NAHOANA ny Jiosy maro tamin’ny taonjato voalohany no tsy nety nanaiky an’i Jesosy ho Mesia? Izao no nolazain’ny vavolombelona iray nanatri-maso: “Rehefa tafiditra teo an-kianjan’ny tempoly Jesosy ka nampianatra, dia nanatona Azy ny lohan’ny mpisorona sy ny loholona ka nanao hoe: Fahefana manao ahoana no anaovanao izao? Ary iza no nanome Anao izao fahefana izao?” (Matio 21:23). Ho azy ireo, dia nomen’ilay Tsitoha ny firenena jiosy ny Torah (Lalàna), ary nomen’ny Torah fahefana avy amin’Andriamanitra kosa ny lehilahy sasany. Nahazo izany fahefana izany ve i Jesosy?

Nanaja fatratra ny Torah sy ireo izay nomen’izy io fahefana marina i Jesosy. (Matio 5:17-20; Lioka 5:14; 17:14). Nomelohiny imbetsaka anefa ireo izay nandika ireo didin’Andriamanitra. (Matio 15:3-9; 23:2-28). Nanaraka ny lovantsofina, izay nanjary fantatra ho ny lalàna am-bava, ireny olona ireny. Nolavin’i Jesosy ny fahefan’izy ireo. Maro kosa no nanda an’i Jesosy tsy ho Mesia. Nihevitra izy ireo fa tsy nisy afa-tsy olona manohana ny lovantsofina naorin’ireo nanana fahefana teo amin’izy ireo ihany no afaka hahazo ny fanohanana avy amin’Andriamanitra.

“Fahefana manao ahoana no anaovanao izao?”

Napetraky ny Lalàn’i Mosesy mazava tsara teo an-tsorok’ireo mpisorona, taranak’i Arona, ny fahefana sy ny fampianarana ara-pivavahana fototra. (Levitikosy 10:8-11; Deoteronomia 24:8; 2 Tantara 26:16-20; Malakia 2:7). Nanjary tsy nahatoky sy ratsy fitondran-tena anefa ny mpisorona sasany rehefa nandeha ny fotoana. (1 Samoela 2:12-17, 22-29; Jeremia 5:31; Malakia 2:8, 9). Teo ambanin’ny fanapahan’ny Grika, dia mpisorona maro no nanaiky lembenana tamin’ireo raharaha ara-pivavahana. Tamin’ny taonjato faharoa al.f.i., ny Fariseo dia nanorina lovantsofina izay nahafahan’ny olon-tsotra nihevi-tena ho masina toy ny mpisorona. Antokon’olona vaovao tao anatin’ny Jodaisma, izay tsy nitoky tamin’ny mpisorona, ny Fariseo. Nanintona olona maro ireny lovantsofina ireny, kanefa fanampiny tsy azo nekena tamin’ny Lalàna izy ireny. — Deoteronomia 4:2; 13:1.

Nanjary manam-pahaizana vaovao momba ny Lalàna ny Fariseo, nanao ny asa izay noheveriny fa tsy nataon’ny mpisorona. Koa satria tsy niresaka ny amin’ny fahefan’izy ireo ny Lalàn’i Mosesy, dia namorona fomba vaovao filazana ny hevitry ny teny ao amin’ny Soratra Masina izy, tamin’ny alalan’ny filazana hevitra saro-takarina sy tamin’ny alalan’ny fomba hafa toa manohana ny fomba fiheviny.a Noho izy ireo mpanolokolo sy mpandrisika lehibe indrindra an’ireny lovantsofina ireny, dia namorona fototra vaovao ho an’ny fahefana teo amin’ny Isiraely izy. Efa nanjary hery nahazo vahana teo amin’ny Jodaisma ny Fariseo tamin’ny taonjato voalohany am.f.i.

Rehefa nanangona ireo lovantsofina efa nisy ny Fariseo ary nitady hevitra azo nosintonina avy ao amin’ny Soratra Masina mba hanorenana lovantsofina maro kokoa ho an’ny tenany, dia nahita fa nilaina ny hanomezana fahefana fanampiny ny zavatra nataony. Nipoitra ny fiheverana vaovao momba ny niavian’ireny lovantsofina ireny. Nanomboka nampianatra toy izao ireo raby: “Nandray ny Torah tao Sinay i Mosesy ary nanolotra azy io tamin’i Josoa, i Josoa tamin’ireo loholona, ary ireo loholona tamin’ireo mpaminany. Ary ireo mpaminany nanolotra azy io tamin’ireo lehilahy tao amin’ny fitambara-mpifehy.” — Avot 1:1, ny Misnah.

Rehefa nilaza ny raby hoe ‘nandray ny Torah i Mosesy’, dia tsy niresaka fotsiny ny amin’ireo lalàna voasoratra izy ireo, fa ny lovantsofiny rehetra koa. Nambarany fa nomen’Andriamanitra an’i Mosesy tao Sinay ireny lovantsofina noforonina sy nitarin’olombelona ireny. Nampianatra koa izy ireo fa tsy nasain’Andriamanitra hameno ny banga akory ny olona, fa efa nofaritan’Andriamanitra am-bava kosa izay tsy nolazain’ny Lalàna voasoratra. Araka ny heviny, io lalàna am-bava io dia nampitain’i Mosesy tamin’ireo taranaka nifandimby, tsy tamin’ny mpisorona, fa tamin’ireo mpitarika hafa. Ny Fariseo mihitsy no nitonona ho mpandova io fahefana nifampitohy ‘tsy nisy fahatapahana’ io.