Lelo Ukananga Pamo na Leza?

“Kunanga mu kwiubija na Leza obe.”—MIKA 6:8.

1, 2. Lelo tukadingakanya namani milangwe ya Yehova na yoya ya mbutwile ufundija wandi mwana kwenda?

MWANA wa ku kyadi waimana mitēte ne kukwata ku makasa olwele mbutwile wandi, penepa watabula matabula abala-anga mabajinji. Kino kimweka bu kintu kityetye, ino kudi ba inandi ne shandi, i kintu kivulukwa, kitatyi kileta lukulupilo lwa bintu bivule mu būmi bwa kumeso. Bambutwile bekalanga batengele na mēlu kitatyi kyobakananga na mwana bekwete ku maboko mu myeji nansha myaka īya’ko. Bine, bakulupilanga kupa mwana buludiki ne bukwashi mu miswelo mivule mu mafuku āya kumeso.

² Yehova Leza nandi ulangilanga bandi bana ba pano panshi uno muswelo. Kitatyi kimo wānene bantu bandi bene Isalela, nansha Efelaimi amba: “Nalombola Efelaimi mwakwendela; nebayata pa maboko ami. . . . Nebakoka ne myonji ya muntu, ne bikulo bya lusa.” (Hosea 11:3, 4) Pano Yehova witela aye mwine bu mbutwile wa lusa ufundija na kitūkijetyima wandi mwana kunanga, padi i na kumukwata ku maboko andi shi wapone. Yehova, Mbutwile upityile bonso, udi na mutyima wa kwitufundija mwa kwendela. Kadi uloelelwe kwenda netu shi tulonga buninge bwa kwendelela kumeso. Monka mulombwela kisonekwa kimanine’po mutwe wetu wa mwanda, tukokeja bine kunanga na Leza! (Mika 6:8) Ino kunanga na Leza bishintulula bika? Mwanda waka tufwaninwe kunanga nandi? Le bibwanika namani? Kadi i byabuyabuya’ka bimwenwa mu kunanga na Leza? Tubandaulei bino bipangujo biná, kimo ne kimo.

Kunanga na Leza Bishintulula Bika?

3, 4. (a) Mwanda waka kishima kya kyelekejo kunanga na Leza i kya kutendelwa? (b) Lelo kunanga na Leza bishintulula bika?

³ Bine, muntu wa mashi ne mema kabwanyapo kunanga pa bute pa bute na Yehova muntu wa ku mushipiditu. (Divilu 33:20; Yoano 4:24) Nanshi panena Bible amba bantu banañanga na Leza, wingidijanga muneneno wa kyelekejo. Ulombolanga kishima kya kyelekejo kimvwanikwa mu mizo ne mu matanda onso, kadi mu bula bwa nkongo ne nkongo. Mwanda shi tutale, le i kwepi ne i kitatyi’ka kitunya bantu kwivwanija mulangwe wa muntu unanga na muntu mukwabo? Kino kishima kya kyelekejo kilombola kadi bulunda ne kipwano, mwene i amo? Ano malango etupa bujinguludi bwa kuyuka nshintulwilo ya kunanga na Leza. Nanshi tutengei bidi pa mwanda mwine.

⁴ Vuluka bantu ba kikōkeji pamo bwa Enoke ne Noa. Mwanda waka batelwa bu bantu bānangile na Leza? (Ngalwilo 5:24; 6:9) Mu Bible, kishima “kunanga” divule kushintulula kulonda dishinda kamukaya. Ba Enoke ne Noa bātongele dishinda dya umbūmi dikwatañene na kiswa-mutyima kya Yehova Leza. Abo, pa kwishila na bantu bādi bebajokolokele, bānyemēne kudi Yehova wa kwibaludika, bākokela ne ku bwendeji bwandi. Bine, bāmukulupile. Le ko kunena amba Yehova wādi ukwata butyibi pa kyaba kyabo? Mhm. Yehova upele bantu bwanapabo bwa kutonga, kadi usaka twingidije kino kyabuntu pamo na ‘bukomo bwetu bwa kulanga.’ (Loma 12:1) Inoko potukwata butyibi, tufwaninwe kwityepeja ne kuleka bukomo bwetu bwa kulanga buludikwe na milangwe ya peulu pa peulu ya Yehova. (Nkindi 3:5, 6; Isaya 55:8, 9) Bine, ponso potunanga mu būmi bwetu bonso, twendanga luno lwendo pamo na Yehova.

 5. Mwanda waka Yesu wātelele kubweja kuboko kumo ku būmi bwa muntu?

⁵ Bible udingakanyanga divule būmi na lwendo nansha na kunanga. Kyaba kimo wenzankanya’byo patōkelela, ino kyaba kikwabo ukumuna’ko’tu. Kimfwa, Yesu wānene amba: “Le i ani po mudi po ukokezya na kwakamwa kubwanya ku bwandi bumi bula bwa kuboko kumo.” (Mateo 6:27, BB) Kudi kintu kimo kibwanya kukubezemuna mu bino binenwa. Mwanda waka Yesu wānene kubweja “kuboko,” kipimo kya bula, ku “bumi” bwa muntu, bupikulwanga mungya kitatyi?a Mobimwekela Yesu wādi udingakanya būmi bwa muntu na lwendo. Na bubine, wāfundije amba kwakamwaakamwa kekubwanyapo kubweja nansha ditabula dimo dine ku lwendo lwa būmi bobe. Ino le ko kunena amba kekudipo ne kyotukokeja kulonga kine kya kulepeja luno lwendo? Mhm, ke amopo! Kino kyo kitutwala ku kipangujo kya bubidi kinena amba, Mwanda waka tufwaninwe kunanga na Leza?

Mwanda Waka Tufwaninwe Kunanga na Leza?

6, 7. Bantu bakubulwa kubwaninina basakilwanga bika, ne mwanda waka i biyampe tunyemene kudi Yehova pa kupwa ino kisakibwa?

⁶ Buluji bumo bidi botufwaninwe kunangila na Yehova Leza i bushintululwe mu Yelemia 10:23, amba: “A Yehova ngyukile’mba dishinda dya muntu kedidipo kwadi aye mwine, ehe; kekidipo mu muntu unañanga kolola matabula andi.” Nanshi batwe bantu ketudipo na bukomo nansha na kyepelo kya kuludika būmi bwetu. Bine, tusakilwa’nka kupebwa buludiki. Boba bafwila’nka kwiludika abo bene, pampikilwa Leza, bafulanga ku kilubo kimo kyonka kyālubile ba Adama ne Eva. Bano ba mulume ne mukaji babajinji bēpele kyepelo kya kwiyukila abo bene kiyampe ne kibi. (Ngalwilo 3:1-6) Na bubine kino kyepelo ‘kekidipo kotudi batwe bene, ehe.’

⁷ Mwene nobe umwene’tu amba tusakilwa buludiki mu lwendo lwa būmi bwetu? Difuku ne difuku tunenwe kukwata mbila mityetye ne mikatampe. Imo i mikomo kukwata ne idi na lupusa pa būmi bwetu bwa kumeso—enka ne pa būmi bwa baswe betu. Langa’po bidi shi muntu mwitukudile kulampe kwine ne wa tunangu kwitupita wasangela kwitupa buludiki bwa buswe mu ino mbila yotukwata! Ino i kya bulanda, mwanda bavule dyalelo basaka kukulupila enka byobalanga, ne kuludika abo bene matabula abo. I balengwe buno bubinebine bunenenwe mu Nkindi 28:26 amba: “Yewa wikulupila mutyima wa aye mwine i kivila; ino yewa unanga ne ñeni aye ukanyongololwa.” Yehova usaka twinyongolole mu byamalwa bilupuka ku kukulupila ndimbañani, ke mutyima wa muntu kadi. (Yelemia 17:9) Ukimba tunangile mu tunangu twandi ne kumukulupila aye Muludiki ne Mufundiji wetu wa tunangu. Mu uno muswelo, lwendo lwetu lwa umbūmi lukekala lwa mutyima-ntenke, luloe, ne luleta nsangaji.

 8. Bubi ne kubulwa kubwaninina bitwalanga bantu kwepi, ino Yehova witusakila bika?

⁸ Buluji bukwabo botufwaninwe kunangila pamo na Leza butala pa bula bwa lwendo lotusaka kwenda. Bible ulombola bubine bumo buleta bulanda. Amba, bantu bonsololo bakubulwa kubwaninina bendanga kuntu kumo. Musapudi 12:5 ushintulula tuntelentele twiyanga mu bununu amba: “Muntu wenda kwandi ku kīkalo kya nyeke, ne bamadilo baendakana mu mukenza koku ne koku.” Lelo “kīkalo kya nyeke” kino i bika? I kibundu, kokwa kwitutwala bubi ne kubulwa kubwaninina. (Loma 6:23) Inoko, Yehova aye witusakila bivule kupita’ko lunango lwīpi, lwa tusua, lwa kutamba kubutulwa kwenda ku kibundu. (Yoba 14:1) Bine, shi tunange na Leza nabya tukakulupila kwenda lwendo lulampe motwādi tufwaninwe kwendela—ke nyeke ne nyekeke kadi. Mwene nobe kyo kintu kyosaka? Nanshi ufwaninwe’nka kunanga na Shobe.

Le Tubwanya Namani Kunanga na Leza?

 9. Mwanda waka Yehova wādi ufyama kyaba kimo bantu bandi, ino i kikulupiji’ka kyaāletele mungya Isaya 30:20?

⁹ Kipangujo kya busatu mu bubandaudi bwetu kifwaninwe kutebwa’ko mutyima bininge. Akyo kine i kino, Le tubwanya namani kunanga na Leza? Tutana malondololo mu Isaya 30:20, 21, amba: ‘Mufundiji obe Mukatakata kakafyamapo monka, ehe, ino meso enu akamona Mufundiji obe Mukatakata. Ebiyampe matwi obe akevwana kinenwa kunyuma amba: Dine dino’di dyo dishinda, nangaimo; po mwalamuka ku lundyo, ne po mwalamuka ku lunkuso.’ Mu uno musapu ukankamika, binenwa bya Yehova bisonekelwe mu vese 20 byāvulwije padi bantu bandi amba pobāmutombokēle, nandi wāfyeme ku meso abo. (Isaya 1:15; 59:2) Ino pano Yehova kakifyemepo, i mwimane patōkelela ku meso a bantu bandi ba kikōkeji. Tukokeja kulangidija mufundiji wimene ku meso a bana ba masomo, wibalombola byobya byasaka bayuke.

10. Lelo ‘matwi obe evwananga kinenwa kunyuma’ kitamba kudi Mufundiji Mukatakata mu buluji’ka?

¹⁰ Mu vese wa 21 mudi kishima kikwabo kya kyelekejo kiletelwe’mo. Yehova watelwa bu muntu unanga kunyuma kwa bantu bandi, wibalombola dishinda diyampe dya kwenda’mo. Bafundi ba Bible banenanga amba uno muneneno ukokeja kwelekeja muswelo ulondanga mukumbi kunyuma kwa mikōko yandi, wiyela mabila na kwiiludika kutyina yakenda mu dishinda dibi. Le kino kishima kya kyelekejo kitutala namani? Eyo, shi tubanyemena ku Kinenwa kya Leza mwanda wa kutambula buludiki, tutañanga myanda yāsonekelwe pano kepādi tununu twa myaka. Idi pamo bwa ayo īya dya kunyuma kwetu, mu myaka ya kalā. Inoko idi na kamweno dyalelo monka moyādi ikadile na kamweno mu myaka yoyāsonekelwe. Madingi a mu Bible akokeja kwituludika mu butyibi botukwata dyuba ne dyuba, kadi akokeja kwitukwasha tolole lwendo lwa mu būmi bwetu bonso bwa kumeso. (Mitōto 119:105) Shi bine tukimba na kyumwa ano madingi ne kwialonda, nabya Yehova ukekala Muludiki wetu. Bine, tukananga pamo na Leza.

11. Kukwatañana na Yelemia 6:16, Yehova wāingidije kishima’ka kya kyelekejo pa kwita bantu bandi lwito, ino abo bālondolwele namani?

¹¹ Lelo bine twitabije Kinenwa kya Leza amba kituludike mu kamo ne kamo? I biyampe kwiikija kyaba kimo ne kwibata munda pambulwa kwididika. Ivwana vese uketukwasha twibate munda, unena’mba: “E mwanenena Yehova namino amba: Imanai mu dishinda ne kumona, ne kwipangula tushinda twa kalá, kudi dishinda diyampe, ne kunanga monka, kabidi mukamona kololokwa kwa myuya yenu.” (Yelemia 6:16) Bino binenwa bituvuluja padi ñenda witūkija pa mansanka mwa kwipangwila dya kwenda. Ne ku mushipiditu nako mo monka, bantu ba Yehova bātombokele mu Isalela, nabo bādi bafwaninwe kulonga kino. Bādi bafwaninwe kukimba “tushinda twa kalá.” Dino “dishinda diyampe” i dyodya dyānangile’mo bakulutuba babo, dyodya dyābombokele’mo uno muzo bya bulembakane. I kya bulanda, mwanda Isalela wāpumpwinye kino kivulujo kya buswe kya Yehova. Mwanda vese umo yenka ubweja’ko amba: “Ino banena’mba: Ketukanangemopo.” Inoko mu ino myaka, bantu ba Leza i balondolole biyampe ku ano madingi.

12, 13. (a) Le balondi ba Kidishitu bashingwe māni i betabe namani ku madingi adi mu Yelemia 6:16? (b) Lelo tukokeja kwibandaula namani mwa kuyukila motunangila dyalelo?

¹² Tamba ku mfulo kwa myaka ya katwa ka 19, balondi ba Kidishitu bashingwe māni bamwene amba madingi adi mu Yelemia 6:16 ebatala abo. Kano kabumbo i katangidile mu dishinda dya kwalukila na mutyima umo ku “tushinda twa kalá.” I beshile na Bipwilo bya Kine Kidishitu bipondoke, mwanda abo balamete ku “kyelekejo kya myanda mikomo” yāshilwilwe na Yesu Kidishitu ne yālondelwe na balondi bandi ba kikōkeji ba mu myaka katwa kabajinji K.K. (2 Temote 1:13) Kufika ne ku dyalelo, bashingwe māni bekwashanga abo bene na bene ne kukwasha bapwani nabo “mikōko mikwabo” amba balondelonde mwikadilo wa mu būmi mukomo ne wa nsangaji obasāsukile kudi Bipwilo bya Kine Kidishitu.—Yoano 10:16.

¹³ Kabumbo ka umpika wa binebine kaleyanga bidibwa bya ku mushipiditu pa kitatyi kifwaninwe, mu uno muswelo i kakwashe midiyo ne midiyo ya bantu basokole “tushinda twa kalá” ne kunanga na Leza. (Mateo 24:45-47) Le nobe ubadilwa mu ino midiyo ya bantu? Shi ubadilwa’mo, le ukalonga namani kutyina amba wakasāsuka’mo, ne kwalamuka kolonda mashinda a abe mwine? I biyampe kwimana bityetye kobandaula muswelo onanga mu būmi. Shi utañanga nyeke Bible ne mabuku esambila pa Bible, utanwa ne ku mpangiko ya bufundiji imaninwe na bashingwe māni dyalelo, nabya ufundanga mwa kunangila na Leza. Kadi ponso polonda na kwityepeja madingi akudingilwa, yuka amba bine unañanga na Leza, ne kulonda “tushinda twa kalá.”

Kunanga Pamo “bwa Wamona Aye Wakubulwa Kumweka”

14. Shi Yehova i wa bine kotudi, kino kikamweka namani mu butyibi bwetu botukwata?

¹⁴ Pa kusaka tunange na Yehova, ufwaninwe bidi kwikala wa bine kotudi. Vuluka, Yehova wākulupije ba kikōkeji ba mu Isalela wa kala amba kakafibwapo ku meso abo. Dyalelo nadyo i mwisokole ku meso a bantu bandi bu Mufundiji Mukatakata. Le Yehova i muntu wa bine kodi, umumona pamo bwa aye wimene ku meso obe ukufundija? Luno lo lwitabijo lotufwaninwe kwikala nalo shi tukimba kunanga na Leza. Mosesa wādi na luno lwitabijo, mwanda “wakankamene ne kukankamana bwa wamona aye wakubulwa kumweka.” (Bahebelu 11:27) Shi Yehova i wa bine kotudi, nankyo tukata mutyima ku milangwe yandi potukwata butyibi. Kimfwa, ketukafwatakanyapo nansha’tu kulonga kintu kibi, kupwa twafya bubi’bwa ku meso a bakulumpe bene Kidishitu nansha ku ba mu kisaka kyetu. Ino tukalonga bukomo bwa kunanga na Leza nansha shi bantu netu kebetumwenepo. Pamo bwa Mulopwe Davida wa pa kala, netu tukanena na kusumininwa’mba: “Nkanañanga mu njibo yami ne mutyima mubwaninine.”—Mitōto 101:2.

15. Kwitana pamo na batutu ne bakaka ba ku mushipiditu kwitumwejanga Yehova bu wa bine kotudi namani?

¹⁵ Yehova uyukile amba twi bakubulwa kubwaninina, bipangwa bya ku ngitu, bikolelwa kyaba kimo kwitabija bintu byakubulwa kumweka na meso. (Mitōto 103:14) O mwanda witukwasha tunekenye buno buzoze. Kimfwa, i mukongakanye pamo ‘bantu ba dijina dyandi’ batambile mu mizo yonso ya ntanda. (Bilongwa 15:14) Byotwingidila pamo umbumo, twikomejanga batwe bene na bene. Kwivwana muswelo wakweshe Yehova tutu nansha kaka kampanda wa ku mushipiditu anekenye buzoze kankenge nansha atyumwine mu manwi bikoleja kansangwa, kulengejanga Leza wetu ekale wa bine kotudi.—1 Petelo 5:9.

16. Le kwifunda myanda itala Yesu kuketukwasha namani tunange na Leza?

¹⁶ Kupityidila, Yehova i mwitupe kimfwa kya Mwanandi. Yesu wanene amba: “Ami ndi dishinda, bubinebine, ne būmi. Kekudipo nansha umo wiya kudi Tata poso kupityila padi ami.” (Yoano 14:6, NW) Kwifunda būmi bwa Yesu bwa pano pa ntanda i muswelo mulumbuluke wa kumona Yehova bu wa bine kotudi. Byonso byānene Yesu ne byaālongele byādi bilombola mu bubwaninine bumuntu ne mashinda a Shandi wa mūlu. (Yoano 14:9) Shi ketukwata butyibi, tumonei na katentekeji muswelo wādi upwija Yesu myanda. Shi butyibi bwetu bukwatañane na ino milangwe ya katentekeji ne misumininwe, nabya tubalonda mu mayo a Kidishitu. (1 Petelo 2:21) Mfulo mfulō, tukananga pamo na Leza.

I Byabuyabuya’ka Bimwenwa’mo?

17. Shi tunangila mu dishinda dya Yehova, i ‘kololokwa’ka’ kwa myuya yetu kotukasokola?

¹⁷ Kunanga na Yehova Leza kuletanga byabuyabuya umbūmi. Vuluka mulao wālaile Yehova bantu bandi shi abakimbe “dishinda diyampe.” Wānene amba pa “kunanga monka, kabidi mukamona kololokwa kwa myuya yenu.” (Yelemia 6:16) Lelo “kololokwa” kuno kushintulula bika? Lelo i būmi bwa kwisangaja ne kwikala mu makoma? Ke amopo. Yehova upānanga kintu kilumbuluke mpata, kikomenwe kusokolwa ne na bampeta ba ntanda ne miseke bene. Pa kusaka muya obe wikale “kololokwa,” ufwaninwe kutana ndoe ya mutyima, nsangaji, kuloelelwa ne maloa a ku mushipiditu. Kuno kololokwa kushintulula amba nobe ukokeja kwikala na kikulupiji amba utongele dishinda diyampe dya umbūmi. Ino ndoe ya mutyima byo byabuyabuya bikomo kusokola mu ino ntanda!

18. Lelo Yehova ulaile kukwesela dyese’ka, ne i lukwembo’ka lotyipile?

¹⁸ Bine, kwikala na būmi abo bwine bidi i dyese dikata. Nansha ke kwikala na būmi bwīpi i kuyampe kupita’ko kubulwa’bo. Inoko, Yehova kānenepo amba kunanga kobe kwimanine enka pa luno lwendo lwīpi lwa kutamba ku bukomo bwa bunsongwa kutūla ku bikambija bya bununu, mhm. Ino Yehova ukusakila madyese makatampe kutabuka. Usaka unange nandi nyeke ne nyekeke! Kino kyo kilombwelwe patōka mu Mika 4:5 amba: “Bantu bonsololo bakananga, enselele mu dijina dya leza wandi, enselele mu dijina dya leza wandi, kabidi batwe netu tukananga mu dijina dya Yehova Leza wetu nyeke ne nyeke-ke.” Le usangedile kweselwa dino dyese? Lelo ukala na būmi butelwa senene na Yehova amba “būmi bulumbuluke”? (1 Temote 6:19) Nankyo bine tyipa lukwembo lwa kunanga na Yehova dyalelo, kesha, butyikwa, ne nyeke ne nyekeke!

[Kunshi kwa dyani]

Usa Kulondolola Namani?

• Kunanga na Leza bishintulula bika?

• Mwanda waka udi’nka na mutyima wa kusaka kunanga na Leza?

• I bika bikakukwasha unange na Leza?

• I madyese’ka eselwa boba bananga na Leza?

[Kifwatulo pa paje 29]

Mu Bible, twivwana’mo diwi dya Yehova ditunena kunyuma amba, “Dine dino’di dyo dishinda”

[Kifwatulo pa paje 31]

Tupebwanga bidibwa pa kitatyi kifwaninwe ku kupwila