Zoeloespreuken — Een venster op Afrika
HET Zoeloevolk, dat langs de subtropische oostkust van Zuid-Afrika woont, heeft een legaat van verrukkelijke spreuken geërfd die levenslessen op een typisch Afrikaanse manier weergeven. Daar de Zoeloe zeer op hun vee gesteld zijn en het een belangrijke rol in hun leven speelt, is het geen verrassing dat dit in veel van hun gezegden tot uiting komt.
Kijk bijvoorbeeld eens hoe een Zoeloe zou beschrijven wat het effect is als twee meesters één huishouden proberen te besturen. Dat zou even rampzalig zijn als het onderbrengen van ’twee stieren in dezelfde kraal’. (Akukho zinkunzi zahlala ndawonye.)
En over vee gesproken, de scherpe lucht van een hoorn die in het gemeenschappelijke vuur ligt te branden, is uitermate onaangenaam voor iedereen in de onmiddellijke omgeving. Daarom kan het zijn dat iemand over een dwars, twistziek mens mompelt: „O, hij gaat de hoorn weer in het vuur gooien.” (Ushis’ uphondo.)
Het dragen van de eigen last in het leven wordt door de meeste mensen als een deugd beschouwd. De Zoeloe zijn daar geen uitzondering op. Daarom zou een oude wijze man kunnen opmerken: „Je moet je verantwoordelijkheden niet uit de weg gaan, want ’nog nooit heeft een olifant zijn slurf te zwaar gevonden’.” (Akundlovu yasindwa umboko wayo.) — Vergelijk Galaten 6:5.
Als iemand in de wildernis op een woedende neushoorn zou stuiten, zou een boom om in te klimmen zeer goed van pas komen. Vandaar de uitdrukking: „Spreek niet over de neushoorn als er geen boom in de buurt is!” (Ungakhulumi ngobhejane kungekho sihlahla eduze.) De waarschuwing die de spreuk bevat, ligt voor de hand.
Te veel dingen tegelijk proberen te doen, kan averechts werken. Ook hier laat de spreuk niets aan duidelijkheid te wensen over: „Je kunt niet op twee antilopen tegelijk jagen”, zeggen de Zoeloe. (Ungexoshe mpalambili.) Iedereen die dit geprobeerd heeft, zal weten dat als u uw krachten op de ene antilope concentreert, de andere een goed heenkomen zoekt. De les? Pak één ding tegelijk aan.
De meeste mensen staan doorgaans afkeurend tegenover onredelijke koppigheid. De Zoeloe hebben een merkwaardige manier om hun oordeel over zo’n stijfkop onder woorden te brengen: „Toen hij gekookt werd, werd er ook een steen gekookt, en de steen was het eerst gaar.” (Kwaphekwa yena kwaphekw’ itshe, kwavuthw’ itshe kuqala.)
Hoewel ze niet door God geïnspireerd zijn zoals de spreuken die in de bijbel staan, brengen veel van deze uitdrukkingen heilzame waarden over die ons helpen een succes van ons leven te maken. — Spreuken 1:5, 6.
[Illustratie op blz. 25]
VOLGENDE BOOM 10 KM