Bashimatyijibwe na lukulupilo, batononwa na buswe

‘Kudi lwitabijo, lukulupilo, ne buswe, bino bisatu bino’bi; ino pa bino kikatampe’po kupita byonso i buswe.’—1 KODINDA 13:13.

MUTUMIBWA Polo witudyumuna amba lwitabijo lwetu lukokeja kulobela pamo bwa kyombo. I mwisambile pa ‘kuningija lwitabijo ne mutyima wa mundamunda mulumbuluke, byaelwa na bamobamo, abalobeja lwitabijo lwabo.’ (1 Temote 1:19) Mu myaka katwa imbajinji K.K., byendwa nabyo bya pa lui byādi bipungwa na mbao. Kupēla kwabyo ne kwija kwabyo kwādi kwimanine pa buya bwa mutyi ne pa bwino bwa mpunga.

² Kyotukokeja kutela bu kyombo kya lwitabijo lwetu nakyo kifwaninwe kulela umbukata mwa bantu badi pamo bwa tulunga twa mema tutenkana. (Isaya 57:20; Kusokwelwa 17:15) O mwanda kifwaninwe kwikala kyūbakwe biyampe, kino i kiselwa kyetu. “Tulunga twa mema” twa Bayuda ne bene Loma potwādi ketwela mantanki pa bene Kidishitu babajinji, Yude wāsonekele’mba: ‘Banwe baswe, pano pomukitengele lusa lwa Mfumwetu Yesu Kidishitu, mwilaija būmi bwanyeke, mwilamei monka mu buswe bwa Leza, na kwishimatyija banwe bene pa lwitabijo lwenu lukola byamwiko, ne na kulombela na mushipiditu sandu.’ (Yude 20, 21) Yude byāesambile kadi ne pa kulwila ‘lwitabijo lwafikijibwe kudi bapandulwe’mo,’ nanshi ‘lwitabijo lukola byamwiko’ lufunkilanga pa bufundiji bonsololo bwa bwine Kidishitu, kubadila’mo ne myanda miyampe ya lupandilo. (Yude 3) Kidishitu ye kyalwilo kya luno lwitabijo. Lwitabijo lukomo lo lusakibwa shi tusaka kushipila ku lwitabijo lwabine lwa bwine Kidishitu.

Kubinda mwela wa “lubila iwa kudyumunwa ku tutangotango”

³ Mu ino myaka, kudi myanda mivule ilengeja moyo ya kwiyoa kwa kikonge, ya kwipaijana, ne ya kutambwa na batumbula ilongeka mu tutangotango tutyetutye. O mwanda bantu bavule, kubadila’mo ne bambikavu bakubulwa budimbidimbi bakimbanga kukinga bantu, nakampata banuke, ku tuno tutangotango tuleta kyaka. Na bubine, i ‘leza wa ino ngikadilo ya bintu’ ye kalenga byanzwe wa buno bupolapola bwa nshikani, kadi i mutūle’ko kyokya kitelwa bu lubila lwa kudyumunwa ku tutangotango, lo alo lwalwa nalo bantu ba Yehova. (2 Kodinda 4:4; Kusokwelwa 12:12) Bamo bakwatyilanga’nka penepo, ke pabo pa kulondelalondela mwingilo wetu. Mu matanda amoamo balonga kampanye kamweka bu ka kukinga bantu ku “tutangotango tuleta kyaka,” batela’mo ne Batumoni ba Yehova bya bubela; enka namino, betushingija tuto twa munshimunshi. Kino kyo kilengeja mwingilo wetu wa ku njibo ne njibo wikale mukomo mu matanda amoamo a mu Bulaya, kufikija ne bantu bamobamo botwadi twifunda nabo Bible ku kuleka kwifunda. Bine kino i kintu kyazozeja banabetu bavule.

⁴ Kulondwalondwa kufwaninwe kuningisha kikulupiji kyotudi nakyo kya’mba tulondanga bwine Kidishitu bwabine, pa kyaba kya kwituzozeja. (Mateo 5:11, 12) Bene Kidishitu babajinji bādi balambikwa bya bubela amba i katangotango kazatula bantu, ‘banenenwa bibi’ konso konso. (Bilongwa 24:5; 28:22) Ino mutumibwa Petelo wāsapwila mu mukanda balunda nandi betabije amba: ‘Banwe baswedibwe, kemukikolelwai pa kyakyo kyemwakila momudi, kyemufikila mwanda wa kwimutompa, nansha kwikimona bu kintu kyeni kyemufikila, mhm. Ino sepelelai’tu byomususuka nenu masusu āsusukile Kidishitu, amba mukasepelele ne kuloelelwa byamwiko pa kukasokolwa kwa ntumbo yandi.’ (1 Petelo 4:12, 13) Mo monka mwāsonekele ne umo wa mu kitango kyendeji kya mu myaka katwa imbajinji amba: “Banwe banabetu, shi mubatanwa na byakutompibwa bya miswelo ne miswelo, monai’byo bu nsangaji yonka, momuyukile kala amba buno bukomo butompibwe bwa lwitabijo lwenu bo buleta kūminina. Nanshi lekai kūminina kufikidije mwingilo wako pa mfulo, nabya mumone kwikala bakunkane, babwane mu bintu byonso, bakubulwa mu kintu momubudilwe, shi mu kintu’ka shi mu kintu’ka.” (Yakoba 1:2-4, NW) Monka mutompelwanga bukomo bwa kyendwa nakyo kyo-kyonso kya pa lui na mwela, mo monka musokwelwanga bukōkekōke bwa kyombo kya lwitabijo lwetu na myela ya kulondwalondwa.

Byamalwa bibutulanga kūminina

⁵ Bene Kidishitu bakokeja kukulupila amba bayukile kūminina ne kwimanija mu lwitabijo lwabo enka shi abapu kubinda mwela wa byamalwa. Kūminina kwetu kukafikidija “mwingilo wako pa mfulo” mu tuno tulunga twa mema tutenkana enka shi tubaikala “babwane mu bintu byonso, bakubulwa mu kintu [motubudilwe], shi mu kintu’ka shi mu kintu’ka,” shi mu lwitabijo lukomo. Polo wāsonekele amba: “Ino umbintu byonso twiyūkanyei bātwe bene bu-bengidi ba Leza, mu kuyūkija mutyima pakatampe pene, ne mu byamalwa, ne mu kubulwa bintu, ne umbufudile.”—2 Kodinda 6:4.

⁶ Kyaba kimo mwela wa byamalwa ubwanya kwitupapamukila, tufwaninwe kwiumona bu mukenga wa kulombola amba kyombo kya lwitabijo lwetu i kikomo, kadi kijalale. Polo, mu mukanda wandi kudi bene Kidishitu ba mu Loma, wāsonekele amba: ‘Tusepelelei ne potudi mu byamalwa; mwanda tuyukile amba byamalwa biletanga kūminina; kūminina nako ngikadilo itabijibwe; ngikadilo itabijibwe nayo lukulupilo, ebiya lukulupilo nalo kelutwalangapo ku kufwijibwa bumvu.’ (Loma 5:3-5) Kubulwa kutelententa mu matompo ko kukalengeja twitabijibwe na Yehova. Kwitabijibwa na Leza nako kukakomeja lukulupilo lwetu.

Mwanda waka bamobamo balobelanga

⁷ Polo paādyumwine pa mwanda utala ‘kulobela,’ wādi uyukile bantu bamobamo ‘bāelele’ wabo mutyima wa mundamunda muyampe, bājimija ne lwitabijo lwabo. (1 Temote 1:19) Kifwa ba Himeneusa ne Alekesande bāponene mu bupondo, bābomboka mu bubinebine kebanena bibibibi. (1 Temote 1:20, NW, kunshi kwa dyani; 2 Temote 2:17, 18) Dyalelo, batupondo babomboka mu bubinebine bakupilanga “umpika wabinebine ne wamanwa” na binenwa, batapa madyese mpete a kuboko kwibapanga byakudya bya kumushipiditu. Bamo badi bwa “mupika mubi” unenena mu lufīla amba, “Mfumwami waije kwiya” mpika. (Mateo 24:44-49, NW; 2 Temote 4:14, 15) Batuna amba mfulo ya ngikadilo imbi ya bintu keidipo pabwipi, banenena bibi kabumbo ka umpika ketudyumuna kumushipiditu, mwanda ako kalamine kikulupiji mu bantu ba Yehova amba, bilaile Leza bisa kufikidila’nka panopano. (Isaya 1:3) Batupondo ba uno muswelo kebo ‘kuvutakanya lwitabijo lwa bamo,’ bebalobeja kumushipiditu.—2 Temote 2:18.

⁸ Bene Kidishitu bakwabo bepāne balobejanga byombo bya lwitabijo lwabo na kwela mityima yabo ya mundamunda kungi, bekuja mu kulondalonda kwa mazua a kiboja a ino ntanda ne mu busekese bwa munyanji. (2 Petelo 2:20-22) Bakwabo nabo bakulukijanga byombo bya lwitabijo lwabo pangala pa wabo mumweno obamwene ngikadilo ya bintu impya amba keyaikele kubwipi. Abatambe mu mutōtelo wabine mwanda abapikulapikula mafuku a kufikidila kwa bupolofeto kampanda ino kutana’o mpika, abafundula ne “difuku dya Yehova” dine mu ñeni yabo. (2 Petelo 3:10-13; 1 Petelo 1:9) Beela mūlu ke mungya kala, abo papo kebadi kala mu kinkutunkutu kya mema mavutakane a ino ngikadilo ya bintu. (Isaya 17:12, 13; 57:20) Bamo bālekele kulamata ku kipwilo kya bwine Kidishitu bakialakanyanga ne dyalelo amba o mutōtelo wabine. Inoko kintu kibabudilwe i kitūkijetyima ne kuyuka kūminina kusakibwa ku boba bakunga ntanda impya ilaile Yehova Leza. Mungya mobamwena, Paladisa keisapo kwiya kala panopano.

⁹ Bene Kidishitu bamo bepāne badi mu bipindi bimobimo bya ntanda bamweka bu abakoke’ko lwemba lwa ku kyombo kyabo kya lwitabijo. Kyombo’ko kikilela, ino pa kyaba kya kwenda kumeso lubilo na lwitabijo lukunkane, abo kebenda matadi. Bavule bāikele kukokwa na lukulupilo lwa amba “Paladisa ibafwena”—bapyasakena mu mwingilo wa busapudi, batanwa kitatyi ne kitatyi ku kupwila, ku kubungakana, ne ku bitango—ino abo kutunta’bo umpuya wa kufika ku kyabu mpika. Ino pano abamone amba bintu byobadi bakulupile bikidi kulampe kokebadipo balangila, abatyepeja ne kwipāna kobaitabije kwipānina’mo. Abe mwine umwene kala mwatyepela mwingilo wa busapudi, kujikilwajikilwa ku kupwila ne kubulwa bipindi bimobimo bya mpangiko ya kubungakana nansha ya bitango. Bakwabo bajimija kitatyi kivule mu kwipwija mukose ne mu kukimba bituntwa. Bino byonso bitutwala ku kubandaula bintu bifwaninwe kwitutonona mu būmi bwetu mungya kwipāna kotwipēne kudi Yehova. Mwene bupyasakane bwetu mu mwingilo bufwaninwe kwimanina pa lukulupilo lwa’mba “Paladisa ibafwena”?

Lukulupilo ludi pamo bwa ñanga

¹⁰ Polo wānene amba Yehova wālaile mulao wa kwesela bantu kupityila kudi Abalahama. Kupwa wāshintulula’mba: “Leza . . . watyipila ponka ne mutyipo; amba ponka pa bino bintu bibidi byampikwa kwalamuka [mulao ne mutyipo wandi], byakubulwa kwendela Leza kwibibepa, bātwe bapwa kunyema kala twikale ne bukankamane bwa bukomo bwa kukwatyija ku kukulupila kwitubīkilwe kumeso; ko tudi nako bwa [ñanga wa] ku mutyima, ne binebine, ne bukankamane ponka.” (Bahebelu 6:17-19; Ngalwilo 22:16-18) Lukulupilo lubikīlwe bene Kidishitu bashingwe-māni i būmi bwakubulwa lufu momwa mūlu. Dyalelo bantu bavule mu bengidi ba Yehova badi na lukulupilo lwa kutendelwa lwa kukekala na būmi bwanyeke mu paladisa pano pantanda. (Luka 23:43) Kekudipo muntu ubwanya kwikala na lwitabijo pakubulwa luno lukulupilo.

¹¹Ñanga i kingidilwa kya bukomo kipandijanga būmi bwa bantu, kadi kya mvubu mikatampe, mwanda kyo kimikanga kyombo pa kifuko kimo, kutyina’mba kyakeja. I kutupu ngovi nansha umo uswanga kwileleka kulampe na kyabu pakubulwa ñanga. Polo wādi mupotolole amba būmi bwa bañenda ba pa lui bwimanine pa bañanga ba byombo byabo, mwanda nandi wālobele pa mema misunsa mivule. (Bilongwa 27:29, 39, 40; 2 Kodinda 11:25) Mu myaka katwa imbajinji, byombo kebyādipo na myotele ya kupa mwendeji muswelo wa kolwela kyombo konso kwasakile. Byendwa nabyo bivule byādi bitononwa na mwela pa kusaka amba byende; enka byombo bya bulwi byo byādi byendejibwa na imbindo. Shi kyombo kekidi mu kyaka kya kwitema ku mabwe, mwendeji wakyo wādi unyemena’nka ku kwela pa lui ñanga wa kwibapandija ku kimpumpu, mwanda ñanga kadipo mwa kubudilwa kushimata panshi pa dijiba. O mwanda Polo wādingakenye lukulupilo ludi na bene Kidishitu na “[ñanga wa] ku mutyima, ne binebine, ne bukankamane ponka.” (Bahebelu 6:19) Nansha shi tubatakikwa na bimpumpu bya kulondwalondwa nansha bya matompo a muswelo mukwabo, lukulupilo lwetu lwa kutendelwa ludi pamo bwa ñanga wa kwitushimatyija shinkidingi bu myuya myūmi, kutyina’mba kyombo kya lwitabijo lwetu kyakeja na mulungu wa kwalakana, ne kuketema’kyo ku mabwe a bupondo aleta musala.—Bahebelu 2:1; Yude 8-13.

¹² Polo wādyumwine Bahebelu bene Kidishitu amba: “Bānwe bāna betu, dyumukai mwanda wa kutyina’mba, padi, kwakēkala umo wa mwenu wa mutyima umbi wa [kubulwa lwitabijo, wa] kubomboka Leza mūmi.” (Bahebelu 3:12) Mu bilembwa bya Kingidiki, “kubomboka” kushintulula pa bute pa bute “kusonsoloka,” ko kunena’mba kupondoka. Ino kudi muswelo wa kwepuka kuno kulobela. Lwitabijo ne lukulupilo bidi’ko bya kwitwikadija nyeke balamate kudi Yehova nansha mu bimpumpu bibi bya matompo. (Kupituluka 4:4; 30:19, 20) Lwitabijo lwetu kelukekalapo lusunkanibwa na myela ya bufundiji bwa tupondo. (Efisesa 4:13, 14) Shi tudi na lukulupilo, tudi pamo bwa batwe badi na ñanga, tubwanya kubinda nandi bimpumpu bya umbūmi bwetu bwa bu bengidi ba Yehova.

Batononwa na buswe ne na mushipiditu sandu

¹³ Mwine Kidishitu kakendelelapo kufika ne ku ngikadilo impya shi kimutonona engidile Yehova i enka lukulupilo lwa kukekala na būmi bwanyeke mu paladisa pano pantanda. Nansha byalamine ñanga wa lukulupilo umujadikila būmi bwandi, usakilwa kubweja ku luno lukulupilo ne ku lwitabijo lwandi buswe bumutonwena ku kulonga bilumbuluke. Polo wātengele pa uno mwanda paāsonekele amba: ‘Pano kadi, kudi lwitabijo, lukulupilo, ne buswe; bino bisatu bino’bi; ino pa bino kikatampe’po kupita byonso i buswe.’—1 Kodinda 13:13.

¹⁴ Bukomo bwitutonona twingile mingilo ikola bufwaninwe kwikala buswe bulupuka ku mutyima bwa kuswa Yehova, pa mwanda aye udi na buswe bukatakata potudi. Mutumibwa Yoano wāsonekele amba: ‘Yewa kaswele kafikīle pa kuyuka Leza, mwanda Leza i buswe. I muno monka mwāsokokele buswe bwa Leza padi batwe, mwanda Leza wātumine Mwana wandi wa bunka mu ino ntanda amba tumwene būmi ponka padi aye. Eyo batwe tumuswele mwanda aye ye wābadikile kwituswa.’ (1 Yoano 4:8, 9, 19) Mu kufwija’ko Yehova kwetu, kintu kyotufwaninwe kwipānina’mo nakampata i kusapula bukamoni bwa kulombola buujila bwa dijina dyandi dikola ne kubingija bubikadi bwandi boloke, ke kulwilapo kukamona lupandilo lwetu.

¹⁵ Yehova usaka tumwingidile pa mwanda wa buswe botumuswele aye, ke enkapo pa mwanda wa Paladisa. Dibuku dikatampe, Étude perspicace des Écrituresa, disambila pa Bible, dinena’mba: “Yehova utumbijibwanga shi bubikadi bwandi ne kukwatakanibwa kwabo na bipangwa byandi kwimanine dibajinji pa buswe. Uloelelwanga’nka boba baswele bubikadi bwandi, babila’bo kutabuka bubikadi bungi bo-bonso pa mwanda wa ngikadilo yandi milumbuluke, ne pa mwanda bo bubikadi boloke. (1Kod 2:9) Batongele kwingila munshi mwa bubikadi bwandi pa kyaba kya kukimba kwikala banapabo—mwanda bamuyukile aye kadi bayukile amba buswe, boloke, ne tunangu twandi bipityile byabo. (Mit 84:10, 11)”—Volime 1, paje 108.

¹⁶ Byotudi bene Kidishitu, tuswele ne Yesu, mwanda nandi wituswele. Polo wālangulukile’po namino amba: “[Buswe bwa Kidishitu bwituningilanga], mwanda tufwatakanya’mba, umo wafwidile bonso, nanshi bonso bafwile. Kadi wafwidile bonso’mba, boba badi ne būmi kebakeikadilangapo na būmi abo bene, mhm, i padi aye webafwidile pa mwanda wabo, ne kusanguka kadi wasanguka dikwabo.” (2 Kodinda 5:14, 15) Kidishitu kyo kyalwilo kinekine kyotushimikile’po būmi bwetu bwa kumushipiditu, lwitabijo lwetu ne lukulupilo lwetu. Buswe botuswele Kidishitu Yesu buningijanga lukulupilo lwetu ne kushimatyija lwitabijo lwetu, nakampata mu bitatyi bya bimpumpu bya kutompibwa.—1 Kodinda 3:11; Kolose 1:23; 2:6, 7.

¹⁷ Nansha buswe botuswele Leza ne wandi Mwana byobudi bukomo bwine bukatampe bwitutonona mu būmi bwetu bwa bwine Kidishitu, Yehova i mwitupe kintu kikwabo kitukunka, kituningija, kitupa bukomo bwa kwendelela kumeso mu mwingilo wandi. Kino kintu i mushipiditu sandu, bukomo bwandi bwingila. Mu Kihebelu ne mu Kingidiki, kishima kyalamwinwe bu “mushipiditu” kifunkilanga bininge pa bukomo bwa kujinya bintu budi na luvula, kifwa mwela. Kwendeja byombo pamo bwa byādi bikanda Polo kwādi kulomba bukomo bwakubulwa kumweka bwa mwela wa kwibitwala kobyenda. Ne batwe netu mo monka, tusakilwa buswe ne bukomo bwingila bwa kubulwa kumweka bwa Leza shi tukimba kyombo kya lwitabijo lwetu kyendelele kumeso mu mwingilo wa Yehova.—Bilongwa 1:8; Efisesa 3:16.

Twendelelei kumeso ne byotukafika mu kyabu!

¹⁸ Lwitabijo lwetu ne buswe bwetu kepabulwe padi bikaponenwa na matompo makatampe kumeso kwa kutwela mu ngikadilo mipya ya bintu. Ino Yehova witupele ñanga wa “binebine, ne bukankamane ponka”—lukulupilo lwetu lwa kutendelwa. (Bahebelu 6:19; Loma 15:4, 13) Nansha shi tubaponenwa na kulondwalondwa ne na matompo, tukokeja kūminina shi ñanga wetu i mushimatyije, ke lukulupilo lwetu kadi. Shi tubanekenya kimpumpu kimo, tusumininwei kuningija lukulupilo lwetu ne kukomeja lwitabijo lwetu kumeso kwa kikwabo kushilula.

¹⁹ Polo, kumeso kwa kutela ‘ñanga wa ku mutyima,’ wānene amba: “Kadi twimusaka twa’mba, bānwe bonso mwikale kumwekeja kupyasakana [kupēlakana, NW, kunshi kwa dyani] kuno konka ku kuyūkidila kwa kukulupila ne kumfulo kwine; twa’mba, kemukīkala bamulelemulele, poso mwikale bakulonda mu boba bakupyana myanda-yamilao ponka pa kwitabija kwa kutūkija ne mutyima.” (Bahebelu 6:11, 12) I bine tutononwanga na buswe botuswele Yehova ne wandi Mwana, tupebwa bukomo na mushipiditu sandu wandi, nanshi twendelelei nyeke na kyombo kya lwitabijo lwetu kidi mu lubilo kufika ne byotukashīka mu kyabu kya ntanda impya ilailwe na Leza.

[Footnote]

Kupituluka’mo

◻ Pa mwanda utala lwitabijo, i kidyumu’ka kyetudyumwine’po Polo?

◻ I muswelo’ka ulobelanga bamobamo kumushipiditu, ne bakwabo abatyepeja muswelo’ka lubilo lwabo?

◻ I ngikadilo’ka milumbuluke ya bwine Leza ifwaninwe kwendela pamo na lwitabijo?

◻ I bika bibwanya kwitupa umpuya wa kukashīka mu kyabu kya ntanda impya ilailwe na Leza?

[Study Questions]

 1. I kidyumu’ka kitudyumwine mutumibwa Polo?

 2. Mwanda waka kyombo kya lwitabijo lwetu kifwaninwe kūbakwa senene, ne kino kitulomba bika?

 3. I muswelo’ka wingidija bamobamo “lubila lwa kudyumunwa ku tutangotango”?

 4. Mwanda waka kulondwalondwa kekufwaninwepo kwituzozeja?

 5. Tukokeja kuyuka namani amba lwitabijo lwetu lubaimanija mu byamalwa?

 6. Mwanda waka tufwaninwe ‘kusepelela potudi mu byamalwa,’ ne kino kikomejanga lukulupilo lwetu namani?

 7. (a) Bamobamo balobelanga namani kumushipiditu, mungya kunena kwa Polo? (b) I muswelo’ka ubombokanga bamobamo mu bubinebine dyalelo?

 8. I bika bifikijanga bamobamo ku kulobeja nansha ku kukulukija kyombo kyabo kya lwitabijo?

 9. Bene Kidishitu batyetye bepāne baloñanga bika, ne bino bitutwala ku kubandaula bika?

10, 11. Polo wādingakenye lukulupilo lwetu na bika, ne mwanda waka kuno kudingakanya i kwendele’mo?

12. I muswelo’ka otukokeja kwepuka kubomboka kudi Yehova?

13, 14. (a) Mwanda waka ñanga wa lukulupilo lwetu yenkayenka kabwenepo? (b) I bika bifwaninwe kwitutonona mu mwingilo ukola otwingidila Yehova, ne mwanda waka?

15. Buswe bwa kuswa Yehova bukwatañene namani na mwanda utala bubikadi bwandi?

16. I kika kinenenwa amba buswe botuswele Yesu i bukomo bwitutononanga mu būmi bwetu?

17. I bukomo’ka bwingila bwitupanga Yehova, ne mvubu yabo ilombwelwe namani mu Bilongwa 1:8 ne mu Efisesa 3:16?

18. I bika bibwanya kwitupa bukomo bwa kūminina matompo o-onso a lwitabijo etutengele kumeso?

19. I muswelo’ka otukokeja kwendelela na kyombo kya lwitabijo lwetu kidi mu lubilo kufika ne byotukashīka mu kyabu kya ntanda impya ya Leza?

[Picture on page 16]

Kyombo kya lwitabijo lwetu kifwaninwe kupungwa senene mwanda wa kukomena bimpumpu bituponena mu būmi

[Picture on page 17]

Lwitabijo lwetu lukokeja kulobela

[Picture on page 20]

Lukulupilo ye ñanga mu būmi bwetu bwa bwine Kidishitu