Hoe duizenden bijen tot overeenstemming komen
Een zwerm van duizenden bijen hangt in een tros aan een boom. Spoedig zullen zo’n 20 of 30 van hen uitvliegen over de omgeving om een nieuwe nestgelegenheid te zoeken.
Wanneer een kwartiermaakster een plek vindt die als nieuwe nestplaats voor een bijenvolk kan dienen, keert zij terug naar de tros en begint te dansen. Uit de dans die op de tros wordt uitgevoerd, kunnen nu de andere bijen opmaken op welke afstand en in welke richting de gevonden plek ligt.
Terwijl de dansende bij snel met haar achterlijf kwispelt, beweegt ze zich een kort stukje rechtuit. Naar links draaiend beschrijft ze dan een cirkelbaan totdat ze opnieuw op het rechte traject uitkomt. Vervolgens maakt ze een cirkel naar rechts. De dans heeft dus een achtvorm met een rechte lijn in het midden. Het aantal keren dat deze figuur in een gegeven tijdsinterval wordt beschreven, is naar men aanneemt een aanwijzing voor de afstand naar de gevonden plek. Onderzoekers hebben ontdekt dat de bepaling van de afstand gebaseerd is op de hoeveelheid energie die de bij op haar vlucht heeft verbruikt.
De richting wordt onthuld door de hoek die de rechte lijn van de acht maakt met een zuiver verticale lijn, waarbij deze verticale lijn de richting vertegenwoordigt waarin de zon op het moment van de dans te vinden is. Een hoek naar rechts ten opzichte van de verticaal wijst dus op een zelfde hoek naar rechts ten opzichte van de richting van de zon, terwijl een hoek naar links verwijst naar een plek die een zelfde hoek links van de zonnerichting ligt. Als de bij zich langs het verticale oppervlak waarop zij haar dans uitvoert, bij het doorlopen van het rechte kwispeltraject naar boven beweegt, ligt de plek in de richting van de zon. Een recht stuk dat naar beneden wordt afgelegd, licht de bijen erover in dat ze van de zon af moeten vliegen om de plek te vinden.
De kwaliteit van de plek komt ook in de dans tot uitdrukking. Kwartiermaaksters die een ideale plaats vinden, houden het aanzienlijke tempo van hun dans wel een uur vol. Natuurlijk wordt een dergelijke dans onderbroken door noodzakelijke perioden van rust. De danseres verlaat de tros echter niet.
Natuurlijk trekt de energiekste, langst aangehouden dans de meeste bijen, die dan een verkenningsvlucht maken naar de aangegeven plaats. Wanneer nu andere kwartiermaaksters hun minder energiek uitgevoerde dans vertonen, gaan ook minder bijen hun vondst inspecteren. De kwartiermaaksters houden niet per se vast aan hun ontdekkingen. Ze gaan ook plekken onderzoeken die door de andere speurbijen zijn gevonden. Uiteindelijk, misschien na vele uren of zelfs een paar dagen, zullen alle oorspronkelijk uitgevlogen kwartiermaaksters beginnen te dansen ten gunste van de beste plek en op deze wijze eenheid tot stand brengen. Zo blijft de eenheid bewaard en trekken zo’n 20.000 tot 30.000 bijen er voordeel van dat er een uitmuntende plek voor hun nieuwe woonplaats is gekozen.