Книга во која можеш да имаш доверба — петти дел

Грција во библиската историја

Ова е петта од седумте статии што ќе излезат во „Разбудете се!“, а зборуваат за седумте светски сили од библиската историја. Нивна цел е да покажат дека Библијата е веродостојна и вдахновена од Бог и дека нејзината порака влева надеж дека ќе им дојде крајот на страдањата што се последица на суровото владеење на луѓето.

ВО ЧЕТВРТИОТ век пр.н.е., еден млад Македонец по име Александар ја направил Грција светска сила. Така Грција станала петтата светска сила во библиската историја, а младиот човек бил наречен Александар Велики. Претходно, главни светски сили биле Египет, Асирија, Вавилон и Медо-Персија.

По смртта на Александар, неговото царство било расцепкано и почнало да слабее. Но, хеленистичкото влијание што тој го ширел во поглед на културата, јазикот, религијата и филозофијата останало и долго откако неговото царство го снемало од сцената.

Веродостојна историја

Библијата не спомнува дека некој Божји пророк бил активен во времето кога Грција имала светска превласт ниту, пак, дека тогаш биле напишани некои библиски книги. Сепак, ова царство е спомнато во библиските пророштва. Освен тоа, во Христијанските грчки списи, општопознати како Нов Завет, честопати се укажува на хеленистичкото влијание. Всушност, имало група од десет хеленистички градови наречени Декаполис, што доаѓа од еден грчки збор што значи „десет градови“, од кои повеќето се наоѓале на територијата на Израел (Матеј 4:25; Марко 5:20; 7:31). Во Библијата, овој регион е спомнат повеќепати, а за неговото постоење сведочат и световната историја и величествените остатоци од театри, амфитеатри, храмови и бањи.

Во Библијата се спомнуваат и грчката култура и религија, особено во книгата Дела, која ја напишал лекарот Лука. Да разгледаме неколку примери.

Библијата вели дека, кога апостол Павле ја посетил Атина во 50 год. од н.е., градот бил „полн со идоли“ (Дела 17:16). Историските докази потврдуваат дека Атина и нејзините предградија биле полни со верски идоли и светилишта.

Во Дела 17:21 пишува дека ‚никој од Атињаните и од странците што престојувале таму не го трошел слободното време за нешто друго освен за да каже или да чуе нешто ново‘. Записите на Тукидид и на Демостен потврдуваат дека Атињаните биле преокупирани со разговори и дебати.

Библијата конкретно кажува дека ‚епикурејските и стоичките филозофи почнале да му противречат [на Павле]‘, па дури и го одвеле на Ареопагот за да чујат нешто повеќе од него (Дела 17:18, 19). Атина била позната по многуте свои филозофи, меѓу кои биле и епикурејците и стоиците.

Павле спомнал еден жртвеник во Атина со натпис „На непознатиот Бог“ (Дела 17:23). Можно е жртвениците посветени на непознат бог да ги подигнал Епименид од Крит.

Во својот говор пред Атињаните, Павле ги цитирал зборовите „дури сме и негово потомство“, што не му ги припишал на само еден поет, туку на „некои ваши поети“ (Дела 17:28). По сѐ изгледа се работи за грчките поети Арат и Клеант.

Со добра причина, еден изучувач заклучил: „Имам впечаток дека извештајот за престојот на Павле во Атина е извештај на очевидец“. Истото може да се каже и за она што Библијата вели дека Павле го доживеал во Ефес, град во Мала Азија. Во првиот век од н.е., овој град сѐ уште бил наклонет кон паганската грчка религија, а најистакнато било обожавањето на божицата Артемида.

Храмот на Артемида, едно од седумте чуда на древниот свет, е спомнат повеќепати во книгата Дела. На пример, во неа пишува дека службата на Павле во Ефес го разгневила сребрарот Димитриј, кој многу заработувал од изработката на сребрени храмчиња на Артемида. Разгневениот Димитриј рекол: „Тој Павле... увери мноштво луѓе и ги преобрати, велејќи дека боговите направени со раце не се богови“ (Дела 19:23-28). Со тоа ја подбуцнал разгневената толпа, која почнала да вика: „Велика е Артемида ефеска!“

Денес можеш да ги посетиш урнатините на Ефес и локацијата на храмот на Артемида. Освен тоа, древните натписи од Ефес потврдуваат дека биле изработувани идоли во чест на оваа божица и дека во градот имало здружение на сребрари.

Веродостојни пророштва

Околу 200 години пред времето на Александар Велики, еден пророк на Јехова Бог по име Даниел го напишал следново во врска со превласта на светската сцена: „Гледај еден јарец доаѓаше од запад по површината на целата земја без да ја допре земјата. Јарецот имаше забележлив рог меѓу очите. И му се приближуваше на овенот со двата рога... и се затрча кон него со силен гнев... удирајќи го додека не му ги скрши двата рога а овенот немаше сила да му се спротивстави. И го собори на земја и го згази... А јарецот се вообрази преку секоја мера. Но штом стана силен големиот рог му се скрши и наместо него израснаа четири забележливи рога свртени кон четирите небесни ветрови“ (Даниел 8:5-8).

На кого се однесувале овие зборови? Одговорот го дал самиот Даниел: „Овенот со двата рога што ги виде тоа се мидијскиот цар и персискиот. А косестиот козел е царот на Грција, додека големиот рог што се наоѓа меѓу неговите очи, тој е нејзиниот прв цар“ (Даниел 8:20-22, Превод на МПЦ).a

Замисли си! Уште во времето кога Вавилон бил светска сила, во Библијата било проречено дека по него светски сили ќе бидат Медо-Персија и Грција. Освен тоа, како што беше кажано, Библијата конкретно навела дека ‚штом ќе стане силен, големиот рог‘ — Александар — ќе „се скрши“ и ќе биде заменет со четири други рогови, додавајќи дека ниеден од нив нема да биде потомок на Александар (Даниел 11:4).

Ова пророштво се исполнило до детаљ. Александар станал цар во 336 год. пр.н.е., и седум години подоцна го поразил моќниот персиски цар Дариј III. Потоа Александар продолжил да го шири царството сѐ до својата прерана смрт во 323 год. пр.н.е., на возраст од 32 години. Александар не го наследил еден човек како апсолутен владетел, ниту, пак, некој негов потомок. Неговите четири главни генерали — Лисимах, Касандар, Селеук и Птолемеј — „се прогласиле себеси за цареви“ и ја презеле власта во царството, наведува книгата Хеленистичката ера (The Hellenistic Age).

Со своите походи, Александар исполнил и други библиски пророштва. На пример, пророците Езекиел и Захарија, кои живееле во 7 и 6 век пр.н.е., го претскажале уништувањето на градот Тир (Езекиел 26:3-5, 12; 27:32-36; Захарија 9:3, 4). Езекиел напишал дури и дека неговите камења и правта ‚ќе ги фрлат среде водата‘. Дали овие зборови се исполниле?

Размисли што направиле војските на Александар за време на опсадата на Тир во 332 год. пр.н.е. Ги собрале урнатините од копнениот дел на Тир и со нив изградиле насип до островскиот дел. Тактиката успеала и Тир бил освоен. „Пророштвата против Тир се исполниле до најситниот детаљ“, рекол еден истражувач на ова место од 19 век.b

Сигурна надеж

Освојувањата на Александар не донеле мир и сигурност во светот. Откако истражувал повеќе во врска со периодот на владеење на античка Грција, еден професор рекол: „Во суштина, условите на обичниот народ... не се смениле многу“. Низ историјата ова честопати било случај, што е само уште една потврда на библиската изјава дека „човек владее над човек на негова штета“ (Проповедник 8:9).

Меѓутоа, еден ден ќе им дојде крај на лошите влади, зашто Бог веќе има воспоставено влада што е далеку подобра од која и да е човечка влада. Таа е наречена Божје Царство и ќе ги замени сите човечки влади, а нејзините поданици ќе имаат вистински и траен мир и сигурност (Исаија 25:6; 65:21, 22; Даниел 2:35, 44; Откровение 11:15).

Царот на Божјето Царство е Исус Христос. За разлика од ладните владетели желни за власт, Исус е мотивиран од љубов кон Бог и кон човештвото. За него, еден псалмист го претскажал следново: „Тој ќе го избави сиромавиот кој вика за помош, страдалникот и секој што нема помошник. Ќе се сожали на бедниот и на сиромавиот и ќе ги спаси душите на сиромасите. Од угнетување и од насилство ќе ја откупи нивната душа“ (Псалм 72:12-14).

Дали би избрал еден таков владетел? Ако да, прочитај нешто и за шестата светска сила од библиската историја — Рим. Претскажаниот Спасител се родил токму во ерата на Римското Царство и оставил траен белег врз историјата на човештвото. Прочитај ја шестата статија од овој циклус во следниот број од ова списание.

[Фусноти]

[Карта/слика на страница 18]

(Види во публикацијата)

Библијата укажала на Александар Велики околу 200 години однапред

[Карта]

ЦАРСТВОТО НА АЛЕКСАНДАР

ГРЦИЈА

ЕГИПЕТ

МЕДИЈА

ПЕРСИЈА

ИНДИЈА

[Карти на страница 20]

(Види во публикацијата)

Александар исполнил едно библиско пророштво кога од урнатините на стариот копнен дел од Тир направил насип до островскиот дел

КОПНО

Насипот на Александар

ТИР

ДЕНЕШЕН ТИР

Земјиште насобрано низ годините

[Слика на страница 17]

Библијата точно ги прорекла освојувањата на Александар Велики и распадот на неговото царство

[Слика на страница 19]

Статуа на ефеската божица Артемида

[Слика на страница 19]

Жртвеник посветен на ‚непознат бог‘

[Извори на слики на страница 17]

Горе, временска линија: Египетски ѕиден релјеф и биста на Нерон: Фотографија направена со љубезна дозвола на British Museum; персиски ѕиден релјеф: Musée du Louvre, Париз; долу, биста на Александар Велики: Musée du Louvre, Париз