Israely Tamin’ny Andron’i Davida sy Solomona

NAMPANANTENA Andriamanitra fa homeny ny taranak’i Abrahama ilay tany “hatrany amin’ny onin’i Egypta ka hatrany amin’ny . . . ony Eofrata.” (Ge 15:18; Ek 23:31; De 1:7, 8; 11:24) Efajato taona teo ho eo tatỳ aorian’ny nidiran’i Josoa ny tany Kanana, vao nahatratra ireo fetra ireo ny Tany Nampanantenaina.

Resin’i Davida Mpanjaka ny fanjakana aramianina tany Zoba, izay tonga hatrany Eofrata, tany amin’ny faritra avaratr’i Syria.a Tonga hatrany amin’ny morontsirak’i Ejipta ny sisin’ny Tany Nampanantenaina tany atsimo, rehefa resin’i Davida ny Filistinina.—2Sa 8:3; 1Ta 18:1-3; 20:4-8; 2Ta 9:26.

Nanjaka “hatramin’ny ony [Eofrata] sy ny tanin’ny Filistina ka hatramin’ny sisin’i Egypta” i Solomona taorian’izay. Izany dia tandindon’ny fanjakana feno fiadanana tarihin’ny Mesia. (1Mp 5:1-5; 1Mp 8:65; 1Ta 13:5; Sl 72:8; Za 9:10) Nolazaina foana anefa hoe “hatrany Dana ka hatrany Beri-sheba” ny tanin’ny Israely.—2Sa 3:10; 2Ta 30:5.

Tsy nankatò an’Andriamanitra i Solomona Mpanjaka, ka nanangona soavaly sy kalesy maro be. (De 17:16; 2Ta 9:25) Afaka nandefa azy ireny teny amin’ireo lalana sy lalam-be maro izy. (Js 2:22; 1Mp 11:29; Is 7:3; Mt 8:28) Vitsy ihany ny fanazavana amin’ny antsipiriany momba ireny lalana ireny, anisan’izany ny “làlambe miakatra avy any Betela hankany Sekema, ary atsimon’i Lebona.”—Mps 5:6; 21:19.

Nilaza toy izao ny boky Ny Lalana sy Lalam-be Tany Israely Fahiny (anglisy): “Tena sarotra ny mamantatra ny toerana nisy an’ireo lalana, teo amin’ny Israely fahiny, satria tsy nisy lalana vita tamin’ny vato [tamin’izany andro izany], hany ka tsy nisy tavela ireo lalana voalazan’ny Soratra Hebreo.” Fantatra ihany anefa ny toerana nisy azy ireny, noho ny vohon-tany sy ireo sisan-javatra nofongarina tamin’ireo tanàna.

Tsy maintsy nanaraka ireo lalana ny andian-tafika, matetika. (1Sa 13:17, 18; 2Mp 3:5-8) Nanaraka ny lalana avy tany Ekrona sy Gata ny Filistinina, rehefa hanafika ny Israely, ka tonga “teo anelanelan’i Soko sy Azeka.” Nifanandrina tamin’izy ireo “teo amin’ny lohasaha Elaha” ny tafik’i Saoly. Rehefa matin’i Davida i Goliata, dia nandositra ny Filistinina, ka niverina tany Gata sy Ekrona indray, fa i Davida kosa nankany Jerosalema.—1Sa 17:1-54.

Tany amin’ireo lalana masaka namakivaky an’i Sefela nankany amin’ireo havoanan’i Joda no nisy an’i Lakisy (E10) sy Azeka (E9) ary Beti-semesy (E9). Tsara toerana àry ireo tanàna ireo, mba hanakanana ireo fahavalo nandeha tamin’ny Via Maris tsy ho tonga hatrany afovoan’ny tanin’ny Israely.—1Sa 6:9, 12; 2Mp 18:13-17.

[Fanamarihana ambany pejy]

a Tonga hatrany amin’ny Efitra Syrianina ny faritanin’ny fokon’i Robena, ka ny reniranon’i Eofrata no mamaritra ny sisiny atsinanan’izy io.—1Ta 5:9, 10.

[Sarintany, pejy 17]

(Jereo ny bokikely)

Faritany sy Lalana Fony Mbola Fanjakana Tokana no Tany

Sisin-tany (tamin’ny andron’i Solomona)

Tifsa

Hamata

Tadmora

Berotahy (Kona?)

Sidona

Damaskosy

Tyro

Dana

Jerosalema

Gaza

Aroera

Beri-sheba

Tamara

Ezion-gebera

Elata (Elota)

[Renirano sy loharano]

Eofrata

L. Ejipta

Davida sy Solomona (lalana)

B10 Gaza

D8 Jopa

D9 Asdoda

D10 Askelona

D11 Ziklaga

D12 EFITR’I PARANA

E5 Dora

E6 Hefera

E8 Afeka

E8 Rama

E9 Salbima

E9 Gazera

E9 Makaza

E9 Ekrona

E9 Beti-semesy

E9 Gata

E9 Azeka

E10 Soko

E10 Adolama

E10 Keila

E10 Lakisy

E11 Jatira

E12 Beri-sheba

F2 Tyro

F4 Kabola

F5 Jokneama (Jokmeama?)

F5 Megido

F6 Tanaka

F6 Arobota

F7 Piratona

F8 Lebona

F8 Zareda

F8 Betela

F9 Beti-horona Ambany

F9 Beti-horona Ambony

F9 Geba

F9 Gibeona

F9 Gibea

F9 Kiriata-jearima

F9 Noba

F9 Bala-perazima

F9 Jerosalema

F9 Betlehema

F10 Tekoa

F10 Hebrona

F11 Zifa

F11 Horesa?

F11 Karmela

F11 Maona

F11 Estemoa

G5 En-dora

G5 Sonema

G5 Jezirela

G6 Beti-sana

G7 Tirza

G7 Sekema

G8 Zaretana

G8 Silo

G8 Ofra?

G9 Jeriko

G11 En-jedy

H2 Abela-beti-maka

H2 Dana

H3 Hazora

H3 MAKA

H5 Lo-debara (Debira)

H5 Rogelima

H6 Abela-mehola

H7 Sokota

H7 Mahanaima

I1 SYRIA

I4 GESORA

I6 Ramota-gileada

I8 Raba

I9 Medeba

I11 Aroera

I12 MOABA

J4 Helama?

J9 AMONA

[Lalam-be]

D10 Via Maris

I6 Lalan’andriana

[Tendrombohitra]

G5 T. Gilboa

[Ranomasina/Farihy]

D8 Ranomasina Mediterane (Ranomasina Lehibe)

G10 Ranomasin-tsira (Ranomasina Maty)

H4 Ranomasin’i Galilia

[Loharano]

F9 En-rogela

[Sary, pejy 16]

Havanana: Lohasaha Elaha, mitodika miantsinanana any amin’ireo havoanan’i Joda

Ambany: Lalana namakivaky ny Tany Nampanantenaina