ലൂക്കോസ്‌
പഠനക്കുറിപ്പുകൾ—അധ്യായം 9
യാത്രയ്‌ക്ക്‌ . . . ഒന്നും എടുക്കരുത്‌: “ദൈവരാജ്യത്തെക്കുറിച്ച്‌” (ലൂക്ക 9:2) മറ്റുള്ളവരെ അറിയിക്കാനായി അപ്പോസ്‌തലന്മാരെ പ്രസംഗപര്യടനത്തിന്‌ അയച്ചപ്പോൾ, ആ സുപ്രധാനവേല ചെയ്യാൻ ആവശ്യമായ നിർദേശങ്ങളും യേശു അവർക്കു കൊടുത്തു. ആദ്യത്തെ മൂന്നു സുവിശേഷവിവരണങ്ങളിലും ആ നിർദേശങ്ങൾ രേഖപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്‌. (മത്ത 10:8-10; മർ 6:8, 9; ലൂക്ക 9:3) അതിലെ വാക്കുകൾക്ക്‌ അല്‌പസ്വല്‌പം വ്യത്യാസമുണ്ടെങ്കിലും ആ നിർദേശങ്ങളുടെ ആകമാനസന്ദേശം ഒന്നാണ്‌. അത്‌ ഇതായിരുന്നു: യാത്രയ്‌ക്കുവേണ്ടി കൂടുതലായി എന്തെങ്കിലും സംഘടിപ്പിക്കാൻ നോക്കുന്നത്‌ അപ്പോസ്‌തലന്മാരുടെ ശ്രദ്ധ പതറിക്കുമായിരുന്നതുകൊണ്ട്‌ അവർ അതിനു തുനിയരുത്‌; അവർക്കുവേണ്ടി കരുതാൻ യഹോവയുണ്ട്‌. ‘വേറെ വസ്‌ത്രം എടുക്കരുത്‌,’ “രണ്ടു വസ്‌ത്രമരുത്‌,” ‘ഒന്നിലധികം വസ്‌ത്രം ഉണ്ടായിരിക്കരുത്‌’ എന്നൊക്കെ മൂന്നു സുവിശേഷങ്ങളിലും പറഞ്ഞിരിക്കുന്നതിന്റെ അർഥം, അവർ ധരിച്ചിരിക്കുന്നതല്ലാതെ വേറെ വസ്‌ത്രമൊന്നും എടുക്കരുത്‌ എന്നാണ്‌. ഇനി, യാത്ര പോകുമ്പോൾ വടി കൈയിൽ കരുതുന്നതു സാധ്യതയനുസരിച്ച്‌ എബ്രായരുടെ ഒരു രീതിയായിരുന്നു. (ഉൽ 32:10) “യാത്രയ്‌ക്ക്‌ ഒരു വടിയല്ലാതെ . . . ഒന്നും എടുക്കരുത്‌” എന്നു മർ 6:8-ൽ പറഞ്ഞിട്ടുമുണ്ട്‌. അതുകൊണ്ട്‌ ഇവിടെ ലൂക്ക 9:3-ലെ നിർദേശത്തിന്റെ (“യാത്രയ്‌ക്കു വടി . . . എടുക്കരുത്‌”) അർഥം, യാത്ര പോകുമ്പോൾ വടി എടുക്കരുതെന്നല്ല, മറിച്ച്‌ കൈയിലുള്ള വടിക്കു പുറമേ മറ്റൊന്നുകൂടി സംഘടിപ്പിക്കാനോ കൈയിൽ കരുതാനോ ശ്രമിക്കരുത്‌ എന്നായിരിക്കാം. ചുരുക്കത്തിൽ, യഹോവ കരുതും എന്നുള്ളതുകൊണ്ട്‌, യാത്രയ്‌ക്കു പോകുമ്പോൾ സാധനസാമഗ്രികൾ കഴിവതും ഒഴിവാക്കാനാണു യേശു ശിഷ്യന്മാരോടു പറഞ്ഞത്‌. കൂടുതലായി എന്തെങ്കിലും കൈയിൽ കരുതുന്നത്‌ അവർക്കു ബുദ്ധിമുട്ടുണ്ടാക്കുമായിരുന്നു.—മറ്റൊരിക്കൽ യേശു 70 ശിഷ്യന്മാർക്കു സമാനമായ നിർദേശങ്ങൾ നൽകിയതിനെക്കുറിച്ച്‌ വിവരിക്കുന്ന ലൂക്ക 10:4-ന്റെ പഠനക്കുറിപ്പു കാണുക.
പണം: അക്ഷ. “വെള്ളി.” അതായത്‌ പണമായി ഉപയോഗിച്ചിരുന്ന വെള്ളി.
ആ വീട്ടിൽ താമസിക്കുക: മർ 6:10-ന്റെ പഠനക്കുറിപ്പു കാണുക.
കാലിലെ പൊടി കുടഞ്ഞുകളയുക: മറ്റു ജനതകളിൽപ്പെട്ടവരുടെ പ്രദേശങ്ങളിലൂടെ സഞ്ചരിച്ചിട്ടു ജൂതന്മാരുടെ പ്രദേശത്തേക്കു വീണ്ടും കടക്കുന്നതിനു മുമ്പ്‌ മതഭക്തരായ ജൂതന്മാർ ചെരിപ്പിലെ പൊടി തട്ടിക്കളയുമായിരുന്നു. കാരണം ആ പൊടി അശുദ്ധമായാണ്‌ അവർ കണ്ടിരുന്നത്‌. എന്നാൽ ശിഷ്യന്മാർക്ക്‌ ഇങ്ങനെയൊരു നിർദേശം കൊടുത്തപ്പോൾ യേശു ഉദ്ദേശിച്ചത്‌ എന്തായാലും ഇതല്ല. കാലിലെ പൊടി കുടഞ്ഞുകളയുമ്പോൾ ശിഷ്യന്മാർ സൂചിപ്പിക്കുന്നത്‌, ദൈവം വരുത്താൻപോകുന്ന കാര്യങ്ങൾക്ക്‌ ഇനി തങ്ങൾ ഉത്തരവാദികളല്ല എന്നായിരിക്കുമായിരുന്നു. മത്ത 10:14-ലും മർ 6:11-ലും ഇതേ പദപ്രയോഗം കാണാം. എന്നാൽ ആ പദപ്രയോഗത്തോടൊപ്പം, “അത്‌ അവർക്ക്‌ ഒരു തെളിവാകട്ടെ” എന്നു മർക്കോസും അത്‌ അവർക്കെതിരെ ഒരു തെളിവാകട്ടെ എന്നു ലൂക്കോസും പറഞ്ഞിട്ടുണ്ട്‌. യേശു നിർദേശിച്ചതുപോലെ, പൗലോസും ബർന്നബാസും പിസിദ്യയിലെ അന്ത്യോക്യയിൽവെച്ച്‌ ചെയ്‌തതായി കാണാം. (പ്രവൃ 13:51) കൊരിന്തിൽവെച്ച്‌ പൗലോസ്‌ തന്റെ ‘വസ്‌ത്രം കുടഞ്ഞതും’ ഇതിനോടു സമാനമായൊരു കാര്യമായിരുന്നു. “നിങ്ങളുടെ രക്തം നിങ്ങളുടെ തലമേൽത്തന്നെ ഇരിക്കട്ടെ. ഞാൻ കുറ്റക്കാരനല്ല” എന്നൊരു വിശദീകരണവും പൗലോസ്‌ അതോടൊപ്പം നൽകി.—പ്രവൃ 18:6.
ജില്ലാഭരണാധികാരി: മത്ത 14:1-ന്റെ പഠനക്കുറിപ്പു കാണുക.
ഹെരോദ്‌: മത്ത 14:1-ന്റെ പഠനക്കുറിപ്പു കാണുക.
യേശു തനിച്ച്‌ പ്രാർഥിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുമ്പോൾ: കൈസര്യഫിലിപ്പിക്ക്‌ അടുത്തുവെച്ചാണ്‌ ഇതു നടന്നത്‌. (മത്ത 16:13; മർ 8:27) ഈ സന്ദർഭത്തിൽ യേശു തനിച്ച്‌ പ്രാർഥിച്ചതിനെക്കുറിച്ച്‌ രേഖപ്പെടുത്തിയിരിക്കുന്നതു ലൂക്കോസ്‌ മാത്രമാണ്‌.
സ്‌നാപകയോഹന്നാൻ: മത്ത 3:1-ന്റെ പഠനക്കുറിപ്പു കാണുക.
ഏലിയ: മത്ത 11:14-ന്റെ പഠനക്കുറിപ്പു കാണുക.
സ്വയം ത്യജിച്ച്‌: അഥവാ “തന്റെ മേൽ തനിക്കുള്ള അവകാശമെല്ലാം ഉപേക്ഷിച്ച്‌.” തന്റെ ആഗ്രഹങ്ങളെല്ലാം പൂർണമായി വെടിയാനോ തന്റെ ഉടമസ്ഥാവകാശം ദൈവത്തിനു വിട്ടുകൊടുക്കാനോ ഉള്ള ഒരാളുടെ മനസ്സൊരുക്കത്തെയാണ്‌ ഇതു സൂചിപ്പിക്കുന്നത്‌. ഈ ഗ്രീക്കുപദപ്രയോഗം “തന്നോടുതന്നെ ഇല്ല എന്നു പറയണം” എന്നും പരിഭാഷപ്പെടുത്താം. അതു ശരിയാണുതാനും. കാരണം ഒരാളുടെ സ്വന്തം ആഗ്രഹങ്ങളോ ലക്ഷ്യങ്ങളോ സൗകര്യങ്ങളോ വേണ്ടെന്നുവെക്കുന്നതാണ്‌ ഇതിൽ ഉൾപ്പെട്ടിരിക്കുന്നത്‌. (2കൊ 5:14, 15) യേശുവിനെ അറിയാമെന്ന കാര്യം പത്രോസ്‌ നിഷേധിച്ചതിനെക്കുറിച്ച്‌ പറയുന്നിടത്തും ലൂക്കോസ്‌ ഇതേ ഗ്രീക്കുക്രിയയും അതിനോടു ബന്ധമുള്ള മറ്റൊരു ക്രിയയും ഉപയോഗിച്ചിട്ടുണ്ട്‌.—ലൂക്ക 22:34, 57, 61; മത്ത 16:24-ന്റെ പഠനക്കുറിപ്പു കാണുക.
ദണ്ഡനസ്‌തംഭം: മത്ത 16:24-ന്റെ പഠനക്കുറിപ്പു കാണുക.
ജീവൻ: അഥവാ “ദേഹി.”—പദാവലിയിൽ “ദേഹി” കാണുക.
ഇതു പറഞ്ഞിട്ട്‌ ഏകദേശം എട്ടു ദിവസം കഴിഞ്ഞ്‌: മത്തായിയുടെയും മർക്കോസിന്റെയും വിവരണങ്ങളിൽ “ആറു ദിവസം കഴിഞ്ഞ്‌” എന്നാണു കാണുന്നത്‌. (മത്ത 17:1; മർ 9:2) ദിവസങ്ങളുടെ എണ്ണം കണക്കുകൂട്ടുന്നതിൽ മത്തായിയും മർക്കോസും സ്വീകരിച്ച രീതിയല്ല ലൂക്കോസ്‌ സ്വീകരിച്ചിരിക്കുന്നത്‌. സാധ്യതയനുസരിച്ച്‌ യേശു വാഗ്‌ദാനം നൽകിയ ദിവസവും (ലൂക്ക 9:27) രൂപാന്തരപ്പെട്ട ദിവസവും ഉൾപ്പെടുത്തിയാണു ലൂക്കോസ്‌ ദിവസങ്ങൾ കണക്കുകൂട്ടിയത്‌. എന്നാൽ അതിനു രണ്ടിനും ഇടയ്‌ക്കുള്ള ആറു പൂർണദിവസങ്ങളാണു മത്തായിയും മർക്കോസും എണ്ണിയത്‌. ഇനി, ലൂക്കോസ്‌ ദിവസങ്ങളുടെ എണ്ണം ഒരു ഏകദേശസംഖ്യയായിട്ടാണ്‌ നൽകിയിരിക്കുന്നത്‌ എന്നതും ശ്രദ്ധിക്കുക. “ഏകദേശം എട്ടു ദിവസം” എന്നാണ്‌ അദ്ദേഹം അതെക്കുറിച്ച്‌ പറഞ്ഞത്‌.
പ്രാർഥിക്കാൻവേണ്ടി: യേശു രൂപാന്തരപ്പെട്ടതിനെക്കുറിച്ച്‌ പറയുന്നിടത്ത്‌, ഈ പ്രാർഥനയെക്കുറിച്ച്‌ പരാമർശിച്ചിരിക്കുന്നതു ലൂക്കോസ്‌ മാത്രമാണ്‌. യേശു ‘പ്രാർഥിക്കുകയായിരുന്നു’ എന്ന്‌ അടുത്ത വാക്യത്തിലും പറയുന്നുണ്ട്‌. (ലൂക്ക 9:29) യേശുവിന്റെ മറ്റു ചില പ്രാർഥനകളെക്കുറിച്ചും ലൂക്കോസ്‌ മാത്രമേ രേഖപ്പെടുത്തിയിട്ടുള്ളൂ. ആ ബൈബിൾഭാഗങ്ങൾ ഇവയാണ്‌: ലൂക്ക 3:21; 5:16; 6:12; 9:18; 11:1; 23:46.
യേശുവിന്റെ വേർപാട്‌: ഇവിടെ ഉപയോഗിച്ചിരിക്കുന്ന ഹേക്‌സൊഡൊസ്‌ എന്ന ഗ്രീക്കുപദം 2പത്ര 1:15-ലും (വേർപാട്‌) എബ്ര 11:22-ലും (പുറപ്പെട്ടുപോകുക) കാണാം. സാധ്യതയനുസരിച്ച്‌, യേശുവിന്റെ വേർപാടിൽ അഥവാ പുറപ്പെടലിൽ ഉൾപ്പെട്ടിരുന്നത്‌ യേശുവിന്റെ മരണവും അതെത്തുടർന്ന്‌ നടന്ന, ആത്മജീവനിലേക്കുള്ള പുനരുത്ഥാനവും ആയിരുന്നു.
മേഘത്തിൽനിന്ന്‌ ഒരു ശബ്ദവും ഉണ്ടായി: സുവിശേഷവിവരണങ്ങളിൽ, യഹോവ മനുഷ്യരോടു നേരിട്ട്‌ സംസാരിച്ചതിനെക്കുറിച്ച്‌ പറയുന്ന മൂന്നു സന്ദർഭങ്ങളുണ്ട്‌. അതിൽ രണ്ടാമത്തേതാണ്‌ ഇത്‌.—ലൂക്ക 3:22; യോഹ 12:28 എന്നിവയുടെ പഠനക്കുറിപ്പുകൾ കാണുക.
ആകെയുള്ളൊരു: മൊണൊഗെനെസ്‌ എന്ന ഗ്രീക്കുപദമാണ്‌ ഇവിടെ കാണുന്നത്‌. മിക്കപ്പോഴും “ഏകജാതൻ” എന്നു പരിഭാഷപ്പെടുത്താറുള്ള ആ പദത്തെ “അത്തരത്തിലുള്ള ഒരേ ഒരാൾ; ആകെയുള്ള ഒരാൾ; ഒരു ഗണത്തിലെയോ വർഗത്തിലെയോ ഒരേ ഒരു അംഗം; അതുല്യൻ” എന്നൊക്കെ നിർവചിച്ചിരിക്കുന്നു. മാതാപിതാക്കളുമായി ആൺമക്കൾക്കുള്ള ബന്ധത്തെക്കുറിച്ച്‌ പറയുന്നിടത്ത്‌ മാത്രമല്ല പെൺമക്കളുടെ കാര്യത്തിലും ഈ പദം ഉപയോഗിച്ചിട്ടുണ്ട്‌. ഈ വാക്യത്തിൽ ഒരേ ഒരു കുട്ടി എന്ന അർഥത്തിലാണ്‌ ഈ പദം ഉപയോഗിച്ചിരിക്കുന്നത്‌. നയിനിലെ വിധവയുടെ “ഒരേ ഒരു” മകനെക്കുറിച്ച്‌ പറയുന്നിടത്തും യായീറൊസിന്റെ “ഒരേ ഒരു” മകളെക്കുറിച്ച്‌ പറയുന്നിടത്തും ഇതേ ഗ്രീക്കുപദം ഉപയോഗിച്ചിട്ടുണ്ട്‌. (ലൂക്ക 7:12; 8:41, 42) യിഫ്‌താഹിന്റെ മകളെക്കുറിച്ച്‌ പറയുന്നിടത്ത്‌ ഗ്രീക്ക്‌ സെപ്‌റ്റുവജിന്റിലും മൊണൊഗെനെസ്‌ എന്ന പദം കാണാം. ആ ഭാഗം ഇങ്ങനെ വായിക്കുന്നു: “അതു യിഫ്‌താഹിന്റെ ഒരേ ഒരു മകളായിരുന്നു; ആ മകളല്ലാതെ യിഫ്‌താഹിനു വേറെ ആൺമക്കളോ പെൺമക്കളോ ഉണ്ടായിരുന്നില്ല.” (ന്യായ 11:34) അപ്പോസ്‌തലനായ യോഹന്നാൻ യേശുവിനെ കുറിക്കാൻ മൊണൊഗെനെസ്‌ എന്ന പദം അഞ്ചു പ്രാവശ്യം ഉപയോഗിച്ചിട്ടുണ്ട്‌.—യേശുവിനെക്കുറിച്ച്‌ പറയുന്നിടത്ത്‌ ഈ പദം ഏത്‌ അർഥത്തിലാണ്‌ ഉപയോഗിച്ചിരിക്കുന്നത്‌ എന്ന്‌ അറിയാൻ യോഹ 1:14; 3:16 എന്നിവയുടെ പഠനക്കുറിപ്പുകൾ കാണുക.
ദൈവത്തിന്റെ മഹാശക്തിയിൽ: അഥവാ “ദൈവത്തിന്റെ മഹിമയിൽ.” ആളുകളെ സുഖപ്പെടുത്തിയപ്പോൾ യേശു തന്നിലേക്കു ശ്രദ്ധ ആകർഷിച്ചില്ല. പകരം അതിന്റെ പിന്നിലെ ശക്തിയുടെ ഉറവെന്ന നിലയിൽ എല്ലാ ബഹുമതിയും ദൈവത്തിനു നൽകി. അത്‌ ആളുകൾക്കു വ്യക്തവുമായിരുന്നു.
സ്വർഗാരോഹണത്തിനുള്ള: അനലെംപ്‌സിസ്‌ എന്ന ഗ്രീക്കുപദം ക്രിസ്‌തീയ ഗ്രീക്കുതിരുവെഴുത്തുകളിൽ ഇവിടെ മാത്രമേ കാണുന്നുള്ളൂ. ഈ പദം യേശുവിന്റെ സ്വർഗാരോഹണത്തെയാണു കുറിക്കുന്നതെന്നു പൊതുവേ കരുതപ്പെടുന്നു. ഇതിനോടു ബന്ധമുള്ളൊരു ക്രിയയാണു പ്രവൃ 1:2, 11, 22 എന്നീ ഭാഗങ്ങളിൽ ഉപയോഗിച്ചിരിക്കുന്നത്‌. അവിടെ അതു പരിഭാഷപ്പെടുത്തിയിരിക്കുന്നത്‌ “സ്വർഗത്തിലേക്ക്‌ എടുത്തു,” “എടുക്കപ്പെട്ട” എന്നെല്ലാമാണ്‌.
യേശു . . . പോകാനാണു തീരുമാനിച്ചിരിക്കുന്നതെന്ന്‌: അക്ഷ. “യേശുവിന്റെ മുഖം (യരുശലേമിലേക്കു) പോകുകയാണെന്ന്‌ [അഥവാ “(യരുശലേമിന്റെ) നേർക്കാണെന്ന്‌”].” (ലൂക്ക 9:51 താരതമ്യം ചെയ്യുക.) ഏതെങ്കിലും ലക്ഷ്യമോ ഉദ്ദേശ്യമോ ആഗ്രഹമോ സാധിക്കുമെന്ന പ്രതീക്ഷ വെച്ചുപുലർത്തുന്നതിനെ കുറിക്കാനും (1രാജ 2:15; 2രാജ 12:17) പതറാത്ത ലക്ഷ്യബോധത്തെ കുറിക്കാനും (2ദിന 20:3; ദാനി 11:17) എബ്രായതിരുവെഴുത്തുകളിലും ഉപയോഗിച്ചിട്ടുണ്ട്‌.
കർത്താവ്‌: ചില കൈയെഴുത്തുപ്രതികളിൽ ഈ പദം കാണുന്നില്ല. പക്ഷേ ആധികാരികമായ പല പുരാതന കൈയെഴുത്തുപ്രതികളിലും ഇതുണ്ട്‌.
എന്റെ അപ്പനെ അടക്കിയിട്ട്‌: സാധ്യതയനുസരിച്ച്‌, തന്റെ അപ്പൻ അൽപ്പം മുമ്പ്‌ മരിച്ചെന്നും അതുകൊണ്ട്‌ താൻ വേഗം പോയി അദ്ദേഹത്തിന്റെ ശവസംസ്‌കാരച്ചടങ്ങുകൾ നടത്തിയിട്ടു തിരിച്ചെത്താമെന്നും പറയുകയായിരുന്നില്ല അയാൾ. കാരണം അപ്പൻ മരിച്ചുപോയിരുന്നെങ്കിൽ അയാൾ ആ സമയത്ത്‌ യേശുവിനോടു സംസാരിച്ചുകൊണ്ട്‌ അവിടെ നിൽക്കാൻ സാധ്യതയില്ല. പണ്ട്‌ മധ്യപൂർവദേശത്ത്‌ ഒരു കുടുംബത്തിൽ ആരെങ്കിലും മരിച്ചാൽ ശവസംസ്‌കാരം വളരെ പെട്ടെന്ന്‌, സാധിക്കുന്നെങ്കിൽ അന്നുതന്നെ, നടത്തിയിരുന്നു. ഇതിൽനിന്ന്‌ ആ മനുഷ്യന്റെ അപ്പൻ മരിച്ചിരുന്നില്ല, പകരം പ്രായമായോ അസുഖം ബാധിച്ചോ കിടപ്പിലായിരുന്നെന്നേ ഉള്ളൂ എന്നു നമുക്ക്‌ ഊഹിക്കാം. ഇനി രോഗബാധിതനായി, പരസഹായം വേണ്ട നിലയിൽ കഴിയുന്ന അപ്പനെ ആരോരുമില്ലാതെ വിട്ടിട്ട്‌ വരാൻ യേശു എന്തായാലും ഒരാളോട്‌ ആവശ്യപ്പെടില്ലായിരുന്നു. അത്തരം അവശ്യകാര്യങ്ങൾ ചെയ്‌തുകൊടുക്കാൻ അയാളുടെ വീട്ടിൽ മറ്റു കുടുംബാംഗങ്ങൾ ഉണ്ടായിരുന്നു എന്ന്‌ ഇതിൽനിന്ന്‌ മനസ്സിലാക്കാം. (മർ 7:9-13) ഒരർഥത്തിൽ ആ മനുഷ്യൻ പറഞ്ഞത്‌ ഇതാണ്‌: ‘ഞാൻ അങ്ങയെ അനുഗമിക്കാം, പക്ഷേ എന്റെ അപ്പന്റെ കാലമൊന്നു കഴിഞ്ഞോട്ടേ. അപ്പൻ മരിച്ച്‌ ശവസംസ്‌കാരവുംകൂടെ നടത്തിയിട്ടു ഞാൻ വരാം.’ പക്ഷേ യേശുവിന്റെ നോട്ടത്തിൽ, ദൈവരാജ്യതാത്‌പര്യങ്ങൾ ജീവിതത്തിൽ ഒന്നാമതു വെക്കാനുള്ള അവസരമാണ്‌ അയാൾ നഷ്ടപ്പെടുത്തിയത്‌.—ലൂക്ക 9:60, 62.
മരിച്ചവർ അവരുടെ മരിച്ചവരെ അടക്കട്ടെ: ലൂക്ക 9:59-ന്റെ പഠനക്കുറിപ്പിൽ കാണുന്നതുപോലെ, യേശുവിനോടു സംസാരിച്ച ആ മനുഷ്യന്റെ അപ്പൻ സാധ്യതയനുസരിച്ച്‌ പ്രായമായോ അസുഖം ബാധിച്ചോ കിടപ്പിലായിരുന്നു, അല്ലാതെ മരിച്ചിരുന്നില്ല. അതുകൊണ്ട്‌ ഒരർഥത്തിൽ യേശു പറഞ്ഞത്‌ ഇതാണ്‌: ‘ആത്മീയമായി മരിച്ചവർ അവരുടെ മരിച്ചവരെ അടക്കട്ടെ.’ അതായത്‌, അപ്പൻ മരിക്കുന്നതുവരെ മറ്റു കുടുംബാംഗങ്ങൾ അദ്ദേഹത്തെ പരിചരിക്കട്ടെ. ആ വ്യക്തി യേശുവിനെ അനുഗമിച്ചാൽ ദൈവമുമ്പാകെ ആത്മീയമായി മരിച്ച മറ്റുള്ളവർക്കില്ലാത്ത ഒരു അവസരം അയാൾക്കു തുറന്നുകിട്ടുമായിരുന്നു—അയാൾക്കു നിത്യജീവനിലേക്കുള്ള പാതയിൽ പ്രവേശിക്കാമായിരുന്നു! ദൈവരാജ്യത്തിനു ജീവിതത്തിൽ ഒന്നാം സ്ഥാനം നൽകുന്നതും അതിനെക്കുറിച്ച്‌ എല്ലാവരെയും അറിയിക്കുന്നതും ആത്മീയമായി ഉണർന്നിരിക്കാൻ അത്യന്താപേക്ഷിതമാണ്‌ എന്നു യേശു തന്റെ മറുപടിയിൽ സൂചിപ്പിച്ചു.