¿Tijpatiitaj tonemilis kej toTeotsij kipatiita?

 1, 2. ¿Tlake tlamantli techmakatok Jehová, uan kenke tlauel ipati?

JEHOVÁ techmakatok se tlamantli tlen tlauel ipati: tonemilis uan totlalnamikilis, yeka nojkia tijnextiaj kuajkuali tlamantli kej ya (Génesis 1:27). Pampa tijpiaj totlalnamikilis, tikitaj kenijkatsa techpaleuia tlen Biblia techtlajtolmaka. Tlaj nochipa tijchiuasej, uajka kuali titlaneltokasej, tijnextisej tikikneliaj Jehová uan nesis nelia ‘tijtekiuijtokej totlalnamikilis para tijmatisej tlen kuali uan tlen axkuali’ (Hebreos 5:14).

² Ipan ni tonali moneki tijmatisej kenijkatsa tijchiuasej tlen Biblia techtlajtolmaka, pampa yon se tlanauatili kiijtoua tlake kinamiki tijchiuasej nochipa. Ximoiljui: ¿Tlake tijchiuaskiaj tlaj kinekiskiaj techtlalilisej estli kema techpajtisej? Tlaj tijnekij tijneltokasej Jehová, moneki tijmatisej tlake uelis tijchiuasej. Tlaj tijkuamachiliaj tlen Biblia techtlajtolmaka, tijmatisej tlake tijchiuasej, totlalnamikilis amo techyolkokos uan amo tikixpanosej Jehová (Proverbios 2:6-11). Ma tikitakaj tlen techtlajtolmaka Biblia.

3, 4. ¿Tlake textos kinextia toTeotsij tlauel kipatiita estli?

³ Jehová sanse kiita tonemilis uan toeso, yeka tlauel kipatiita. Ni neski kema Caín kimiktik Abel. Yeka Jehová kiiljuik Caín: “[Moikni] ieso nechtlajtlania chikauak ma nimitstlatsakuilti” (Génesis 4:10). Abel ieso kiijtosneki inemilis, yeka kema kimiktijkej, “ieso” kejuak kitlajtlanik toTeotsij ma kitlatsakuilti katli kimiktijtoya (Hebreos 12:24).

⁴ Kema ya uetstoya miak atl, toTeotsij kiiljuik Noé ueliskiaj kikuasej nakatl, uan nojkia kiniljuik: “Amo xijkuakaj nakatl ika ieso [...,] [pampa] se tlakatl nechmakas cuenta” (Génesis 9:4, 5). Nama nojkia moneki tijchiuasej nopa pampa tiualauij tlen Noé ichampoyouaj. Ika nopa tlanauatili Jehová kinextik tlauel kipatiita estli, pampa kej kiiljuijtoya Caín, estli kichiua ma tiitstokaj tojuantij uan tlapialmej. Nopa tlanauatili nojkia kinextia Jehová kintlatsakuiltis katli amo kipatiitaj nemilistli uan estli (Salmo 36:9).

5, 6. ¿Kenijkatsa kinextik Jehová ipan Tlanauatili tlen kimakak Moisés tlauel kipatiita estli? (Xikita nopa recuadro “Ma tijpatiitakaj tlapialmej ininnemilis”.)

⁵ Jehová kichijki Moisés ma kiijkuilo ni ipan Tlanauatili tlen kimakak. Ipan Levítico 17:10 uan 11, kiijtok: “Intla se israelita o se seyok tlaliejketl tlen itstok inmouaya kikuas estli, uajka na tlauel nikualanis ika nopa tlakatl uan nijkixtis [o nijmiktis, TNM] [...]. Pampa iyolis nopa tlapiali mokaua ipan ieso tlen kipixtok ipan itlakayo. Uan nopa estli niinmechmakatok para inkiijtselosej ipan nopa tlaixpamitl para ika intlaxtlauasej uan inkiixtsakuasej inmotlajtlakoljuaj” (ipan iamayo 76, xikita nopa recuadro “Nopa estli techtlajtlakolkixtia”).a

⁶ Tlaj se tlapiali ieso amo kitekiuiyayaj ipan tlaixpamitl, monekiyaya kitoyauasej, kej nopa kejuak kimakayayaj toTeotsij nopa nemilistli katli yaya kimakatoya (Deuteronomio 12:16). Maske Jehová kiniljuik amo ma kikuakaj estli, amo kiijtosneki monekiyaya amo mokauaskia yon se kentsi ieso ipan nopa tlapiali. Monekiyaya kikechtsontekiskiaj uan kuali kiesokixtiskiaj, kiampa kema kikuaskiaj nopa nakatl, amo kinyolkokoskia inintlalnamikilis uan kinextiskiaj kitlepanitaj Jehová.

 7. ¿Kenijkatsa kinextik David kipatiitak estli?

⁷ David, ‘tlen toTeotsij tlauel kipaktiyaya’, kikuamachilik tlen kiixnextia estli (Hechos 13:22). Se tonali, David kiijtok tlauel amikiyaya, kema eyij itekipanojkauaj kikajkej, kiatlakuilitoj kampa itstoyaj ininkualankaitakauaj maske ueltoskia kinmiktijtoskiaj. ¿Kenijkatsa kiitak David? Ya kiijtok: “¿Kejatsa nikiskia ni atl? Eliskia keja nikiskia inineso ni tlakamej”. David kiitak nopa atl kej itlateuijkauaj inineso, yeka maske tlauel amiktoya, kitoyajki “iixpa toTeko keja se tlakajkaualistli” (2 Samuel 23:15-17).

8, 9. ¿Kenijkatsa kinextik Jehová kipatiitayaya nemilistli uan estli kema itstoyaj nopa achtoui Cristo itokilijkauaj?

⁸ Kema panotoya se 2,400 xiuitl kema Jehová kiiljuik Noé amo ma kikua estli uan se 1,500 xiuitl kema kinmakak israeleuanij nopa Tlanauatili, Jehová kichijki Katli kinyakanayayaj achtoui Cristo itokilijkauaj ma kiijkuilokaj ni: “Axkuali tiinmechtlalilisej miak tlanauatili tlen nelia ouij para inkineltokilisej. San tiinmechiljuisej ni tlanauatili tlen más moneki: Amo xijkuakaj tlakualistli tlen sekinok kitlalijtokej iixtla se toteotsij. Amo xijkuakaj estli, yon tlapialmej tlen san kinkechpatskatokej. Uan amo xijchiuakaj tlamantli iuaya se tlen axinmonamik” (Hechos 15:28, 29).

⁹ Tlen kiijtojkej ni toikniuaj kinextik tlauel kipatiitayayaj estli, pampa tlaj kikuaskiaj tlauel tlajtlakolchiuaskiaj kej kema sekij kinueyichiuaj teotsitsij o kema momekatiaj. Tojuantij nojkia kiampa timoiljuiaj. Kema techiljuiaj ma tijtekiuikaj toeso, achtoui tikitaj tlake kiijtoua Biblia, uan kiampa tijchiuaj tlen kipaktia toTeotsij.

10, 11. 1) ¿Kinekij Jehová itlajtoltemakauaj ma kintlalilikaj estli o se tlen nopa naui tlamantli tlen kipia estli? 2) ¿Tlake moneki toselti timoyoliljuisej?

¹⁰ Tojuantij tijmatij kema Biblia kiijtoua ‘amo ma tijkuakaj estli’, nojkia kiijtosneki amo timotlalilisej, amo titemakasej yon amo tijkauasej ma moajokui toeso uan teipa ma techtlalilikaj. Nojkia amo tijkauaj ma techtlalilikaj yon se tlen ni naui tlamantli tlen kipia estli: glóbulos rojos, glóbulos blancos, plaquetas uan plasma.

¹¹ Miakej tepajtianij kixelouaj ni naui tlamantli uan ika ni kichiuaj pajtli. Yeka maske kixelojtokej, ¿nojua tikitasej kej estli? ¿Kuali tijtekiuisej ni pajtli? Moneki toselti timoiljuisej tlaj kuali tijtekiuisej o amo, uan tlaj kuali nopa hemodiálisis, hemodilución uan kema kinechikojtiauij estli uan sampa kintlalilijtiauij kema kinpajtiaj (xikita “Pajtli tlen kichijtokej ika se kentsi estli uan tlen kichiuaj tepajtianij”, ipan sekinok tlamachtili).

12. ¿Tlake tijchiuasej kema monekis tijtlapejpenisej se tlenijki, uan tlake amo kinamiki tijchiuasej?

¹² Jehová tlauel kitekipachoua tlen timoyoliljuiaj tijchiuasej uan kenke tijchiuaj se tlenijki (xijpoua Proverbios 17:3 uan 24:12). Uajka, ¿tlake tijchiuasej tlaj tepajtianij techiljuisej techpajtisej ika estli? Moneki timomaijtosej, tikitasej tlake kinekij kitekiuisej uan tijchiuasej tlen timomachtijtokej ipan Biblia (Romanos 14:2, 22, 23). Amo kinamiki sekinok techiljuisej tlake tijchiuasej, yon amo kinamiki tikintlajtlanisej sekinok tlake kichiuaskiaj, pampa Biblia kiijtoua “sejse tojuantij moneki tijchiuasej cuentas ika toTeko Dios ika tlen tijchijtokej” (Romanos 14:12; ipan iamayo 81, xikita nopa recuadro “¿Nijpatiita estli?”).b

13. ¿Tlake kinextia Jehová ika itlanauatiljuaj tlen techmakatok?

¹³ Jehová techmakatok itlanauatiljuaj pampa tlauel tlalnamiki uan techiknelia kej se teTata katli kitekipachoua tlen kinpano ikoneuaj (Salmo 19:7-11). Maske Biblia amo kiijtoua kuali tiitstosej tlaj ‘amo tijkuasej estli’ o amo timotlalilisej, kena techpaleuia, pampa kema sekij kintlaliliaj estli kipiaj sekinok kokolistli (Hechos 15:20). Miakej tepajtianij kiijtouaj tlauel kuali kema amo kitekiuiaj estli kema kitekij se akajya. Yeka tikitaj kenijkatsa tlauel techiknelia Jehová pampa tlauel kuali techmokuitlauia (xijpoua Isaías 55:9; Juan 14:21, 23).

14, 15. 1) ¿Ika tlake tlanauatili kinextik toTeotsij kiniknelia itekipanojkauaj? 2) ¿Kenijkatsa uelis tijneltokasej tlen Jehová kinnauatik israeleuanij?

¹⁴ ToTeotsij nochipa kinextijtok kitekipachoua tlen kinpano itekipanojkauaj. Ni kinextik ika israeleuanij kema kinmakak itlanauatiljuaj. Se tlanauatili kiijtouayaya monekiyaya kichijchiuaskiaj se tepamitl kalpani, kiampa kema tlejkoskiaj amo tleno ininpantiskia (Deuteronomio 22:8; 1 Samuel 9:25, 26; Nehemías 8:16; Hechos 10:9). Nojkia kinnauatik kuali ma kintsakuakaj inintorojuaj pampa ueliskiaj temiktisej (Éxodo 21:28, 29). Katli amo tlaneltokayaya, kinextiyaya amo kitekipachouayaya tlen ueliskia kinpanos sekinok, yeka tlaj se akajya mikiskia, yaya kipiaskia tlajtlakoli.

¹⁵ ¿Kenijkatsa tijneltokaj tlen Jehová kinnauatik israeleuanij? Kema tikitaj kuali ma elto tocarro uan kema amo chikauak tijnemiltiaj, tikitaj kuali ma elto tochaj uan kampa titekitij, kuali tikintsakuaj totlapialjuaj uan amo timauiltiaj ika tlen timokokoskiaj. Miakej telpokamej miktokej pampa mauiltijkej ika tlen amo kinamikiyaya. Yeka tlaj se toikni kipatiita inemilis uan kineki ma kiiknelijto toTeotsij, amo mauiltia ika tlen ueliskia mokokos yon amo moiljuia amo tleno ipantis. Ni kichiua nochipa ma yolpakto (Eclesiastés 11:9, 10).

16. ¿Tlake texto kinextia toTeotsij amo kineki ma mokonetlauisokaj? (Nojkia xikita nopa nota.)

¹⁶ ToTeotsij nojkia kipatiita pilkonetsitsij ininnemilis maske ayamo tlakatij. Jehová kiniljuik israeleuanij tlake kinamikiyaya kichiuiliskiaj katli kikokoskia se siuatl tlen kipiaskia se pilkonetsi. Tlaj nopa siuatl o ipilkone mikiskia, katli tekokoskia ‘monekiyaya kimiktiskiaj’ (xijpoua Éxodo 21:22 uan 23).c Ni kinextia kenijkatsa Jehová tlauel kiyolkokoua kema miakej siuamej mokonetlauisouaj pampa amo kinekij ma kintsakuili o pampa nojua kinekij tlakanemisej.

17. ¿Kenijkatsa uelis tijyolchikauasej katli mokonetlauisok kema ayamo momachtiyaya Biblia?

¹⁷ ¿Tlake panoskia tlaj se siuatl mokonetlauisok kema ayamo momachtiyaya Biblia? ¿Kinamiki moiljuis Jehová amo kitlapojpoljuis? Amo, pampa nochi katli moyolkuepaj, Jehová kintlapojpoljuia, pampa kejuak kiixtlajtok totlajtlakoljuaj ika Jesús ieso (Salmo 103:8-14; Efesios 1:7). Uan Jesús kiijtok ‘amo ualajki kinnotsa tlen moiljuiaj kuajkualmej iixtla toTeko. Ualajki kinnotsa tlen kimatij kipiaj inintlajtlakoljuaj para ma moyolkuepakaj’ (Lucas 5:32).

18. ¿Kenke miakej momiktiaj?

¹⁸ Jehová technauatia amo ma titechiuilikaj tlen amo kuali yon ma titekualankaitakaj, pampa ni kichijtok miakej ma momiktikaj. Yeka kiijtoua: “[Katli kikualankaita] iikni ipan Cristo itstok keja se temiktijketl” (1 Juan 3:15). Ni kiijtosneki kema tijkualankaitaj se akajya nojkia tijnekiskiaj ma miki. Uan ni ueliskia kichiuas ma tikistlakauikaj pampa tijnekiskiaj ma kitlatsakuilti toTeotsij (Levítico 19:16; Deuteronomio 19:18-21; Mateo 5:22). Yeka moneki amo titekualankaitasej (Santiago 1:14, 15; 4:1-3).

19. Kej nesi ipan Salmo 11:5 uan Filipenses 4:8 uan 9, ¿kenijkatsa kinamiki timonejnemiltisej?

¹⁹ Tlaj tijnekij ma techiknelijto toTeotsij uan tijpatiitaj tonemilis kej ya kipatiita, amo kinamiki timosisinisej. Salmo 11:5 kiijtoua Jehová ‘axkineki kinitas’ katli ‘axkuajkualmej uan tlen kinpaktia mosisinisej’. Ni kinextia tlake moiljuia toTeotsij uan techpaleuia ma tijmatikaj kenijkatsa kinamiki timonejnemiltisej. Tlaj tikikneliaj toTeotsij amo timoyolpakiltisej ika tlen uelis kichiuas ma timosisinikaj. Seyok texto kiijtoua Jehová kipaktia tlayolseuilistli uan kiijtoua kinamiki timoyoliljuisej san ipan tlamantli tlen tepaleuia, tlen kuali, tlen nochi kuali kiitasej uan tlen kichiuas ma tiitstokaj ininuaya sekinok ika tlayolseuilistli (xijpoua Filipenses 4:8 uan 9).

20-22. ¿Kenijkatsa kinextiaj Cristo itokilijkauaj ‘axiaxkauaj ni Tlaltipaktli’?

²⁰ Nochi tekichiuanij katli Satanás kinnauatia kinmiktijtokej miakej. Biblia kiijtoua inijuantij kej tlapialmej tlen tlauel mosisiniaj katli kinmiktijtokej miakej maseualmej uan miakej toTeotsij itekipanojkauaj (Daniel 8:3, 4, 20-22; Apocalipsis 13:1, 2, 7, 8). Miakej tlanamakanij uan katli ixtlamatij mopaleuijtokej ika tlanauatianij uan kichijchijtokej miak tepostli tlen ika temiktiaj, yeka kitlantokej tlauel miak tomij. Ni kinextia nelia tlen kiijtoua Biblia: “Kampa ueli ipan Tlaltipaktli mokauaj ipan ichikaualis [Diablo]” (1 Juan 5:19).

²¹ Cristo itokilijkauaj ‘axiaxkauaj ni Tlaltipaktli’, yeka amo mokalakiaj ipan política yon amo tlateuiaj, kej nopa kuali kiyolmatij pampa amo temiktijtokej (Juan 15:19; 17:16).d Nojkia kichiuaj kej Jesús, pampa amo momakuepaj, kinikneliaj ininkualankaitakauaj uan kitlajtlaniaj toTeotsij ma kinpaleui (Mateo 5:44; Romanos 12:17-21).

²² Tojuantij amo tijpaleuiaj ‘nopa ueyi Babilonia’ o religiones tlen amo melauak, katli nojkia tlauel temiktijtokej. Biblia kiijtoua “kiuikaj tlajtlakoli iixpa toTeko pampa kinmikti[jtokej] [...] toTeko [itekipanojkauaj] kampa ueli ipan nochi Tlaltipaktli”. Yeka toTeotsij techiljuia: “Xikisakaj ipan ya” (Apocalipsis 17:6; 18:2, 4, 24).

23. ¿Tlake moneki tijchiuasej tlaj tijnekij tikisasej tlen ‘nopa ueyi Babilonia’?

²³ Tlaj tijnekij tikisasej tlen ‘nopa ueyi Babilonia’, moneki tikiniljuisej ma kiixpolokaj totokaj ipan nopa religión uan tijkualankaitasej nochi tlen kichiuaj ipan religiones, kej kema momekatiaj, mokalakiaj ipan política uan kema tlauel kinekij tlatominpiasej (xijpoua Salmo 97:10; Apocalipsis 18:7, 9, 11-17). ¡Nelia tlauel miakej miktokej pampa ni religiones kikajtokej amo kuali ma monejnemiltikaj!

24, 25. 1) ¿Kenijkatsa kinmanauia Jehová katli tlajtlakolchijtokej maske amo kinekiyayaj? 2) ¿Kenijkatsa kinmanauiyaya israeleuanij?

²⁴ Tojuantij nojkia tijchiuayayaj kej maseualmej katli kinnauatia Satanás. Yeka, uelis nojkia tijpiayayaj tlajtlakoli pampa miakej miktokej. Nama pampa titlaneltokaj ipan Cristo imikilis uan timotemaktilijtokej ika toTeotsij, ayokmo tijchiuaj nopa. Yeka tikitstokej kenijkatsa Jehová tlauel techiknelia uan techmokuitlauia pampa kineki kuali ma tijtekipanokaj (Hechos 3:19). Uejkajkia, Jehová kitlapejpenik se keski altepemej kampa kinmanauiyaya israeleuanij. Ma tikitakaj tlake techilnamikilia nopa altepemej (Números 35:11-15; Deuteronomio 21:1-9).

²⁵ Nopaya momanauiyayaj katli temiktijtoyaj maske amo kinekiyayaj temiktisej. Kema asiyayaj nopaya, tekichiuanij kintlajtolsenkauayayaj uan monekiyaya mokauasej nopaya, uan kema mikiskia katli kinyakanayaya sacerdotes, sampa ueliskiaj mokuepasej ipan ininaltepe. Ni kinextia kenijkatsa Jehová nelia tlauel kipatiita nemilistli, pampa kej nopa amo kinmiktiyayaj. Ipan ni tonali toTeotsij nojkia techmanauia. ¿Kenijkatsa kichiua? Ika Cristo imikilis, pampa maske kinamikiskia timikisej pampa titlajtlakolchiuaj, Jehová techtlapojpoljuia. Yeka, ¿kenijkatsa uelis tijtlaskamatilisej? Tijchiuasej tlaj tikintlaneuisej sekinok ma kalakikaj ipan ‘altepetl kampa uelis momanauisej’ o ma kitekipanokaj Jehová. Ni tlauel moneki tijchiuasej pampa monechkauijtiuala nopa “ueyi tlaijiyouilistli” (Mateo 24:21; 2 Corintios 6:1, 2).

26-28. ¿Kenijkatsa nojkia tijchiuaj kej kichijki Ezequiel, uan kenijkatsa uelis tijchiuasej ma techiknelijto toTeotsij?

²⁶ Ipan ni tonali, toTeotsij itekipanojkauaj nojkia kichiuaj kej tlajtolpanextijketl Ezequiel. Jehová kitekitlalik kej se tlamokuitlauijketl katli kinmatiltiyaya israeleuanij tlen kichiuaskia. Ya kinauatik Ezequiel: “Moneki tijkakis nochi tlen nimitsiljuia uan tikinyolmelauas tlen nikijtojtok para kimatisej tlen ininpantis”. Tlaj amo kineltokatoskia toTeotsij uan nopa jerusaléneuanij mikiskiaj pampa amo moyolkuepaskiaj, uajka Ezequiel kipixtoskia tlajtlakoli (Ezequiel 33:7-9). Ya kineltokak tlen toTeotsij kinauatik, yeka toTeotsij amo kiijtok Ezequiel itlajtlakol kema mijkej jerusaléneuanij.

²⁷ Jehová nechka kintsontlamiltis katli Satanás kinnauatia. Yeka moneki titematiltisej “asik nopa tonali para toTeko Dios momakuepas ika ikualankaitakauaj”, uan moneki titematiltisej tlen kichiuas toTeotsij iTlanauatijkayo (Isaías 61:2; Mateo 24:14). ¿Tiyolpakij kema tijchiuaj ni? Apóstol Pablo kej nopa kichijki, yeka kiijtok: “Axnotlajtlakol tlaj sekij axkineltokatokej Jesús uan [mikisej,] pampa niinmechyolmelajkia senkistok nochi tlen toTeko kineki xijmatikaj” (Hechos 20:26, 27). ¡Ma tijchiuakaj kej kichijki Pablo!

²⁸ Uajka, tlaj tijnekij nojua ma techiknelijto toTeotsij, moneki tijpatiitasej estli uan amo tijsokiuisej tonemilis iixpa toTeotsij. Ni tikitasej ipan seyok tlamachtili.