Lama Mutyima Mubwaninine Kudi Yehova

“Wami mwana, yuka Leza wa shobe ne kumwingidila ne mutyima mubwaninine”—1 BIL. 28:9.

KIMBA MALONDOLOLO A BINO BIPANGUJO:

Lelo mutyima wa kyelekejo i bika?

I manwa’ka otukengidija pa kubandaula mutyima wetu?

I muswelo’ka otukalama mutyima wetu mubwaninine kudi Yehova?

1, 2. (a) I kipindi’ka kya ku ngitu kitelelwe bininge mu muswelo wa kyelekejo kupita bikwabo mu Kinenwa kya Leza? (b) Mwanda waka i kya kamweno twivwanije shintulwilo ya mutyima wa kyelekejo?

DIVULE dine Kinenwa kya Leza kitelanga bipindi bya ku ngitu mu muswelo wa kyelekejo. Kimfwa mukulutuba Yoba wānene amba: “Kekudipo bingojila mu makasa ami.” Mulopwe Solomone nandi wānene amba: “Kadi myanda miyampe iningijanga bikupa.” Yehova wākulupije Ezekyele amba: “Nalongeja mpala yobe pamo’nka bwa dibwe ditabukile kukoma.” Mutumibwa Polo wāsapwidilwe amba: “Ubetufikijija mu matwi etu bingi nabyo.”—Yoba 16:17; Nk. 15:30; Ezek. 3:9; Bil. 17:20.

² Inoko kudi kipindi kimo kya ku ngitu kitelelwe bininge mu Bible mu muswelo wa kyelekejo kupita bipindi bikwabo. Kino kipindi i kyokya kyātelelwe na Hana wa kikōkeji mu milombelo yandi amba: “Wami mutyima usepelelanga mudi Yehova.” (1 Sam. 2:1) Na bubine, balembi ba Bible batelele mutyima kubwipi kwa misunsa kanunu, divule dine mu buluji bwa kyelekejo. Nanshi i kya kamweno twivwanije bine byelekeja mutyima, mwanda Bible unena amba tufwaninwe kwiulama.—Tanga Nkindi 4:23.

MUTYIMA WA KYELEKEJO—LELO I BIKA?

 3. I muswelo’ka otukajingulula shintulwilo ya “mutyima” utelelwe mu Bible? Leta kimfwa.

³ Nansha Kinenwa kya Leza byokekiletelepo shintulwilo ya kishima “mutyima” idi mu dibuku dishintulula bishima, ino kitukwasha tujingulule mushintulwila kino kishima. Muswelo’ka? Tulete kimfwa, langa’po bidi ubamone kifwatulo kiyampe kya lubumbu lupungwe na tumabwe tuvule twa minono kadi twityinye. Pa kusaka amba umone mwikadile kifwatulo nansha foto yonso mituntulu ne mwitentamine tumabwe tonso twa minono, i biyampe kujokela bidi kunyuma. Muswelo umo onka, shi tujoke kunyuma ne kutala misunsa mivule ingidijibwe “mutyima” mu Bible, tukajingulula amba shi tukongakanye ino misunsa yonso pamo ikapunga kifwatulo nansha foto. Le i kifwatulo’ka?

 4. (a) Lelo “mutyima” welekeja bika? (b) Lelo binenwa bya Yesu bisonekelwe mu Mateo 22:37 bishintulula bika?

⁴ Balembi ba Bible ibengidije kishima “mutyima” pa kushintulula muntu mwine wa munda. I mukwatañanibwe na ngikadilo pamo bwa kwabila kwetu, milangwe, mwimanino, mumweno, bwino, kukanina kwa mutyima, ne bitungo byetu. (Tanga Kupituluka 15:7; Nkindi 16:9; Bilongwa 2:26.) Enka mulombwela’kyo dibuku dimo amba mutyima ye “muntu yense wa munda.” Mu myanda imo, “mutyima” udi na shintulwilo mīpi. Kimfwa Yesu wānene amba: “Ukasanswa Yehova Leza obe, ne mutyima obe onso, ne muya obe onso, ne manwa obe onso.” (Mat. 22:37) Pano “mutyima” ufunkila pa mwiivwanino, kwabila, ne milangwe ya muntu mwine wa munda. Yesu pa kutela mu miswelo palapala mutyima, muya, ne milangwe, wākomeneje amba tufwaninwe kulombola buswe botusenswe Leza mu milangwe yetu pamo ne mu muswelo otwiendeja umbūmi ne otwingidija ñeni yetu. (Yoa. 17:3; Ef. 6:6) Inoko kitatyi kingidijibwe “mutyima” bitupu, ufunkilanga pa muntu mwine wa munda.

MWANDA MWINE OTUFWANINWE KULAMINA MUTYIMA WETU

 5. Mwanda waka tusakilwa kulonga bukomo bukatampe pa kwingidila Yehova na mutyima mubwaninine?

⁵ Pa mwanda utala mutyima, mulopwe Davida wāvulwije Solomone amba: “Wami mwana, yuka Leza wa shobe ne kumwingidila ne mutyima mubwaninine ne wa mūya uswele; mwanda Yehova usaatanga mityima yonso, wivwanija milangwe yonsololo ya mifwatakanyo.” (1 Bil. 28:9) Na bubine Yehova ye mubandaudi wa mityima yonso kubadila’mo ne yetu. (Nk. 17:3; 21:2) Ne kadi byobya byamona mu mityima yetu bidi na lupusa lukatampe pa kipwano kyotupwene nandi ne pa būmi bwetu bwa kumeso. Nanshi, tudi na bubinga bwa kulondela madingi a Davida a ku bukomo bwa mushipiditu na kulonga bukomo bwetu bonso bwa kwingidila Yehova na mutyima mubwaninine.

 6. Lelo i bika byotufwaninwe kuyuka pa kusumininwa kotusuminwe kwingidila Yehova?

⁶ Mingilo ya bupyasakane yotwingila batwe bantu ba Yehova, ilombolanga amba tusakanga bine kwingidila Leza na mutyima mubwaninine. Ne kadi tuyukile amba mitabakano ya ntanda mibi ya Satana ne bubi bwa kutupatupa kwa ngitu yetu, bidi na lupusa lukatampe lubwanya kona kusuminwa kotusumininwe kwingidila Leza na mutyima onso. (Yel. 17:9; Ef. 2:2) Nanshi, pa kusaka kuyuka shi kusuminwa kwetu kwa kwingidila Leza kubatyepa—tubabulwe kutadija—tufwaninwe kwibandaula kitatyi ne kitatyi mu mutyima wetu. Le tukebandaula namani?

 7. Lelo i bika bilombolanga mwikadile mutyima wetu?

⁷ I bimweke patōka amba, bumuntu bwetu bwa munda kebumwekangapo—enka na moketubwaninyapo kumona mutyima wa mutyi. Inoko monka na mwānene’kyo Yesu mu Busapudi bwa ku Lūlu, bipa bilombolanga mwikadile mutyi, ne byotulonga nabyo bilombolanga mwine mwikadile mutyima wetu. (Mat. 7:17-20) Tubandaulei’ko bidi kilongwa kimo kimweka na meso.

MANWA MAPOTOLOKE A MWA KUBANDAWILA MUTYIMA WETU

 8. Kukwatañana na binenwa bya Yesu bidi mu Mateo 6:33 i muswelo’ka otukalombola bidi mu mityima yetu?

⁸ Ku ngalwilo kwa buno busapudi bumo bonka, Yesu wālombwele bemvwaniki bandi kilongwa kipotoloke kyobādi bafwaninwe kulonga pa kulombola mutyima wabo mufyame wa kusaka kwingidila Yehova na mutyima onso. Wānene amba: “Nanshi badikilai bidi kusaka bulopwe bwa Leza, ne boloke bwandi kumo, ebiya nankyo ne byabyo byonso bikemutentekelwapo.” (Mat. 6:33) Bine, tumwekejanga byobya byotwabila, byotulanga, ne byotukanina mu mityima yetu kupityila ku byobya byotutangidije mu būmi bwetu. Kubandaula bintu byotutangidije mu būmi i muswelo mupotoloke wa kuyuka shi twingidilanga Leza na mutyima mubwaninine.

 9. Lelo Yesu wāpele bana-balume bamo lwito’ka, ne byobālongele byāsokwele bika?

⁹ Kepaijijepo’tu pa kupwa kwa Yesu kusoñanya balondi bandi amba, “badikilai bidi kusaka bulopwe,” kwalongeka mwanda wādi ulombola amba byobya bitangidije muntu kumeso mu būmi, bisokwelanga patōka mwikadile mutyima wandi. Luka mulembi wa evanjile wāshilwile kwisambila pa uno mwanda na kunena amba, Yesu “watele mutyima umo onka wa kufika ku Yelusalema” nansha byaādi uyukile biyampe byādi bya kumufikila’ko mwenda mafuku. Yesu ne batumibwa bandi “byo bakidi benda mu dishinda,” wāsambakene bana-balume bamo baāpele lwito lwa amba: “Wikale kunonda.” Bano bana-balume bāitabije ne mutyima tō lwito lwa Yesu—ino mu miswelo kampanda. Umo wālondolwele amba: “Mbadikile bidi nkajike tata.” Mukwabo nandi amba: “Nsakukulondapo abe Mfumwami, nanshi mbadikile bidi nkalae badi kwetu ku njibo.” (Luka 9:51, 57-61) Bine kwādi kwishila pa bukata bwa kusumininwa kwa Yesu kwa na mutyima umo, na kwa bano bantu bālombwele ngikadilo ya buzoze! Pa kutangidija kumeso myanda yabo pa kyaba kya tumweno twa Bulopwe, bālombwele patōka amba mityima yabo keyādipo mibwaninine kudi Leza.

10. (a) Le balondi ba Yesu Kidishitu bāitabile namani ku lwito lwandi? (b) Yesu wāletele kyelekejo’ka kīpi?

¹⁰ Kwishila na bano bādi ba kwikala bana babwanga, batwe twāitabije na tunangu lwito lwa Yesu lwa kwikala balondi bandi ne pano kadi twingidilanga Yehova difuku dyonso. Mu uno muswelo, tulombolanga motwiivwaninanga mu mutyima pa mwanda utala Yehova. Inoko, nansha byotwingila na kininga mu kipwilo, tukisakilwa kudyumuka kyaka kikatampe kidi’mo ngikadilo ya mutyima wetu. Akyo kine i kyaka’ka? Mu ino mīsambo imo yonka yaēsambile na boba bādi ba kwikala bu bana ba bwanga, Yesu wāsokwele kino kyaka patōka na kunena amba: “Nansha umo wakukwata lukasu mu maboko kadi utala kunyuma, nankyo kafwaninwepo bulopwe bwa Leza mhm.” (Luka 9:62) Le i ñeni’ka yotubwanya kuboila ku kino kyelekejo?

LELO ‘TULAMATYIDILE KU BYOBYA BILUMBULUKE’?

11. Lelo i bika byāfikīle mwingilo wa mwingidi wa mu kyelekejo kya Yesu ne mwanda waka?

¹¹ Pa kutōkeja ñeni yotuboila ku kyelekejo kīpi kya Yesu, tubwejei’ko bidi musombelo ne myanda palapala ku bino binenwa bya kyelekejo. Mwingidi wingilanga bivule pa kudima. Inoko kitatyi kyadima kakalekapo kwela milafwe ku njibo kudi kyandi kisaka, balunda, bidibwa, minjiki, ne mwemba. Usenswe bino bintu. Kupwa kusengela kipindi kikatampe, mutyima wa mwingidi wa kusaka bino bintu bisangaja mu būmi ukamulemenena bininge wavundamuka ‘kutala kunyuma.’ Nansha byokukidi kaji kavule ka kwingila kumeso kwa kukuna nkunwa mu budimi, ino mwingidi ukalabikwa ne kadi kakengilapo biyampe. Na bubine, mfumwandya mwingidi ukatyumukwa mutyima pa mwanda wa kubulwa kuminina kwa mwingidi.

12. I muswelo’ka otubwanya kukwatañanya mwingidi wa mu kyelekejo kya Yesu na Bene Kidishitu bamo ba dyalelo?

¹² Pano tubandaule mobikwatañenine na ngikadilo ya mu ano etu mafuku. Kidimye welekeja Mwine Kidishitu ye-yense umweka bu wingilanga biyampe ino aye na bubine mu kyaka kya ku mushipiditu. Pa kudingakanya uno mwanda, tulangulukilei bidi pa tutu umo uputuminanga nyeke mu mwingilo. Inoko, nansha byatanwanga ku kupwila ne kutambila mu mwingilo wa budimi, kabwanyapo kuleka kulangulukila pa bintu bya mu būmi bwa pano pa ntanda byamona bu bisangaja. Mwanda usenswe bino bintu mu mutyima wandi. Bityebitye, pa kupwa kwingila mwingilo wandi umbula bwa myaka mivule, ukalēmenenwa na mutyima wandi wa kusaka bintu bimo bya ino ntanda, ebiya wavundamuka ‘katale kunyuma.’ Nansha byokukidi bivule bya kulonga mu mwingilo, kakendelelapo “kutambika mwanda wa būmi,” ne kadi kakengilapo biyampe mingilo ya kiteokratike. (Fid. 2:16) Yehova, “Mwine wakwangwila,” ufitwanga pangala pa kuno kubulwa kūminina.—Luka 10:2.

13. Kwingidila Yehova na mutyima mubwaninine kulomba bika ne bika?

¹³ Ñeni yotuboila’ko idi patōka. Tufwaninwe kufwijibwa’ko shi twingilanga kyaba ne kyaba ino mingilo milumbuluke kadi ileta nsangaji pamo bwa, kutanwa ku kupwila ne kutambila mu mwingilo wa budimi. Ino kwingidila Yehova na mutyima mubwaninine kulombanga bivule. (2 Bil. 25:1, 2, 27) Shi Mwine Kidishitu endelele kusanswa mu mutyima wandi bintu bidi “kunyuma”—ko kunena amba bintu bimo bya mu būmi bwa ino ntanda—udi mu kyaka kya kujimija mwimanino wandi muyampe kudi Leza. (Luka 17:32) Enka shi bine tujile “pakatampe pene byobya bibibibi; [ne kulamatyidila] byobya bilumbuluke biyampe” tukafwaninwa “bulopwe bwa Leza.” (Loma 12:9; Luka 9:62) Nanshi batwe bonso tufwaninwe kukimba kuyuka shi kudi kintu kya mu ntanda ya Satana, ekale kimweka bu kya kamweno nansha kisangaja, kikokeja kwitukankaja tuleke kwendeleja kumeso tumweno twa Bulopwe na mutyima onso.—2 Kod. 11:14; tanga Fidipai 3:13, 14.

IKALA NYEKE MUDYUMUKE!

14, 15. (a) Lelo Satana utompanga namani kona ngikadilo ya mutyima wetu? (b) Leta kimfwa kilombola mwikadile manwa a Satana na kyaka.

¹⁴ Buswe bwa Yehova bwētutonwene twipāne kwadi. Tamba twipāna, bavule motudi ibalombole umbula bwa myaka amba i basumininwe kulama mutyima wabo mubwaninine kudi Yehova. Inoko, Satana ketushidilepo kyaba. Mutyima wetu i kyambo kyandi nyeke. (Ef. 6:12) Na bubine uyukile amba ketukelapo Yehova mu kitulumukila. O mwanda wingidijanga na bunwa ino ‘ntanda’ na kulonga bukomo bwa kuzozeja bityebitye bupyasakane bwetu bwa na mutyima umo botupyasakene kudi Leza. (Tanga Mako 4:18, 19.) Mwanda waka ano manwa i mayampe kudi Satana?

¹⁵ Pa kulondolola, fwatakanya bidi shi utanga dibuku mu kitōkeji kya ampulu wa bukomo 100 ka mudilo, ino uno ampulu wabule. Pa kushala mu fukutu, kwijijepo kujingulula byobya byalongeka ne kupingakanya ampulu mutēme na ampulu mupya. Kitōkeji kibaandabila monka mu kyumba. Bufuku bulondako, ubatange’nka na bukwashi bwa na uno ampulu. Inoko, abe kuyuka mpika nanshi muntu kampanda i mupingakanye ampulu mupya wa bukomo 100 bwa mudilo na ampulu wa bukomo 95. Le usa kujingulula kwishila? Nansha dimo. Le ulanga namani shi difuku dilonda’ko muntu kapanda waela mu obe lampi ampulu wa bukomo 90 bwa mudilo? Padi, kukajingululapo kino. Mwanda waka? Kitōkeji kya lampi kyenda kityepa bityetye abe mwine kuyuka mpika. Mo monka ne lupusa lwa ntanda ya Satana nalo lukokeja kulengeja bupyasakane bwetu bushilule kutyepa bityebitye. Shi bibaikala uno muswelo, bidi pamo bwa Satana wabwanya kutyepeja bukomo 100 bwa bupyasakane bwetu bwa na mutyima umo mu mwingilo wa Yehova ne kwibupingakanya na kintu kya bukomo butyetye. Shi Mwine Kidishitu kadyumukilepo, kabwanyapo kujingulula mwaendela ushinta bityebitye.—Mat. 24:42; 1 Pet. 5:8.

MILOMBELO IDI NA MVUBU

16. I muswelo’ka otubwanya kwilama ku nkuku ya Satana?

¹⁶ Lelo i muswelo’ka otubwanya kwilama ku nkuku ya Satana ne kulama mutyima mubwaninine kudi Yehova? (2 Kod. 2:11) Milombelo idi na mvubu. Polo wākankamikile bana babo betabije bemanije “mu byakyongo bya Dyabola.” Kupwa webasoñanya amba: “Ne kulombela konso, ne kwisashila ponka, kulomba . . . myaka yonso nyeke.”—Ef. 6:11, 18; 1 Pet. 4:7.

17. Milombelo ya Yesu itufundija bika?

¹⁷ Pa kusaka tukomene Satana i biyampe twiule mutyima wa Yesu wa kulombela, mwine wālombwele mēlu andi a kulama mutyima mubwaninine kudi Yehova. Kimfwa, tala byobya bisonekele Luka bitala muswelo wālombēle Yesu mu bufuku bukya ke lufu lwandi; amba: “Waningija nakampata kulombela.” (Luka 22:44) Yesu wādi kala ulombela na kininga, ino pa kutanwa na ano matompo makatampe mu būmi bwandi po pene “waningija na kampata”—bine milombelo yandi yāivwenwe. Kimfwa kya Yesu kilombola amba milombelo idi na lupusa lukatampe. O mwanda nanshi penda pavudila’ko matompo etutana ne nkuku ya munshimunshi ya Satana nayo yenda ivudila’ko, po pene potufwaninwe ‘kuningija nakampata’ na kulomba Yehova etulame.

18. (a) I kipangujo’ka kyotufwaninwe kwiipangula pa mwanda utala milombelo, ne mwanda waka? (b) I bintu’ka bidi na lupusa pa mutyima wetu, ne mu miswelo’ka? (Tala kapango pa paje 22.)

¹⁸ Lelo ino milombelo idi na lupusa’ka potudi? Polo unena amba: “Mu byonso byo musaka muyūkije’byo kudi Leza monka mu kulombela, ne mu kumwisashilapo, ne kumufwija ponka. Ino ndoe ya Leza, ya kutabuka ñeni yonso, īkalama mityima yenu.” (Fid. 4:6, 7) Bine, tufwaninwe kulombela na kininga kadi kitatyi ne kitatyi mwanda wa kulama mutyima mu bwaninine kudi Yehova. (Luka 6:12) Nanshi, wiipangule amba, le ‘nombelanga na kininga kitatyi ne kitatyi?’ (Mat. 7:7; Loma 12:12) Malondololo obe alombola bivule bitala mwikadile mutyima obe wa kusaka kwingidila Leza.

19. I bika byokalonga pa kulama mutyima obe mubwaninine kudi Yehova?

¹⁹ Enka na motwekibandawila, bintu byotutangidije kumeso mu būmi bibwanya kulombola bivule bitala mwikadile mutyima wetu. Tufwaninwe kuta mutyima kutyina’mba bintu byotushile kunyuma, nansha ke nkuku ya Satana, byakona kusumininwa kotusumininwe kwingidila Yehova na mutyima mubwaninine. (Tanga Luka 21:19, 34-36.) Nanshi pamo bwa Davida twendelelanga kulomba Yehova amba: “Mutyima wami usepelele.”—Mit. 86:11.

[Kapango pa paje 22]

BINTU BISATU BIDI NA LUPUSA PA MUTYIMA WETU

Monka motukokejeja kulonga bukomo pa kusaka amba mutyima wetu wikale biyampe, mo monka ne motufwaninwe kutabula matabula a kwitukwasha tulame bukomo bwa mutyima wetu wa kyelekejo. Tala bino bintu bisatu bya kamweno:

1 Bidibwa: Mutyima wetu usakilwanga kudishibwa senene bidibwa bibwane bita ngitu. Mu muswelo umo onka, tufwaninwe kujingulula amba tudyanga bidibwa bibwane kadi bilumbuluke bya ku mushipiditu, kupityila ku kifundwa kya pa kasuku, kulanguluka, ne kutanwa ku kupwila.—Mit. 1:1, 2; Nk. 15:28; Bah. 10:24, 25.

2 Kwitamuna bidyoma: Pa kwikala na bukomo bwa ngitu, kyaba kimo tusakilwanga kwitamuna bidyoma mwanda wa mutyima wetu utwe bukidibukidi. Mo monka ne kutambila na bupyasakane mu mwingilo—padi na kulonga bukomo bwa kutandabula mingilo yetu—kukekadija mutyima wetu wa kyelekejo biyampe.—Luka 13:24; Fid. 3:12.

3 Kifuko: Kifuko kyampikwa bwine Leza kyotukokeja kwingidila’mo nansha kwikala, kibwanya kwituletela njia mikatampe ku mutyima enka ne mutyima wetu wa kyelekejo mwine. Inoko, tukokeja kutyepeja’ko njia na kupwana nyeke na banabetu betabije, boba betutele mutyima bya binebine ne badi na mutyima mubwaninine kudi Leza.—Mit. 119:63; Nk. 13:20.