Leren begint in de baarmoeder
VOOR Aristoteles waren de hersenen van een baby bij de geboorte een tabula rasa, een onbeschreven blad. Ruim tweeduizend jaar later dachten velen er niet veel anders over. „Als de baby net geboren is,” schreef een hoogleraar in de medicijnen aan de University of Pennsylvania in 1895, „is hij nauwelijks iets intelligenter dan een plant.” Volgens de folklore was dat niet zo: een kind leerde in de baarmoeder en was zich bewust van gebeurtenissen die zich daarbuiten afspeelden. De wetenschap zegt nu dat zowel Aristoteles als de hoogleraar ongelijk hadden en dat de folklore het bij het rechte eind heeft.
De hersenen beginnen klein, maar wat ontzag inboezemend zijn ze bij hun voltooiing! Hun ontwikkeling begint in de derde week van de zwangerschap als een dunne laag cellen die de neurale plaat wordt genoemd. De neuroloog Richard M. Restak vertelt ons wat het tegen het einde van de zwangerschap wordt: „Maar uit dat onaanzienlijke begin zal zich het wonderbaarlijkste orgaan in het ons bekende universum ontwikkelen.” Het proces begint met misschien 125.000 cellen en voegt daar cellen aan toe in een tempo van 250.000 per minuut. Restak zegt verder: „Uiteindelijk zullen ze zich vermenigvuldigen tot zo ongeveer een miljard neuronen, die de basis zijn van alle hersenfuncties.”
Terwijl de hersenen groeien, worden er verbindingen gevormd tussen de neuronen. Tegen de achtste week ontwikkelen deze verbindingen, synapsen genoemd, zich en ze lopen al gauw in de miljoenen als ze de veelsoortige functies van het foetale brein op zich nemen. Het is ook in die tijd — het einde van de tweede zwangerschapsmaand — dat „alles wat in het volledig ontwikkelde menselijk wezen aangetroffen zal worden, . . . in aanleg aanwezig is”, aldus het alom toegejuichte boek A Child Is Born. Alle lichaamsdelen zitten op hun plaats en het is geen embryo meer. Het foetale stadium voor de groei en de vervolmaking van het detail is begonnen. En ondanks dat hebben voorstanders van abortus de moed ons te vertellen dat het niet leeft.
De eerste bewegingen van de foetus beginnen als hij zeven en een halve week is. Met dertien weken functioneren er smaakpapillen, en als er later suiker aan het vruchtwater wordt toegevoegd, verdubbelt het sliktempo. Maar als er iets wordt toegevoegd wat niet smaakt, beperkt de foetus het slikken drastisch en trekt hij een grimas om zijn ongenoegen te onderstrepen. Tegen de vijftiende en zestiende week vinden ademen, hikken, zuigen, slikken, geeuwen en oogbewegingen — en in daaropvolgende weken de REM-slaap — allemaal plaats. „In beperkte mate”, zegt Restak, „kan de foetus ook horen, zien, proeven, ruiken en voelen in de binnenbaarmoederlijke wereld.” Maar het is nog steeds geen levend wezen, verzekeren de voorstanders van abortus ons.
De pasgeborene herinnert zich dingen waarmee hij in de baarmoeder werd geconfronteerd — de hartslag van zijn moeder bijvoorbeeld. Hij viel in slaap op dat geluid, werd ermee wakker, rustte erop en bewoog zich op het ritme ervan. Het was iets wat er constant was, en dat schiep een gevoel van rust en zekerheid. Onderzoekers hebben de kalmerende invloed ervan bewezen met een experiment op een kraamafdeling. De baby’s die een opname van een menselijke hartslag te horen kregen, huilden minder en groeiden beter dan de baby’s die het zonder moesten stellen. Interessant is dat „intra-uteriene en andere geluiden alleen kalmerend zijn (voor lastige zuigelingen) als ze weergegeven worden op niveaus vergelijkbaar met die welke in de baarmoeder worden aangetroffen”.
De hersenen van de foetus registreren niet alleen de activiteiten binnen de baarmoeder maar merken ook dingen op die daarbuiten gebeuren en herinneren zich die. „Vivaldi is een van de lievelingscomponisten van het ongeboren kind”, zegt dr. Thomas Verny. „Mozart is er ook een. Elke keer dat een van hun jubelende composities op de grammofoon werd gelegd, zo bericht dr. Clements, werd de hartslag van de foetus onveranderlijk rustiger en nam het schoppen af. . . . Alle vormen van rockmuziek daarentegen maakten de meeste foetussen dol.”
Dr. Anthony DeCasper, psycholoog aan de University of North Carolina, ontwierp een non-nutritieve speen die nauwlettend het tempo en de kracht volgt waarmee een baby zuigt. De baby leert uit een aantal opgenomen geluiden die te kiezen die hij wil horen — bepaalde stemmen en verhalen bijvoorbeeld — door zijn zuigpatroon te variëren. Een pasgeborene van slechts enkele uren oud kon de stem van zijn vader onderscheiden, die toen hij zich in de baarmoeder bevond met korte, kalmerende woorden tegen hem had gesproken. Niet alleen koos het kind die stem uit om naar te luisteren, maar hij reageerde er ook emotioneel op en hield op met huilen: hij voelde zich veilig. Op dezelfde manier koos hij de stem van zijn moeder uit om naar te luisteren, evenals haar hartslag; in de baarmoeder was hij met beide vertrouwd geraakt.
Bij een ander experiment liet DeCasper zestien zwangere vrouwen hardop een kinderverhaal lezen getiteld De kat in de hoed. Zij lazen het de laatste zes en een halve week van hun zwangerschap tweemaal per dag. Kort nadat de baby’s waren geboren, werden ze aan het zuigapparaat gelegd en werden er bandjes met twee verhalen voor hen afgespeeld, De kat in de hoed en De koning, de muizen en de kaas. Met hun zuigtempo kozen de baby’s in alle gevallen voor De kat in de hoed om naar te luisteren, het verhaal dat zij in de baarmoeder hadden gehoord. Dat kozen zij herhaaldelijk uit en niet De koning, de muizen en de kaas, dat zij niet in de baarmoeder gehoord hadden. Kinderen van elke willekeurige leeftijd doen hetzelfde; zij willen steeds weer hun favoriete verhaal horen, liever dan naar een nieuw verhaal te luisteren.
DeCasper concludeerde: „Het lijkt erop dat waar na de geboorte het liefst naar wordt geluisterd, beïnvloed wordt door wat er prenataal wordt gehoord.” Dr. Restak, die verslag uitbracht over deze bevindingen, zegt: „De baby leert in de baarmoeder, herkent de stem van zijn moeder, zelfs haar intonatie en het boek dat zij leest.” Zijn conclusie: „Met andere woorden, foetussen bezitten het vermogen in de baarmoeder door auditieve waarneming te leren, maanden voordat dit in feite nodig is of er van hen verwacht kan worden dat zij er gebruik van maken.”
De baby heeft veel geleerd in de baarmoeder. Hij is goed toegerust om te leren. Uit al het voorgaande blijkt dat zelfs in de baarmoeder de hersenen verbazingwekkend zijn. Daar krijgen ze hun volledige aantal neuronen. „Bij de geboorte hebben de hersenen van een pasgeborene meer neuronen om er netwerken mee te vormen dan ze ooit weer zullen hebben”, zeggen de neurologen. Van de aanvang af is dit nieuwe leven in de baarmoeder acht maanden lang druk bezig geweest met het maken van deze miljarden neuronen en het scheppen van miljarden verbindingen ertussen, waardoor het bewegen, ademen, zuigen, slikken, proeven, plassen, horen, zien, leren en herinneren mogelijk wordt. Hoe kan enig weldenkend mens zeggen dat dit schepseltje niet leeft?
Veel wetenschappers en miljoenen anderen geloven logischerwijs dat het leven in de baarmoeder begint bij de bevruchting. In zijn boek The Mind zegt dr. Restak: „Het echte begin en de meest cruciale gebeurtenis in ons leven is duidelijk het moment van onze conceptie. De Chinezen erkennen dit door de leeftijd vanaf dat moment te rekenen; een baby wordt bij zijn geboorte als een jaar oud beschouwd.”
Tegenwoordig geloven velen graag dat baby’s tot aan hun geboorte niet als een leven, een persoon, bezien moeten worden, maar Gods Woord is het daar niet mee eens. Als de baby opzettelijk wordt geaborteerd, is Gods regel: ’Leven voor leven.’ Dit wordt bekrachtigd door Exodus 21:22, 23: „Ingeval mannen met elkaar vechten en zij werkelijk een zwangere vrouw letsel toebrengen en haar kinderen inderdaad te voorschijn komen maar er geen noodlottig ongeval geschiedt, dient er zonder mankeren schadevergoeding van hem te worden geëist, naar hetgeen de eigenaar van de vrouw hem mocht opleggen; en hij moet die door tussenkomst van de rechters geven. Maar geschiedt er een noodlottig ongeval, dan moet gij geven ziel voor ziel [of: „leven voor leven”, Nieuwe Vertaling van het Nederlands Bijbelgenootschap].”
Hoewel de baby zich nog in de baarmoeder bevindt, beschouwt Jehovah hem als een levend mens. Dat hij dat is, blijkt duidelijk uit al zijn activiteit in de baarmoeder. Het is de wetenschap nu bekend dat aan het einde van de tweede maand al zijn lichaamsdelen aanwezig zijn en functioneren, dat hij voelt, leert en zich dingen herinnert. De geest van de pasgeborene is beslist geen ’onbeschreven blad’ zoals Aristoteles zei, en de baby weet al evenmin ’nauwelijks meer dan een plant’ zoals de hoogleraar het uitdrukte. Hij heeft alle neuronen die hij ooit zal hebben en ze zijn gereed om alle nieuwe aanblikken, geluiden en gevoelens die hem nu omringen te registreren. Hij is er klaar voor! Of niet soms?
De moeder kan veel doen voor het welzijn van de baby in haar buik, maar zij kan hem ook schade berokkenen. Haar gedachten kunnen invloed op hem uitoefenen, ten goede of ten kwade. Niet dat de foetus de gedachten van de moeder zal denken, maar de gedachten die zij koestert, wekken emoties op, en de foetus ondergaat de invloed van de emotionele staat die deze gedachten teweegbrengen, of het nu gaat om zekerheid, rust en kalmte of om bezorgdheid, angst en woede. Veel erger nog is dat besmettelijke ziekten via de placenta van moeder op foetus overgebracht kunnen worden. Seksueel overdraagbare ziekten, zelfs AIDS, kunnen worden overgebracht. Moeders die tijdens de zwangerschap tabak, marihuana, alcohol, morfine, cocaïne, heroïne en andere drugs gebruiken, kunnen aan drugs verslaafde baby’s ter wereld brengen, geestelijk achtergebleven, met beschadigde hersenen, een misvormd lijfje, onderhevig aan beroerten, stuiptrekkingen en andere verschrikkelijke gevolgen.
De baby in de baarmoeder is niet zo afgesloten van de buitenwereld als velen eens dachten. In de baarmoeder kan hij liefdevol gekoesterd of wreed mishandeld worden. Welke behandeling wacht hem als hij de baarmoeder eenmaal verlaten heeft? Zijn leerproces begon in de baarmoeder, maar wat zal hij leren als hij op deze wereld komt? Laten wij hopen dat gelukkig getrouwde, liefdevolle ouders ervoor zorgen dat zijn ervaringen op dat gebied goed zijn.
[Inzet op blz. 14]
„Het wonderbaarlijkste orgaan in het ons bekende universum”
[Inzet op blz. 14]
Acht weken, met al zijn lichaamsdelen op hun plaats
[Inzet op blz. 15]
Hoe kan enig weldenkend mens zeggen dat dit schepseltje niet leeft?
[Inzet op blz. 17]
Veel geleerden geloven dat het leven bij de bevruchting begint
[Illustratie op blz. 16]
Acht weken, vier centimeter lang, en al zijn lichaamsdelen op hun plaats
[Verantwoording]
Foto: Lennart Nilsson voor A Child Is Born - Uitg. 1976/Dell Publishing Co.