Fikijijai Lupandilo Lwenu!

“Bānwe baswedibwe bami . . . fikijijai bidi lupandilo lwenu ne moyo ne luzakalo.”​—FIDIPAI 2:​12.

“LELO wābutwilwe wao muswelo?” Kino kipangujo kyalupukile panopano pa kibalu kya julunale mutumbe. Munshi mwakyo balemba’mo bino bishima: “Bumuntu, mwikadilo, ne bintu byotonga umbūmi. Bwifundi bupya bulombola’mba nakampata wāpyene’byo mu nsange yobe.” Kunena kwa uno muswelo kukokeja kutwala bantu bamobamo ku kwimona amba kebadipo na kyobabwanya kulonga mu buludiki bwa būmi bwabo.

² Bakwabo batompola’mba i buledi buyayate bwēbalelele babo bambutwile nansha bufundiji bufwe bwēbafundije babo badimu bo bwibafikije ku bumonya-malwa. Bemona bu kyabo kya mfulo i kujokela mu bilubo bya bambutwile babo, kulonga bintu na manye, kubulwa kikōkeji kudi Yehova​—mu kīpi, kutonga kulonga bibi. Lelo ye amo mufundijija Bible? Kudi shako bantu ba bipwilo baningishanga mulangwe wa amba Bible ufundijanga bintu bya uno muswelo, ke lufundijo lwa kutungilwa myanda na Leza kadi. Luno lufundijo lunena’mba, Leza wākutūdīle tamba kalāa bintu byonso bikalongeka mu bobe būmi.

³ Ino milangwe yonso mishileshile idi na musapu umo onka: Kekudipo kintu kyobwanya kwitongela, kya kolola būmi bobe. Uno i musapu upungija bantu, mwene i amo, ne kadi kupungila nako i konka kulungulula makambakano. Nkindi 24:10 unena’mba: “Shi upungile mu difuku dya tusua, bukomo bobe i butyetye.” Ino batwe Bible witukankamikanga’mba tukokeja ‘kufikijija lupandilo lwetu.’ (Fidipai 2:12) I muswelo’ka otukokeja kuningisha kikulupiji kyetu mu buno bufundiji buyampe bwa mu Bisonekwa?

Mwingilo wa ‘Kwiūbaka’ Batwe Bene

⁴ Bandaula kyelekejo kya mutumibwa Polo kidi mu 1 Kodinda 3:​10-15. I mwisambile’mo pa mwingilo wa lūbako lwa bwine Kidishitu, musoñanya udi mu kino kyelekejo ubwanya kufunkila pa kūbaka muntu ungi, nansha pa kwiūbaka abe mwine. Lelo Polo wānene amba shi mwanā-bwanga watongela kwingidila Yehova ne kulamata nyeke ku butongi bwandi i kiselwa kya boba bamufundije? Mhm. Polo wāimanine pa kulombola amba mufundiji ufwaninwe kwingila mwingilo wa lūbako mulumbuluke. Ino monka motwefundile mu kishinte kishele kunyuma, kānenepo’mba mwifundi nansha mwanā-bwanga kadipo na butongi mu uno mwanda. Bine, kyelekejo kya Polo kimanine pa kūbaka kotūbaka bakwabo, ke pa kwiūbakapo kotwiūbaka batwe bene. Kino i kimweke patōka, mwanda Polo wisambila pa mingilo ya lūbako mizoze amba yo ikoneka, ino mushimiki mwine’ko ukapanda. Eyo, Bible wingidijanga pamopamo uno muneneno wa kyelekejo ne mu myanda itala kwiūbaka kotwiūbaka batwe bene.

⁵ Kifwa, ivwana munenena Yude 20, 21: “Bānwe, baswe, enka kwitamija [kwiūbaka, NW] bānwe bene pa kwitabija kwenu kukola byamwiko, ne kulombela mu [m]ushipiditu [s]andu, nabya mwilamei monka mu [buswe b]wa Leza.” Yude wingidije pano kishima kimo kyonka kya Kingidiki kifunkila pa ‘lūbako’ kingidije Polo mu 1 Kodinda shapita 3, ino mulangwe wandi ulombola’mba twiūbakanga batwe bene pa kyalwilo kya lwitabijo lwetu. Luka nandi monka na monka, pa kusekununa kyelekejo kya Yesu kya muntu wāshimikile njibo yandi pa kidibwe, i mwingidije’nka kishima kimo kyonka kya mu Kingidiki kifunkila pa “kyalwilo,” kingidije Polo mu kyelekejo kyandi kya lūbako lwa bwine Kidishitu. (Luka 6:​48, 49) Kadi Polo, pa kusoñanya bene Kidishitu balunda nandi bekale kwendelela kumushipiditu, i mwingidije kifwa kya kushimatyijibwa pa “kyalwilo.” Eyo, Kinenwa kya Leza kitufundija amba tufwaninwe kwingila mwingilo wa ‘kwiūbaka’ batwe bene.​—Efisesa 3:​15-19; Kolose 1:23; 2:⁠7.

⁶ Lelo kūbaka mwine Kidishitu i mwingilo wa muntu umo? Mhm, langa’po bidi shi usaka kūbaka njibo. Usa kukatala bidi shayuka mu lūbako wa kukufwatwila pulá ya mwa kūbakila. Mingilo ya kasuku pa kukuvudila, usa kukapulula mūbaki nobe, wa kukulombola mwa kupejeja mingilo. Shi wakwadila kyalwilo kikomo, wakwivwanija pulá ya mwa kūbakila, ne kukulombola bya lūbako bilumbuluke bya kupota, kadi wakufundija bintu bivule bitala pa lūbako, bine kukabulwepo kwitabija amba mwana-mulume walu’dyo. Ino bisa kwikala namani shi ubafutulula andi madingi, ubakapote bya lūbako byoneke, abyo’ko bitūke lupoto, ubaleka kulonda ne pulá mine ya njibo ikupele shayuka mu lūbako? Bine, shi njibo iyapomoka, kukatopekapo mūbaki nobe nansha shayuka mu lūbako! Ne mwanā-bwanga mwine Kidishitu yense nandi mo monka, i mingilo ya lūbako ikūkilwa na bantu bavule. Yehova ye mwine shayuka mu lūbako. Ukwashanga mwine Kidishitu wakikōkeji, “[w]akwingila mīngilo pamo na Leza,” ufundija ne kūbaka mwifundi. (1 Kodinda 3:9) Inoko mwifundi ye mwinē mwanda. Ye mwinē kiselwa kya būmi bwandi bonso. (Loma 14:12) Shi binebine aye usaka kwikala na ngikadilo milumbuluke ya bwine Kidishitu, ufwaninwe kwielela’ko mwa kwikadila nayo, kwiūbaka’yo aye mwine.​—2 Petelo 1:​5-8.

⁷ Lelo bino bishintulula’mba nsange, kifuko kishiketwe’mo, ne mufundijijo wa bafundiji betu kebidipo na mwanda? Mhm, ke amopo. Kinenwa kya Leza kilombwele mvubu ne lupusa lwa bino byonso. Kulēmenena ku kulonga bubi, ku milangwe imbi, i bintu bya kibutwila, bilomba kulwa bulwi bukomo pa kwibinekenya. (Mitōto 51:5; Loma 5:​12; 7:​21-​23) Mulelelo wa bambutwile ne ku mobo kushikatwa, nabyo bikokeja kwibidija nkasampe bibidiji kampanda​—biyampe nansha bibi. (Nkindi 22:6; Kolose 3:​21) Yesu wātopekele bendeji ba bipwilo bene Yuda mwanda wa bipa bibi byādi bilupula lufundijo lwabo ku bakwabo bobādi bafundija. (Mateo 23:13, 15) Bino bintu bikingila ne dyalelo ku batwe bonso. Kifwa, bamobamo mu bantu ba Leza bakilwanga na tusela tubi twa tamba kitamina. Bine tufwaninwe kwibakwatyilwa kanye ne kwitūla pa kyabo kyaba. Bakokeja kutana busengi mu musapu wa Bible wa amba kebatungilwepo kujokela mu bilubo bya bambutwile babo nansha kubulwa kikōkeji. Tala balopwe bamobamo ba Yuda wa kala mobalombwela uno mwanda patōka.

Balopwe ba Yuda​—Bētongele Bwabo Butongi

⁸ Uzia wāikele mulopwe wa Yuda na myaka myepele, myaka 16, ebiya wābikala myaka 52. Mu bula bwa kino kitatyi kyonso, “walong[ele] kyokya kyoloke mu meso a Yehova, mwendele byonso byādi bilonga Amazia shandi.” (2 Balopwe 15:3) Yehova wāmwesela madyese, wāmupa bushindañani buvule bwa kwanwa. Ino kya bulanda, kunekenya kwa Uzia kwāmupa mutwe. Kāezunzula, wātombokela Yehova na kusoka ensense pa madabahu mu tempelo, mwingilo wādi upelwe babitobo kete. Uzia pa kutopekwa, wālondolola na bukalabale. Ino wāfwijibwa bumvu​—wātumbwa na makopo, bāmutolwela kufula, wāvuila’ko mafuku a būmi bwandi. (2 Bilongwa 26:​16-23) Lelo Yotama wandi mwana wālongele bika pa kumona bino byonso? Nkasampe wādi ubwanya kulonda bipēla byonka kifwa kya shandi ne kufityilwa Yehova pa bulemununi bwandi. Bantu bavule bakokeja kwikala na bibidiji bibi bya milongelo ya mu mitōtelo yabubela mobādi. (2 Balopwe 15:4) Ino Yotama wētongēle butongi bwandi shē. “Walonga kyokya kyoloke mu meso a Yehova.”​—2 Bilongwa 27:2.

⁹ Yotama wābikele myaka 16, wikele nyeke wakikōkeji kudi Yehova. Ahaza wandi mwana wādi na mbutwile wakikōkeji, kifwa kiyampe kyaādi wa kulonda. Kadi Ahaza wādi na bifwa biyampe bivule byaādi wa kwiula. Wādi na dyese pa kwikala’ko mu mafuku ādi engila bapolofeto bakikōkeji, ba Isaya, Hosea, ne Mika. Ino wātonga butongi butyani. “Kalongelepo kyokya kyoloke mu meso a Yehova, pamo bwa shandi Davida, ehe.” Wāpungile bankishi ba Bala ne kwibatōta, wāsoka ne bandi bana bamobamo mu mudilo bu bitapwa ku baleza ba bajentaila. Nansha byokwādi bifwa biyampe byaādi wa kulonda, wākomenwe komenwēe bu mulopwe ne bu mwingidi wa Yehova bwine.​—2 Bilongwa 28:​1-4.

¹⁰ Mu myanda itala mutōtelo utōka, kwikala na mbutwile mutyani pamo bwa Ahaza i mwanda mukomo. Ino Hezekia wandi mwana kādipo mwa kutongela shandi wa kumubutula! Bana bankasampe bāipailwe na Ahaza bu bitapwa kudi Bala bādi banababo na Hezekia. Lelo kutamina mu bino bintu bilenga nzuba kwāfikije Hezekia ku kubulwa kikōkeji kudi Yehova? Nansha dimo, Hezekia i umo wa mu balopwe babala-banga ba Yuda bādi bakatampe​—mwana-mulume wakikōkeji, watunangu, kadi muswedibwe. “Yehova wādi nandi.” (2 Balopwe 18:​3-7) Nanshi buno i buluji bwa kwitabijija’mba Hezekia wātonwenwe na mushipiditu, wāsoneka Mutōto wa 119 aye ukidi nkasampe mwanā mulopwe. Shi kidi namino, i kipēla kwivwanija kyaālembele amba: “Muya wami usubanga mwanda wa kulemenenwa.” (Mitōto 119:28) Nansha Hezekia byaādi mu makambakano asansa mutyima, ino wālekele Kinenwa kya Yehova kimuludika mu būmi. Mitōto 119:105 unena’mba: “Mwanda obe i kinanu kya ku maulu ami, kadi i kitōkeji kya mu dishinda dyami.” I bine, Hezekia wētongēle butongi bwandi shē​—butongi boloke.

¹¹ Mu balopwe ba Yuda byādi bipwe bunwa, patamba mulopwe muyampe, papingakena mulopwe mubi. Manase mwanā Hezekia wātwejeje butotyi bwa bilezaleza, majende, ne bukalabale bwa malwa bwādi kebwamwekele kashāa. Bilembwa binena’mba: “Kwivwana kudi Yehova kēsambe ne Manase ne na bantu bandi,” pakwabo padi i kupityila ku bapolofeto. (2 Bilongwa 33:10) Kishiyekulu kya bene Yuda kinena’mba Manase wālondolwele na kuladija Isaya lupasu. (Enzankanya na Bahebelu 11:37.) Bikale byabine nansha byabubela, ino Manase kāitabijepo nansha dimo bidyumu bya Leza. Ino wāsoka bandi bana ba kwibutwila bomi, wāela’bo bu bitapwa, wālonga bibi kupita ne byālongele nkambo wandi Ahaza. Ino uno muntu mubi wēsāshile paāfikilwe na matompo makomo mu būmi, wāshinta mashinda andi. (2 Bilongwa 33:​1-6, 11-​20) Kino kifwa kyandi kitufundija amba muntu shi wātonge butongi bubi, ke kunenapo amba kubapu kakibwanikapo kukūlwa, ehe. Ubwanya kwalamuka.

¹² Amona, mwanā Manase, wādi wa kuboila ñeni pa kwisāsa kwa shandi. Ino wātonga butongi bubi. “Wenda’tu ujilula’nka kujilula” kufika ne ku kwipaibwa’ye. Ino Yoshia wandi mwana wēshila nandi kulampe kwine. Wāboila ñeni ku byāfikile nkambo wandi. Yoshia wāshilwile kubikala ukidi na myaka 8. Ino pa kubwanya’ye myaka 16, wāshilula kukimba Yehova, enka namino, wāikala mulopwe wakikōkeji, kifwa kiyampe. (2 Bilongwa 33:⁠20–​34:5) Wātongele butongi​—butongi boloke.

¹³ Buno bubandaudi bwīpi bwa balopwe basamba-babidi ba Yuda bwitufundija bintu bivule. Balopwe babi bamobamo bādi na bana bayampe, ebiya balopwe bayampe nabo na bana babi. (Enzankanya na Musapudi 2:​18-​21.) Kino kekipēlwilepo mvubu ya bambutwile kufundija bana. Bambutwile bafundijanga babo bana mungya mashinda a Yehova, bine bapanga lutundu lwabo mukenga mulumbuluke wa kwikala bengidi bakikōkeji ba Yehova. (Kupituluka 6:​6, 7) Ino bana bamo batoñanga mwiendelejo umbi nansha bambutwile babo bakikōkeji byobaloñanga bukomo bwabinebine. Bana bakwabo nabo batonga kusanswa Yehova ne kumwingidila, nansha bambutwile babo badi na milongelo imbi. Beendejanga senene mu būmi bwabo na madyese andi. Le nobe kyaba kimo wiipangulanga mobikekadila ku obe mutamba? Pano ivwana kukulupija kukukulupija Yehova aye mwine amba nobe ukokeja kutonga butongi boloke!

Yehova Ukwikulupije!

¹⁴ Yehova umonanga bintu byonso. Nkindi 15:3 unena’mba: “Meso a Yehova adi monsomonso pi na pi, kutala pa babi ne pa bayampe bene.” Mulopwe Davida wānenene padi Yehova amba: “Meso obe amwene ngitu yami po yadi keyabwanininepo, kadi umukanda obe byonso byakungitu byami byasonekelwe, byobya byapangilwe mo bukila, mo bukila, popa padi kepaikēle’po kintu nansha kimo.” (Mitōto 139:16) Nanshi Yehova uyukile milangwe ikukokela ku kulonga bibi yowikonda nayo​—ikale ya kupyana nansha yoiwile ku bantu bakwabo yakutādila. Yehova uyukile ne muswelo owiteneka’ko. Ukuyukile mikalo yobe kukutabuka ne mowiyukile’yo abe mwine. Kadi i walusa. Ketulombangapo kulonga bintu bipite pa byobya byotukokeja kulonga.​—Mitōto 103:​13, 14.

¹⁵ Ku mutamba mukwabo, Yehova ketumonangapo bu bantu baponenwa na byaka bakubulwa wa kwabija. Shi kudi bintu bibibibi byotwāpityile’mo pa kala, tukokeja kusengwa na buno bubine bwa amba Yehova, bantu bashikilwe, i boba balongela bibi ku kusaka. (Mitōto 11:5; Loma 12:19) Ino le uketukinga ku bibi shi tubaalamuka ne kutonga butongi botuyukile’mba i bubi? Ehe. Kinenwa kyandi kinena’mba: “Bantu abo bonsololo bakaselanga byakwibalemena, wa kyandi, wa kyandi.” (Ngalatea 6:⁠5) Yehova upele kipangwa ne kipangwa kya ñeni kiselwa kya kulonga byoloke ne kya kumwingidila. Kidi’nka bwa mwālombwedile Mosesa muzo wa Isalela amba: “Naite diulu ne ntanda bukamoni padi banwe dyalelo dino’di, na’mba: Nakubikila ku meso obe bumi ne lufu, dyese ne mafingo, ino tonga bidi bumi amba wikale mumi, abewa ne lukunwa lobe lwine.” (Kupituluka 30:19) Yehova ukulupile amba netu tukokeja kutonga butongi boloke. Tubebiyuka muswelo’ka?

¹⁶ Ivwana byāsonekele mutumibwa Polo: “Ebiya pano kadi, bānwe baswedibwe bami . . . fikijijai bidi lupandilo lwenu ne moyo ne luzakalo; ke-muntu i Leza uningije mudi bānwe ne pa kusaka, ne pa kuningija kwine kumo, ku mutyima wandi mulumbuluke.” (Fidipai 2:​12, 13) Kishima kya Kingidiki kyalamwinwe pano bu ‘kufikijija’ kishintululanga kuvuya kintu. Nanshi i kutupu utungīlwe kukankalwa nansha kubomboka. Yehova Leza aye ukulupile amba tusa kuvuya mwingilo waetupele kwingila​—mwingilo utwala ku lupandilo lwetu​—shi bitupu, kadipo wa kusonekeja bino binenwa. Ino i muswelo’ka otukabwanya? Ke na bukomo bwetupo. Shi twadi na bukomo bufikile motudi longa ketusakilwapo kwikala na “moyo ne luzakalo.” Ino Yehova ‘udi netu,’ mushipiditu sandu wandi wingilanga mu ñeni ne mu mityima yetu, witukwasha “pa kusaka, ne pa kuningija kwine kumo.” Na buno bukwashi bwa buswe, lelo kudi’po kadi buluji bukwabo botufwaninwe kulekela kutonga butongi boloke mu būmi ne kukwatañana nabo? I kutupu’bo!​—Luka 11:13.

¹⁷ Eyo, bijika byotufwaninwe kunekenya bidi’ko​—pakwabo i bibidiji bibi bya tamba kitamina, nansha bifwa bibi bikokeja kunyengakanya mulangilo wetu. Ino na bukwashi bwa mushipiditu wa Yehova, tubwanya kwibinekenya! Monka mwāsonekele Polo ku bene Kidishitu bene Kodinda, Kinenwa kya Leza kidi na bukomo bubwanya kushinda “ne bishimikwa bīne bya bukomo.” (2 Kodinda 10:4) Kyabine, Yehova ukokeja kwitukwasha twalamuke. Kinenwa kyandi kitusoñanya “[t]upange bobwa bu-muntu bwa kala” ino “[t]uvwale ne [bu]muntu [bupya b]wakupangibwa umboloke, ne bu-ujila bwa binebine, mwikadile Leza.” (Efisesa 4:​22-​24) Lelo mushipiditu wa Yehova ukokeja binebine kwitukwasha twalamuke uno muswelo? Bine ukokeja! Mushipiditu wa Leza ulupulanga bipa motudi​—ngikadilo miyampe, milēme, yotufwaninwe batwe bonso kutamija. Ngikadilo imbajinji mu ino i buswe.​—Ngalatea 5:​22, 23.

¹⁸ Pano po palēle bubinebine bwine bukatampe bukūla bantu. Yehova Leza udi na bukomo kebudi mpwilo bwa buswe, ne batwe netu twi bapangwe mu kifwa kyandi. (Ngalwilo 1:26; 1 Yoano 4:⁠8) Nanshi tukokeja kutonga kuswa Yehova. Kadi buno buswe lo lufungulo lwa būmi bwetu bwa kumeso, ke būmi bwetu bubajinjipo, nansha bilubo byotwāpyene, nansha kulēmenena ku kulonga bibi kwa kibutwila. Kuswa Yehova Leza kyo kintu kyādi kisakilwa ba Adama ne Eva pa kusaka bekale nyeke bakikōkeji mu Edena. Buswe bwa uno muswelo bo busakilwa umo ne umo umbukata mwetu mwanda wa kukapanda pa Amakedona ne kupita pa matompo a mfulo ku mfulo kwa Umbikalo wa Myaka Kanunu wa Kidishitu. (Kusokwelwa 7:14; 20:​5, 7-10) Batwe bonso, umo ne umo, tukokeja kutamija buno buswe nansha shi tudi mu ngikadilo’ka. (Mateo 22:37; 1 Kodinda 13:13) Twikalei basumininwe kuswa Yehova ne kūbaka nyeke ne nyekeke pa buno buswe.

[Bipangujo]

1, 2. I milangilo’ka mitumbe ifikijanga bantu bavule ku kwimona amba kebadipo na kyobabwanya kulonga kya kolola būmi bwabo?

3. Le i musapu’ka ukankamika udi mu Bible utala pa bukomo botudi nabo bwa kusela kiselwa kya būmi bwetu bwa mu mafuku a kumeso?

4. Nansha bisambila 1 Kodinda 3:​10-​15 pa kūbaka na bya lūbako kebipi mudilo, ino kino kekishintululapo namani?

5. I Bisonekwa’ka bilombola amba bene Kidishitu bafwaninwe “kwiūbaka” abo bene?

6. (a) Shintulula mwikadile mwanā-bwanga mwine Kidishitu umo ne umo bu mwingilo wa lūbako wingilwe na bavule. (b) I kiselwa’ka kidi pa kipuji kya mwanā-bwanga umo ne umo?

7. I bikambija’ka bilwa na bene Kidishitu bamobamo, ne i bika bikokeja kwibasenga?

8. I kifwa’ka kibi kyāshidilwe Yotama na shandi, ino i butongi’ka bwaālongele?

9. I bifwa’ka biyampe byādi bya kulonda Ahaza, ino būmi bwandi bwāfudile namani?

10. Ahaza wādi shabana wa muswelo’ka, ino i butongi’ka bwālongele Hezekia wandi mwana?

11. (a) I muswelo’ka wātombokele Manase butomboki bukatampe kudi Yehova, nansha byaādi na shandi kifwa kiyampe kyaādi wa kulonda? (b) I butongi’ka bwālongele Manase ku mafuku amfulo a būmi bwandi, ne kino kitufundija bika?

12. I butongi’ka bwishile bwātongele ba Amona ne wandi mwana Yoshia pa mwanda utala kwingidila Yehova?

13. (a) Lelo i bika byotwefunda pa balopwe ba Yuda botwabandaula? (b) Bufundiji bwa bambutwile budi na mvubu’ka?

14. I muswelo’ka otuyukile amba Yehova uyukile mikalo yetu?

15. (a) Le i nsulo’ka imo ya busengi ku boba bāshidilwe tusela tubi na bakwabo? (b) Yehova upele umo ne umo bulēmantu na kumupa kiselwa’ka?

16. Tukokeja kubwanya muswelo’ka ‘kufikijija lupandilo lwetu’?

17. I kwalamuka’ka kotukokeja kulonga motudi, ne i muswelo’ka witukwasha Yehova tulonge kino?

18. I butongi’ka bukokeja kutongwa senene na muntu yense wa milangwe, ne kino kifwaninwe kwitukwasha tusumininwe kulonga bika?

[Kifwatulo pa paje 29]

Le būmi bobe bwa kumeso i bukutungilwe kala na nsange?

[Kifwatulo pa paje 31]

Mulopwe Yoshia wātongele kwingidila Leza, nansha byāmushidile shandi kifwa kibi

Lelo Ulanga’po Namani?

◻ I milangwe’ka mitumbe īshidile na bufundiji bulumbuluke bwa Bible pa mwanda utala kiselwa kya muntu ne muntu?

◻ I mwingilo’ka wa lūbako ufwaninwe kwiūbaka mwine Kidishitu umo ne umo?

◻ Bifwa bya Balopwe ba Yuda bilombola muswelo’ka amba muntu ne muntu udi na kiselwa kya kwitongela aye mwine?

◻ Yehova witukulupijanga muswelo’ka amba tukokeja kutonga butongi bulumbuluke mu būmi, nansha shi kudi bifwa bibi bitujokolokele?