Bankasampe Bavuluka Umpangi Wabo

“Vuluka Umpangi obe mu mafuku obe pokidi nkasampe.”​—MUSAPUDI 12:1.

IKILUMBULUKE kashāa shi bankasampe banena ne kulonga bintu mu muswelo ulombola’mba bamwene Yehova Leza bu muntu udiko bine obatendela ne obasaka kusangaja! Nsongwalume umo wa myaka 11 wānene’mba: “Kitatyi kyondi bunka, ntala pa dididisha, monanga mwikadile bupangi bwa Yehova bu butulumukwa. Penepo, nkenanguluka mukekadila Paladisa bu kifuko kilumbuluke, ne muswelo onkatenga banyema mu kine kitatyi’kya.” (Isaya 11:6-9) Wābwejeje’ko amba: “Nombelanga Yehova shi ndi pa kasuku. Ndyukile’mba kakandobelapo shi nesambe nandi kitatyi kyonso. Ndyukile’mba untalanga nyeke.” Lelo nobe umwene Umpangi obe bu muntu udiko bine na mumumwenine uno nkasampe?

I Muswelo’ka Omwene Leza Bu Muntu Udiko Bine?

² Shi usaka kuyuka’mba Yehova udiko bine ne amba milao yandi i yabine, ufwaninwe bidi kwifunda kumuyuka ne kuyuka’mba i mukuteakenye kitatyi kilumbuluke mu ntanda impya ya boloke ishintulwilwe mu Bible. (Kusokwelwa 21:3, 4) Shi bambutwile bobe ke bakufundije kala ino myanda, nankyo udi na buluji bwa kulombola kufwijako, kikakutonona ute mutyima ku uno musoñanya wa ku bukomo bwa mushipiditu unena’mba: “Vuluka Umpangi obe.” (Musapudi 12:1) Nsongwakaji umo wisambila pa bufundiji bwātambwile kudi bambutwile bandi pākidi mwanuke’mba: “Bintu byonso bya umbūmi bwetu bitambanga kudi Yehova. Lo lufungulo lwāunshitwidile dishinda dya kuvuluka Umpangi wami.” Nsongwakaji mukwabo wānene’mba: “Nkendelela na kufwijako bambutwile bami nyeke, mwanda banfundije’mba Yehova i muntu udiko bine. Bāunombwele muswelo onkokeja kumusanswa ne kunshintulwila nsangaji ilupuka ku kumwingidila kitatyi kyonso.”

³ Ino, bavule bamwene bu i kikomo kukulupila’mba Leza i muntu udiko bine wibatele mutyima. Le abe nobe? Mulangwe umo wālupukile mu Kiteba kya Mulami wākweshe nkasampe umo ashilule kulanguluka padi Leza pa kasuku, wādi unena’mba: “Umbidi wa Yehova Leza i mukatampe muswelo’ka, ketuyukilepo.” Bine, bukatampe bwa Leza kebwimaninepo pa bukata nansha pa mwikadilo wa ngitu yandi, enka na mwēkilombwedile mulongo wādi ulonda’po mu Kiteba kya Mulami kyotwapwa kala kutela: “Bukata bwandi bwimanine pa ngikadila yandi ya bu Leza,” i Leza wabinebine, walusa, wabuswe, ne uyukile kulekela.a (Divilu 34:6; Kupituluka 32:4; Mitōto 86:5; Yakoba 5:11) Lelo umwene Yehova bu muntu wa uno muswelo, bu mulunda nobe okokeja kukulupila, ne kusamba nandi kipwano kilumbuluke?​—Isaya 41:8; Yakoba 2:23.

⁴ Yesu wākweshe balondi bandi babajinji bekale mu kipwano kya pa kasuku na Leza. Mutumibwa Yoano pa kusoneka myanda itala pa lusangukilo lwandi lwa kumeso lutala pa būmi bwa mūlu, wānene’mba: “Tukamwifwana [Leza]; ke-twi-bantu bātwe tukamumonanga mwāikadile.” (1 Yoano 3:2; 1 Kodinda 15:44) Dyalelo nadyo kifwaninwe kukwasha bankasampe bamone’mba Leza udiko bine, bakokeja kumuyuka senene nansha byokebakokejapo kumumona. Nkasampe umo wānene’mba: “Bambutwile bami bāunkweshe mvuluke Yehova kupityila ku bipangujo bivule, pamo bwa bino, ‘I kika kikokeja kunena’po Yehova? I muswelo’ka okokeja kwikishintulula mu bishima bya abe mwine? Le kidi na buluji’ka?’” Mwene bipangujo bya uno muswelo bitulangulujanga pa mwanda utala kipwano kyetu na Leza?

Kuvuluka Kishintulula Kika

⁵ Kulonda musoñanya unena’mba, “Vuluka Umpangi obe,” kilombanga bivule, ke enkapo kulanga padi Yehova kete. Kwimanine pa bilongwa, kulonga bimusangaja. Nonga-bibi pa kwabija Yesu’mba, “Umvuluka Mfumwami, popa pōkāya mu bulopwe bobe,” wādi usaka Yesu amulongele kintu kampanda, kupitako kuvuluka enka dijina dyandi bitupu. Wādi usaka Yesu akamusangule. (Luka 23:42) Muswelo umo onka, Yosefa pādi mu kifungo wādi usaka kaseya wa Felo amulongele kintu kampanda kitatyi kyāmunene’mba, kokileka kukamvuluka kumeso a Felo. Kadi Yoba pālombele Leza’mba, ‘Mvuluke,’ wādi usaka Leza akamulongele kintu kampanda mwenda mafuku, kumusangula.​—Yoba 14:13; Ngalwilo 40:14, 23.

⁶ Mwifundi umo wañeni unena’mba kishima kya mu Kihebelu kyalamwinwe bu “kuvuluka,” divule kifunkilanga pa “kisanso kya mu mutyima ne pa kilongwa kilongwanga pa kuvuluka’ko.” Mulangwe wa “kisanso” mu kishima “kuvuluka,” tukokeja kwiujingulula mu mitompwe yādi itompola “kibumbo kisobakane” mu ntanda mutuputupu, bādi banena’mba: “Tuvulukanga owa mwita wa lui o twadīle bitupu bitupu mu Edipito.” Pamo’nka na mwālombele Yoba kuvulukwa na Leza, ba Hezekia, Nehemia, Davida ne mulembi wa mitōto umo katelelwe dyandi, nabo bālombele Yehova ebavuluke pamwanda wa kikōkeji kyabo.​—Umbadilo 11:4, 5; 2 Balopwe 20:3; Nehemia 5:19; 13:31; Mitōto 25:7; 106:4.

⁷ Shi kepano, tukokeja kwiipangula’mba, ‘Lelo tuvulukanga Umpangi wetu na kisanso kadi ne kwiepeja na kintu kyo-kyonso kikokeja kumuteneka nansha kumutapa ku mutyima?’ Nkasampe umo wānene’mba: “Wami lolo wāunkweshe njingulule’mba Yehova utenekwanga ku mutyima, tamba pa bwanuke bwami, nādi ndyukile’mba bilongwa byami byādi bikokeja kumufityija mutyima nansha kumusangaja.” (Mitōto 78:40-42) Mukwabo nandi wāshintulwile’mba: “Nādi ndyukile’mba bilongwa byami byādi bikokeja kukankaja nansha kukwasha Yehova alondolole ku kapuni kamupunika Satana. Nādi nsaka kusangaja mutyima wa Yehova, kyāunkweshe ne kikyendelela na kunkwasha ne dyalelo.”​—Nkindi 27:11.

⁸ Bine i kikomo mu ino ntanda imbi, kuvuluka nyeke Yehova na kuputumina’nka mu mingilo imusangaja. Inoko kikekala kiyampe shi wiule nkasampe Temote wa mu myaka katwa imbajinji​—ne bankasampe bavule ba mu kino kyetu kitatyi​—na kuputumina mu mwingilo wa kitatyi kyonso bu pania! (Bilongwa 16:​1-3; 1 Tesalonika 3:2) Ino, wīipangule bidi, lelo ukabwanya kwingila mwingilo wa bu pania koku wisasaketa abe mwine? Ne shi kodi musonge, lelo ukekala na musokwe wa kukwatakanya kyobe kisaka? (1 Temote 5:8) Bino i bipangujo bya kamweno, ne i kiyampe ulanguluke’po na katentekeji.

Kufunda na Kitungo

⁹ Būmi byobwenda bukoma, padi kikakulomba kufunda masomo mavule mwanda wa kukamona kaji kayampe ka kukukwasha mu mwingilo wa bu pania. Padi, kodi mujingulule’mba nansha ke boba bafunde masomo a nivelesite bene, bekalanga babweja’ko kadi masomo mwanda wa kwifundila’ko busendwe bukwabo bukimbwa na bemaniji ba mingilo bavule dyalelo. Shi kepano, i kipimo’ka kya masomo kyofwaninwe kufunda abe nkasampe usaka kusangaja Leza? Kifwaninwe kutyiba mbila na kulama mu ñeni uno musoñanya wa ku bukomo bwa mushipiditu’mba: “Vuluka Umpangi obe.”

¹⁰ Eyo, padi ukasaka kutonga masomo atelwa nansha ke na befundi bañeni ba pano pantanda bu masomo mayampe​—okatonga kupwa kwa kubandaula na katentekeji misoñanya ya mu Kinenwa kya Leza. Mulembi umo mwine Alemanye, Johann Wolfgang von Goethe, wāsonekele’mba: “Kutama kwa [bantu] mu ñeni kukapēleja muswelo wabo wa kwivwanija ne kwingidija Bible bu kitako ne bu kingidilwa pa kufundija.” Nabubine, bwifundi bwa Bible bukakukumbanya senene umbūmi kupita masomo o onso!​—Nkindi 2:​6-​17; 2 Temote 3:14-17.

¹¹ Buyuki bwa Leza byobupānanga būmi, mwingilo wa kamweno okokeja kwingila dyalelo i kusambakanya buno buyuki ku bakwabo. (Nkindi 3:13-18; Yoano 4:34; 17:3) Ino, mwanda wa kwiuvuija senene, ufwaninwe kufunda masomo a pa kitako. Ufwaninwe kwikala na manwa a kulanga byoloke, kunena byendele’mo, kutanga ne kulemba biyampe​—bino byonso bafundanga’byo ku masomo. Omwanda ufwaninwe kukwata na mutyika mukatampe bintu byowifunda ku masomo, pamo’nka na mwālongele Tracy, nkasampe umo wa mu Florida, mu Amerika, wāpwijije andi masomo makatampe na bulēme. Wāshintulwile kyandi kikulupiji’mba: “Nādi nyeke na kitungo kya kwikala mwingidi wa kitatyi kyonso wa Yehova Leza wami, ne nkulupile’mba masomo onafunda akankwasha kufikila pa kino kitungo.”

¹² Lelo kodi mulanguluke pa kyoendelanga ku masomo? Lelo nakampata i mwanda wa kwikala na manwa a kwingidila Yehova bu mwingidi wa bwino? Shi i amo, nankyo ufwaninwe kukwata masomo na mutyika mukatampe ukafikile pa kino kitungo. Kupwa kubandaula uno mwanda na bobe bambutwile, padi bakatyiba mbila’mba ufwaninwe kulonda masomo malampe atabukile pa ludingo lufudilanga’po bavule mungya bijila bya yenu ntanda. Masomo a uno muswelo akokeja kukakukwasha ukamone mwingilo ukakukwasha umbūmi senene, ne kukushila kitatyi ne bukomo bwa kuputumina mu mwingilo wa Bulopwe.​—Mateo 6:33.

¹³ Bamo-bamo bafundila’ko masomo makwabo, bengilanga kadi ne mwingilo wa kitatyi kyonso koku bafunda. Tubandaulei kimfwa kya ba Nadia ne Marina, bansongwakaji babidi ba mu Mosku, mu Rusi. Bonso bābatyijibwe mu kweji wabuná 1994 ne kushilula kwingila mwingilo wa bu pania mukwashi. Kitatyi kityetye kupita’po, bapwija masomo a kungala ne kutwela ku masomo a kwifunda kubala lupeto umbula bwa myaka ibidi. Mu kweji wabutano 1995 bāshilula mwingilo wa bu pania walonso, ino kadi abo nyeke na mpwe mivule ku masomo. Pakwabo kadi, badi bendeja, bonso babidi, kubwipi kwa bifundwa 14 bya Bible yenga ne yenga aku benda ku masomo. Bano bansongwakaji bakulupile’mba masomo abo a kubala lupeto akebakwashanga bakamone kaji kayampe ka kwibakwasha umbūmi mu mwingilo wabo wa kitatyi kyonso.

¹⁴ Shi usaka kufundila’ko masomo matabuke pa ludingo lufikilanga’po bavule mungya bijila bya yenu ntanda, nankyo bandaula na tunangu kyosaka kufundila’o. Lelo i mwanda wa kusaka kwimwekeja ne kwikala na byabupeta? (Yelemia 45:5; 1 Temote 6:​17) Nansha udi na kitungo kya kusaka kwiengidija mwanda wa kuputumina bininge mu mwingilo wa Yehova? Nsongwakaji umo, Lydia wātongele kulonda masomo makatampe, wālombwele kitungo kiyampe kitala pa myanda ya kumushipiditu’mba: “Bakwabo balondalonda masomo makatampe i baputwe ku meso na kilokoloko kya kusakasaka bya bupeta, kadi kino i kibalundwile kulampe na Leza. Ami, kipwano kyami na Leza ye kintu kya mvubu mikatampe mpata kondi.” Ino ye ngikadilo milumbuluke yotufwaninwe kwikala nayo batwe bonso!

¹⁵ Bakristu ba mu myaka katwa imbajinji bādi bafunde masomo pala-pala. Kimfwa, ba mutumibwa Petelo ne Yoano bādi bebatela bu bantu “bakubulwa kufundijibwa, bampikwa ñeni” mwanda kebāfundilepo ku masomo a bafundiji ba bijila. (Bilongwa 4:13) Ku mutamba mukwabo, mutumibwa Polo aye wāfundile masomo akokeja kudingakanibwa dyalelo na nivelesite. Ino Polo kāingidijepo masomo andi mwanda wa kusaka kwimwekeja; ino āmukweshe bininge kitatyi kyādi usapwila bantu ba ngikadilo ya umbūmi mishileshile. (Bilongwa 22:3; 1 Kodinda 9:19-23; Fidipai 1:7) Muswelo umo onka, Manene, ‘wāfundile pamo na Heloda mbikavu,’ wādi umbukata mwa boba bādi bemanine kipwilo kya mu Antyioka.​—Bilongwa 13:1.

Mwanda’ka Kifwaninwe Kwingidija Lupeto na Tunangu?

¹⁶ Shi ubakankalwa kwingidija lobe lupeto na tunangu, nankyo kikakukomena bininge kuvuluka Umpangi obe na kulonga bimusangaja. Mwanda shi uponene mu mapu, nankyo tukanena’mba kodi na mfumu mukwabo. Bible ushintulula’mba: “Mwapudi i mupika wa mwapulwa.” (Nkindi 22:7) Kimo kya mu bimfwa bya Yesu, kikokelanga milangwe pa kulanguluka kumeso kwa kulupula lupeto. Yesu wānene’mba: “Wa kwenu i ani wa mutyima wa kushimika kiteba, kabadikile kubala lupeto mwakukapwila’kyo’ni? Mwanda wa kunena’mba pa kwikyalula padi kakikamwene byakupwija’kyo, ebiya bonso bakutala’kyo ke bamusepa na kibengo.”​—Luka 14:28, 29.

¹⁷ Omwanda nanshi i kyatunangu kwingidija uno musoñanya wa mu Bisonekwa umbūmi, “kemukikalai ne mapu ku muntu nansha umo, poso a kwisanswa banwe bene na bene.” (Loma 13:8, MB) Bine, i kikomo kulonga, nakampata shi usaka kupota bintu bipya bitendelwa na bebisumbija’mba ye abyo bikufwaninwe. Mbutwile umo, wātompele kukwasha wandi mwana engidije kusansanya, wānene’mba: “Twādi tupityija kitatyi kilampe twisamba nandi, mwanda wa ayuke kujingulula kintu kimusakila ne kintu kyasaka bitupu.” Masomo i makomenwe kufundija bino bintu, keafundijangapo bivule mu myanda itala kulea ne kwingidija lupeto senene. Mwingidi umo unena’mba: “Pa kupwija masomo, tulupukanga’ko bayuke myanda mivule itala pa triangle isocèle (kapango ka mafinko asatu kadi mitamba ibidi ya bula bumo) kupita’ko kuyuka muswelo wa kulama lupeto.” Shi kepano, i kika kikokeja kwimukwasha mwingidije lupeto na tunangu?

¹⁸ Kulonda uno musoñanya wa ‘Kuvuluka Umpangi tamba’nka pano,’ ye lufungulo lukakulombola muswelo wa kwingidija lupeto lobe na tunangu. Pamwanda, shi ukōkele ku ino mbila, nankyo kintu kibajinji mu bobe būmi, kikekala kusangaja Yehova, ne kisanso kyobe padi aye kikamweka mu muswelo okengidija lupeto. Pa kino, kukalekapo bilokoloko byobe bikukankaje kwipāna kudi Leza na mūya obe onso. (Mateo 16:24-26) Ukalonga buninge bwa kwikala na diso ‘dipēla,’ ditele mutyima enka ku Bulopwe bwa Leza ne ku kiswamutyima kyandi. (Mateo 6:22-24) Musoñanya wa Leza unena’mba: “Lēmeka Yehova ne mu bintu byobe bine,” ukeumona bu dyese dya nsangaji.​—Nkindi 3:9.

Bankasampe Bafwaninwe Kwiulwa

¹⁹ I kyansangaji pa kumona bankasampe bavule, ba pa kala ne ba dyalelo bavuluka Umpangi wabo. Nkasampe Samwele wālamine bululame bwandi mu mwingilo wandi mu tabernakulo nansha byokwādi lupusa lwa mwiendelejo wa munyanji ku boba bādi wingila nabo. (1 Samwele 2:12-26) Mwana-mukaji mupopoke, mukaja Potifela, kābwenyepo kwenda nkasampe Yosefa kulonga nandi busekese. (Ngalwilo 39:1-12) Nansha byākidi “mwanuke” upangwangwa byamwiko, Yelemia wāsapwile na kininga. (Yelemia 1:6-8) Nkasampe mwana-mukaji mwine Isalela wāsoñenye mudyavita mukomokomo mwine Shidea ende kukakimba bukwashi mu Isalela mwādi ukokeja kwifunda kuyuka Yehova. (2 Balopwe 5:1-4) Nsongwalume Danyele ne balunda nandi bālamine lwitabijo lwabo kitatyi kyobātenwe na matompo a kujilula bijila bya Leza bitala pa bidibwa. Ne bankasampe ba Shadelake, Meshake, ne Abedenengo bātongele kwelwa mu nkelwa ya mudilo utēma kupita’ko kutuna dikōkeji dyabo kudi Leza na kutōta nkishi.​—Danyele 1:8, 17; 3:​16-18; Divilu 20:5.

²⁰ Dyalelo, bankasampe 2 000 ne kupita ba myaka 19 kutula ku 25 bengidilanga ku kitako kitala mingilo ya ba Tumoni twa Yehova kujokoloka ntanda yonso kidi mu New York, mu Amerika. Inoko, kino kibalwa i kityetye bininge mu tununu makumi twa bankasampe bavuluka Umpangi wabo kujokoloka ntanda yonso. Bapelele kufityija mwiendelejo wabo utōka, pamo’nka na mwāpelele Yosefa pa kala. Kitatyi kyobebaningila kutonga i ani obakengidila, bavule bakōkelanga Leza pa kyaba kya kukōkela bantu. (Bilongwa 5:29) Mu 1946 mu Poland, Henryka Zur, nkasampe mwana-mukaji wa myaka 15 wākupilwe bikomo mwanda wāpelele kwikuja mu mutōtelo wa bilezaleza. Umo mu boba bādi bamususula wāmunene’mba: “Udi na bwanapabo bwa kukulupila monso mosakila, inoko longa’tu enka kayukeno ka musalaba ka bene Katolika kete, kupwe.” Aye pakupela, bamukokela mu dīto ne kumwasa, inoko ke bāashile’po lukulupilo lwandi lwa būmi bwanyeke!b

²¹ Bine, Yehova wivwananga kyanga ku mutyima bininge pa mwanda wa bano bankasampe bamuvuluka tamba pa kala! Lelo uketabija ku luno lwito lwa’mba: “Vuluka Umpangi obe” tamba’nka pano? Nabubine, ufwaninwe kuvuluka Yehova! Languluka difuku ne difuku pa bintu byakulongelanga ne byakakulongela, ne itabija lwito lwandi lwa’mba: “Wami mwana, wikale wañeni ne kusangaja mutyima wami, amba nondolole yewa umpunika.”​—Nkindi 27:11.

[Kunshi kwa dyani]

[Bipangujo]

1. I binenwa’ka byānene nkasampe wa myaka 11 bilombola’mba Umpangi wetu i muntu udiko bine?

2. (a) I muswelo’ka ukokeja kwikala Umpangi bu muntu udiko bine kodi? (b) I kika kikokeja kulonga bambutwile mwanda wa kukwasha babo bana bajingulule’mba Leza i muntu udiko bine?

3, 4. I kika kikokeja kukukwasha ukulupile amba Yehova i muntu udiko bine?

5. I bimfwa’ka bya mu Bible bilombola’mba kuvuluka muntu kishintululanga bivule ke enkapo kuvuluka dyandi dijina bitupu?

6. Kishima kya Kihebelu kyālamwinwe bu “kuvuluka,” kidi na mulangwe wa kisanso ku kintu nansha ku muntu uvulukwa muswelo’ka?

7. Shi tuvuluke Leza na kisanso, i muswelo’ka okikekala na lupusa mu mwiendelejo wetu?

8. (a) I bitungo’ka bikalombola’mba tuvulukanga Yehova na kisanso? (b) I bipangujo’ka bifwaninwe bankasampe kubandaula na tunangu?

9. I mbila ya muswelo’ka ifwaninwe kutyiba bankasampe pa mwanda utala masomo a bwine-ntanda?

10. I masomo’ka malumbuluke kutabuka masomo onso?

11. (a) I mwingilo’ka wa kamweno otukokeja kwingila? (b) Mwanda waka nkasampe umo wātongele kufundila’ko masomo masonsoloke’ko bityetye?

12. Shi tubatonge kubweja’ko masomo a bwine-ntanda, kikokeja kwitukwasha tufikile pa kitungo’ka?

13. Bakristu babidi ba mu Rusi bābweje’ko masomo bālombwele muswelo’ka kitungo kyabo umbūmi?

14. Nansha shi tubatonge kufunda masomo mavule, i kintu’ka kyakamweno kakatampe kyotufwaninwe kuta’ko mutyima umbūmi bwetu?

15. I kwishila’ka kwādi mu kufunda masomo umbukata mwa bakristu ba mu myaka katwa imbajinji?

16. (a) Mwanda waka kikokeja kwikala kikomo kuvuluka Umpangi wetu shi tudi na mapu? (b) I muswelo’ka ulombola patōka kimo kya mu bimfwa bya Yesu, mvubu ya kulanga kumeso kwa kulupula lupeto?

17. Mwanda waka kikalanga kikomo pavule kwingidija lupeto na tunangu?

18. Lelo i kika kidi bu lufungulo mu kwingidija lupeto lwetu na tunangu, ne mwanda waka?

19. Bankasampe ba pa kala bāvulukile Umpangi wabo muswelo’ka?

20. I muswelo’ka uvulukanga bankasampe bavule Umpangi wabo dyalelo?

21. I kyatunangu kwitaba ku lwito’ka, ne i kika kikalupuka’ko?

[Kapango pa paje 27]

Lelo kodi mulanguluke pa buluji bofwaninwe kufundila masomo?

[Kapango pa paje 28]

Lelo ufundanga mwa kwingidijija lupeto lobe na tunangu?

Ukivulukile?

◻ I muswelo’ka ukokeja kukwashibwa bankasampe bamone Leza bu muntu udiko bine?

◻ Kuvuluka Umpangi obe kishintulula kika?

◻ Lelo i kitungo’ka kyotufwaninwe kwikala nakyo pa kufunda masomo?

◻ Mwanda waka i kyakamweno kwingidija lupeto lwetu na tunangu?

◻ Lelo i bankasampe’ka bomufwaninwe kwiula?