Како да задржиш урамнотежено гледиште за парите?

Како да задржиш урамнотежено гледиште за парите?

Љубовта кон парите и желбата за поседи не се нешто ново; ниту, пак, Библијата молчи кога станува збор за нив, како да се некој нов феномен. Тие се многу стари. Во Законот, Бог ги упатил Израелците: „Не пожелувај го домот на ближниот свој . . . ниту нешто друго, кое е на ближниот твој!“ (Излез 20:17, СП).

ЉУБОВТА кон парите и поседите била вообичаена во времето на Исус. Разгледај го следниот извештај за разговорот меѓу Исус и еден „многу богат“ млад човек: „Исус му рече: ‚Уште само едно ти недостига: Продај сѐ што имаш и раздели го на сиромасите, и ќе имаш благо на небесата; па дојди и биди мој следбеник‘. Кога го чу тоа, тој длабоко се нажали, зашто беше многу богат“ (Лука 18:18-23).

Исправно гледиште за парите

Меѓутоа, би било погрешно да заклучиме дека Библијата ги осудува парите сами по себе или која било нејзина основна употреба. Библијата покажува дека парите обезбедуваат практична заштита од сиромаштијата и од проблемите што се последица од неа, и им овозможуваат на луѓето да ги прибават неопходните работи. Цар Соломон напишал: „Како што се сребрениците заштита, така е и мудроста“. И: „Гозбите се заради забава, и виното го развеселува животот, а сребрениците набавуваат сѐ“ (Проповедник 7:12; 10:19).

Бог ја одобрува исправната употреба на парите. На пример, Исус рекол: „Направете си пријатели со помош на неправедното богатство“ (Лука 16:9). Ова вклучува да се даваат прилози за унапредување на вистинското обожавање на Бог, зашто, секако, сакаме Бог да ни биде Пријател. Самиот Соломон, следејќи го примерот на својот татко, Давид, приложил огромна сума пари и скапоцености за изградба на Јеховиниот храм. Друга наредба за христијаните е да им даваат материјална помош на оние што се во оскудица. „Делете со светите според нивните потреби“, рекол апостол Павле. Тој додал: „Следете го патот на гостољубивоста“ (Римјаните 12:13). Ова честопати вклучува да се трошат пари. Меѓутоа, што е со љубовта кон парите?

‚Наклонетоста кон среброто‘

Павле опширно дискутирал за „љубовта кон парите“ — или буквално, ‚наклонетоста кон среброто‘ — кога му пишувал на помладиот сохристијанин Тимотеј. Опомената на Павле може да се најде во 1. Тимотеј 6:6-19. За „љубовта кон парите“ тој коментирал во склоп на своето поопширно осврнување на материјалните работи. Ќе биде добро да ги проучиме грижливо инспирираните коментари на Павле, со оглед на нагласокот што денешната култура го става врз парите. Таквото испитување без сомнение е корисно бидејќи ја открива тајната како да се ‚зграпчи вистинскиот живот‘.

Павле предупредува: „Љубовта кон парите е корен на секакви штетни работи, и тежнеејќи по оваа љубов некои биле одвлечени од верата и се испроболе со многу болки“ (1. Тимотеј 6:10). Овој текст не вели дека парите сами по себе се зло — ниту, пак, тоа го вели некој друг стих. Исто така, апостолот не вели дека парите се основна причина за ‚штетните работи‘ ниту дека парите се корен на секој проблем. Наместо тоа, љубовта кон парите може да биде причина —ако не и единствената — за секакви „штетни работи“.

Чувај се од алчност

Фактот што во Писмото не се осудени парите сами по себе не треба да ја ослаби моќта на предупредувањето на Павле. Христијаните што почнуваат да ги сакаат парите се подложни на секакви проблеми, од кои најголем е одвлекувањето од верата. Оваа вистина ја потврдува она што им го рекол Павле на христијаните во Колоси: „Умртвете ги своите телесни членови што се на земјата во поглед на . . . штетна желба и лакомост, што е идолопоклонство“ (Колошаните 3:5). Како можат лакомоста, алчноста или „љубовта кон парите“ да бидат рамни на идолопоклонство? Дали ова значи дека е погрешно да се сака поголема куќа, понов автомобил, попрофитабилна работа? Не, ниедна од овие работи сама по себе не е лоша. Прашањето е: Каков е ставот на срцето што тера некого да сака која и да е од овие работи, и дали тие се навистина потребни?

Разликата меѓу нормалната желба и алчноста би можела да се спореди со разликата меѓу еден мал оган на кој се готви храна и еден распламтен пожар што голта цела шума. Здравата и умесна желба може да биде корисна. Таа нѐ мотивира да работиме и да бидеме продуктивни. Во Пословици 16:26 се вели: „Гладот на трудбеникот работи за него, зашто го тера неговата уста“. Но, алчноста е опасна и разорна. Таа е желба што не може да се контролира.

Контролата е централно спорно прашање. Дали парите што ги трупаме или материјалните работи што ги сакаме ќе им служат на нашите потреби или, пак, нашите потреби ќе им служат на парите? Затоа Павле вели дека да се биде ‚алчен . . . значи да се биде идолопоклоник‘ (Ефешаните 5:5). Да бидеме алчни за нешто во суштина значи дека нашата волја му ја подложуваме на тоа нешто — всушност, тоа ни станува господар, бог, нему му служиме. За разлика од тоа, Бог инсистира: „Немој да имаш други богови освен Мене!“ (Излез 20:3, СП).

Алчноста исто така покажува недостаток на доверба дека Бог ќе го оствари своето ветување — да нѐ снабди со она што ни е потребно (Матеј 6:33). Значи, алчноста е еднаква на отстапување од Бог. И во оваа смисла таа е „идолопоклонство“. Не е ни чудо што Павле толку јасно нѐ предупредува во врска со неа!

И Исус дал директно предупредување во врска со алчноста. Ни заповедал да се чуваме од копнеење по нешто што немаме: „Држете ги очите отворени и чувајте се од секаков вид лакомост бидејќи, дури и кога некој има изобилство, неговиот живот не произлегува од она што го поседува“ (Лука 12:15). Според овој пасус и илустрацијата што Исус ја дал потоа, алчноста се темели на глупавото верување дека најважно во животот е колку некој има. Тоа можат да бидат пари, статус, моќ или слични работи. Можно е да се биде алчен за сѐ што може да се стекне. Идејата е дека, ако го поседуваме, тоа ќе нѐ направи задоволни. Но, според Библијата и човечкото искуство, само Бог може да ги задоволи нашите вистински потреби — и ќе го стори тоа — како што резонирал Исус со своите следбеници (Лука 12:22-31).

Денешната потрошувачка култура ги надминува претходните во разгорувањето на чувствата на алчност. Под влијание на подмолни, но сепак моќни средства, многумина веруваат дека колку и да имаат, не е доволно. Им требаат уште повеќе, уште поголеми и уште подобри работи. Иако не можеме да очекуваме дека ќе го измениме светот околу нас, како лично да му се спротивставиме на овој тренд?

Задоволноста против алчноста

Павле ја нуди алтернативата за алчноста, а тоа е задоволноста. Тој вели: „Затоа, кога имаме храна и покрив, да бидеме задоволни со тоа“ (1. Тимотеј 6:8). Овој опис на сѐ што навистина ни е потребно — „храна и покрив“ — можеби звучи просто или наивно. Многу луѓе се забавуваат со телевизиски програми при што гледачите се во посета на познати личности што живеат во луксузни домови. Тоа не е начин да се биде задоволен.

Се разбира, од Божјите слуги не се бара да живеат во самонаметната сиромаштија (Пословици 30:8, 9). Меѓутоа, Павле нѐ потсетува што е, всушност, сиромаштија: недостиг на храна, облека и покрив што се доволни за преживување во одредена средина. Од друга страна, пак, ако ги имаме тие работи, го имаме темелот да бидеме задоволни.

Можно ли е Павле да бил сериозен кога дал еден таков опис на задоволноста? Дали е навистина можно да се биде задоволен само со основните работи — храна, облека и покрив? Павле требало да знае. Тој од прва рака го доживеал богатството и привилегиите во еврејската средина и од римското граѓанство (Дела 22:28; 23:6; Филипјаните 3:5). Исто така, Павле претрпел сурови тешкотии во своите мисионерски активности (2. Коринќаните 11:23-28). Низ сето тоа, тој научил една тајна што му помогнала да остане задоволен. Која тајна?

„Ја научив тајната“

Во едно од своите писма, Павле објаснил: „Навистина знам како е да имаш изобилство. Во сѐ и во сите околности ја научив тајната и како да бидам сит и како да гладувам, и како да имам изобилство и како да трпам оскудица“ (Филипјаните 4:12). Павле звучи толку уверено, толку оптимистично! Лесно е да се претпостави дека, кога ги пишувал овие зборови, животот му бил розов, но не било така. Бил во затвор во Рим! (Филипјаните 1:12-14).

Имајќи го предвид овој отрезнувачки факт, овој пасус силно зборува за спорното прашање во врска со тоа да се биде задоволен не само од материјалните работи туку и од околностите. Крајностите во богатството или во тешкотиите можат да ги стават на испит нашите приоритети. Павле говорел за духовни богатства што му овозможиле да биде задоволен без оглед на материјалните околности: „За сѐ имам сила со помош на [Бог] кој ми дава моќ“ (Филипјаните 4:13). Наместо да се потпира на своите поседи, сеедно дали биле многу или малку, или на своите околности, сеедно дали биле добри или лоши, Павле се потпирал на Бог за да ги задоволи неговите потреби. Како резултатот на тоа, тој бил задоволен.

Примерот на Павле бил особено важен за Тимотеј. Апостолот го поттикнал младиот човек да се стреми кон животен стил во кој побожната оддаденост и блискиот однос со Бог се ставени пред богатството. Павле рекол: „А ти, о човеку Божји, бегај од овие работи. И стреми се кон праведност, побожна оддаденост, вера, љубов, истрајност, благ нарав“ (1. Тимотеј 6:11). Тие зборови можеби му биле упатени на Тимотеј, но важат и за секој што сака да му искаже чест на Бог и да има вистински среќен живот.

Тимотеј требало да се пази од алчноста, исто како и секој друг христијанин. Се чини дека во собранието во Ефес, каде што се наоѓал Тимотеј кога му пишал Павле, имало богати верници (1. Тимотеј 1:3). Павле влегол во овој напреден трговски центар со добрата вест за Христос и направил многу преобратеници. Несомнено, извесен број од нив биле богати луѓе, како што е случај и со некои во христијанското собрание денес.

Значи, прашањето, особено во светлина на учењето во 1. Тимотеј 6:6-10, е: Што треба да прават луѓето што имаат пари повеќе од просечно, ако сакаат да му искажат чест на Бог? Павле вели дека тие треба да почнат со преиспитување на својот став. Парите имаат тенденција да создадат чувства на самостојност. Павле вели: „На оние кои се богати во сегашниов систем на работи наредувај им да не бидат вообразени и својата надеж да не ја полагаат во несигурно богатство, туку во Бог кој ни дава сѐ богато за наше уживање“ (1. Тимотеј 6:17). Богатите луѓе мораат да научат да гледаат подалеку од парите; треба да гледаат на Бог, кој е извор на секое богатство.

Но, со ставот се добива само половина од битката. Порано или подоцна, богатите христијани треба добро да го искористат своето богатство. Павле опоменува: ‚Правете го она што е добро, бидете богати во добри дела, бидете дарежливи, спремни да делите‘ (1. Тимотеј 6:18).

„Вистинскиот живот“

Главната цел на Павловиот совет е дека треба да се потсетуваме на релативната вредност на материјалните работи. Божјата реч вели: „Имотот на богатиот е утврден град, и како висок ѕид во неговото мечтаење“ (Пословици 18:11). Да, сигурноста што може да ја пружи богатството на крајот е само мечтаење и, всушност, е измамлива. Погрешно е да го сосредоточиме животот на него, наместо да стекнеме Божје одобрување.

Поради тоа што е несигурно, материјалното богатство е премногу кревко за да ја фиксираме нашата надеж на него. Вистинската надеж мора да биде закотвена на нешто цврсто, смисловно и трајно. Христијанската надеж е фиксирана на нашиот Творец, Јехова Бог, и на неговото ветување за вечен живот. Како што е точно дека со парите не може да се купи среќа така е уште поточно дека со парите не може да се купи спасение. Таа надеж може да ни ја даде само нашата вера во Бог.

Значи, сеедно дали сме богати или сиромашни, да се стремиме кон начин на живот кој ќе нѐ направи ‚богати пред Бога‘ (Лука 12:21). Ништо не е поскапоцено од одобрената положба пред Творецот. Сите напори да ја задржиме таа одобрена положба придонесуваат да ‚си собираме извонреден темел за иднината, за цврсто да го зграпчиме вистинскиот живот‘ (1. Тимотеј 6:19).

[Слика на страница 7]

Павле ја научил тајната како да биде задоволен

[Слики на страница 8]

Можеме да бидеме среќни и задоволни со она што го имаме