Antiklerikalisme in Spanje

● In zijn onlangs verschenen boek The Yoke and the Arrows geeft H.L. Matthews, een van de uitgevers van de New York Times, een verslag over Spanje: „De algemeen verbreide opvatting dat de Kerk meer rijkdommen bezit dan ze nodig heeft en dat ze zich ten koste van de staatsinkomsten verrijkt terwijl het volk een hard bestaan heeft en honger lijdt, heeft veel tot de buitengewone kracht van het Spaanse antiklerikalisme bijgedragen. . . . Het antiklerikalisme bestond in Spanje al lang voordat Karl Marx was geboren. . . . Telkens wanneer in de huidige tijd de bajonetten die de Monarchie en de Kerk beschermden, werden verwijderd, volgde er een verschrikkelijke uitbarsting van de bevolking. Het in de brand steken van kerken en het vermoorden van priesters en nonnen, gaat terug tot in 1835, een eeuw vóór de laatste burgeroorlog. . . . De huidige hiërarchie is uit de contrahervorming, toen de Katholieke Kerk in Spanje door haar grote trouw aan de troon en door een strenge censuur waardoor de boerenstand zowel onwetend als arm werd gehouden, werd gespaard, voortgekomen. Door middel van haar invloed op het onderwijs (alleen tijdelijk door de Tweede Republiek onderbroken) heeft de Kerk er naar gestreefd de hoedanigheden van gehoorzaamheid aan en aanvaarding van de gevestigde orde, en een argwaan tegen moderniteit aan te kweken. . . . De Kerk . . . heeft zich bijna haar gehele geschiedenis door teveel met materiële bezittingen beziggehouden.

● Iemand die een studie van Spanje maakt, kan alleen verbaasd staan en terneergedrukt worden wanneer hij ziet hoe de Spaanse geestelijkheid geslacht na geslacht dezelfde fouten herhaalt en dezelfde gevoelens van haat opwekt die zulk een verschrikkelijke tol eisen wanneer de deksel er vanaf vliegt. Thans is het generalissimus Franco die op dat deksel zit, en ik ontmoette slechts weinig Spanjaarden die niet geloven dat wanneer hij komt te sterven er een nieuwe explosie van antiklerikalisme zal volgen. . . . De Rooms-Katholieke Kerk is momenteel in Spanje machtiger dan ooit tevoren, en ze was altijd al zeer sterk. . . . In deze dagbladen-, radio-, film- en boekeneeuw betekent censuur oneindig veel meer dan toen, en in een eeuw waarin bijna iedereen wordt onderwezen, betekent het veel meer om het toezicht over het onderwijs te hebben. Ferdinand en Isabella overheersten niettemin de Kerk. Zoals door het concordaat wordt aangetoond, doet Franco dit stellig niet. Wat de Caudillo doet, is de Kerk beschermen, en het is een droevig en verbitterend iets dat de Katholieke Kerk in Spanje tegen Spanjaarden beschermd moet worden.”