Akamwa Leza—Wikale wa Ñeni!

“Kwakamwa Yehova yo ngalwilo ya ñeni.”—NKINDI 9:10.

 1. Mwanda waka bavule bamonanga amba kwakamwa Leza i mulangwe mukomo kwivwana?

PA KALA, kutela muntu amba wakaminwe Leza bwādi bulēme bukatampe. Dyalelo, uno mulangwe keumonwenga bu wa kala kadi mukomo kwivwanija. Bamo babwanya kwiipangula’mba: ‘Shi Leza i buswe, le kadi kyomwakaminwa i kika?’ Kobadi, kwakamwa i mulangilo mutyani kadi uzozeja umbidyoma. Ino, monka motusa kwikimwena, kwakamwa Leza kwa bine kudi na nshintulwilo mivule kadi ke mwiivwaninopo’tu kampanda nansha kitumbuzaji, mhm.

2, 3. Kwakamwa Leza bya binebine i kulonga bika ne bika?

² Mungya Bible, kwakamwa Leza i mulangwe muyampe. (Isaya 11:3) I kityino ne kalēmo kakatampe ka kulēmeka Leza, ne kupela mpelelele kumufityija mutyima. (Mitōto 115:11) Kadi i kwitabija ne kulamata bininge ku misoñanya ya Leza ya mu mwikadilo ne mutyima wa kulonda mu būmi kyonso kinena Leza amba i kiyampe ne kupela kibi kyapela. Dibuku dimo dinena’mba kuno kwakamwa kwendele’mo kulombola “mwikadilo mwine muyampe ku meso a Leza utwala muntu ku tunangu ne ku kwepuka miswelo yonso ya bubi.” Nanshi i kyendele’mo panena Kinenwa kya Leza amba: “Kwakamwa Yehova yo ngalwilo ya ñeni.”—Nkindi 9:10.

³ I bine, kwakamwa Leza kudi na mvubu mu myanda mivule ya būmi bwa bantu. Kekuletangapo’nka tunangu kete, mhm, ino i ne nsangaji, ndoe, ntundubuko, bula bwa būmi, lukulupilo, kikulupiji, ne kwisumbidila. (Mitōto 2:11; Nkindi 1:7; 10:27; 14:26; 22:4; 23:17, 18; Bilongwa 9:31) I kukwatañane mpata na lwitabijo ne buswe. Na bubine, kudi na mvubu ne mu kipwano kyetu kyonso kyotupwene na Leza ne na bakwetu. (Kupituluka 10:12; Yoba 6:14; Bahebelu 11:7) Kwakamwa Leza i ne kukulupila na mutyima umo amba Tata wa mūlu witutele mutyima kadi kekakangapo kwitufwila lusa pangala pa kujilula kwetu. (Mitōto 130:4) Enka mubi kaso kwisāsa ye udi na buluji bwa kuzakela Leza.a—Bahebelu 10:26-31.

Wifunde Kwakamwa Yehova

 4. I bika bikokeja kwitukwasha ‘tulombolwe kwakamwa Yehova’?

⁴ Kwakamwa Leza byokudi kwa mvubu pa kusaka kukwata butyibi buyampe ne kweselwa na Leza, i muswelo’ka otukokeja ‘kulombolwa kwakamwa Yehova’ senene? (Kupituluka 17:19) Bimfwa bivule bya bana-balume ne bana-bakaji baākaminwe Leza i bilembwe mu Bisonekwa “mwanda wa kwitufundija.” (Loma 15:4) Mwanda wa kwivwanija buluji bwa kwakamwa Leza, tubandaulei bidi kimfwa kimo; i kya Davida Mulopwe wa Isalela wa kala.

 5. Kukumba luombe kwāfundije Davida namani pa mwanda utala kwakamwa Yehova?

⁵ Yehova wāpelele Solo mulopwe umbajinji wa Isalela pa mwanda wa kutyina kwādi utyina bantu wāleka’ko kwakamwa Yehova. (1 Samwele 15:24-26) Ku mutamba mukwabo, būmi bwa Davida ne kipwano kyandi na Yehova byo byālombwele amba aye i muntu wakaminwe Leza bya binebine. Paākidi mwanuke, Davida wādi ukumba divule mikōko ya shandi. (1 Samwele 16:11) Kitatyi kivule kyādi kikumba Davida luombe mu bufuku bwa ñenyenye kyāmukweshe evwanije kwakamwa Yehova. Eyo, nansha Davida byaādi umona’tu kipindi kityetye kete kya diulu dikatakata, ino wāfudile ku milangwe miyampe amba Leza ye ufwaninwe kutōtwa ne kulēmekibwa. Kupwa wāsoneka’mba: “Po nañanga madiulu obe, mīngilo ya minwe yobe, ne kweji ne ñenyenye, byo watūdile; lelo muntu nandi i waka, ōlañanga? Kadi mwana muntu ōpempula nandi le i waka?”—Mitōto 8:3, 4.

 6. Kujingulula kwājingulwile Davida bukatampe bwa Yehova kwāmulengeje eivwane namani?

⁶ Na bubine Davida wātengelwe ku mutyima pa kudingakanya butyetye bwandi na diulu ditandabale dikelema ñenyenye kelekele. Pa kyaba kya kuzakala, buno buyuki bwāmutonwene atendele Yehova ne kunena’mba: “Madiulu ēlanga lubila lwa ntumbo ya Leza; kadi diulu nadyo dilombolanga mīngilo ya makasa andi.” (Mitōto 19:1) Kano kalēmo ka kulēmeka Leza kālengeje Davida afwene mpata kudi Yehova ne kusaka kwifunda ne kulonda mashinda Andi mabwaninine. Langa’po bidi mwēivwanine Davida paāmbīle Yehova amba: “Mwanda abe wi mukatampe, ulonga byakutendelwa. Abe enka ye Leza kasuku kobe. Mfundije dishinda dyobe, abe Yehova; nkananga mu binebine byobe; mutyima wami usepelele pa kutyina dijina dyobe.”—Mitōto 86:10, 11.

 7. Kwakamwa Leza kwākweshe Davida namani alwe na Ngodiata?

⁷ Bene Fidishitia pa kutamba ntanda ya Isalela, Ngodiata, kampangala wa bula busenselela ku mametele asatu wāfutulwile Bene Isalela; kanena uno muswelo amba: ‘Tumai muntu wa kulwa nami mpala na mpala. Shi wangipaya nankyo tukekala bengidi benu.’ (1 Samwele 17:4-10) Solo ne kibumbo kituntulu kyāzakala bya mwiko, ino Davida kijila! Mwanda wāyukile amba Yehova ye ufwaninwe kwakamwa, ke muntupo, nansha ekale mukomo namani. Davida wānena Ngodiata amba: “Ami nanshi ngiya kodi mu dijina dya Yehova wa bibumbo.” Kupwa amba: “Kitango kino kyonsololo’ki kiyuke’mba Yehova kapandijapo ne kipete ne mukobe, mhm; mwanda bulwi i bwa Yehova.” Ino Davida, na dibwe dimo’tu mu topito ne na bukwashi bwa Yehova, wālakasha kampangala’wa panshi.—1 Samwele 17:45-47.

 8. Lelo bimfwa bya mu Bible bya bantu baākaminwe Leza bibetufundija bika?

⁸ Tubwanya netu kutanwa na bikoleja, nansha kutambwa na balwana balenga moyo na bālwile nabo Davida. Le tukalonga’po namani? Tufwaninwe kulwa na mwālwidile Davida ne bantu bakwabo ba kikōkeji ba pa kala—ke na kwakamwa Leza kadi. Kwakamwa Leza kukokeja kutādila kityino kya bantu. Nehemia, mwingidi wa kikōkeji wa Leza, wādyumwine bakwabo Bene Isalela bādi batyinibwa mbavu na balwana’mba: “Kemukwatwa moyo ko badi; vulukai Mfumwetu ye mukatampe ne wakitenteji.” (Nehemia 4:14) Davida, Nehemia, ne bengidi bakwabo ba kikōkeji bābwenye kuvuija biyampe mingilo yēbapele Yehova mwanda aye mwine wēbakweshe. Netu tukabwanya shi twakamwe Leza.

Pwija Bikoleja na Kwakamwa Leza

 9. I mu ngikadilo’ka mwālombwele Davida kwakamwa Leza?

⁹ Pāpwile Davida kwipaya Ngodiata, Yehova wāmupele bushindañani bukwabo buvule. Solo pa kukwatwa mukao, wākimba mwa kwipaila Davida—dibajinji na kitumbuzaji, dya bubidi na kukuta nkuku, ne dya mfulo na kibumbo kya bulwi. Nansha Yehova byākulupije Davida amba usa kwikala mulopwe, Davida wādi ufwaninwe kunyema, kulwa, ne kwilaija myaka mivule kitatyi Yehova kyaādi wa kumubikika bu mulopwe. Mu bino byonso, Davida wēlombwele bu muntu wakaminwe Leza wa bine.—1 Samwele 18:9, 11, 17; 24:2.

10. Davida wālombwele kwakamwa Leza namani paātenwe mu kyaka?

¹⁰ Difuku dimo, Davida wākafyama kwa Akishi, mulopwe wa mu kibundi kya Ngata kya Bene Fidishitia, mwine mwa ba Ngodiata. (1 Samwele 21:10-15) Bengidi ba mulopwe bātuluja Davida amba i walwana na muzo wetu. Mu kine kitatyi kya kyaka’kya, le Davida wālongele namani? Wāpungulwidile mutyima wandi kudi Yehova mu milombelo. (Mitōto 56:1-4, 11-13) Nansha byawāikele kwimwekeja bu kivila mwa kupandila, Davida wāyukile amba i Yehova wāmunyongolwele na kumwesela pangala pa bukomo bwaālongele. Kikulupiji kyādi kikulupile Davida mudi Yehova na mutyima umo ne kwiubija kwaādi wiubije mwadi byālombwele amba bine Davida wādi wakaminwe Leza.—Mitōto 34:4-6, 9-11.

11. Pamo bwa Davida, i muswelo’ka otukalombola kwakamwa Leza kwetu mu kitatyi kya matompo?

¹¹ Netu pamo bwa Davida, tukalombola kwakamwa kotwakaminwe Leza na kukulupila mu milao yaetulaile kwitukwasha tulwe na bikoleja. Davida wānene amba: “Fikija dishinda dyobe kudi Yehova; umukulupile, nandi ukekifikijanga.” (Mitōto 37:5) Kino kekishintululapo amba tufwaninwe’tu kuyukija Yehova bikoleja byetu ne kwilaija aye ebipwije pa kyaba kyetu ino batwe kulonga’po bukomo mpika. Davida kālombelepo’tu kudi Leza pa mwanda wa bikoleja ino aye mwine kulonga’po kintu mpika. Wāingidije bwino bwa ngitu ne bwa ñeni yandi ebiya Yehova nandi wāmwesela ne kupwija bikoleja’bya. Inoko Davida wāyukile amba bukomo bwa bantu bonkabonka kebubwanyapo kunekenya. Ye motufwaninwe netu kulongela. Shi tubapu kulonga byobya byotubwanya kulonga, tufwaninwe kushila Yehova bikwabo bishele. Ino na bubine i kutupu kingi kyotubwanya kulonga poso enka kukulupila mudi Yehova. Pano po palomba umo ne umo kulombola amba wakaminwe Leza. Tukokeja kukankamikwa na bino binenwa byānene Davida na mutyima umo amba: “Bupwani bwa Yehova budi ku boba bamwakaminwe.”—Mitōto 25:14.

12. Mwanda waka tufwaninwe kukwata milombelo makasa abidi, ne i mwikadilo’ka oketufwaninwepo kwikala nao?

¹² Nanshi tufwaninwe kukwata milombelo ne kipwano kyetu na Leza makasa abidi. Kitatyi kyotufwena Yehova, tufwaninwe ‘kwitabija amba eyo udi ponka, upala mpalo boba bamukimba ne mikeketo.’ (Bahebelu 11:6; Yakoba 1:5-8) Kadi shi wetukwasha, tufwaninwe kwikala na “mityima ya kufwijako,” monka mwētudingidile mutumibwa Polo. (Kolose 3:15, 17) Ketufwaninwepo kwikala bwa boba banenenwe’ko na Mwine Kidishitu mushingwe māni umo amba: “Balañanga’mba Leza i kaseya umo nenki wa mūlu, shi kebakimbe kintu kwadi i kumudyobola’tu na munwe kubapu waiya kuleta. Kadi shi abapu kutambula kyobadi basaka kubapu, kebakidipo kadi nandi mvubu, ende konso kwasaka.” Uno mwikadilo ulombola kubulwa kwakamwa Leza.

Pāmupumbile Kwakamwa Leza

13. I kitatyi’ka kyābudilwe Davida kulēmeka bijila bya Leza?

¹³ Kwimwena kwēmwenine Davida bukwashi bwa Yehova paādi mu bikoleja kwākomeje kwakamwa kwaādi wakaminwe Leza ne kuningija kikulupiji kyandi mwadi. (Mitōto 31:22-24) Ino misunsa isatu, kwakamwa Leza kwa Davida kwāmupumbile, ne kino kyāmulupwila bipa bilula. Dibajinji, i kitatyi kyaākwete mpango ya kuselela ku Yelusalema dikumbo dya Yehova dya kipwano pa dikalo pa kyaba kya kwidiseleja pa bipuji bya Bene Levi, na mwādi munenena Bijila bya Leza. Uza ye wādi wendeja dikalo, ino wāolola kuboko mwanda wa kwidijadika, ko kufwa wāfwididila ponka’pa mwanda wa “kutupa kwandi.” I bine, Uza wālongele bubi bukatampe, ino kubulwa kulēmeka bijila bya Leza kwa Davida ko kwālengeje kino kyamalwa. Nanshi kwakamwa Leza i kulonga bintu mwendele mpango yandi.—2 Samwele 6:2-9; Umbadilo 4:15; 7:9.

14. Le kubala kwābadile Davida Isalela kwālupwile bipa’ka?

¹⁴ Kupwa, Davida pa kutononwa na Satana, wābala bana-balume ba bulwi ba mu Isalela. (1 Bilongwa 21:1) Pa kulonga namino, Davida wēlombwele amba wabulwe kwakamwa Yehova, ne kino kyāipaija Bene Isalela 70 000. Nansha byēsāshile Davida kudi Yehova, ino aye ne bantu bakwabo bāsusukile bininge.—2 Samwele 24:1-16.

15. I kika kyālengeje Davida aponene mu busekese?

¹⁵ Dikwabo kubulwa kwakamwa Leza kwa Davida kwāmufikije ku kulāla na Bafesheba mukaja Udia. Davida wādi uyukile amba kulonga makoji na mukaja mukwenu nansha ke kumwabila kwine i kubi. (Divilu 20:14, 17) Myanda mine yāshilwile na kutala kwātadile Davida Bafesheba wādi oya. Kwakamwa kufwaninwe kwa Davida kwādi kufwaninwe bukidi bonka kwalamwina meso ne milangwe yandi kungi. Ino, Davida wāendelele na ‘kutala mwana-mukaji’ enka ne byāikele kilokoloko kya ku musaka kyatyintyidila kwakamwa kwaādi wakaminwe Leza. (Mateo 5:28; 2 Samwele 11:1-4) Davida wāvulaminwe’ko amba būmi bwandi butalwanga na Yehova.—Mitōto 139:1-7.

16. I bipa’ka byāangwile Davida pangala pa bubi bwandi?

¹⁶ Kusambakena pamo kwa Davida na Bafesheba kwālupwile mwana. Kitatyi kityetye pa kupita’po, Yehova wātuma mupolofeto Natana kukatuluja bubi bwa Davida. Davida pa kujingulula kilubo, wājokeja monka kwakamwa Leza kwandi ne kwisāsa wēsāsa. Wālomba Yehova aleke kumwela nansha kumutalula mushipiditu sandu Wandi. (Mitōto 51:7, 11) Yehova wāfwila Davida lusa ne kumutyepejeja’ko mfuto, inoko bipa bibi byādi bya kulupuka ku bilongwa byandi byādi’nka bya kumufikila. Mwanā Davida’wa wāfwa, tamba papo kisaka kyāshilula kwikala na bululu ku mutyima ne kutanwa na binkumbulu. Ino shayo yādi mpalo mibi itamba ku kubulwa kwakamwa Leza!—2 Samwele 12:10-14; 13:10-14; 15:14.

17. Shintulula bubi mobukokeja kuletela bululu ku mutyima.

¹⁷ Ne dyalelo nadyo mo monka, kubulwa kwakamwa Leza mu mwiendelejo kubwanya kulupula bipa bivule bilula kadi bīja mafuku. Vuluka mobyasanshile nsongwakaji umo pawayukile amba mulumyandi Mwine Kidishitu wadi ne bakaji bakwabo paadi wenda bukila-lui. Pa kumusansa’byo, bululu bwamuyula ku mutyima, wepūta makasa mu mpala kadila impolo. I mafuku anga akapita’po pa kusaka’mba mulume ekale monka kukulupilwa ne kulēmekibwa na mukajandi? Bino bipa bisansa bikokeja kwepukwa enka shi muntu wakaminwe Leza bya binebine.—1 Kodinda 6:18.

Kwakamwa Leza Kwitukiñanga ku Bibi

18. I kitungo’ka kidi na Satana ne i manwa’ka aingidija?

¹⁸ Satana onakanyanga bukidi bonka misoñanya ya ntanda ya mu mwikadilo, ne usakanga nakampata kusubija Bene Kidishitu ba bine. Pa kino, usaulanga dishinda mu mityima ne mu ñeni yetu—kupityila ku byumvwanino byetu, nakampata meso ne matwi etu. (Efisesa 4:17-19) Ukalonga namani shi ubatana mu kitulumukila bifwatulo, binenwa, ne bantu balonga bya busekese?

19. Kwakamwa Leza kwākweshe namani Mwine Kidishitu umo anekenye matompo?

¹⁹ Tala bidi byafikile Andréb, mukulumpe Mwine Kidishitu, mbutwile, kadi muñanga mu Bulaya. Paadi wingila bufuku bonso ku lupitalo, bengidi-nandi bana-bakaji badi kyaba kyonso bamusaka na kulamika pa musāmo wandi tupapye twa buswe tufwatule’po kamutyima. André wapelele na bukankamane kumusaka kobadi bamusaka. Kupwa, pa kutyina kupya mu dikinga’dya, wakakimba kaji kungi. Kwakamwa Leza dyo dyadi dishinda dya ñeni ne kwamupadilwe mpalo, dyalelo André wingilanga kitatyi kimokimo ku bilo ya musambo ya Batumoni ba Yehova ya mu yabo ntanda.

20, 21. (a) Kwakamwa Leza kubwanya kwitukwasha namani twepuke kulonga bubi? (b) I bika bikabandaulwa mu kishinte kilonda’ko?

²⁰ Kulangalanga milangwe mikobakane kukokeja kutwala muntu ku kwikala na ñeni ya kupalwila kulampe kipwano kyapwene na Yehova ne kupingakenya’po bintu byakapelwe’po lupusa. (Yakoba 1:14,15) Ino shi twakaminwe Leza, tukepuka kwikala nansha kunangila mu bifuko mudi bantu, mingilo, ne kwipwija mukose kubwanya kusubija mwikadilo wetu. (Nkindi 22:3) Nansha shi tubafwijibwa bumvu ne kwisuminwa bintu kampanda, byabyo byonso kebikokejapo kudingakanibwa na buntu bwa Leza shi tubajimija’bo. (Mateo 5:29, 30) Nanshi kwakamwa Leza i ne kwepuka kwitūla batwe bene ku bintu bya kiboja, kimfwa kutala miswelo yonso ya bantu badi mutaka, ino i biyampe kufundula meso etu “ku kubandila bya bitupubitupu.” Shi tulonga namino, nankyo tukulupilei amba Yehova ‘uketupumputumuna’ ne kwitupa byonso bitusakila.—Mitōto 84:11; 119:37.

²¹ Na bubine, kulonga bintu koku wakaminwe Leza i dishinda dya tunangu. Kadi yo nsulo ya nsangaji ya bine. (Mitōto 34:9) Uno mwanda o usa kushintululwa mu kishinte kilonda’ko.

[Kunshi kwa dyani]

Lelo Ukokeja Kushintulula?

• Lelo kwakamwa Leza i ne kwikala na ngikadilo’ka ya Bwine Kidishitu?

• Mwanda waka kwakamwa Leza i kwishile na kwakamwa bantu?

• I muswelo’ka otukalombola’mba tumwene milombelo mu muswelo mufwaninwe?

• Kwakamwa Leza kwitulamanga namani ku kulonga bubi?

[Kifwatulo pa paje 25]

Davida wēfundile kwakamwa Leza na kubandila mingilo ya makasa a Yehova

[Kifwatulo pa paje 26]

Ukalonga bika shi ubatanwa mu kitulumukila na ngikadilo ya matompo?