TLAMACHTILI 15
Xiyolpaki ‘ika nopa tekitl tlen tijchiua’
“[Nochi] kipantisej pakilistli [...] ika nopa tekitl tlen kichiuasej.” (ECLESIASTÉS 3:13.)
1-3. 1) ¿Kenijkatsa kiitaj maseualmej nopa tekitl? 2) ¿Tlake kiijtoua Biblia tlen nopa tekitl, uan tlake tlajtlanili tijnankilisej?
IPAN ni tonali miakej amo kinpaktia tekitisej uan kiitaj kej se amo kuali tlamantli. Nopa tekitl tlen kichiuaj amo kinpaktia uan kinekiskiaj nimantsi ma tlami sejse tonali. Maske kiampa kinpano, uelis kimatisej tlake moneki kichiuasej uan kej nopa kinpaktis tekitisej uan yolpakisej kema kuali kichiuasej ininteki.
2 Biblia kiijtoua tlaj titekitisej chikauak, tijselisej miak tlateochiualistli. Yeka tlanauatijketl Salomón kiijkuilok: “[Nochi] kipantisej pakilistli ika tlen kikuasej uan tlen kiisej, uan ika nopa tekitl tlen kichiuasej. Pampa ni pakilistli eltok keja se regalo tlen toTeko techmakatok” (Eclesiastés 3:13). Jehová tlauel techiknelia uan kineki kuali ma tiitstokaj, yeka kineki ma techpakti toteki uan ma timoyolpakiltikaj ika miak tlamantli tlen tijseliaj pampa titekitij. Tlaj tikitasej toteki kej toTeotsij kiita uan tijkauasej ma techyakana tlen Biblia tetlajtolmaka, toTeotsij nojua techiknelijtos (xijpoua Eclesiastés 2:24 uan 5:18).
3 Ipan ni tlamachtili tijnankilisej naui tlajtlanili: ¿Kenijkatsa uelis tiyolpakisej ika toteki? ¿Tlake tekitl amo kinamiki tijchiuasej? ¿Kenijkatsa uelis tijtekipanosej toTeotsij uan nojkia tijchiuasej toteki? ¿Uan tlake tekitl tlauel moneki tijpatiitasej? Achtoui ma tikitakaj kenijkatsa tlauel kuali tekitij Jehová uan Jesucristo.
SE KUALI TEKITIKETL UAN SE KUALI TLAPALEUIJKETL
4, 5. ¿Kenijkatsa kinextia Biblia Jehová kipaktia kichiuas miak tlamantli?
4 Jehová yaya nopa kuali Tekitiketl, yeka Génesis 1:1 kiijtoua: “Kema pejki nochi tlen onka, toTeko Dios kichijki iluikaktli uan Tlaltipaktli”. Teipa, kema tlanki kichijchiua nochi, kiijtok tlauel “kuali” eliyaya nochi tlamantli tlen kichijtoya ipan Tlaltipaktli (Génesis 1:31). Jehová, katli “tlauel yolpaki”, tlauel kipaktik uan tlauel yolpajki pampa kichijchijki miak tlamantli (1 Timoteo 1:11, TNM).
5 Jehová kipaktia kichiuas miak tlamantli, yeka nochipa tekiti. Kema ya panotoya miak xiuitl uan toTeotsij tlantoya tlachijchiua ipan Tlaltipaktli, Cristo kiijtok: “NoTata [...] nojua tekiti hasta ama” (Juan 5:17). ¿Uan ipan tlake tekititok toTeotsij? Maske itstok iluikak, ya kinmokuitlauijtok uan kinyakantok maseualmej. Nojkia kipeualtik ‘kinchiua yankuik maseualmej’ o kintlapejpenijtok ika itonal se keskij maseualmej katli tlanauatisej iuaya Jesús ne iluikak (2 Corintios 5:17). ToTeotsij nochipa tekititok pampa kineki ma moaxiti tlen mosentlalijtok kichiuas, kineki katli kiikneliaj ma itstokaj nochipa ipan Tlaltipaktli (Romanos 6:23). Uan tlauel yolpaki pampa miakej kitlakakilijtokej nopa tlamachtili tlen iTlanauatijkayo, kinekij kitekipanosej uan kipatlatokej ininnemilis pampa kinekij nojua ma kiniknelijto (Juan 6:44).
6, 7. ¿Kenijkatsa Jesús kinextik kichijki kuali iteki?
6 Ipan miak xiuitl, Jesús kinextijtok kenijkatsa tekititok. Kema ayamo ualajtoya ipan Tlaltipaktli ya eliyaya nopa “kuali tekitiketl” pampa kipaleuik Jehová kema kichijchijki “nochi tlen onka ipan iluikak uan ipan Tlaltipaktli” (Proverbios 8:22-31, TNM; Colosenses 1:15-17). Uan kema itstoya ipan Tlaltipaktli nochipa kuali tekitik. Kema moskaltik kimachtijkej kenijkatsa kalchiuas uan kiixmatkej kej “kuaxinketl” (Marcos 6:3).a Ipan nopa tonali amo onkayaya kampa tlaajokuiyayaj yon tepostli tlen ika kuatekiyayaj. Yeka nochi san kimachijchiuayayaj, monekiyaya kipiasej miak tetikayotl uan kuali kimatisej kenijkatsa tekitisej. ¿Timoiljuia kenijkatsa Jesús kitemouayaya kuauitl, kuatekiyaya uan kuasakayaya? ¿Timoiljuia kenijkatsa kiximayaya uan kitlaliyaya apechtli, kaltemitl o kenijkatsa kichiuayaya sekinok tlamantli ika kuauitl? Jesús kuali kimatki kenijkatsa se yolpaki kema kuali tijchiuaj toteki.
7 Jesús nojkia kuali kichijki iteki kema tlajtolmoyajki. Ipan eyi xiuitl uan tlajko san ya nopa mosentlalik kichiuas. Kinekiyaya kinmachtis miakej maseualmej, yeka amo motonalpolouayaya, tlauel kualka kipeualtiyaya tlamachtia uan tlauel tlayoua tlamiyaya (Lucas 21:37, 38; Juan 3:2). “Ipan altepetinij uan ranchos tlayolmelajtinemiyaya itlajtol toTeko uan tenotsayaya ma kalakikaj ipan iTlanauatilis toTeko.” (Lucas 8:1.) Tlauel uejka yajki, uan nejnenki ipan ojtli pampa kinekiyaya kinmachtis maseualmej.
8, 9. ¿Kenijkatsa Jesús yolpajki ika iteki?
8 ¿Yolpajki Jesús ika iteki? Kena. Tlauel miakej kinmachtik tlen toTeotsij iTlanauatijkayo, uan teipa inijuantij kitekipanoskiaj toTeotsij. Jesús tlauel tlajtolmoyauayaya maske kemantika amo tlakuayaya, pampa nopa tekitl kipaleuiyaya uan kiyolchikauayaya (Juan 4:31-38). Kema tlanki iteki ipan Tlaltipaktli, ¡tlauel yolpajki kema kiiljuik iTata: “Nimitsueyitlalijtok ipan ni Tlaltipaktli pampa nijchijtok nochi tlen tinechiljuijtok ma nijchiua”! (Juan 17:4.)
9 Nelia san Jehová uan Jesús technextilijtokej kenijkatsa uelis tiyolpakisej ika toteki. Uan pampa tlauel tikinikneliaj, tijnekij tijchiuasej “kej [toTeotsij] kichiua” uan nojkia “kej [Cristo] kichijki” (Efesios 5:1; 1 Pedro 2:21). Nama ma tikitakaj kenijkatsa uelis tiyolpakisej ika toteki.
¿KENIJKATSA UELIS TIYOLPAKISEJ IKA NOPA TEKITL TLEN TIJCHIUASEJ?
10, 11. ¿Tlake techpaleuis kuali ma tikitakaj toteki?
10 Cristo itokilijkauaj moneki kiitasej nopa tekitl kej kinamiki. Maske tijnekij tiyolpakisej ika nopa tekitl tlen tijpiaj, kemantika tijmatij tlauel ouij uan amo techpaktia tlen tijchiuaj. Yeka, ¿kenijkatsa uelis tiyolpakisej ika nopa tekitl tlen tijpiaj?
11 Kuali ma tikitakaj toteki. Maske amo uelis tijpatlasej tlen techpanotok, kena uelis tijpatlasej tlen tijyolmatij o kenijkatsa tikitaj toteki. Tlaj timoyoliljuisej kenijkatsa kiita toTeotsij nopa tekitl, techpaleuis nojkia kuali ma tikitakaj. Tlaj tikinpiaj tochampoyouaj, moneki tikilnamikisej maske nopa tekitl amo techpaktia, techpaleuia tijpiasej ika tlen timopanoltisej, uan toTeotsij tlauel kipatiita tlen tijchiuaj. Ipan iTlajtol kiijtoua katli amo kinmaka ichampoyouaj tlen ika mopanoltisej “kichijtok más fiero kej se tlakatl tlen axkema kineltokatok toTeko” (1 Timoteo 5:8). Tlaj tijkuamachiliaj nopa tekitl techpaleuia kuali ma tiitstokaj uan tijchiuaj tlen toTeotsij technauatia ika nopa tekitl, kichiua kuali ma tikitakaj toteki uan ma tiyolpakikaj maske sekij amo kipatiitaj ininteki.
12. ¿Kenijkatsa techpaleuis tlaj kuali titekitisej uan amo titlachtekisej kampa titekitij?
12 Kuali ma titekitikaj uan amo ma titlakajkayauakaj. Katli tijtekipanouaj toTeotsij moneki kuali titekitisej. Tlaj kuali titekitisej, tlauel techpaleuis uan kej nopa nojkia techpatiitas katli tijtekipanouaj (Proverbios 12:24; 22:29). Nojkia tlauel techpaleuis tlaj amo timotonalpolosej ipan toteki, tlaj tijchiuasej tlen xitlauak uan tlaj amo tikichtekisej tomij o seyok tlamantli (Efesios 4:28). Kej tikitakej ipan tlamachtili 14, katli tikintekipanouaj motemachiaj ipan tojuantij pampa kuali titekitij. Uan maske amo kiitaskiaj tlaj kuali titekitij, uelis tiyolpakisej, pampa totlalnamikilis kimajtos “tinemij xitlauak” uan tijchijtokej tlen toTeotsij kipaktia (Hebreos 13:18; Colosenses 3:22-24).
13. ¿Tlake pano kema kuali timonejnemiltiaj kampa titekitij?
13 Moneki tijmajtosej sekinok uelis kiueyichiuasej toTeotsij tlaj kuali timonejnemiltisej. Sekinok kiitaj kema kuali timonejnemiltiaj. ¿Tlake panos tlaj kiitasej nochipa kuali timonejnemiltiaj? “No kinekisej kineltokasej nopa tlajtoli tlen toTeko.” (Tito 2:9, 10.) Sekinok kinpaktia tlen tijchiuaj ipan toreligión pampa kuali timonejnemiltiaj uan kiitaj kenijkatsa tlauel yejyektsi ni tlanechikoli. ¡Tlauel kuali eliskia tlaj nopa kichiuaskia se akajya katli iuaya titekitij ma kineki momachtis Biblia! Nojkia moneki tikilnamiktosej kenijkatsa tlauel kuali tijyolmatisej pampa tijyolpakiltisej uan tijueyichiuasej toTeotsij Jehová (xijpoua Proverbios 27:11 uan 1 Pedro 2:12).
XIJNEXTI TLALNAMIKILISTLI KEMA TIJTEMOS SE TEKITL
14-16. ¿Tlake ome tlajtlanili techpaleuis ma tijmatikaj kanke uelis titekitisej?
14 Maske Biblia amo kiijtoua kanke uelis titekitis uan kanke amo, amo kiijtosneki uelis titekitis kampa ueli, maske uelis nopaya kichiuaj tlen amo kuali. Biblia techpaleuia kuali ma tijtemokaj se tekitl, tlen uelis techpaleuis uan kampa amo tikixpanosej toTeotsij (Proverbios 2:6). ¿Kenijkatsa uelis tijmatisej toTeotsij amo kineki ma tijchiuakaj se tekitl? Ma tikitakaj ome tlajtlanili tlen techpaleuis ma tijmatikaj ni.
15 ¿Kiijtoua Biblia amo kuali nopa tekitl? ToTeotsij iTlajtol kiijtoua amo kuali se tlachtekis, se tlakajkayauas yon se kinchiuas tlaixkopinkayomej (Éxodo 20:4; Hechos 15:29; Efesios 4:28; Apocalipsis 21:8). Yeka, amo tijnekij titekitisej kampa kichiuaj nopa tlamantli. Uan pampa tlauel tikikneliaj Jehová, amo tijnekij tikixpanosej itlanauatiljuaj ika se tekitl tlen amo kinamiki tijchiuasej (xijpoua 1 Juan 5:3).
16 ¿Nojkia nijchiuaskia tlen amo kuali o nikinyololiniskia sekinok ma kichiuakaj tlen amo kuali? Ximoiljui mitsiljuiaj xitlachpanati ipan se kali. Amo kenijki tlaj tijchiuas ni tekitl. ¿Uan tlaj mitsiljuiskiaj xitlachpanati kampa mokonetlauisouaj? Maske amo tikinpaleuiskia maseualmej ma mokonetlauisokaj, tlaj nochipa titekitis nopaya kiijtosneki nojkia tikinpaleuia katli kichiuaj tlen Biblia kiijtoua amo kuali (Éxodo 21:22-24). Yeka, pampa tikikneliaj Jehová, amo tijnekij tijchiuasej se tekitl tlen Biblia kiijtoua amo kuali.
17. 1) ¿Tlake techpaleuis tijtlapejpenisej kanke uelis titekitisej? (Xikita nopa recuadro “¿Kinamiki nijselis ni tekitl?”.) 2) ¿Tlake moneki tijchiuasej tlaj tijnekij totlalnamikilis ma techpaleui tijchiuasej tlen toTeotsij kipaktia?
17 Tlaj tijnekij kuali tijtlapejpenisej kanke uelis titekitisej, san monekis tijnankilisej nopa ome tlajtlanili tlen tikitakej ipan párrafos 15 uan 16. Nojkia moneki tikitasej sekinok tlamantli tlen uelis techpaleuis.b Amo kinamiki timoiljuisej nopa tlalnamijkatlatekipanojketl nochipa techiljuis kanke uelis titekitisej. Moneki tijtekiuisej totlalnamikilis. Ipan tlamachtili ome tikitakej tlaj tijnekij kuali ma techyakana totlalnamikilis, moneki timomachtisej toTeotsij iTlajtol uan tikitasej kenijkatsa uelis tijchiuasej mojmostla ipan tonemilis. Tlaj ‘tijtekiuisej’, tijmatisej “tlen kuali uan tlen axkuali”, uan techpaleuis tijchiuasej tlen toTeotsij kipaktia, kiampa ya nojua techiknelijtos (Hebreos 5:14).
MA TIKITAKAJ NOPA TEKITL KEJ KINAMIKI
18. ¿Kenke tijmatij ouij tijtekipanosej toTeotsij kej kinamiki?
18 Ipan ni tonali tlen “nelia fiero” tijmatij ouij tijtekipanosej toTeotsij kej kinamiki (2 Timoteo 3:1). Tlauel ouij tikasij se tekitl uan nochipa nopaya titekipanojtosej. Uan maske kinamiki tikinmakasej tochampoyouaj tlen ika mopanoltisej, moneki tikitasej nopa tekitl kej kinamiki. Tlaj amo timomokuitlauiaj ueliskia tijchiuasej kej sekinok uan tijnekiskiaj titlapijpiasej, uan nopa kichiuaskia ayokmo kuali ma tijtekipanokaj toTeotsij (1 Timoteo 6:9, 10). Yeka, ma tikitakaj tlake techpaleuis “tijtlapejpenisej tlen nelia [ipati]” (Filipenses 1:10).
19. ¿Kenke san ipan Jehová kinamiki timotemachisej, uan tlake amo tijchiuasej tlaj timotemachiaj yaya techmokuitlauis?
19 Ma timotemachikaj ipan Jehová ika nochi toyolo (xijpoua Proverbios 3:5 uan 6). Kinamiki ma timotemachikaj san ipan Jehová ika nochi toyolo pampa techiknelia uan techmokuitlauia (1 Pedro 5:7). Yaya kuali kimati tlake techpoloua, uan nochipa techmaka tlen moneki (Salmo 37:25). Yeka nochipa moneki tikilnamiktosej tlen Biblia techtlajtolmaka: “Amo xikixtokakaj inkipiasej miak tomij [...,] xipakikaj ika tlen inkipiaj pampa toTeko Dios kiijtojtok: ‘Axkema niinmechkajteuas, nochipa niitstos inmouaya’” (Hebreos 13:5). Miakej toikniuaj katli tlajtolmoyauaj miak kiitstokej kenijkatsa toTeotsij nochipa kinmakatok tlen moneki. Tlaj nelia timotemachiaj Jehová nochipa techmokuitlauis, amo ma timoiljuikaj amo tijpiasej ika tlen tikinpanoltisej tochampoyouaj (Mateo 6:25-32). Amo tijnekij toteki ma techtsakuili titlajtolmoyauasej, timonechikosej o tijchiuasej sekinok tlamantli (Mateo 24:14; Hebreos 10:24, 25).
20. ¿Kenijkatsa uelis tijnextisej amo timosentlaliaj titlapijpiasej?
20 Amo ma tijnekikaj titlapijpiasej (xijpoua Mateo 6:22 uan 23). Ni kiijtosneki katli tijtokiliaj Cristo kinamiki timosentlalisej san tijchiuasej tlen toTeotsij kineki. Tlaj tijchiuasej ni, amo tijtemolisej ma techtlaxtlauikaj miak tomij yon tijnekisej tiitstosej kej maseualmej katli tlatominpiaj. Nojkia amo tijnekisej tijkouasej nochi tlen yankuik kistia uan katli tlanamakanij kiijtouaj nelia tiyolpakisej tlaj tijpiasej. Tlaj tijnekij timosentlalisej tijchiuasej tlen toTeotsij kineki, moneki amo titetlauikilisej tomij yon amo tijpiasej tlamantli tlen moneki miak tonali tijmokuitlauijtosej. Kej kiijtoua Biblia, ma tiyolpakikaj san ika “tlen tijkuasej uan tlen timokentisej” (1 Timoteo 6:8). Uajka, moneki ma tiitstokaj san ika tlen tlauel moneki.
21. ¿Kenke moneki tikitasej tlake nelia moneki tijchiuasej, uan tlake kinamiki tijchiuasej katli tijtokiliaj Cristo?
21 Ma tijpatiitakaj tijtekipanosej toTeotsij. Moneki tikitasej tlake tlamantli nelia moneki tijchiuasej pampa amo tijpiaj miak tonali. Tlaj amo, tijchiuaskiaj san tlen amo ipati uan ayokmo tijchiuaskiaj tlen tlauel ipati. ¿Tlake nopa tlamantli tlen tlauel ipati kinamiki tijchiuasej? Maske miakej maseualmej kiitaj tlauel moneki momachtisej miak uan kiasisej se tekitl kampa kuali kintlaxtlauisej, Jesús kinnauatik itokilijkauaj achtoui ma ‘kitemokaj kalakisej ipan toTeko iTlanauatijkayo’ (Mateo 6:33). Yeka katli tijtokiliaj Cristo, achtoui tijtemouaj tijtekipanosej toTeotsij. Ika tlen tijchiuaj uan ika tlen timosentlalijtokej tijchiuasej, tijnextiaj tlauel tijpatiitaj toTeotsij iTlanauatijkayo uan tlen kineki ma tijchiuakaj, uan amo nopa sekinok tlamantli tlen onka ipan Tlaltipaktli.
MA TITLAJTOLMOYAUAKAJ IKA NOCHI TOYOLO
22, 23. 1) ¿Tlake timosentlalijtokej tijchiuasej, uan kenijkatsa tijnextiaj tlauel tijpatiitaj? (Xikita nopa recuadro “Tlauel niyolpaki ika tlen nijtlapejpenik nijchiuas”.) 2) ¿Tlake timosentlalijtokej tijchiuasej ipan toteki?
22 Katli tijtekipanouaj toTeotsij tijmatij tiitstokej ipan itlamia tonali. Yeka timosentlalijtokej tikinmachtisej sekinok maseualmej tlen toTeotsij iTlanauatijkayo uan tikinpaleuisej ma mochiuakaj Cristo itokilijkauaj (Mateo 24:14; 28:19, 20, TNM). Kej Jesucristo kichijki, tojuantij nojkia timosentlalijtokej tikinmanauisej sekinok. Yeka, miakej toikniuaj tekitij ika nochi ininyolo kej tlajtolmoyauanij. Sekinok mochiuaj precursores uan misioneros. Uan miakej tetajmej kinpaleuiaj ininkoneuaj ma mochiuakaj precursores, pampa kinekij ma mosentlalikaj kitekipanosej toTeotsij. Uajka, kema tijtekipanouaj Jehová ika nochi toyolo, kichiua tlauel ma tiyolpakikaj uan ma tijselikaj miak tlateochiualistli (xijpoua Proverbios 10:22).
23 Miakej toikniuaj tlauel moneki tekitisej miak tonali uan kiampa uelis kinmakasej ininchampoyouaj tlen ika mopanoltisej. Maske kiampa techpano, uelis tiyolpakisej ipan toteki kej Jehová kineki, yeka moneki timoyakanasej ika itlanauatiljuaj. Nojkia moneki amo tijkauasej yon se tlenijki ma techtsakuili titlajtolmoyauasej tlen toTeotsij iTlanauatijkayo. Tlaj kej nopa tijchiuasej, tijnextisej nelia tikikneliaj Jehová uan nelia tijnekij nojua ma techiknelijto.
a Sekij kiijtouaj nopa tlajtoli “kuaxinketl” ika griego “kiijtosneki se akajya katli kichiuayaya miak tlamantli ika kuauitl, tlen ika kalchiuayaya o kichiuayaya sekinok tlamantli”.
b Xikita tlake mitspaleuis tijmatis kanke uelis titekitis ipan La Atalaya, abril 15, xiuitl 1999, iamayo 28-30, uan ipan noviembre 15, xiuitl 1982, iamayo 26.