Bakumbi ne mikōko mu buludiki bwa kiteokrasi

“Yehova i mutyibi wetu, Yehova i mujidiki wa bijila wetu, Yehova i mulopwe wetu; aye uketupandijanga.”​—ISAYA 33:22.

TEOKRASI kishintulula buludiki buludikwa na Leza. Kishintulula kwitabija lupusa lwa Yehova ne kulonda buludiki ne misoñanya yandi mu myanda mikatampe ne mityetye yotutyiba umbūmi bwetu. Kipwilo kya mu myaka katwa imbajinji kyādi buludiki bwabinebine bwa kiteokrasi. Bakristu bādi bakokeja kunena na bubinebine bonso’mba: “Yehova i mutyibi wetu, yehova i mujidiki wa bijila wetu, Yehova i mulopwe wetu.” (Isaya 33:22) Na bukwashi bwa bashelesheleko ba mu bashingwe-māni, badi pamo bwa kyalwilo, bulongolodi bwa Yehova Leza nabo dyalelo i buludiki bwabinebine bwa kiteokrasi.

I Muswelo’ka Otudi Dyalelo bu Bulongolodi bwa Kiteokrasi?

² Mwanda’ka tukokeja kunena’mba bulongolodi bwa Yehova bwa pano pantanda i buludiki bwa kiteokrasi? Mwanda bantu ba mu buno bulongolodi bakōkele binebine ku buludiki bwa Yehova. Ne balondanga buludiki bwa Yesu Kristu, ubikikilwe na Yehova bu Mulopwe. Kimfwa, mu kino kitatyi kyamfulo, Yesu wapelwe ino mbila na Teokrate Mukatakata: “Tentekako lupete lwa kunoa lobe; noa; ke-kintu, kitatyi kyakunoa kibafika; mwanda pakunoa pa panopanshi pabaume.” (Kusokwelwa 14:15) Yesu ukōkele ne kushilula mwangulo wa pano pantanda. Bakristu i bakwatakanye Mulopwe wabo mu uno mwigilo mukatampe na kusapula myanda miyampe na bupyasakane ne na kulonga bana-babwanga. (Mateo 28:19; Mako 13:10; Bilongwa 1:8) Na kulonga uno muswelo, bengidilanga pamo na Yehova, Teokrate Mukatakata.​—1 Kodinda 3:9.

³ Ne mu mwiendelejo wabo mwine, bakristu bakōkele ku buludiki bwa Leza. Yesu wānene’mba: “Yewa kadi ulonga byabinebine aye wiya konka ku mwinya’mba, mīngilo yandi īmwekelele yālongelwe mudi Leza.” (Yoano 3:21) Dyalelo, kudi lupata lwakubulwa mfulo lutala pa bijila bifwaninwe kuludika mwiendelejo wa umbūmi, ino lupata lwa uno muswelo keludipo na kifuko umbukata mwa bakristu. Bintu bitelwa na Yehova bwi byamunyanji nabo bebimwene bwi byamunyanji, ne bebinyemanga pamo ka na bwa lubá lwa kipupo kutyina’mba lwakebasambukila! Bakwatakanyanga ne bisaka byabo, balemekele bambutwile babo, ne bakōkele bakulumpe balupusa. (Efisesa 5:​3-5, 22-33; 6:​1-4; 1 Temote 5:8; Tetusa 3:1) Mu uno muswelo, balondanga buludiki bwa kiteokrasi, kukwatañana na bijila bya Leza.

⁴ Adama ne Eva bājimije Paladiso mwanda bāsakile kwikala na lupusa lwa kwityibila mbila abo bene itala pa biyampe ne bibi. Yesu wādi mwishile nabo. Wānene’mba: “Nkisakile kiswa-mutyima wami, mhm, poso kyonka kiswa-mutyima wa Tata wantumine.” Bakristu nabo ye kyonka kyobakimba. (Yoano 5:30; Luka 22:42; Loma 12:2; Bahebelu 10:7) Solo, mulopwe umbajinji wa Isalela wādi ukōkele Yehova​—inoko kādipo umukōkele na mutyima onso. Pamwanda wa kino, wāelelwe. Samwele wāmusapwidile’mba: “Kikōkeji kipityile buya kitapwa, ne kuteja nako kupityile buya māni a mikōko milume.” (1 Samwele 15:22) Lelo kulonga kiswamutyima kya Yehova mu myanda imo-imo kete kilombola’mba tulondanga buludiki bwa kiteokrasi, kimfwa, na kutambila kitatyi ne kitatyi mu mwingilo wa busapudi nansha na kutamwa ku kupwila, aku tupela kulemeka bijila bitala pa mwiendelejo nansha bitala pa myanda mikwabo? Bine keamopo! Tutakamanei na ‘kulonga kiswamutyima kya Leza na muya wetu onso.’ (Efisesa 6:6; 1 Petelo 4:​1, 2) Kushiyañana na Solo, tukōkelei ku buludiki bwa Leza umbyonso.

Buludiki bwa Kiteokrasi mu Kino Kyetu Kitatyi

⁵ Kitatyi kyakala, Yehova wādi uludika ne kuyukanya bubinebine kupityila mu bantu, kimfwa bapolofeto, balopwe ne batumibwa. Dyalelo, kekidipo uno muswelo; kekukidipo bapolofeto bapungulwilwe mushipiditu nansha ke batumibwa bene. Ino Yesu wānene’mba umbula bwa kitatyi kya kwikalako kwandi bu mulopwe, ukemikanga kabumbo ka balondi ba kikokeji, ‘umpika wañeni ne wamanwa,’ ne kwikatula pa bintu byandi byonso. (Mateo 24:​45-47, NW; Isaya 43:10) Mu 1919 uno umpika wāyukilwe bu basheleko ba mu bakristu bashingwe-māni. Tamba ka penepa, kemaninwe na Kitango Kyendeji kya ba Tumoni twa Yehova, kino kyokyāikele ke kitako kya buludiki bwa kiteokrasi pano pantanda. Kujokoloka ntanda yonso, Kitango Kyendeji kīmaninwe na ma Komite meshileshile a Misambo, na baledi bendakana ne na bakulumpe pa bipwilo.

⁶ Kwingidila pamo na bulongolodi bwa kiteokrasi i mwanda wa mvubu mikatampe mu kikokeji kyetu ku buludiki bwa kiteokrasi. Kwingidila pamo kwa uno muswelo, kuletanga bumo ne kubulwa kavutakanya kujokoloka ntanda yonso mu ‘kipwano kyetu kya bu bana nabana.’ (1 Petelo 2:​17) Kino kisangajanga Yehova aye ‘Leza wakubulwa kavutakanya, ino wa ndoe.’​—1 Kodinda 14:33, NW.

Bakulumpe mu Kuludiki bwa Kiteokrasi

⁷ Banunu bonso bana-balume batongwe, nansha shi badi pa kifuko’ka kya lupusa, i babwanye bisakibwa bya mu Bible bifwaninwe kubwanya mwanda wa kuvuija senene mwingilo wa bu muledi, nansha bu mununu. (1 Temote 3:​1-7; Tetusa 1:​5-9) Pakwabo kadi, binenwa bya Polo ku bakulumpe ba mu Efisesa bitalanga pa bakulumpe bonso: “Dyumukai banwe bene, mudyumukilei ne luombe lonso monka mwēmulongela Mushipiditu Sandu ke mudi bakulumpe bakilelo kudisha kipwilo kya Leza.” (Bilongwa 20:28) Eyo, bakulumpe i batongwe na mushipiditu sandu, utamba kudi Yehova Leza. (Yoano 14:26) Kutongwa kwabo i kwa kiteokrasi. Pakwabo kadi, bakumbanga luombe lwa Leza. Luombe i lwa Yehova, ke lwa bakulumpepo, mhm. Bulongolodi bwa Yehova i buludiki bwa kiteokrasi.

⁸ Mu mukanda wālembele bene Efisesa, mutumibwa Polo wālombwelemo biselwa bikatampe bya bakulumpe pa kunena’mba: “Wapele bamobamo ke batumibwa; ne bangi nabo bamobamo basapudi; kadi bamobamo bakwabo nabo ba kilelo, bangi nabo bafundiji; pamwanda wa kukankamika bapandulwemo ku mīngilo ya bwingidi, bwa kutamija ngitu ya Kidishitu.” (Efisesa 4:​11, 12) Batumibwa ne bapolofeto bonso bāpityile na kitango kibajinji kya ‘umbidi wa Kristu.’ (Enzakanya na 1 Kodinda 13:8.) Ino ­bakulumpe bakidi nyeke na mingilo mivule ya kusapula, kukumba luombe, ne kufundija.​—2 Temote 4:2; Tetusa 1:9.

⁹ Teokrati byobudi i buludiki bwa Leza, bakulumpe bafwaninwe kuyuka kiswamutyima kya Leza mu muswelo mubwaninine. Yoshua wāpelwe mbila ya kutanga Mukanda-wabijila difuku ne difuku. Bakulumpe nabo bafwaninwe kwifunda ne kubandaula Bisonekwa kitatyi ne kitatyi ne kuyuka mu muswelo mubwaninine myanda idi mu mikanda isambila pa Bible ilupwilwe na umpika wañeni ne wamanwa. (2 Temote 3:​14, 15) Kutentekelapo Kiteba kya Mulami ne Amkeni! ne mikanda yonso ilombola muswelo wa kwingidijija misoñanya ya mu Bible mu myanda mishileshile.a Inoko, byokidi na mvubu ku mukulumpe kuyuka ne kulonda madingi alupulwa mu mikanda ya Sosiete Watch Tower, inoko ufwaninwe kadi ne kuyukidija senene mu muswelo mubwaninine misoñanya ya mu Bible imaninepo ano madingi. Mu uno muswelo, ukamona muswelo wa kwingidija madingi a mu Bisonekwa na bwino bulumbuluke ne na mutyima wa lusa.​—Enzakanya na Mika 6:​8.

Kwingila na Mushipiditu wa Bwine-kristu

¹⁰ Kubwipi na kufika mu mwaka wa 55 K.K., mutumibwa Polo wāsonekele mukanda umbajinji ku bakristu ba mu Kodinda. Umo wa mu myanda yāesambilepo wādi utala pa bantu bamo-bamo bādi basaka kutādila bakwabo mu kipwilo. Polo wāsonekele’mba: “Pano ke mudi kala ne byonsololo byo musakile! Ke mwi bampeta kala! Ke mwi balopwe tu, po ketudi’kopo batwe! Ee, shi mwadipo balopwe binebine longa netu tubabikalapo nenu!” (1 Kodinda 4:8, MB) Mu myaka katwa imbajinji K.K., bakristu bonso bādi na kikulupiji kya kukekala balopwe ne babitobo momwa mūlu pamo na Yesu. (Kusokwelwa 20:​4, 6) I kimweke patōka’mba, bamo-bamo mu bene Kodinda bāidilweko’mba kekudipo mulopwe nansha umo pano pantanda mu buludiki bwa kiteokrasi bwa bwine-kristu. Kyaba kya kuludika pamo na mulongela balopwe ba pano pantanda, ino bakumbi bakristu batamijanga mushipiditu wa kwityepeja, ngikadilo isangajanga Yehova.​—Mitoto 138:6; Luka 22:​25-27.

¹¹ Lelo kwityepeja i bukōkekōke? Keamopo! Yehova aye mwine imutelwe bu udi na kwityepeja. (Mitoto 18:35) Balopwe ba mu Isalela bādi baludika bashidika mu bulwi ne kuludika muzo munshi mwa lupusa lwa Yehova. Eyo, umo ne umo wādi ufwaninwe kwilama senene kutyina’mba ‘mutyima wandi wakezunzula bininge umbukata mwa bāna babo.’ (Kupituluka 17:20) Yesu musanguke ye Mulopwe udi mūlu. Inoko, pākidi pano pantanda, wāoije bandi bana-babwanga ku maulu. Kuno i kwityepeja kwa binebine! Ne wālombwele’mba wādi usaka batumibwa bandi nabo bekale kwityepeja muswelo umo onka; wānene’mba: “Talaipo bidi byonemoīja ku maulu enu ami Mfumwenu​—ami Mufundiji​—kibemufwaninwa ne banwe bene kwīoija ku maulu enu.” (Yoano 13:14; Fidipai 2:​5-8) Mitendelo ne ntumbo yonso bifwaninwe kupebwa Yehova, ino ke ku bantupo mhm. (Kusokwelwa 4:11) Bekale bakulumpe nansha basapudi bitupu, bakristu bonso bafwaninwe kwibandaula kukwatañana na bino binenwa bya Yesu: “Bātwe tudi bapika ba bituputu, ne kyotwaubile mu bupika monka.” (Luka 17:10) Mulangwe mukwabo onso wīshidile na uno i wakubulwa kukwatañana na buludiki bwa kiteokrasi.

¹² Na kwityepeja, bakulumpe bakristu batamijanga mushipiditu wa buswe. Mutumibwa Yoano wālombwele mvubu ya buswe kitatyi kyānene’mba: “Yewa kaswele nankyo kayūkilepo Leza, mhm; mwanda aye Leza i lusa [buswe, NW].” (1 Yoano 4:8) Bantu bakubulwa buswe, kebalondangapo buludiki bwa kiteokrasi. Kebayukilepo Yehova. Pamwanda utala mwana Leza, Bible unena’mba: “Aye ne lonka lusa [buswe, NW] lwakusanswa bandi bādi nabo pano pantanda, mwibasanswe’tu ne kumfulo kwine.” (Yoano 13:1) Pādi usapwila bantu 11 bādi bakukekala mu kitango kyendeji mu kipwilo kya bwine-kristu, Yesu wānene’mba: “Kyo kijila kyami kino na’mba, mwisanswe banwe bene ne bene monka mo nemusanshilwe.” (Yoano 15:12) Buswe i kayukeno kakuyukilapo bakristu babine. Bukokanga bantu ba mityima mityumuke, bantu babinza, ne bantu badi pamo bwa bapika bakimba bwanapabo bwa kumushipiditu. (Isaya 61:​1, 2; Yoano 13:35) Bakulumpe bafwaninwe kwikala kimfwa kilumbuluke mu kulombola buswe.

¹³ Dyalelo, bakulumpe betwanga pavule mwanda wa kupwija myanda mikomokomo. Bikambija mu busongi bikokeja kulupula myanda mikutakane bininge ne yakubulwa mfulo. Bankasampe nabo batanwanga na myanda mikomo ikalanga ikolelwa bantu batamé kwiipwija. Pavule, misongo itala pa kyāso kya mu mutyima ikalanga mikomo kwivwanija. Mukulumpe wityilwe kupwija myanda ya uno muswelo, padi ukokeja kukomenwa kyakulonga. Ino, ufwaninwe kukulupila’mba shi akimbe bukwashi bwa Yehova na tunangu kupityila mu milombelo, shi akimbe shintulwilo mu Bible ne mu mabuku alupwilwe na umpika wañeni ne wamanwa, ne shi apime kwisamba na mikōko na kwityepeja ne na buswe, ukengidija lupusa luyampe nansha ke mu ngikadilo mikomokomo mine.

¹⁴ Yehova wēselanga bulongolodi bwandi na ‘Byabuntu bya bantu’. (Efisesa 4:8) Kitatyi ne kitatyi, Sosiete Watch Tower utambulanga mikanda ikankamika ilombola bukamoni bwa buswe bulombola bakulumpe badi na kwityepeja bakumba mikōko ya Leza na mutyima wa lusa. Kimfwa, mukulumpe umo pa kipwilo wālembele’mba: “Nkikokejapo kuvuluka bupempudi bwa muledi wa kipindi bwāile kwitupempula, bwauntenekele ku mutyima bininge, bukisambilwapo ne dyalelo mu kipwilo. Muledi wa kipindi wāunkweshe pamwanda utala kamweno ka kwikala na milangwe mijalale ne yakubulwa malanga-langa kitatyi kyotukwasha banabetu, ne wāimanine bininge pa kamweno ka kwibatendela.”

¹⁵ Kaka umo wāendele ku lupitalo lwa kulampe mwanda wa kukondapwa wālembele’mba: “Nakankamikilwe bininge pa kwitāna na mukulumpe mu lupitalo, bufuku bwami bubajinji bwa makambakano makomokomo, kulampe na yami njibo! Aye ne batutu bakwabo bāpityije kitatyi kilampe pamo nami. Nansha ke bantu ba pantanda bene bādi bayukile monādi ngikadile, bāfikile ku kunena’mba nkyāswilepo kupanda pakubulwa bwangudi, bukwashi ne milombelo ya bano banabetu baswe ne bepāne.” Kaka mukwabo nandi wāsonekele’mba: “Shi ngidi na būmi dyalelo, i pamwanda wa bukwashi bwa kitango kya bakulumpe kyāunyongolwele mu bulwi bonādi ndwa na njia . . . Tutu umo ne wandi mukaji kēbayukilepo kyakunsapwila. . . . Nansha byokebādipo bayukile senene monādi neivwanina, ino bādi bankwatakanya na buswe bonso, kyo kintu kyātenekele nakampata.”

¹⁶ Eyo, bakulumpe bavule bengidijanga musoñanya wāletele mutumibwa Petelo unena’mba: “Kumbai luombe lwa Leza ludi umbukata mwenu, ne kuyuka bukulumpe bwa kilelo, bwakubulwa kuningilwa, poso ku mityima yenu tō bānwe bene, monka mwikadile Leza; nansha pamwanda wa bupeta bwa mu byabumvubumvu, poso ne mutyima mutele monka tō, nansha kwibasoñanya bumfumwabo boba bemupelwe buledi, mhm, nanshi mwikale bwa byelekejo bya luombe.” (1 Petelo 5:​1-3) Bano bakulumpe balonda buludiki bwa kiteokrasi i dyese dilumbuluke ku bakwabo!

Mikōko mu Bulongolodi bwa Kiteokrasi

¹⁷ Inoko, bulongolodi bwa kiteokrasi kebubundilwepo enka na bakulumpe kete. Shi bakumbi bafwaninwe kulonda buludiki bwa kiteokrasi, mikōko nayo ifwaninwe kulongela monka. Muswelo’ka? Eyo, misoñanya iludika bakumbi ifwaninwe kuludika ne mikōko. Bakristu bonso bafwaninwe kwityepeja shi basaka kukatambula madyese a Yehova, ke enkapo bakulumpe kete bafwaninwe kwikilonga. (Yakoba 4:6) Abo bonso bafwaninwe kutamija buswe mwanda pakubulwa buswe byabuntu byetu byonso kudi Yehova kebikamusangajapo. (1 Kodinda 13:​1-3) Kadi batwe bonso, ke enkapo bakulumpe kete, tufwaninwe “kuyulwa kuyukidija kwabinebine kwa kiswamutyima [kya Yehova] mu tunangu tonso ne mu mwivwanino wa kumushipiditu.”​—Kolose 1:9, NW.

¹⁸ Pavule, bankasampe ne bakulumpe batanwanga na makambakano kitatyi kya kutyiba mbila kampanda itala pa kulama mwimanino wabo wa kikokeji nansha byo bashikete mu ntanda ya Satana. Ino ntanda ingidijanga bivwalwa, minjiki, sinema ne bitabo bitūla ngikadilo yetu ya kumushipiditu pa ditompo. Buyuki bwa kūlu-kūlu bwa bubinebine kebukokejapo kwitukwasha twikale kwibeja. Pakwikala na kikulupiji kya kulama kikokeji kyetu, kitufwaninwe kwikala na buyuki bwabinebine buvule. Tufwaninwe kwikala na kusansanya ne tunangu, bikokeja kutanwa enka mu Kinenwa kya Leza. (Nkindi 2:​1-5) Kino kishintulula kuyuka kutamija bibidiji biyampe bya kwifunda, kulanguluka pa byotwifunda, ne kwibingidija. (Mitoto 1:​1-3; Kusokwelwa 1:3) Polo wālembele bakristu bonso, kālembelepo enka bakulumpe kete, amba: “Bidibwa bikomokomo i bya boba ke bapwe kutama; ke boba kadi badi ne bya kwivwana nabyo byabo bībidile kala bya kuyūkidila ne bulumbuluke ne bibi, mwanda wa kwivwanaivwana.”​—Bahebelu 5:14.

Bakumbi ne Mikōko Bengidila Pamo

¹⁹ Shi ke pano, tukokeja kunena’mba mushipiditu wa buludiki bwabinebine bwa kiteokrasi ulombolwanga na boba bengidila pamo na bakulumpe. Polo wāsonekele Temote’mba: “Bakulumpe bakulelañana biyampe nabo bafwaninwe kwibatabwilwa mpalo yabo, pa kwibapala, nanshi ku boba baputumina mu mīngilo ya kusapula mwanda, ne kufundija, bo bēne bakutabukidilamo.” (1 Temote 5:17; 1 Petelo 5:​5, 6) Kwikala bu mukulumpe-wakilelo i madyese malumbuluke bininge, ino bakulumpe bavule badi na bisaka ne bendanga ku mingilo yabo ya kungitu difuku ne difuku kadi badi na bakaji ne bana bobafwaninwe kukwatakanya. Nansha byobadi na nsangaji ya kwingidila bakwabo, mwingilo wabo ukapēla kadi ukapalwa mpalo mivule shi kipwilo kyonso kikale kwibakwatakanya, na kuleka kwibababa ne kwibapija ngitu mudilo.​—Bahebelu 13:17.

²⁰ Mutumibwa Polo wānene’mba: “Vulukai kadi batangidiji benu bemusapwidile Myanda Miyampe. Langai bidi mo baikadile, iulai lwitabijo lwabo.” (Bahebelu 13:7, MB) Polo kakankamikilepo banabetu bekale pamo bwa balondi ba bakulumpe, mhm. (1 Kodinda 1:12) Kwikala bu mulondi wa muntu kekilombolapo’mba tulondanga buludiki bwa kiteokrasi. Ino, i kya tunangu nakampata kwiula lwitabijo ludi na bakulumpe balonda buludiki bwa kiteokrasi, bepāne mu mwingilo wa busapudi, batanwa kitatyi ne kitatyi ku kupwila, badi na kwityepeja ne buswe pa kipwilo.

Bukamoni bwa Lwitabijo

²¹ Kya bine, kwikalako kwa bulongolodi bwa kiteokrasi mu kino kitatyi kyenda kyoneka mānga ya bantu i bukamoni bulombola bukomo bwa Teokrate Mukatakata. (Isaya 2:​2-5) Kadi i bukamoni bwa lwitabijo ludi na bantu kubwipi kwa miliyo itano, bana-balume, bana-bakaji ne bana balwa na bikambija bya umbūmi bwa difuku ne difuku ino pakubulwa kuvulaminwa’mba Yehova ye aye Muludiki wabo. Pamo ka na Mosesa muntu wa kikokeji, ‘i bōminine pototo na bukankamane pamo bwa abo bamwene aye wakubulwa kumweka.’ (Bahebelu 11:27) Badi na dyese dya kwikala mu buludiki bwa kiteokrasi, ne bafwijangako Yehova difuku ne difuku pa uno mwanda. (Mitoto 100:​4, 5) Byokebapwe kala kumona lupusa lwa bunyongolodi bwa Yehova, badi na nsangaji ya kunena’mba: “Yehova i Mutyibi wetu, Yehova i Mujidiki wa bijila wetu, Yehova i Mulopwe wetu; aye uketupandijanga.”​—Isaya 33:22.

[Bipangujo]

1. Mwanda’ka tukokeja kunena’mba bakristu ba mu myaka katwa imbajinji ne bakristu ba mu kino kyetu kitatyi badi mu buludiki bwa kiteokrasi?

2. I mu muswelo’ka umo ukōkele ba Tumoni twa Yehova ku buludiki bwa Yehova?

3. I muswelo’ka ukōkele bakristu ku buludiki bwa kiteokrasi mu myanda itala mwikadilo wa umbūmi?

4. I ngikadilo’ka imbi yālombwele Adama, Eva ne Solo, ne i muswelo’ka ulombola bakristu ngikadilo mīshile na ino?

5, 6. Yehova umwene bantu muswelo’ka dyalelo, ne mpangiko ya kuno kumvwañana ilupwile bipá’ka?

7. Mwanda’ka tukokeja kunena’mba bakulumpe i batongwe mungya buludiki bwa kiteokrasi?

8. I mingilo’ka mishileshile ipelwe bakulumpe dyalelo?

9. I muswelo’ka ufwaninwe bakulumpe kwiteakanya abo-bene mwanda wa kwimanina kiswamutyima kya Leza mu kipwilo?

10. I ngikadilo’ka imbi ifwaninwe kwēpuka bakulumpe ne muswelo’ka?

11. (a) I bimfwa’ka bimo-bimo bya pabula bya kwityepeja? (b) I milangwe’ka itala pa abo-bene ifwaninwe kwikala na bakulumpe ne na bakristu bakwabo bonso?

12. Mwanda’ka buswe i ngikadilo milumbuluke ifwaninwe kutamija bakulumpe?

13. Nansha shi myanda ikokeja kwikala mikomokomo dyalelo, mukulumpe ukekala kwingidija lupusa luyampe mu ngikadilo yo yonso muswelo’ka?

14, 15. I myanda’ka imo-imo ilombola’mba Yehova wēselanga bantu bandi na kwibapa bakulumpe bavule balumbuluke?

16. I musoñanya’ka wāpelwe bakulumpe na Petelo?

17. Tela ngikadilo imo-imo ifwaninwe kutamija bantu bonso pa kipwilo.

18. (a) Mwanda’ka buyūki bwa kūlu-kūlu bwa bubinebine kebufwaninepo? (b) I muswelo’ka ukokeja kuyulwa umo ne umo umbukata mwetu buyuki bwabinebine?

19, 20. I misoñanya’ka ipelwe bonso mwanda wa kwingidila pamo na bakulumpe, ne mwanda’ka?

21. I muswelo’ka ulombola bakristu lwitabijo lukomokomo pamo bwa Mosesa?

[Bilembwa bya pa Bifwatulo]

Adama ne Eva bājimije Paladisa mwanda bāsakile kwikala na lupusa lwa kutyiba mbila abo-bene itala pa biya ne bibi

Shi mukulumpe ukwashanga mikōko na kwityepeja ne na buswe, ukengidija nyeke lupusa luyampe pa bakwabo

Bible ulombolanga kika?

◻ I muswelo’ka ukōkele bakristu ku buludiki bwa kiteokrasi?

◻ Buludiki bwa kiteokrasi ibulongololwe muswelo’ka dyalelo?

◻ I muswelo’ka ufwaninwe bakulumpe kwiteakanya abo-bene mwanda wa ­kuvuija biselwa byabo?

◻ I ngikadilo’ka ya bwine-kristu idi na mvubu ku bakulumpe yobafwaninwe kutamija ne kulombola?

◻ Mu buludiki bwa kiteokrasi, i kipwano’ka kifwaninwe kwikalako pabukata bwa mikōko ne bakumbi?