Bambutwile ne bana—Tulai Leza pa kifuko kibajinji!
“Akamwa Leza ne kulama bijila byandi.”—MUSAPUDI 12:13.
BUPOLOFETO bwēsambile padi Yesu Kristu bwānene’mba “nsangaji yandi ikekalanga mu kwakamwa Yehova.” (Isaya 11:3) Kwakamwa kwandi kwādi kushintulula kulemeka ne kutyina Leza pakatampe, kwakamwa kufityija Leza mutyima mwanda wādi umusenswe. Bambutwile ne bana basakilwa kutamija kuno kwakamwa Leza kwādi na Kristu, kukebaletela nsangaji pamo na mokwāletedile Yesu nsangaji. Basakilwa kutūla Leza pa kifuko kibajinji mu būmi bwabo na kukōkela ku bijila byandi. Musoneki umo wa Bible unena’mba, ino “yo mingilo mituntulu ya muntu.”—Musapudi 12:13.
2 Kijila kikatampe kya mu mukanda-wabijila, kyābadikile kupebwa bambutwile kinena’mba, tufwaninwe ‘kusanswa Yehova ne mutyima wetu onso, ne muya, ne bukomo bwetu bonso.’ Kyo kilombwelwe mu bishima bikwabo bya mu Mukanda-wabijila’mba: “[Bino binenwa bisambila pa kusanswa Yehova], ukebikomeneja kudi bobe bāna, ne kwibisambijana pa kushikata mobe mu njibo, kadi poenda mwishinda, ne polāla, ne pobūka pene.” (Kupituluka 6:4-7; Mako 12:28-30) Bambutwile bāpelwe mbila ya kutula Leza pa kifuko kibajinji na kumusanswa ne na kufundija babo bana balongele monka.
Kiselwa kya Mukristu
3 Yesu wālombwele mvubu ya kuta mutyima ku banuke. Difuku dimo, kumfulo kwa mwingilo wa Yesu wa busapudi pano pantanda, bantu bāshilwile kutwala babo bana kwādi. Kimweka patōka’mba byāmwene bandi bana-babwanga’mba Yesu wādi na mingilo mivule ne kebādipo bafwaninwe kumukambija, bātompele kukankaja bantu. Ino Yesu wēbatopekele’mba: “Mwitulekei bidi twana twiye kwami kemukitukandai.” Yesu ‘wētutekwine mu maboko andi,’ penepo wētutenga mwanda wa kulombola mvubu ya kuta mutyima ku banuke.—Luka 18:15-17; Mako 10:13-16.
4 Yesu wālombwele monka’mba kutentekela pa babo bana, balondi bandi badi na kiselwa kya kufundija bantu bakwabo. Kupwa kwa lufu ne lusangukilo lwandi, Yesu “wāmwekele kudi bana betu, bakutabuka tutwa tutano pamo’tu kyungwija”—kubadila’mo ne bambutwile bamo-bamo. (1 Kodinda 15:6) Kimweka bu kyālongekele ku lūlu lwa Ngadilea kwēbungile batumibwa bandi 11. Yesu wēbasoñenye abo bonso amba: “Endai nanshi mukafundijei mizo yonso ya bantu nabo ke bāna-babwanga, . . . ne kwibalombola balaminine byonso byo nemulaīle ami mwine.” (Mateo 28:16-20) Kekudipo mukristu nansha umo ufwaninwe kufutulula ino mbila. Pakusaka’mba bavuije ino mbila, bashabana ne bainabana bafwaninwe kukwatakanya babo bana kadi ne kutanwa mu mwingilo wa bufundiji ne wa busapudi bwa ku bantu bonso.
5 Batumibwa nabo bādi bafwaninwe kwenzankanya biselwa bya mu byabo bisaka na mwingilo wa busapudi ne kukwatakanya luombe lwa Leza. (Yoano 21:1-3, 15-17; Bilongwa 1:8) Tunena namino mwanda abo bonso nansha kadi bavule umbukata mwabo bādi na bakaji. Omwanda mutumibwa Polo wāshintulwile’mba: “Ketudipo ne lupusa lwa kwikunkuja na mukaji wa kwitabija pamo ponka na batumibwa bakwabo, ne bamwanabo ba Mfumwetu, ne Kefasa’ni, a?” (1 Kodinda 9:5; Mateo 8:14) Padi batumibwa bamo-bamo bādi na bana. Befundi ba mānga yakala kimfwa Eusebius, unena’mba Petelo wādi na bāna. Bambutwile bonso bakristu ba pakala bādi bafwaninwe kuta mutyima ku madingi a mu Bisonekwa anena’mba: “Shi kadi muntu kamwenepo bintu bya bandi, ne bya ba mu kipango kyandi nabo bo bēne, nankyo wavutakanya lwitabijo, watabukidilamo kubipa ne pa wampikwa kwitabija.”—1 Temote 5:8.
Kiselwa Kibajinji
6 Dyalelo, bakulumpe bakristu badi na bisaka badi mu ngikadilo imo na yādi’mo batumibwa. Bafwaninwe kwenzankanya biselwa byabo bya kukwatakanya bisakibwa bya kungitu ne bya kumushipiditu bya bisaka byabo na mwingilo wabo wa kusapula ku bantu bonso ne kukumba luombe lwa Leza. I mwingilo’ka obafwaninwe kutūla pa kifuko kibajinji? Kiteba kya Mulami kya mu 15 kweji 3, 1964 (Angele), kyālombwele’mba: “Mwingilo [umbajinji wa shabana] i wa mu kyandi kisaka, ne nabubine, kakokejapo kukwasha bu mukulumpe pa kipwilo shi kavuijangapo senene uno mwingilo wandi.”
7 Shi kepano, bashabana bafwaninwe kutula Leza pa kifuko kibajinji na kwingidija mbila ibalomba ‘bendelele na kutamija babo bana biyampe mu madingi ne mu lufundijo lwa Mfumwetu.’ (Efisesa 6:4) Kino kiselwa kekifwaninwepo kupebwa ku muntu mukwabo, nansha shi shabana udi na mwingilo wa kuludika mingilo pa kipwilo kya bwine-kristu. Bashabana badi na mingilo ya uno muswelo bakokeja kukwatakanya biselwa byabo muswelo’ka—kukwatakanya bisakibwa bya kungitu ne bya kumushipiditu ne mwiumvwanino wa bantu ba mu kyabo kisaka—ne mu kitatyi kimo kyonka, kuludika ne kwimanina mingilo pa kipwilo?
Kupāna Bukwashi Busakibwa
8 Kimweka patōka’mba, bakulumpe badi na biselwa bya kisaka, bakokeja kupebwa bukwashi. Kiteba kya Mulami kyotwadi tubatela kungala’ki kyālombwele’mba mukaji mukristu ukokeja kukwasha wandi mulume. Kyānene’mba: “Ukokeja kukwasha mulume mwanda wa amone kyaba kya kuteakanya mingilo yandi, ne kwilamina aye mwine ne wandi mukaji kitatyi kyamvubu na kwitudilako mpangiko milumbuluke ku njibo, kuteakanya bidibwa mu kitatyi kifwaninwe, kwiteakanya senene mwanda wa kufika ku kupwila kumeso kwa kitatyi. . . . Mukaji mukristu ukokeja kulonga bintu bivule na buludiki bwa wandi mulume mwanda wa kuludikila bana mu dishinda disangaja Yehova.” (Nkindi 22:6) Eyo, mukaji wāpangilwe mwanda wa kwikala “mukwashi,” ne wandi mulume ukasangela bukwashi bwandi. (Ngalwilo 2:18) Bukwashi bwandi bukokeja kushila mulume kyaba kya kukwatakanya senene biselwa byandi bya ku njibo ne bya pa kipwilo.
9 Inoko, ke enkapo bakaji ba bakristu baledi bafwaninwe kutanwa mu mingilo ya kukwasha muledi udi na kiselwa kya ‘kukumba luombe lwa Leza’ ne kukwatakanya ba mu kipango kyandi. (1 Petelo 5:2) I ani mukwabo ukokeja kwibakwasha? Mutumibwa Polo wāsoñenye banababo ba mu Tesalonika amba balemeke boba ‘bakwibalela.’ Ino, pāendelele na kusapwila bano banababo bamo bonka—nakampata boba bakubulwa biselwa—Polo wāsonekele’mba: “Tubemwisashilapo, bānwe bāna betu, dingilai bamulele-mulele madingi, kankamikai bampungiji ya ku mutyima, kwashai babukōkekōke, kadi mwikale kwibatūkijija mutyima bonsololo.”—1 Tesalonika 5:12-14.
10 I mwanda mulumbuluke kashaa shi bana betu mu kipwilo badi na buswe bwibatonwena ku kusenga bampungiji ya ku mutyima, kukwasha babukōkekōke, kudingila bamulele-mulele, ne kwibatukija mutyima bonsololo! Bana betu ba mu Tesalonika, bādi bakyalwilapo kwitabija bubinebine bwa mu Bible bāingidije madingi a Polo nansha byobādi bapangwapangwa bininge. (Bilongwa 17:1-9; 1 Tesalonika 1:6; 2:14; 5:11) Langapo bidi bipa bilumbuluke byālupwile kipwano kyabo kya buswe kyāningije ne kukutyila kipwilo kyonso umbumo! Kidi muswelo umo ne dyalelo, pekalanga bana betu besenga, beangula, ne bedingila bamo ne bakwabo, kipēlejanga biselwa bya kukumba luombe bidi na bakulumpe, basakilwa monka kukwatakanya bisaka byabo.
11 Lelo bana-bakaji bābadilwe mu mulongo wa “bana betu” bādi besambila’po mutumibwa Polo? I amo, mwanda bana-bakaji bavule bāikele kwitabija. (Bilongwa 17:1, 4; 1 Petelo 2:17; 5:9) Lelo bano bana-bakaji bādi bakokeja kupāna bukwashi bwa muswelo’ka? Eyo, mu kipwilo mwādi bansongwakaji bādi na bikambija bitala pa kunekenya kilokoloko kya “kusakasaka kusongwa” ne bakwabo bādi “bapepwa mityima.” (1 Temote 5:11-13, MB) Bana-bakaji bamo-bamo dyalelo badi na bikambija bya muswelo umo. Padi kintu kyobasaka i muntu wakwibateleka ne kwitula pa kyabo kyaba. Pavule, mwana-mukaji mukristu mutame ye ukokeja kumupa bukwashi bwasakilwa. Kimfwa, ukokeja kulombola bikambija byadi nabyo kudi mwana mukaji mukwabo, bikambija kebikokeja kupwija mwana-mulume mu muswelo wendelemo. Pādi ulombola mvubu ya kupāna bukwashi bwa uno muswelo, Polo wāsonekele’mba: “Bana-bakaji bakulumpe nabo mo monka, bēkale . . . bafundiji ba bilumbuluke; amba bafundije bansongwakaji kusanswa balume babo, ne bāna babo bēne kumo, ne kwilemeka senene, abo bene, ne kwikala bakutōka tō, bakuloeja mu mōbo, ne luya lwa kukōkela balume babo, amba mwanda wa Leza wakatukwa.”—Tetusa 2:3-5.
12 Bakaka badi na kwityepeja i madyese makatampe kashaa mu kipwilo shi bangula babo balume ne bakulumpe! (1 Temote 2:11, 12; Bahebelu 13:17) Nakampata, bakulumpe badi na biselwa bya kisaka bamwenangamo kamweno shi abo bonso bengidila pamo mwanda wa kwikwasha umo ne mukwabo na mushipiditu wa buswe, ne shi abo bonso bakōkela ku lupusa lwa bakumbi batongibwe.—1 Petelo 5:1, 2.
Bambutwile, Lelo i Kika Kyomutudile pa Kifuko Kibajinji?
13 Kepapite myaka mivule, kaimba mukatampe wa minjiki wājingulwile’mba: “Monanga bantu badi na ntumbo mu būmi bwabo baludika makompani makatampe a busunga mudi tutwa twa bantu; bayukile muswelo wa kolola myanda yonso; muswelo wa kupāna mfuto ne kupala mpalo mu myanda ya busunga. Ino mwingilo wa mvubu mikatampe obekonda nao i wa kuludika bisaka byabo, ne kebabwanyangapo kukwatakanya bisaka byabo.” Mwanda waka? Lelo mwene batulanga busunga ne kamweno kakwabo pa kifuko kibajinji ne bafutulula madingi a Leza? Kinenwa kyandi kinena’mba: “Bino binenwa bino’bi byo nakusoñanya . . . ukebikomeneja kudi bobe bāna.” Ne kino i kintu kyādi kifwaninwe kulongwa difuku ne difuku. Bambutwile basakilwa kupāna kitatyi kyabo na mutyima umo—ne nakampata buswe bwabo ne kuta mutyima kukatampe.—Kupituluka 6:6-9.
14 Bible wituvuluja’mba bāna i bupyani bwa kudi Yehova. (Mitōto 127:3) Lelo ukwatakanyanga bobe bana pamo bwa abe ukwatakanya bupeta bukupele Leza, kyabuntu kyakupele? Padi obe mwana ukakusangela shi umusele mu makasa, mwanda wa kumulombola buswe bobe ne kumuyukija’mba umutēle mutyima. (Mako 10:16) Ino ‘kutamija mwana mu dishinda dimufwaninwe’ kulomba bivule kupitako kumusela mu makasa nansha kumwimuna lwimu lwa pakanwa. Mwana usakilwanga kupebwa bufundiji na buswe mwanda wa kwikala’ye na tunangu twa kwepuka makinga a umbūmi. Mbutwile ulombolanga buswe bwabine kudi wandi mwana na ‘kumudingila.’—Nkindi 13:1, 24; 22:6.
15 Mvubu ya bulombodi bupāna bambutwile ikokeja kujingululwa mu myanda yānene mudingidi umo wa ku masomo pamwanda wa bana bāendele ku byandi bilo, wānene’mba: “Badi mu ngikadilo ileta lusa, bapepwa mutyima, ne bakubulwa kikulupiji. Bekalanga badila kitatyi kyobesambilanga pa myanda moikadile. Bavule—bavule bene boketukokeja kulangila—bātompele kwiyowa, ke pamwandapo wa nsangaji mikatampe yobadi nayo; ino mwanda beumvwana bu bakubulwa nsangaji, bakubulwa muntu wa kwibakwatakanya, ne badi na njia mipite kipimo, mwanda mu bunkasa bwabo ‘balemenenwanga’ bininge, bakomenwe’nka ne kupwija bino bikambija.” Ubwejako amba: “Nkasampe umvwananga moyo pa kuyuka’mba ulemenenwa na myanda.” Pakwabo bankasampe batompanga kupela kupebwa bulombodi, ino nabubine betabijanga buludiki ne mikalo ibakadilanga bambutwile. Bekalanga na nsangaji pa kuyuka’mba bambutwile babo bebatēle mutyima nakampata na kwibakadila mikalo. Nsongwalume umo wākadilwe mikalo na bambutwile bandi wānene’mba: “Nātukijibwe mutyima bininge.”
16 Ino, nansha byobadi na bambutwile bebasenswe ne bebapa bulombodi bulumbuluke, bansongwazele bamo-bamo bapelanga buludiki bwa bambutwile babo babomboka pamo’nka na mwābombokele mwana mujimine wa mu lukindi lwāelele Yesu. (Luka 15:11-16) Inoko, kekunenapo amba bambutwile bandi bākankelwe kubwanya biselwa byabo bya kutamija babo bana mu muswelo mwendelemo na mwikinenena Nkindi 22:6. Binenwa bya’mba “tamija mwana mu dishinda dimufwaninwe, kadi nansha mu bununu kakasasukamopo, ehe” byāpelwe bu mbila ku bantu bonso. Ino i kyabulanda, bana bamo-bamo ‘bapelanga kukōkela bambutwile’ pamo na mwālongele mwana mujimine.—Nkindi 30:17.
17 Shandya mwana umo wādi mupupakane wādi wiuninga’mba: “Nādi nonga bukomo bwami bonso kitatyi ne kitatyi mwanda wa kutenga mutyima wandi. Nkiyukilepo kadi kyonkokeja kulonga mwanda natompa kumukwasha mu miswelo yonso. Kibwenyepo.” Ketufwaninwepo kuzozeja mutyima, mu kitatyi kampanda bana bantomboki bapupakane bakavulukanga bulombodi bobapebwa na buswe ne bakelemununa pamo’nka na mwālongele mwana mujimine. Ino, mwanda mukatampe i uno, bana bamo-bamo batombokanga ne baloñanga bintu byamunyanji bifityijanga bambutwile babo mutyima. Bambutwile bakokeja kusengwa mutyima pa kuyuka’mba nansha ke mwadimu mukatampe wāikeleko pano pantanda wāmwene Yuda umutuna, aye wādi mwifundi wandi umbula bwa kitatyi kilampe. Ne Yehova nandi wāfityilwe mutyima bininge kitatyi kyāpelele bavule ba mu bandi bana ba kumushipiditu kulonda madingi andi ne kumutombokela pakubulwa nansha mwanda.—Luka 22:47, 48; Kusokwelwa 12:9.
Banwe Bana—I Ani Omukasangaja?
18 Yehova wimusoñanya banwe bansongwazele’mba: “Bānwe bāna, kōkelai bakwimubutula monka mudi Mfumwetu.” (Efisesa 6:1) Banwe bansongwazele tulai Leza pa kifuko kibajinji na kukōkela ku ino mbila. Kemukikalai pamo bwa bivila, mhm! Kinenwa kya Leza kinena’mba: “Kivila kifutululanga madingi a shandi.” Kadi kemukifwatakanyai na mitatulo amba mukokeja kubinga pakubulwa kupebwa bulombodi. Mwanda mwine i wa’mba: “Kudi lukongo lutōka mu meso a alo lwine, nanshi keloijibwepo ku byadisubi byalo.” (Nkindi 15:5; 30:12) Shi kepano, londai buludiki bwa Leza—‘ivwanai’ ‘ingidijai’ ‘kemwakavulaminwai’ ‘tai mutyima’ ‘lamai’ ne ‘kemwakazobololapo’ mbila ne bulombodi bwa bambutwile.—Nkindi 1:8; 2:1; 3:1; 4:1; 6:20.
19 Mudi na buluji bwendelemo bwa kukōkela Yehova. Wimusenswe, ne wimupēle bijila byandi, kubadilamo ne mbila ilomba bana bakokele bambutwile babo, mwanda wa kwimukinga ne kwimukwasha mwikale na būmi bwansangaji. (Isaya 48:17) Kadi wāpēne monka wandi Mwana, afwe pamwanda wenu, mwanda wa mukūlwe ku bubi ne ku lufu ne mukasangale na būmi bwanyeke. (Yoano 3:16) Lelo ukalombola kufwijako? Leza utalanga mityima yenu tamba momwa mūlu, mwanda wa kuyuka shi mumusenswe binebine ne shi mwitabije madingi andi. (Mitōto 14:2) Satana nandi wimutalanga, ne ukolomona Leza, ufwatakanya’mba kemukakōkelapo Leza. Shi muleke kukōkela Leza, mukasangaja Satana, ebiya Yehova ‘ukafitwa mutyima.’ (Mitōto 78:40, 41) Yehova wimusapwila’mba: “Wami mwana, wikale wañeni ne kusangaja mutyima wami [na kunkōkela], amba nondolole yewa umpunika.” (Nkindi 27:11) Eyo, kipangujo kine i kya’mba, lelo mukasangaja Satana’ni nansha Yehova?
20 Kulonga kiswamutyima kya Leza mu matompo emuletela Satana ne ntanda yandi ke mwandapo upēla. Bine kilenga moyo. Nsongwakaji umo wājingulwile’mba: “Kumvwana moyo kidi pamo bwa kumvwana mashika. Ukokeja kulongolola uno mwanda na kulonga kintu kampanda.” Ushintulula’mba: “Poivwananga mashika uvwalanga umpila. Shi ukyendelela na kumvwana mashika, ukavwadila’po umpila mukwabo. Kadi ukendelela na kuvwadila’po bintu bikwabo kufika ne pakakutumbuka mashika, pokukevwanapo kadi mashika. Nanshi, kulombela Yehova kitatyi kyoivwana moyo kidi pamo bwa kuvwala umpila kitatyi kyoivwana mashika. Shi kupwa kwa kulombela musunsa umo nakyumvwana monka moyo, nombelanga dikwabo, ne dikwabo, ne dikwabo kadi, kufika ne ponkikemvwanapo kadi moyo nansha patyetye.” Kinkwashanga. Kuzumbija mutyima kwami kufulanga!
21 Shi bine tutompa kutula Leza pa kifuko kibajinji mu būmi bwetu, Yehova uketwela mu kyadi. Uketupa kininga, uketupa bukwashi bwa bamwikeulu shi kifwaninwe, pamo na mwālongele na wandi Mwana. (Mateo 18:10; Luka 22:43) Banwe bonso, bambutwile ne bana, kankamanai. Ikalai na kwakamwa kwādi na Kristu, kukemuletela kusepelela. (Isaya 11:3) Eyo, “akamwa[i] Leza ne kulama bijila byandi, mwanda yo mingilo mituntulu ya muntu.”—Musapudi 12:13.
[Bipangujo]
1. I kwakamwa kwa muswelo’ka kufwaninwe kutamija bambutwile ne bāna, ne kukebaletela kika?
2. Mbila yādi na mvubu mikatampe mu Mukanda-wabijila yādi mbila’ka, ne yābadikile kupebwa ku bāni?
3. Yesu wālombwele mvubu ya kuta bana mutyima muswelo’ka?
4. I bāni bāpelwe mbila ya ‘kulonga bana babwanga bantu ba mizo yonso,’ ne i kika kyādi kibasakilwa?
5. (a) I kika kilombola’mba batumibwa bonso nansha’mba bavule umbukata mwabo bādi na bakaji ne bana? (b) I madingi’ka afwaninwe kulondwa senene na mitwe ya kisaka?
6. (a) Bakristu baledi badi na bisaka badi na bikambija’ka? (b) Kiselwa kibajinji kya muledi i kiselwa’ka?
7. Bashabana bakristu batulanga Leza pa kifuko kibajinji muswelo’ka?
8. Mukaja muledi ukokeja kumukwashako muswelo’ka?
9. Mu kipwilo kya mu Tesalonika i bāni bādi bakankamikwa kukwasha bantu bakwabo mu kipwilo?
10. Bukwashi bupebwa na buswe na bana betu bonso bulupula bipa’ka pa kipwilo?
11. (a) Mwanda waka i kyendelemo kunena’mba kishima “bana betu” kifunkila monka pa bana-bakaji? (b) Dyalelo bana-bakaji batame bakokeja kupa bansongwakaji bukwashi’ka?
12. Bantu bonso pa kipwilo bafwaninwe kulonda buludiki bwa ani?
13. Bashabana bavule bakomenwanga kuludika byabo bisaka muswelo’ka?
14. (a) Bambutwile bafwaninwe kukwatakanya babo bana muswelo’ka? (b) Bulombodi bufwaninwe bana bufunkila pa kika?
15. I kika kilombola mvubu ya bulombodi bupānanga bambutwile?
16. (a) I kika kifikilanga bana bamo-bamo batamijibwe mu kisaka kya bwine-kristu? (b) Mwanda waka bupupakane bwa mwana kebulombolangapo nyeke amba kāpelwepo bulombodi bulumbuluke na bambutwile bandi?
17. I bimfwa’ka bikatūkija mityima ya bambutwile badi na bana bapupakane?
18. Bana bakokeja kulombola muswelo’ka amba batulanga Leza pa kifuko kibajinji?
19. (a) Mwanda waka bana badi na buluji bufwaninwe bwa kukōkela Yehova? (b) Bansongwazele bakalombola muswelo’ka amba bafwijangako Leza?
20. Nsongwakaji umo wālamakenye bukankamane bwandi mu kwingidila Leza muswelo’ka nansha byādi na moyo?
21. Yehova uketwela mu kyadi muswelo’ka shi tumutula pa kifuko kibajinji mu būmi bwetu?
[Bilembwa bya pa Bifwatulo]
Pavule, mwana-mukaji mutame ukokeja kupa nsongwakaji bukwashi bumusakilwa
Bambutwile badi na bana bapupakane bakokeja kutūkijibwa mityima na myanda idi mu Bisonekwa muswelo’ka?
Lelo Ukokeja Kulondolola?
◻ I biselwa’ka byādi bifwaninwe kwenzankanya balondi babajinji ba Yesu?
◻ Bambutwile bakristu bafwaninwe kuvuija kiselwa’ka?
◻ I bukwashi’ka bukokeja kupebwa bakristu baledi badi na bisaka?
◻ I mwingilo’ka wamvubu ukokeja kuvuija bakaka pa kipwilo?
◻ I madingi’ka ne buludiki’ka bifwaninwe kulonda bana?