Twingilei Nyeke ne Mutyima umo

“Nkapana ludimi lutōka ku bantu amba bonso bakēte pa dijina dya Yehova, kumwingidila ne mutyima umo.”—ZEFENIA 3:9.

 1. I bika bilongeka bilombola kufikidila kwa Zefenia 3:9?

DYALELO kudi kintu kya ndimi 6 000 inenwa kujokoloka ntanda yonso. Kutentekela pa ino, kudi kadi ndimi mityemitye ne mineneno mishileshile mungya bifuko. Inoko, nansha bantu byobanena ndimi pala pala kutamba ku lwa Angele kutūla ku lwa Zulu, bine Leza i mulonge kintu kya kashā. I mupe bantu ba pi na pi dishinda dya kwifunda ne kunena ludimi lumo kete lutōka. Kuno i kufikidila kwa mulao wālailwe kupityila kudi mupolofeto Zefenia amba: “Nkapana ludimi lutōka ku bantu amba bonso bakēte pa dijina dya Yehova, kumwingidila ne mutyima umo.”—Zefenia 3:9.

 2. “Ludimi lutōka” i bika, ne lukwashanga bantu balonge bika?

² “Ludimi lutōka” i bubinebine bwa Leza butanwa mu Bible, Kinenwa kyandi. Nakampata i bubinebine bwa Bulopwe bwa Leza bukāya kuyukanya buujila bwa dijina dya Yehova, kubingija bubikadi bwandi, ne kuletela bantu madyese. (Mateo 6:9, 10) Luno ludimi lutōka pano lunenwa na bantu ba mizo yonso ne misaka yonso, mwanda lo ludimi lwa ku mushipiditu lumo kete lwampikwa disubi pano pa ntanda ponso. Lwibakwashanga bengidile Yehova umbumo, na “mutyima umo.”

Kemudipo Amba Yeu Ye Yeu

 3. I kika kitukwashanga twingidile Yehova umbumo?

³ Batwe bene Kidishitu tufwijanga’ko Leza pa mwanda wa ndimi mishileshile ingidilanga pamo umbukata mwetu. Nansha byotusapula myanda miyampe ya Bulopwe mu ndimi mivule inena bantu, ino twingidilanga Leza umbumo. (Mitōto 133:1) Kino i kibwanike mwanda konso konso kotudi pano panshi, tunenanga ludimi lumo lutōka lwa kutendela nalo Yehova.

 4. I kika kinenenwa amba mu bantu ba Leza kemufwaninwepo kwikala bya kwisañuna amba yeu ye yeu?

⁴ Mu bantu ba Leza kemufwaninwepo kwikala bya kwisañuna amba yeu ye yeu. Mutumibwa Petelo wālombwele kino patōka paādi usapula ku njibo ya Konilusa mudyavita Mujentaila mu mwaka wa 36 K.K., kānena’mba: “I binebine nanshi, namone Leza kalemekangapo bantu’mba: Yeu ye yeu, mhm. Nanshi mu mizo yonso enka umutyina, ulonga bilumbuluke nabya ye waitabijibwa kudi aye.” (Bilongwa 10:34, 35) Kino byokidi kyabine, nanshi mu kipwilo kya bwine Kidishitu i mutupu kyaba kya mboloji, tutangotango, nansha ntondo ya kwisañuna amba yeu ye yeu.

 5. Mwanda waka i bibi kupunga tutangotango mu kipwilo?

⁵ Mwanā masomo umo wajokele ku Njibo ya Bulopwe, watala pa kanwa wanena’mba: “Divule dine bipwilo byungwijanga bantu ba musaka kampanda nansha kabila kansangwa. . . . Batumoni ba Yehova badi abo bonso bashikete pamo, pampikwa bya tutangotango kampanda.” Inoko, bamobamo mu kipwilo kya mu Kodinda wa kala bādi bapunga tubisumpi pala pala. Balwa na mwingilo wa mushipiditu sandu wa Leza na kwabo kwiketaketa, mwanda ao mushipiditu uletanga bumo ne ndoe. (Ngalatea 5:22) Shi tudi na milangwe ya kutūla’ko tutangotango mu kipwilo, i kulwa kotulwa na bwendeji bwa mushipiditu. Nanshi tuvulukei byānene mutumibwa Polo ku bene Kodinda amba: “Nemwisashilapo, bānwe bāna betu, ku dijina dya Mfumwetu Yesu Kidishitu, amba bānwe bonso mwisambe kyakanwa kimo kyonka, kemukīketa bānwe bene pala, pala, ehe; nanshi mwikale babambakanibwe pamo, monka umutyima umo, ne [mulangwe nao umo].” (1 Kodinda 1:10) Polo wākokele kadi milangwe pa bumo ne mu mukanda waātumīne bene Efisesa.—Efisesa 4:1-6, 16.

6, 7. I madingi’ka āletele Yakoba pa mwanda utala kwikala na lushiñanya, ne tukalonda namani binenwa byandi?

⁶ Bene Kidishitu i balombwe kwikala nyeke bakubulwa mboloji ya kwisañuna amba yeu ye yeu. (Loma 2:11) Byokwādi bamo bādi balēmeka bininge bampeta mu kipwilo kya mu myaka katwa kabajinji, mwanā bwanga Yakoba wāsonekele amba: “Banwe bāna betu, lelo mo mulemekela bantu ku ngitu yabo’mo e ko kulama kwitabija kwa Mfumwetu Yesu Kidishitu wa ntumbo’ni, a? Ke-muntu mu kipwilo kyenu, shi mutwele muntu uvwele kaniñamunwe ka nsahabu ne bivwalwa bilumbuluke, kadi mutwele ne mulanda wa bivwalwa bibibibi; ino ke mulemekako yewa uvwele bivwalwa bilumbuluke, ke mumunena’mba: Abe shikata pano palumbuluke; ebiya ku mulanda’mba: Abe kēmane kokwa; padi’mba: Shikata pano pa kitulo-kya-maulu ami. Lelo kemusansanyangapo munda mwenu, yeu nenki, yeu nandi nenki? kemudi pano batyibi ba mifwatakanyo mibimibi’ni?”—Yakoba 2:1-4.

⁷ Shi bampeta bampikwa kwitabija bavwele tuningaminwe twa nsahabu ne bisandi bya ntumbo abaiya ku kupwila pamo ne balanda bampikwa kwitabija bavwele bikobakane, bampeta bo bādi batundailwa na bulēme bwa kashā. Bapebwa pa kushikata “palumbuluke,” ino balanda bebanena amba banwe imanai nansha amba shikatai panshi dya kutūdile muntu maulu. Ino Leza wāpēne kitapwa kya kikūlwa kya Yesu pa mwanda wa bampeta ne balanda, pampikwa mboloji. (Yoba 34:19; 2 Kodinda 5:14) Bine shi tusaka kutendela Yehova ne kumwingidila na mutyima umo, ketufwaninwepo kulēmeka bamo kupita bakwabo nansha ‘kushiñanya bantu pa mwanda wa kusaka tumwene’mo bya kumwena’mo.’—Yude 4, 16, MB.

Mwilamei ku Miuningo

 8. I bika byālongekele pa mwanda wa kwiuninga kwēuningile bene Isalela?

⁸ Pa kusaka amba tulame bumo bwetu ne kwendelela na kwitabijibwa na Leza, tufwaninwe kulonda ano madingi a Polo: “Longai bintu byonso kwa kubulwa kwiuninga.” (Fidipai 2:14, 15) Bene Isalela bampikwa lwitabijo bānyongolwelwe mu bupika bwa Edipito bēuningīle ba Mosesa ne Alone, enka namino, bēuningila’nka ne Yehova Leza mwine. Pa mwanda wa kino, bana-balume bonso ba myaka 20 ne kuya kumeso kebākatwelelepo mu Ntanda ya Mulao, ino bāfwile mu lwendo lwa Isalela lwa myaka 40 mu ntanda mutuputupu, kutalula’mo enka ba kikōkeji, ba Yoshua, Kalebu, ne bene Levi. (Umbadilo 14:2, 3, 26-30; 1 Kodinda 10:10) Leka leka leka, yoya yo mfutwa bukomo yobāfutyile pa mwanda wa miuningo!

 9. Le Midiamu wātenwe na bika pangala pa miuningo yaādi wiuninga?

⁹ Kino kilombola byobya bikokeja kufikila muzo mutuntulu wiuningauninga. Lelo shi i muntu umo wiuninga le? Eyo, Midiamu, kaka wandya Mosesa, pamo ne tutu wandi Alone bēuningile amba: “Lelo Yehova kunena wanenene mudi Mosesa enka’ni? Kanenenepo ne mudi batwe kumo’ni?” Nsekununi ibweja’ko amba: “Yehova waivwana’kyo.” (Umbadilo 12:1, 2) Ino byāfula namani? Midiamu wādi umweka bu ntangaji wa kumeso pa yoya mitompwe wāfwijibwa bumvu na Leza. Wāfwijibwe bumvu muswelo’ka? Na kutumbwa na makopo ne kufundulwa panja pa kitūlo mafuku asamba-abidi matuntulu, kufika ne poāmupwile.—Umbadilo 12:9-15.

10, 11. Miuningo yambulwa kulemununwa ifulanga ku bika? Leta kifwa.

¹⁰ Miuningo ke mitompwepo bitupu ya bibi kampanda bilongelwe. Boba beuningauninga batanga mutyima mpata ku miivwanino yabo ne ku kalungi kabo ka bwana, belangila abo bene pa kyaba kya kulangila Leza. Shi miuningo’ya keilemunwinwepo, ibwanya kuleta nkalañani mu bana na bana ba ku mushipiditu ne kusupakanya bukomo bobalonga bwa kwingidila Yehova na mutyima umo. I bine, mwanda boba beuninga kebalekangapo kutompola, bakulupile amba bakwabo nabo bakebetabila.

¹¹ Kifwa, muntu ukokeja kunenena mukulumpe umo bibi mu muswelo wapityija bipindi mu kipwilo nansha mwavuijija biselwa byandi. Wivwane tuteje mwine utompola’wa, tukashilula netu kulanga mwalangila. Ku mfulo nkunwa ya kantyonkolo yakunwa mu mutyima wetu, netu ketumone mingilo ya mukulumpe’wa ke mibi, ayo mintu yotwadi tumona biyampe. Byonso bilonga mukulumpe’wa papo kotudi ke bibi, netu twashilula kutompola byalonga. Lwendo lwa uno muswelo kelufwaninwepo mu kipwilo kya bantu ba Yehova.

12. Miuningo ibwanya namani kona kipwano kyetu na Leza?

¹² Kwiuningila bana-balume badi na kiselwa kya kukumba luombe lwa Leza kubwanya kutwala ku kutukana mutonko. Kwibeuningila nansha kwibatuka mutonko kubwanya kona kipwano kyetu na Yehova. (Divilu 22:28) Ba butukani bampikwa kwisāsa kebakapyanapo Bulopwe bwa Leza. (1 Kodinda 5:11; 6:10) Mwanā bwanga Yude wāsonekele amba bantu ba miuningo bādi ‘bafutulula bufumu ne kubenga bene bakatampe bene,’ ke bana-balume bemanine kipwilo kadi. (Yude 8, NW) Bano ba bya kwiuningauninga kebādipo betabijibwe na Leza, o mwanda i kya tunangu twijibe mashinda abo mabi.

13. I kika kyobwanya kunenena amba ke mitompwe yonsopo mibi?

¹³ Eyo, ke mitompwe yonsopo ifityijanga Leza mutyima. Leza kāikelepo kupumpunya ‘kikuo kya mitompwe’ yādi itompolwa pa mwanda wa Sodoma ne Ngomola, ino wāonakenye byobya bibundi bya bubi. (Ngalwilo 18:20, 21; 19:24, 25) Mu Yelusalema namo, kinondanonda na Pentekosa wa mu 33 K.K., “kwatalukile miuningo kudi baNgidiki, beuningila baHebelu, pa mwanda wa babo bakaji-babafu, bo badi bavulaminwa pa kwabanya bintu mafuku onso, mo bukila, mo bukila.” “Badikumi ne babidi” pa kumona’byo nabya, bālemununa mwanda’wa na kutonga “bāna-balume basamba-babidi balumbuluke” ba kwimanina “mīngilo īno” ya kwabanya bidibwa. (Bilongwa 6:1-6) Bakulumpe ba dyalelo kebafwaninwepo ‘kujika matwi abo’ ku mitompwe myendele’mo. (Nkindi 21:13) Kadi bakulumpe bafwaninwe kukankamika ne kūbaka batōtyi nabo, kupita’ko kwibanenena bibi.—1 Kodinda 8:1.

14. I ngikadilo’ka nakampata yotufwaninwe kwikala nayo shi tusaka kwilama ku miuningo?

¹⁴ Batwe bonso tufwaninwe kuleka kwiuninga, mwanda mushipiditu wa kutompolatompola wipayanga bantu ku mushipiditu. Uno mwikadilo ukalañanyanga bumo bwetu. Nanshi tulekei nyeke mushipiditu sandu utamije buswe motudi. (Ngalatea 5:22) Tulonde “kijila kya bulopwe” kya buswe, bine tukendelela na kwingidila Yehova na mutyima umo.—Yakoba 2:8; 1 Kodinda 13:4-8; 1 Petelo 4:8.

Mwilamei ku Buvubavuba

15. Lelo i muswelo’ka obwanya kushiyañanya lubabo ne buvubavuba?

¹⁵ Miuningo itwalanga ku lubabo lubi, o mwanda tufwaninwe kutadija byobya byotunena. Lubabo i bunenenene bwa kutotobola bantu ne myanda yabo. Ino buvubavuba i myanda ya bubela ya kusaka kona ntumbo ya muntu kampanda. Kwikala na bunenenene bwa uno muswelo i kubi kadi ke bwine Lezapo. Mwanda Leza wānene bene Isalela amba: “Kokakolwa kwendakana koku ne koku [na buvubavuba] mubukata mwa bantu bobe.”—Levi 19:16.

16. Polo wānene bika pa bantu bamo bādi na lubabo, ne ano madingi andi etutala ne batwe namani?

¹⁶ Bunenenene bwa byalonga, byasanda, butwalanga ku buvubavuba, Polo wāikele kutopeka bantu bādi na lubabo. Wābadikila kutela bakaji ba bishala bādi bafwaninwe kukwashibwa na kipwilo, kupwa ke ba bishala bakwabo bādi “bampikwa mingilo, bakanangananga ku mobo a bene, nanshi ke’nka po mwanda wa kubulwa mingilo, anha, i ne mwanda wa [lubabo] ne kusakasaka kutwela mu myanda ya bene, besamba byonso bibibibi byampikwa kufwanyinwa kunena.” (1 Temote 5:11-15, MB) Shi mwana-mukaji mwine Kidishitu umona amba udi na bukōkekōke bwa bunenenene butwala ku buvubavuba, nankyo ufwaninwe kuta mutyima ku madingi a Polo a kwikala ‘mwilēmeke, ke vubavubapo.’ (1 Temote 3:11) I bine, ne bene Kidishitu bana-balume nabo bafwaninwe kwilama ku lubabo lubi.—Nkindi 10:19.

Lekai Kufwatakenya Bakwenu!

17, 18. (a) Yesu wānene bika pa mwanda utala kufwatakenya mwanetu? (b) I muswelo’ka otukokeja kulonda madingi a Yesu atala kufwatakenyañana?

¹⁷ Nansha shi ketuvubilangapo bantu myanda, tufwaninwe kulonga bukomo bwa kuleka kwibafwatakenya bibibibi. Yesu wātopekele uno mushipiditu paānene amba: “Kemukafwatakenya bakwenu bingi, nenu nankyo mukafwatakanibwa bingi. Ke-pantu monka mo mufwatakaninya bakwenu ne bānwe nenu mukafwatakanībwa enka nabya. Kadi pa kitompekejo kyo mwakebatompekeja, nankyo nenu mukatompekejibwa pa kyonka’kyo. Lelo kadi i bika byōtadila mukwenu kaseke ka bukula bwa mutyi kadi mu dīso. Abe ne obe mulamba mu dīso ne kuvuluka’o mpika. Lelo nanshi byōnenako mukwenu’mba: Leka bidi nkufundule kaseke ka bukula bwa kityi mu dīso dyobe, ino le au mulamba udi mu dīso dya abe mwine le? Abe nzazangi, badikila bidi kufundula mulamba udi mu dīso dya abe mwine, ebiya umone mwakufundwila kaseke ka mu dīso dya mukwenu.”—Mateo 7:1-5.

¹⁸ Ketufwaninwepo kwididika amba tubwanya kufundula “kaseke” mu diso dya mwanetu mwanda wa kumukwasha, ino ne kutyiba butyibi bwendele’mo kwine kwitukomene mwanda wa “mulamba” wa kyelekejo witulambalele. Bine, shi twikale kuyukidija Leza mwaikadile wa lusa lwabinebine, ketukekalapo na mutyima wa kufwatakenya batutu ne bakaka ba ku mushipiditu. Le tukayuka namani kwibevwana pamo na mwibemvwanina Tata wetu wa mūlu? Ke bya kubezemukapo, Yesu wētudyumwine amba ‘kemukafwatakenyai bakwenu bingi, kutyina amba nenu bakemufwatakenya bingi’! Kwiyuka kotwiyukile batwe bene kubulwa kubwaninina kwetu kuketukankaja kufwatakenya bakwetu bintu bikokeja kumonwa na Leza bu bikondame.

Bakōkekōke Ino Abo’ko Balēmekibwe

19. Le i muswelo’ka otufwaninwe kumona banabetu betabije?

¹⁹ Shi tusumininwe kwingidila Leza na mutyima umo na banabetu betabije, i bine ketukakadikilapo enka pa kuleka kufwatakenya bakwetu. Ino tukekala babajinji ne mu kwibapa bulēme. (Loma 12:10) Bine, tukakimba kamweno kabo, ke ka batwe benepo, kadi tukebengidila na nsangaji mingilo ilomba kwityepeja. (Yoano13:12-17; 1 Kodinda 10:24) Le tubwanya namani kulama uno mutyima mulumbuluke? I na kuvuluka kyaba kyonso amba mwitabije ye-yense i mulēme ku meso a Yehova ne amba tusakilwa umo ne mukwabo, monka mwikadile kikunki ne kikunki ku umbidi wa muntu kioba na bikwabo.—1 Kodinda 12:14-27.

20, 21. Binenwa bidi mu 2 Temote 2:20, 21 bidi na buluji’ka kotudi?

²⁰ Kunena na bubine, bene Kidishitu i bingidilwa bikōkekōke bya dīma bipēlwe kya bulēme kya ntumbo, ke mwingilo kadi. (2 Kodinda 4:7) Shi tukimba kwingila uno mwingilo ujila pa mwanda wa ntumbo ya Yehova, nankyo tufwaninwe kulama mwimanino wa bulēme ku meso andi ne a Mwanandi. Tukekala bipungwa bilēme bingidija Leza enka shi twikele batōka mu mwikadilo ne ku mushipiditu. Pa kino, Polo wāsonekele amba: “Mu njibo mikatampe kemudipo’nka bipungwa bya nsahabu ne bya ndalama, enhe, mudi kadi ne bya mityi ne bya dima. Bimo bingidilwa’nka kitatyi kileme, bikwabo nabyo bingidilwa kitatyi kyonso. Shi muntu etokeje ku bibibibi byonso bino ukekala kipungwa kingidilwa pa kitatyi kileme, kipandulwe, kifwanyinwe Mfumwakyo, kya kulonga nakyo mingilo miyampe yonso.”—2 Temote 2:20, 21, MB.

²¹ Boba badi na mwiendelejo wampikwa kukwatañana na musakila Leza i ‘bipungwa byampikwa bulēme.’ Inoko, batwe shi tulonde lwendo lwa bwine Leza, tukekala ‘bipungwa bingidilwa pa kitatyi kilēme, bipandulwe’mo, bitūlwe pa bula, mwanda wa kwingidila Yehova, balongololwe mwanda wa mwingilo o-onso muyampe.’ Nanshi twiipangulei’po bidi amba: ‘Lelo ami’wa uno ndi “kipungwa kilēme”? Le ndi kifwa kiyampe ku banabetu betabije? Lelo nami mbadilwa mu kipwilo kya boba bengila na mutyima umo na batōtyi nabo?’

Endelelai na Kwingila na Mutyima Umo

22. Le kipwilo kya bwine Kidishitu kibwanya kudingakanibwa na kika?

²² Kipwilo kya bwine Kidishitu kidi pamo na mwikadile kisaka. Mu kisaka shi bonso i batōtyi ba Yehova, mwikalanga buswe, bwangudi ne nsangaji. Kisaka kibwanya kwikala na bantu bavule, umo ne umo na bumuntu bwandi bwishile na bwa bakwabo, ino aye’ko na kifuko kilēme. Ne mu kipwilo namo monka na monka. Nansha byotudi batwe bonso beshileshile—kadi bampikwa kubwaninina—Leza i mwitufwenyenye kwadi kupityila kudi Kidishitu. (Yoano 6:44; 14:6) Ba Yehova ne Yesu betuswele, penepa netu byotudi pamo bwa kisaka kikutyile umbumo, tufwaninwe kwiswa batwe bene na bene.—1 Yoano 4:7-11.

23. I bika byotufwaninwe kuvuluka ne kusumininwa kulonga?

²³ Kipwilo kya bwine Kidishitu byokidi pamo bwa kisaka i kyendele’mo nanshi mwikale dikōkeji. Mutumibwa Polo wāsonekele amba: “E mo nsakila na’mba, bāna-balume bēkale kulombela konso konso, kutalula maboko a [dikōkeji], ne bukalabale mpika, nansha lupata lwine lukola.” (1 Temote 2:8) Polo wākwatañenye pano dikōkeji na milombelo ilombelwa mu kitango kya bantu “konso konso” kwikongela bene Kidishitu pamo. Enka bana-balume ba dikōkeji bo bafwaninwe kwimanina kipwilo mu milombelo ya pa kitango kya bantu. I bine, Leza witusakila batwe bonso kwikala ba dikōkeji kwadi ne ku batwe bene na bene. (Musapudi 12:13, 14) Shi ke pano, tusumininwei kwingidila pamo senene, pamo bwa bikunki bya umbidi wa muntu. Ne kadi twingidilei umbumo bu ba mu kisaka kya batōtyi ba Yehova. Kutabukidila, tuvulukei amba tusakilwa umo ne mukwabo, ne amba tuketabijibwa na Yehova ne kupebwa madyese andi enka shi twendelele na kumwingidila na mutyima umo.

Usa Kulondolola Namani?

• I bika bikwashanga bantu ba Yehova bamwingidile na mutyima umo?

• Mwanda waka bene Kidishitu kebadipo amba yeu ye yeu?

• I kika momwena kibipīle miuningo?

• Mwanda waka tufwaninwe kupa banabetu betabije bulēme?

[Kifwatulo pa paje 15]

Petelo wājingulwile amba “Leza kadipo amba yeu ye yeu”

[Kifwatulo pa paje 16]

Le uyukile mwanda waka Leza wāfwijije Midiamu bumvu?

[Kifwatulo pa paje 18]

Bene Kidishitu ba dikōkeji bengidilanga Yehova na nsangaji ne na mutyima umo