KOMIJN

[Hebreeuws: kam·monʹ; Grieks: kuʹmi·non], zwarte komijn [Hebreeuws: qeʹtsach].

Het Nederlandse woord „komijn” is via het Grieks en Latijn van het Hebreeuws afgeleid. De komijnplant (Cuminum cyminum) behoort tot de Schermbloemenfamilie, wordt 30 tot 60 cm hoog, heeft lange, smalle bladeren en bloemschermen met kleine roze of witte bloemen, die aan het uiteinde van de opstaande takken groeien. De plant is het meest bekend wegens haar sterk aromatische zaden, die in het Midden-Oosten en in andere landen als specerij worden gebruikt om brood, koeken, stamppot en zelfs likeuren te kruiden. Karwijzaad, dat in smaak en uiterlijk op komijnzaad lijkt, wordt thans veelvuldiger gebruikt dan komijn, aangezien het milder is en een grotere voedingswaarde heeft.

Naast de komijn wordt in Jesaja 28:25, 27 melding gemaakt van een plant die in het Hebreeuws qeʹtsach heet. Dit woord is door vertalers verschillend weergegeven met „wikken” (SV; Lu) en „dille” (NBG; LV). Wanneer men echter de context in aanmerking neemt, alsook de overeenkomstige naam in het Arabisch (qazha), schijnt „zwarte komijn” (NW; Nederlandse PB, voetn.) de juiste benaming te zijn. Ondanks de Nederlandse naam wordt de „zwarte komijn” (Nigella sativa) botanisch niet tot de komijnplant gerekend. Hij behoort tot de Ranonkelfamilie, wordt bijna even hoog als de komijn, heeft soortgelijke gevinde bladeren, maar zijn bloemen hebben aantrekkelijke witte of blauwe kroonbladen. De zaaddoosjes zijn van binnen in verschillende hokjes onderverdeeld, en de kleine zwarte zaadjes, die kleiner zijn dan die van de komijn, zijn zowel scherp als aromatisch en worden als een echte scherpe specerij voor voedingsmiddelen gebruikt. In de oudheid waren ze bij de Grieken en de Romeinen als specerij zeer geliefd.

Onder de Mozaïsche wet moesten de Israëlieten de tiende „van de hele opbrengst van [hun] zaad” geven, en daartoe behoorden blijkbaar alle verbouwde gewassen (Deut. 14:22; Lev. 27:30). In de dagen van Jezus waren de Farizeeën er pijnlijk nauwgezet op bedacht tienden van zulke kleine produkten als de munt, de dille en de komijn (allemaal handelsartikelen) te betalen, maar maakten zich er schuldig aan de gewichtiger verplichtingen te veronachtzamen (Matth. 23:23; vergelijk Lukas 11:42). Het is interessant op te merken dat de oude Grieken het woord ku·mi·no·prisʹtes (letterlijk: „komijnklover”) in de zin van „vrek” gebruikten.

[Illustratie op blz. 904]

Komijn