byandi mwanda wa bimwingidile, kekudipo muntu nansha umo umusenswe ne umutōtanga mwanda witabije kitenta kyandi ne ngikadila yandi. Satana wāfwatakenye’mba Yoba wādi wingidila Leza mwanda wa kumwena’mo bupeta, ino ke mwanda po wa buswe.
Satana Washilula Kumumwesha Malwa
7 Satana wānena’mba: “Ino nanshi ōlola kuboko kobe pano, utenge byonsololo byadi nabyo, penepa abulwepo kukakutuka ku mpala yobe?” Leza wādi ukokeja kulondolola namani ku mutonko wa uno muswelo? Yehova wānena’mba: “Talapo, byonsololo byadi nabyo bidi mu dikasa dyobe; poso’nka aye mwine kete, kokōlolapo kuboko kobe kumutenga.” Dyabola wānene’mba byonso byādi na Yoba byādi byeselwe dyese, byenda bivula, ne bikingwe. Leza wāitabije Yoba asusulwe, inoko kāsakilepo ngitu yandi ilongwe kibi. Byādi musūmininwe kulonga bubi, Satana wātambile mu kitango mwādi.—Yoba 1:11, 12.
8 Ponkapo, Satana washilula kumumwesha malwa. Umo wa mu bengidi ba Yoba waiya kumuyukija lusango lubi amba: “Bañombe badi badima, ne bimbulu byadi bidya pabwipi nabo; penepa bene Sheba abaponena po badi abebasela, e! e! abaipaya ne bengidi bene ne bui bwa kipete.” (Yoba 1:13-15) Bupeta bwa Yoba kebwākidipo bukikingwa dikwabo. Ponka na ponka, bukomo bwa bandemona bwādi kebwingila, mwanda mwingidi mukwabo wāile kunena’mba: “Mudilo wa Leza ubapone mūlu, ubasoka mikōko ne bengidi bene kwibaloteja fututu.” (Yoba 1:16) Uno mulangwe wa kufwatakanya’mba Leza ye wādi ulupula bino byamalwa pa mwingidi wandi wādi wa bu Dyabola! Mwanda mukejima wātambile mūlu, Yehova wādi ukokeja kutopekwa, ino nabubinebine nsulo ya mudilo bādi bandemona.
9 Byādi byendelela Satana na kumumwesha malwa, mwingidi mukwabo waiya kanena’mba bene Kaladea abasela bangamedia ba Yoba ne abaipaya bengidi bonso. (Yoba 1:17) Nansha byājimije Yoba bupeta bwandi bonso, kino kekyāonakenyepo kipwano kyandi na Leza. Lelo abe nobe ukokeja kūminina kujimija kibalwa kikatampe kya bintu pakubulwa konakanya kikokeji kyobe kudi Yehova?
Kizumba Kikatakata Kileta Bulanda Kibashilula
10 Dyabola wādi kafudije kumwesha Yoba malwa. Kadi mwingidi mukwabo waiya kunena’mba: “Bāna bobe bana-balume ne bana-bakaji bene badi badya ne kutoma vinyu mu njibo ya mukulu wabo, penepa kala kwadi kubaiya luvula lukatampe muntanda mutuputupu, lubakupila mafinko onso aná a njibo, ino ibaponena pa bansongwalume abafu; kadi i enka ami uno kasuku wapandako kwiya kukulombola.” (Yoba 1:18, 19) Muntu wakubulwa kuyuka padi ukokeja kunena’mba kino kyamalwa kya luvula kyādi ‘kilongwa kya Leza.’ Ino, lupusa lwa bandemona lwātengele kwādi kutēle Yoba mutyima.
11 Yoba wātulumukile, “wataluka kasana mutwelo wandi ne kutenda mutwe wandi, wapona panshi katōta.” Ino ivwana binenwa byandi: “Upana i Yehova, kadi i Yehova ufundula; dijina dya Yehova ditōtwe.” Nsekununi ibwejako amba: “Ino mu kine kino’ki kyonsololo Yoba kalongelepo bubi, nansha kushinika Leza bishima bibibibi, mhm.” (Yoba 1:20-22) Satana wābudilwe monka bubinga. Byotudi bengidi ba Leza, kikekala namani shi tubatanwa na madilo ne bisanso? Kwipāna kwetu kudi Yehova pakubulwa kukimba kamweno ne kukulupila mwadi bikokeja kwitupa muswelo wa kūminina pamo bwa bantu bakwatakanya kikokeji na mwēkilongele Yoba. Bashingwe-māni ne balunda nabo badi na kikulupiji kya kukekala na būmi pano pantanda bakokeja nabubinebine kumwena bukankamane ne bukomo mu ino nsekununi ya kūminina kwa Yoba.
Uno Mwanda Uleta Bulanda ke Wakamweno Kakatampe
12 Ponkapo Yehova wāityija kitango kikwabo mu kipango kyandi momwa mūlu. Yoba kākidipo kadi na mwana, muntu mulanda, wāmweka pamo bwa aye wāelelwe na Leza, ino kikokeji kyandi kekyājininepo. Kyabine, Satana kāsakilepo kwitabija’mba myanda yāfwatakeninye Leza ne Yoba yādi yabubela. Yehova byādi utuma Dyabola kwingidija miswelo mishileshile mwanda wa kufudija uno mwanda, pano “bāna ba Leza” bādi basaka kutēlekeja ne kuyuka mukafudila myanda.
13 Byādi wipangula Satana, Yehova wāmunene’mba: “Koiya i kwepi le, a?” Wālondolwele namani? Amba: “I kunyungakana koku ne koku munshi, ne kunangakana monsomonso mu ayo.” Yehova wākokela monka milangwe yandi padi mwingidi wandi Yoba katopekwapo, moloke ne wakwakamwa Leza, wādi ukwatakenye kikokeji kyandi na kusūmininwa. Dyabola walondolola’mba: “Kikoba pa kikoba, eyo byonso bidi na muntu ukapana’byo pa būmi bwandi. Ino pano olōla kuboko kobe, utenge kikupa kyandi ne ngitu yandi mine, ponkapo abulwepo kukakufinga mafingo ku mpala yobe, a?” Penepo Leza wanena’mba: “Talapo, udi mu dyobe dikasa; ino’nka būmi bwandi wibutūle pabula.” (Yoba 2:2-6) Na kufwatakanya’mba Yehova kātalwile bijika byonso byādi umukinga nabyo, Satana wāshilula kususula Yoba mu bikupa ne kungitu. Dyabola kāpelwepo lupusa lwa kwipaya Yoba; ino Satana wādi uyukile’mba misongo ya mungitu ikamumwesha malwa ne ikamulombola patoka’mba wādi ususulwa na mfuto itamba kudi Leza pamwanda wa bubi bwālongele umbufyafya.
14 Wātamba mu kitango mwādi, Satana wāshilula kuvuija mpangiko ya kumumwesha malwa. Wāmeneja Yoba “mpusu isansa nakampata sū! kushilwila ku kinyantyilo kya kulu kwandi, kutūla ne ku nsongo ya mutwe wandi.” Ādi masusu makomo bininge ādi na Yoba wākashikata mu buto ne wāshilula kwikanya aye mwine na kininga! (Yoba 2:7, 8) Kekwādipo muñanga nansha umo wādi ukokeja kumutalaja ano masusu asansa bininge, aleta munyanji, ne bumvu, mwanda āletelwe na bukomo bwa Satana. Enka Yehova ye wādi ukōkeja kubelula Yoba. Shi wi mwingidi wa Leza utenwe na masusu, kokilwako nansha dimo amba Leza ukōkeja kukukwasha ūminine ne ukokeja kukupa būmi mu ntanda impya yakubulwamo misongo.—Mitoto 41:1-3; Isaya 33:24.
15 Kumfulo, mukaja Yoba wānena’mba: “Lelo ne pano pene ūminine ne mu [kikokeji kyobe’ni, NW] a? Tuka bidi Leza, penepa ufwe.” “Kikōkeji” kilombola kwikala na bwine-Leza kebutopekwapo, ne wādi umusepa mwanda wa Yoba atuke Leza. Ino wālondolwele’mba: “Wisambanga pamo’nka bwa mwisambilanga umo wa ku banabakaji balembakane: Lelo i namani? Lelo shi tutambulanga biyampe pa dikasa dya Leza, ino tubulwe nanshi kutambulapo ne bibi’ni, a?” Nansha buno bukosoke bwa Satana kebwālupwilepo byādi usaka mwanda betusapwila’mba: “Mu kine kino’ki kyonsololo Yoba kalongelepo bubi ku milomo yandi, ehe.” (Yoba 2:9, 10) Shi ba mu kyetu kisaka bapelanga bubinebine banena’mba twilembakanyanga batwe bene na kulonda bwine-kristu ne betusoñanya tupele kwingidila Yehova Leza. Pamo bwa Yoba, tukokeja kūminina matompo a uno muswelo mwanda tusenswe Yehova ne tusakanga kutendela dijina dyandi dikola.—Mitoto 145:1, 2; Bahebelu 13:15.
Bantu Basatu Bamitatulo
16 Kintu kikwabo kyālombwele mpangiko ya Satana, i “balunda” basatu bakubulwa bukamoni bulumbuluke bāfwatakenye kusenga Yoba. Umo wādi Edifaza, kimweka bu wādi wa ku lukunwa lwa Abalahama wa ku lutundu lwa Esau. Elifaza byādi na lupusa lwa kwisamba dibajinji, kimweka bu ye wādi mukulumpe. Kadi pādi ne Biledade wa ku lukunwa lwa Shua, wādi umo wa mu bāna ba Abalahama wa ku lutundu lwa Ketula. Muntu wabusatu wādi Zofala, wādi witwa bu mwine Nama mwanda wa kuyukija kisaka kyandi nansha kifuko kwādi ushikata, padi kwādi kungala kwa kupona kwa ntanda ya Arabie. (Yoba 2:11; Ngalwilo 25:1, 2; 36:4, 11) Pamo bwa boba batompanga kuzonzeja ba Tumoni twa Yehova mutyima mu kino kyetu kitatyi mwanda wa baleke kwingidila Leza, bano bantu basatu bāingidijibwe na Satana mwanda wa kulonga bukomo bwa kutonona Yoba etabije kutopekwa kwabubela ne konakanya kikokeji kyandi.
17 Bano bantu basatu bālombwele mutyima muyampe pobāsumije impolo, bāsana mitwelo yabo, ne kwituta luvumbi pa mitwe yabo. Ino penepa bāshikete na Yoba mafuku asamba-abidi dyuba ne bufuku pakubulwa kwisamba nandi nansha mwanda umo wa kumukankamika! (Yoba 2:12, 13; Luka 18:10-14) Bano bantu basatu bamitatulo kebākidipo na buyuki bwa kumushipiditu omwanda kebādipo na kintu kyakunena kitala padi Yehova ne milao yandi mwanda wa kumukankamika. Ino, bādi na milangwe yakubulwa kwendelamo ne bādi na kampeja bukidi ka kwiingidija mwanda wa kutopeka Yoba mwanda bādi balemeka ngikadilo yādi iyukene pamwanda wa masusu ādi afikila bantu. Kumeso kwa kupwa mene mafuku asamba-abidi’a, bashilula kunena, nsongwalume Elihu wākashikete pa kifuko kampanda mwanda wa kulonda misambo yabo.
18 Kumfulo, Yoba wāshilula kunena. Byākakankamikilwepo na myanda yādi inena balunda nandi basatu bākamupempwile, wāfingile difuku dyābutwilwe, ne kwalakana’mba mwanda’ka būmi bwandi bwa masusu bwādi bukyendelela. Wādi wābila kufwa akekale mu ndoe, kādipo ulanga nansha dimo amba ukokeja kwikala monka na nsangaji yabinebine kumeso kwa aye kufwa, pano wādi mufudilwe, wādi mu madilo, ne umbemvu wabinebine. Ino Leza kādipo ukokeja kuleka Yoba asusulwe kufika ne kwakepaibwa, mhm.—Yoba 3:1-26.
Yoba Katopekwa na Bādi Bamusambila
19 Edifaza ye wēsambile dibajinji mu misambo yobādi belondeja yādi itūla kikokeji kya Yoba mu matompo. Mu misambo yandi imbajinji, Edifaza wāipagwile’mba: “Boloke ko batukijibwapo i kwepi le?” Wāfudije na kunena’mba padi Yoba wālongele kintu kibi omwanda wāpelwe mfuto na Leza. (Yoba, shapitra 4, 5) Mu misambo yandi yabubidi, Edifaza wāfutulwile tunangu twa Yoba ne kumwipangula’mba: “Lelo kyoyukile abe kyoketuyukilepo i kika, a?” Edifaza wādi ufwatakanya’mba Yoba wādi utompa kwilombola aye mwine bu mukatampe kupita Mwinebukomobonso. Mu kufudija kafutululo kandi kabubidi, wātopekele Yoba amba i kapondo, muntu wabudimbidimbi, ne wabubela. (Yoba, shapitra 15) Mu misambo yandi yamfulo, Edifaza wātopekele Yoba byabubela amba i ntapañani—ngivi, wādi upela kupa mema ne bidibwa ku bantu bādi basakilwabyo, ne kususula bakaji ba bafu ne bāna banshiye.—Yoba, shapitra 22.
20 Byādi muntu wabubidi wādi ufwaninwe kwisamba mu misunsa yonso ya misambo yabo, Biledade wādi nyeke ulonda myanda yādi isamba Edifaza. Misambo ya Biledade yādi mīpi ino isansa bininge. Wātopekele ne bāna ba Yoba amba bālongele bubi omwanda bādi bafwaninwe lufu. Na milangwe yabubela, wāingidije kino kyelekejo amba: Bilaolao ne mabungu byakubulwa mema byumanga ne kufwa, i pamo ponka ne “bonso bavulaminwe Leza.” Uno mwanda i wa bine, ino kewādipo mwendelemo na ngikadila ya Yoba. (Yoba, shapitra 8) Biledade wādi utula masusu a Yoba pamo na afikilanga bantu babi. (Yoba, shapitra 18) Mu misambo yandi mīpi yabusatu, Biledade wānene’mba muntu i “dii dya munyambo” ne “i musadi” ne mu uno muswelo i wadisubi kumeso a Leza.—Yoba, shapitra 25, NW.
21 Zofala wādi wabusatu kunena mu ino misambo yabo. Mungya buluji, muneneno wandi wādi wifwene wa Edifaza ne Biledade. Zofala wādi utopeka Yoba amba i nongabibi ne wāmusoñenye’mba aleke mashinda andi a bubi. (Yoba, shapitra 11, 20) Kupwa kwa kwisamba misunsa ibidi Zofala wālekele kwisamba. Kakidipo na kintu kikwabo kya kunena musunsa wabusatu. Inoko umbula bwa misambo yonso, Yoba wālondolwele balunda nandi bādi bamutopeka na bukankamane bonso. Kimfwa, pamwanda umo wānene’mba: “Banwe bonso mwi basengi ba kukalaja. Lelo binenwa bya luvula bifula’ni, a?”—Yoba 16:2, 3.
Netu Tukokeja Kūminina
22 Pamo’nka bwa Yoba, tukokeja kutanwa na matompo mavule mu kitatyi kimo kyonka, ne Satana ukokeja kwingidija kuzonzeja mutyima nansha myanda mikwabo mwanda wa konakanya kikokeji kyetu. Ukokeja kutompa kwitusonsolwela kulampe na Yehova shi tutanwe na bikambija bitala pa lupeto. Shi tufwilwe mukena wetu nansha shi tudi na misongo ya ngitu, Satana ukokeja kukimba kwitutakika tutopeke Leza. Pamo bwa balunda ba Yoba, muntu kampanda ukokeja kwitutopeka byabubela. Ka na mwēkilombwedile Tutu Macmillan, Satana ukokeja ‘kwitulondalonda’ ino tukokeja kūminina.
23 Enka motwekibandawila kala, Yoba wāūminine matompo andi meshileshile ādimo. Inoko, Lelo wāendelele na kūminina? Lelo wādi na mutyima mutyumuke? Shi kepano, tutalei shi binebine Yoba wājimije kikulupiji kyandi kyonso.
1. I kika kyānene mukulumpe umo mukristu pamwanda wa matompo andi?
2, 3. Yoba wādi ani?
4. (a) Mwanda’ka bakristu basusuka bafwaninwe kulanguluka pa kimfwa kya Yoba? (b) Pamwanda utala Yoba i bipangujo’ka byotukabandaula?
5. I kika kyādi kilongibwa mūlu pakubulwa Yoba kuyuka?
6. Satana wādi utompa kulonga kika, ne i muswelo’ka wāfutulwile Yehova?
7. Dyabola wāpatene na Leza muswelo’ka ne Yehova wālondolwele namani?
8. (a) Yoba wājimije bupeta’ka? (b) I bubinebine’ka botuyukile pamwanda utala “mudilo wa Leza?”
9. Kipwano kya Yoba na Leza kyāikele namani kupwa kwa konakanibwa kwa bupeta bwa Yoba?
10, 11. (a) I kika kyāfikile bāna ba Yoba dikumi? (b) Kupwa kwa lufu lwa bāna ba Yoba, i milangwe’ka yādi nayo padi Yehova?
12, 13. Ku kitango kikwabo kyālongelwe momwa mūlu, i kika kyānene Satana ne Leza wālondolwele namani?
14. Satana wāshilwile kususula Yoba na kika, ne mwanda’ka kekwādipo muntu wādi ukokeja kumutalaja bisanso?
15. Mukaja Yoba wāmusoñenye kulonga kika, ne wālondolwele namani?
16. I ba ani bāfwatakenye kusenga Yoba, ne Satana wēbengidije muswelo’ka?
17. I kika kyālongele bano bantu basatu bākamupempwile, ne i kika kyokēbalongelepo mu mafuku asamba-abidi dyuba ne bufuku?
18. Mwanda’ka Yoba wādi wābila kukakokolokwa mu lufu?
19. Edifasa wātopekele Yoba byabubela muswelo’ka?
20. Biledade wātopekele Yoba muswelo’ka?
21. Zofala wātopekele Yoba namani?
22, 23. (a) Enka na mwālongele Yoba, padi Dyabola ukatompa muswelo’ka konakanya kikokeji kyetu kudi Yehova Leza? (b) Mwanda Yoba wāūminine matompo meshileshile i kika kyotukokeja kwiipangula pa ngikadila yandi?
[Bilembwa bya pa Bifwatulo]
A. H. Macmillan
Ukalondolola Namani?
◻ I mwanda’ka mukatampe wālupwile Satana mu mafuku a Yoba?
◻ I muswelo’ka wātompelwe Yoba kufika ne pamfulo?
◻ “Balunda” ba Yoba basatu bādi bamutopeka pa kika?
◻ Pamo na mwālongele Yoba, Satana ukokeja kutompa konakanya kikokeji kyetu mudi Yehova muswelo’ka?