‘Ukesamba Nabo Kinenwa Kino’ki’

 1. (a) Lelo ba Yelemia ne Yesu bādi beifwene mu bika? (b) Mwanda waka tufwaninwe kwiula Yelemia mu mwingilo wetu?

YESU KIDISHITU i kilongoji witūshidile kyelekejo kyotulonda mu kusapula myanda miyampe. Inoko, i bimweke amba, bantu ba mu myaka katwa kabajinji bāmwene Yesu bādi kebafwatanya amba i mupolofeto Yelemia. (Mat. 16:13, 14) Yelemia wāpelwe lupusa lwa kusapula, pamo’nka na mwāpelelwe’lo Yesu. Kimfwa, difuku dimo Leza wāmulombwele amba: ‘Ukesamba nabo kinenwa kino’ki namino wa’mba: E mwanenena Yehova.’ (Yel. 13:12, 13; Yoa. 12:49) Kadi Yelemia mu mwingilo wandi, wālombwele ngikadila pamo na ya Yesu.

 2. Lelo bisakibwa bya bantu dyalelo i biifwane namani na bya Bayuda ba mu kitatyi kya Yelemia?

² Inoko, padi Batumoni bamo bakokeja kunena’mba: ‘Mwingilo wetu wa busapudi i mwishile na wa Yelemia. Mwanda aye wādi musedi wa myanda ya Leza ku muzo wādi mwipāne kwadi, inoko bantu bavule botusapwila kebayukilepo Yehova.’ Kino i kya bine. Nansha ke mu kitatyi kya Yelemia, Bayuda bavule bādi “balembakane” kadi bāvundamine Leza wa bine. (Tanga Yelemia 5:20-22.) Bādi basakilwa kushinta mwa kutōtela Yehova mu muswelo waitabije. Mu muswelo umo onka, bantu ba dyalelo​—bekale Bene Kidishitu nansha kwikala’bo mpika​—basakilwa kwifunda kwakamwa Yehova ne kulonda mutōtelo utōka. Shi ke pano tutalei muswelo otukokeja kwiula Yelemia mu kwingidila Leza ne kukwasha bantu.

 3. Le i kintu’ka kya bulēme kyālongele Leza kudi Yelemia ku ngalwilo ya mwingilo wandi, mupolofeto nandi weivwene namani?

³ Vuluka amba ku ngalwilo kwa mwingilo wandi wa bupolofeto, Yelemia wāivwene bino binenwa, amba: “Ku bonsololo konkakutuma ukendako, ne byonsololo byonkakusoñanya ukesambabyo. Kokakwatwapo moyo pa mwanda wabo, ehe; amiwamwinemuntu ngidi nobe kukunyongolola; i Yehova unena.” (Yel. 1:7, 8) Penepa Leza wālonga kintu kitulumukwa. Yelemia witulombola amba: “Yehova waolola kuboko kwandi ne kutenga watenga kyakanwa kyami; kadi Yehova waunena’mba: Talapo bidi, natūla binenwa byami mu kyakanwa kyobe. Monapo bidi, dyalelo dino’di [nakutume].” (Yel. 1:9, 10) Tamba penepa, Yelemia wāyuka amba wisambanga myanda ya Leza Mwine Bukomo Bonso.a Yelemia wātamije bupyasakane pangala pa mwingilo ukola na bukwashi bwa Leza.​—Is. 6:5-8.

 4. Lelo i kimfwa’ka kya bupyasakane bwa kutendelwa mu busapudi kyokokeja kusekununa?

⁴ Dyalelo, Yehova kateñangapo bengidi bandi bonso na kuboko. Inoko wibapanga mutyima wa kusapula myanda miyampe na mushipiditu wandi. Bavule ke batamije bupyasakane bwabo. Tala kimfwa kya kaka Maruja wa mu Eshipanye. Mu myaka 40 ne kupita, wadi na bulebe bwa maulu ne makasa. Wadi ukolelwa kusapula ku njibo ne njibo, ino wamwene miswelo mikwabo ya mwa kusapwila. Kimfwa kwandika mikanda. Maruja wadi ulombola wandi mwana mwana-mukaji myanda, nandi umwandikila. Mu Kweji umo, Maruja ne uno wandi “mulembi” batumine mikanda 150 pamo ne trakte mu amvelope ne amvelope. Kupityila ku bukomo bwabo, myanda miyampe yafikile ku mobo mavule a mu kibundi kya pabwipi. Maruja walombwele wandi mwana amba, “Shi mukanda’tu umo ufikile mu makasa a muntu wa mutyima moloke, Yehova usa kwitwesela tusokole kifundwa kya Bible.” Mukulumpe wa mu kyabo kipwilo walembele amba, “Nafwija’ko Yehova pangala pa bakaka pamo bwa Maruja, bafundija bakwabo bayuke byobya bya kamweno.”

 5. (a) Le Yelemia wālamine bupyasakane bwandi nansha ke mu kusūlwa namani? (b) Lelo ukokeja kulama bupyasakane bobe bwa kusapula myanda miyampe namani?

⁵ Mu mafuku a Yelemia, bekadi bavule ba mu Yelusalema kebādipo ‘baloelelwe’ mu bubinebine bwa Leza. Lelo mupolofeto wālekele kusapula mwanda’po bavule bādi basūdile musapu? Nansha dimo! Yelemia unena’mba: “Ngyudile bulobo bwa Yehova bya mwiko; nakōka pa kwitūkija mutyima.” (Yel. 6:10, 11) I muswelo’ka okokeja nobe kulama bupyasakane na buno’bu? Muswelo umo i kulangulukila pa madyese keadingakanibwapo odi nao a kwisamba pa kyaba kya Leza. Wi muyuke kala’mba bantu batumbe mu ino ntanda bafutululanga dijina dya Leza wa bine. Langa kadi muswelo ongolanga bendeji ba bipwilo bantu ba mu wenu mwaba, enka na mwādi mulongela bapidishitu ba mu mafuku a Yelemia. (Tanga Yelemia 2:8, 26, 27.) Inoko, myanda miyampe ya Bulopwe bwa Leza bosapula i kilomboji bine kya buntu bwa Leza kyolombola ku bantu. (Mad. 3:31, 32) Bine, kulangulukila pa buno bubinebine kukakukwasha ulame bupyasakane bobe bwa kusapula myanda miyampe ne kukwasha bantu badi pamo bwa mikōko.

 6. Lelo Yelemia watenwe na bikoleja’ka bilenga nzuba?

⁶ Padi uketabija amba kulama bupyasakane mu mwingilo wa Bwine Kidishitu ke mwanda’po upēla. Yelemia nandi paādi wingidila Yehova, wātenwe na bikoleja bikomo, kubadila’mo ne bya bapolofeto ba bubela. Ukokeja kutanga kimfwa kimo’tu bidi mu Yelemia shapita 28. Bantu bavule kebātejejepo musapu wandi, kadi kyaba kimo wēivwene bu udi bunka bwandi. (Yel. 6:16, 17; 15:17) Kadi, difuku dimo wākambakanibwe na balwana bādi bakimba kumwipaija.​—Yel. 26:11.

7, 8. Lelo Leza ‘wādimbile’ Yelemia mu muswelo’ka mwendele’mo?

⁷ Mu kitatyi kimo, Yelemia pobādi bamubenga ne kumutuka mutonko difuku ne difuku, wālombwele Leza milangwe yandi patōka. Molangila, i mu muswelo’ka obwanya kunena amba Yehova ‘wādimbile’ mupolofeto wandi wa kikōkeji, pamo na mokilombwedilwe mu Yelemia 20:7, 8?​—Tanga.

⁸ Yehova kādipo na mpango ya kudimba Yelemia nansha dimo nansha kumongola na kumuta dikinga ne kwingidija bunwanwa. Shako, Leza ‘wādimbile’ mupolofeto wandi mu muswelo mwendele’mo, kadi wa kamweno. Yelemia wālēmenenwe bininge na kulondwalondwa, o mwanda kādipo ukokeja kuvuija mwingilo wāmupele Leza ku bukomo bwa aye mwine. Ino Mwine Bukomo Bonso wāmulamine ne kumukwasha āvuije’o. Pa kino, ukokeja kunena amba Yehova wāmupele bukomo, ne kino kilombola’mba i mukomo kupita Yelemia ne mifwatakanyo yandi ya bumuntu. Kitatyi kyāmwene uno muntu wa Leza amba wafika mfulo ne kabwanyapo monka kwendelela, Yehova wāmupa Yelemia bukomo bwāmunekenye, kuno ko kudimbwa kwaādimbilwe. Bukomo bwa Leza bwāmwekele patōka amba butabukile bukōkekōke bwa mupolofeto. Yelemia wādi wendelela kusapula nansha ke mu kyaba kyobamusūla, kumupela, ne kumusanshija.

 9. Mwanda waka binenwa bidi mu Yelemia 20:11 bikokeja kukukankamika?

⁹ Yehova wādi na Yelemia pamo bwa “umo mukomokomo ne utenteja” na kumukwatakanya. (Yel. 20:11) Nobe Leza ubwanya kukukomeja ulame bupyasakane bodi nabo pangala pa butōtyi bwa bine ne kwendelela nansha ke mu makambakano makomo. Ukokeja kulangulukila’po pamo na mokilombwedilwe mu bwalamuni bukwabo​—Yehova ukekala pamo nobe bwa “wa divita wakamibwa.”​—Bisonekwa Bitokele.

10. Kitatyi kyotanwa na kupangwapangwa, le ukasumininwa kulonga bika?

¹⁰ Mutumibwa Polo wānene ukoma uno mwanda pa kukankamika Bene Kidishitu bādi mu kupangwapangwa. Wāsonekele amba: “Wenu muswelo wa mwikadilo wikale mufwaninwe myanda-miyampe ya Kidishitu; mwanda wa kunena’mba . . . ngivwane [kwenu] kwimanija monka mu mushipiditu umo, ne mutyima umo, kwiningija kwa pa kwitabija kwa myanda-miyampe; ne kukwatwa moyo mpika, nansha pamo pēne, kudi boba bakwimukwatyilwa nshikani.” (Fid. 1:27, 28) Monka mwālongele Yelemia ne Bene Kidishitu ba mu myaka katwa kabajinji, nobe ukokeja ne ye mobikusakila kweyamina kudi Leza Mwine Bukomo Bonso pa kuvuija mwingilo obe. Shi kudi bakupunika nansha kulwa nobe, vuluka amba Yehova udi pamo nobe ne ubwanya kukupa bukomo. Monka mwaālongele na Yelemia ne banabetu bavule; nanshi ubwanya kukukomeja ne abe mwine. Muzenze akukwashe, ne kukulupila amba ukalondolola ku milombelo yobe. Nobe ubwanya padi kumona kyaba kimo amba Leza ‘wakudimbe’ kitatyi kyakupa bukomo bwa kunekenya bikoleja na bukankamane, kwampikwa moyo. Bine, ukokeja kulonga bivule kupita ne molangila mwine.​—Tanga Bilongwa 4:29-31.

11, 12. (a) Lelo i mpangiko’ka yokokeja kutandika mwanda wa kusapwila bantu bavule mu mwingilo obe? (b) Le foto idi pa paje 39 ileta mulangwe wa bifuko’ka bya mingilo bya penu?

¹¹ Myanda ya mwingilo wa Yelemia yotutanga ikokeja kwitukwasha mu miswelo pala pala twikale basapudi ba bwino ba myanda miyampe. Pa kupwa kwingidila Yehova bu mupolofeto mu bula bwa myaka 20 ne musubu, wānene amba: “Nemunena bidi, ku kēlela ku lubanga kwimunena’nka kwimunena; inoko kemwatejejepo.” (Yel. 25:3) Bine, kādipo wenda mutyelewe, ino wādi ukelela lubanga bwē. Lelo kudi kintu kampanda kyotukokeja kwifundila ku kimfwa kyandi? Mu bipwilo bivule, kudi basapudi bakelelanga lubanga mwanda wa kukasapwila bantu pa bishīko bya myotoka ne ku mangala a kudiye. Mu bibundi bya kunja, Batumoni bavule bendanga misanya kukasapwila badi ku madimi ne bakwabo bengila mu kino kitatyi. Le ubulwe’po kulangila miswelo mikwabo yokokeja kuboila ñeni ku mwingilo wāingile Yelemia na kikōkeji? Mwene ukokeja kulongela monka na kufika kumeso kwa kitatyi ku kupwila kwa kwenda mu mwingilo wa budimi?

¹² Pakwabo kadi, kusapula ku njibo ne njibo ku kyolwa nansha lubanga kupanga divule bipa bilumbuluke mu bifuko bivule. Basapudi bamo basapulanga enka ne bufuku, bapempula bengidi bapotoloja esanshi, bengila ku leshitola, ne basunga bakwabo bengila dyuba ne bufuku. Le ubulwe’po kulongolola mpangiko yobe mwanda wa kusapwila bantu botana ku mobo nansha ku bifuko byo-byonso?

13, 14. (a) Lelo kimfwa kya Yelemia kikwatañene namani na mwanda utala kujokela’mo kupya? (b) I bika bilombola’mba ufwaninwe kwikala ukulupilwa mu myanda itala kujokela’mo kupya?

¹³ Difuku dimo, Yehova wāsoñenye Yelemia kusapula musapu wa bupolofeto koku wimene pa bibelo bya tempelo nansha bya Yelusalema. (Yel. 7:2; 17:19, 20) Yelemia pa kusapula uno musapu pa bibelo, wātengele mityima ya kibalwa kikatampe kya bantu na kinenwa kya Yehova. Bino bibelo byo byādi bingidijibwa na bantu bavule, kubadila’mo ne bantu ba ntumbo ba mu kibundi, bansunga batyetye ne bakatampe, padi i uno wādi wisamba na bantu bamo misunsa mivule mwanda wa kwibakwasha bemvwanije bintu byobāivwene kala. Lelo kino kikokeja kwitufundija bika pa mwanda utala kujokela dipya boba basangedile musapu?

¹⁴ Yelemia wāyukile amba mwingilo wandi wa bu mupolofeto wa Leza i mwingilo uleta būmi. Kyaba kimo, pakādipo ubwanya kuvuija bulombodi bwa Leza bwa kwisamba na bantu, wātumine mulunda nandi Baluki pa kyandi kyaba. (Tanga Yelemia 36:5-8.) I muswelo’ka otukokeja kwiula Yelemia mu uno mwanda? Le tulēmekanga kilaeno potusapwila mwinē njibo amba tusa kwiya monka? Shi ketubwanyapo kulama kilaeno kya kujokela muntu dipya nansha kwendeja kifundwa kya Bible ku njibo, le tukwatanga’ko mpangiko ya kupingakanya’po mukwabo? Yesu wānene’mba: “Kinenwa kyenu kīkale kyakunena’mba: Eyo! Eyo!” (Mat. 5:37) Kulama kinenwa kyetu kudi na mvubu, mwanda twi bantunguluji ba Leza wa bubinebine ne wa ndudi.​—1 Kod. 14:33, 40.

15, 16. (a) Lelo bamo balondanga namani kimfwa kya Yelemia pa kutandabula mwingilo wabo? (b) Le i ñeni’ka yowaboila ku mwanda walongekele mu Shili, ulombwelwe pa paje 40?

¹⁵ Yelemia wākankamikile Bayuda mu Babiloni na kwibasonekela mukanda utala ‘kinenwa kiyampe’ kya Yehova kya kujokejibwa. (Yel. 29:1-4, 10) Dyalelo, ‘kinenwa kiyampe’ kya bisa kulonga Yehova panopano kikokeja kadi kusambakanibwa senene kupityila ku mikanda ne ku telefone. Le ubulwepo nobe kwingidija ano manwa mwanda wa kukwasha babutule bobe nansha bakwabo badi kulampe nansha kebokubwanyapo kwimona nabo bene?

¹⁶ Na kulonda kimfwa kya Yelemia kya kuvuija ne pa mfulo mwingilo wandi, dyalelo basapudi ba Bulopwe bemwenanga divule bipa bilumbuluke. Kamoni umo mwana mukaji wa mu Shili wafwenene mwana-mukaji wadi utamba ku ngāla ya kudiye. Wasangedile kwivwana musapu wa Bible ne kwitabija kwisambila’po kwandi ku njibo. Inoko, kamoni kasonekelepo adelese ya uno mwana-mukaji. Kupwa, pa kujingulula mvubu ya kutamija kusangela kwa bubinebine kwa uno mwana-mukaji, kaka walombele Yehova amukwashe. Difuku dyalondele’po, wakajokela ku ngāla ya kudiye enka mu kitatyi kimo kyonka. Wetene monka na mwana-mukaji’wa. Penepa, wata’ko mutyima kulemba adelese ya uno mwana-mukaji ne kukamupempula dikwabo mwanda wa kumukwasha emvwanije Bisonekwa. Panopano ponka butyibi bwa Leza i bwa kufundula’ko ntanda ya Satana. Ino kudi lukulupilo ku boba besāsa ne kwitabija myanda miyampe. (Tanga Madilo 3:31-33.) Nanshi, tulombolei kino na kwingila na mutyima umo mu wetu mwaba.

17. Mu obe mwaba, i muswelo’ka okokeja kwiula musapwilo wa Yelemia?

¹⁷ Yehova kasakilangapo bantu kufwa. Kintu kya myaka dikumi kumeso kwa Yelusalema konakanibwa, wāingidije Yelemia ashintulule lukulupilo lwa boba bādi bu misungi mu Babiloni. Tutanga’mba: “Nkabika meso ami po badi pa biyampe, kabidi nkebajokejanga monka ku ino ntanda ino’i; penepo nkebobaka ne kwibatūtapo mpika; kabidi nkebakuna ne kwibatukunapo mpika.” Yelemia wādi ubwanya kwibanena’mba: “Kudi lukulupilo lwa kumfulo kobe.” (Yel. 24:6; 26:3; 31:17) Yelemia wālondele mumweno umona Leza bantu. Wāvuije mwingilo wandi ne mutyima umo, wāsapula bidyumu bya Yehova amba: “Alukai muntu ense ku dishinda dyandi dibi, ne kulongolola bilongwa byenu.” (Yel. 35:15) Wabulwapo kulanga miswelo mikwabo ya kulombola’mba utele bininge mutyima bantu ba mu obe mwaba?

18, 19. (a) Le i mumweno’ka otufwanwe kwepuka potusapula myanda miyampe? (b) Le i mwikadilo’ka wa Yelemia otufwaninwe kwiula?

¹⁸ Buswe bukatampe bwa Yelemia bwaādi usenswe bantu kebwatalelepo nansha dimo. Pa konakanibwa kwa Yelusalema, kālekelepo kwivwanina bantu lusa. (Tanga Madilo 2:11.) Bayuda abo bene bādi ba kwialakanya pa kyamalwa kyēbatene. Yelemia kānenepo amba, ‘Mwene nadi nemulombola.’ Ino, wāivwene bulanda mpata pa byēbatene. Mo monka, mwingilo wetu keufwaninwepo kwikala wa kajilwilo, wingilwa’tu mwanda wa kuningilwa. Bukomo botulonga pa kusapula bukamoni bufwaninwe kulombola bukatampe bwa buswe botuswele Leza wetu wa kutendelwa ne botuswele bantu, bapangilwe mu kimfwa kyandi.

¹⁹ Mu ino ntanda i mutupu dyese nansha kyepelo kitabukile kya kusapula bukamoni bwa Leza wa bine. Yelemia wēivwene namino, wasoneka’mba: “Binenwa byobe byatenwe, nami nadya’byo; kabidi binenwa byobe byadi tusepo ko nadi, ne kusepelela kwa wami mutyima; mwanda nainikilwe pa dyobe dijina, a Yehova.” (Yel. 15:16) Potusapula myanda miyampe, bavule kutabuka bakokeja kuyuka ne kusanswa Mwine wibapele bwabo būmi. Shi twingile na bupyasakane ne na buswe, na mulombwela kimfwa kya Yelemia, tukebakwasha bafikile’po.