Wat is de zienswijze van de bijbel?
Dient u zich te verdiepen in „buitenzintuiglijke waarneming”?
„WIJ sloten de deur van ons huis en gingen voor twee weken de stad uit”, vertelde de moeder van een huisgezin. „Toen op een donderdagavond, had ik een droom waarin ik duidelijk zag hoe een inbreker een glazen ruit van de voordeur indrukte, het slot openmaakte en het huis binnenging.”
De volgende dag reed de vrouw die deze vreemde droom had gehad, naar haar woonplaats terug om haar huis te controleren. Zij ontdekte dat er was ingebroken en een glazen ruitje in de voordeur stuk was.
Hoe kon deze vrouw iets waarnemen dat kilometers van haar af gebeurde? Het was kennelijk een geval van buitenzintuiglijke waarneming (ook wel ESP genoemd, van de Engelse uitdrukking: Extra Sensory Perception), waaronder moet worden verstaan het vermogen van bepaalde personen om dingen waar te nemen zonder het gebruik van de bekende zintuigen: het gezicht, het gehoor, de reuk, de smaak en het gevoel.
Buitenzintuiglijke waarneming omvat telepathie, ofwel de kennis van andermans gedachten en gevoelens; helderziendheid, hetgeen wil zeggen, een waarnemen van objecten, gebeurtenissen of personen zonder gebruik van de normale menselijke zintuigen; proscopie, of kennis van de toekomst; en psychokinese, een vermogen om voorwerpen te verplaatsen of te bewegen door zich erop te concentreren.
Veel mensen zijn gefascineerd geraakt door demonstraties van buitenzintuiglijke waarneming. Er zijn er die haar beschouwen als een „gave” van God en haar ook zelf graag zouden ontwikkelen. Maar is ESP werkelijk van God afkomstig? Werpt het enig voordeel af zich in ESP te verdiepen?
Nu spreekt de Schrift inderdaad over „geestelijke gaven” in de vorm van bovennatuurlijke vermogens waarmee God bepaalde mannen in de oudheid, en wel met name Jezus Christus, begiftigde (1 Kor. 12:1; Hand. 2:22). Deze werkelijk van God afkomstige vermogens stelden hen in staat alle dingen te verrichten waartoe ESP-bezitters van thans ook beweren in staat te zijn, en nog veel meer. Volgens de bijbel zouden echter ook „valse profeten” in staat zijn „veel wonderen” te verrichten en zelfs bij gelegenheid nauwkeurige voorspellingen te doen (Matth. 7:15, 22, Sint-Willibrordvertaling; Deut. 13:1-3). Hoe kunt u bepalen of een hedendaagse manifestatie van bovennatuurlijke kennis of macht, zoals ESP, van God afkomstig is?
Het bijbelboek Deuteronomium verschaft drie essentiële kenmerken voor het identificeren van een ware profeet of vertegenwoordiger van God: Hij zou in Jehovah’s naam spreken; als hij voorzeggingen deed, zouden ze altijd uitkomen; en zijn uitlatingen dienden de ware aanbidding te bevorderen, doordat ze in overeenstemming waren met Gods geopenbaarde woord en geboden. — Deut. 13:1-4; 18:20-22.
Voldoen de „paragnosten” die thans over ESP beschikken, aan deze vereisten? Hebben hun „onthullingen” iets uit te staan met Jehovah’s naam en aanbidding? Een vrouw die een buitenzintuiglijk waarnemingsvermogen ontwikkelde door middel van Tarotkaarten, vertelde: „Het meeste wat ik in de kaarten las, was van onbeduidende aard. De broer van het dienstmeisje zou in het leger gaan, een buurvrouw zou een baby krijgen . . . niets van geweldig uitzonderlijk belang.” En in tegenstelling tot bijbelprofetieën, komen veel ESP-voorspellingen niet uit.
Tevens onthult de bijbel dat de wonderbare krachten, die een kenmerk waren van de ware christelijke gemeente in haar ’kindertijd’, op een dag zouden „worden weggedaan” (1 Kor. 13:8-11). Dit geschiedde na de dood van de apostelen van Jezus Christus. Uit de bijbel blijkt immers duidelijk dat deze vermogens slechts aan anderen werden doorgegeven door middel of in aanwezigheid van de apostelen (Hand. 8:14-16; 19:6), zodat we kunnen zeggen dat elke menselijke persoon die in later eeuwen kon tonen over bovennatuurlijke kennis of macht te beschikken, met inbegrip van onze tijd, dat vermogen niet van God heeft ontvangen.
Maar als deze macht niet van God is, hoe is dan te verklaren dat er werkelijk keren zijn waarop er via ESP nauwkeurige informatie wordt verkregen? Bepaalde zorgvuldig uitgevoerde experimenten hebben resultaten opgeleverd waarvoor de wetenschap geen verklaring kan bieden. Wat schuilt er achter deze macht of dit vermogen?
Buitenzintuiglijke waarneming als een middel om verborgen feiten te ontdekken of toekomstige gebeurtenissen te voorspellen, is een vorm van waarzeggerij. De bijbel verbindt waarzeggerij met goddeloze geestenkrachten of bovenmenselijke demonen. Schenk eens aandacht aan de basis voor deze conclusie.
In Handelingen 16:16 is sprake van een zeker dienstmeisje dat „haar meesters groot gewin [verschafte] door de kunst van het voorspellen te beoefenen”, iets dat buitenzintuiglijke waarnemers thans ook doen. Toen de apostel Paulus bij haar echter „een geest; een waarzeggende demon” uitdreef, was ze niet langer in staat tot het doen van nauwkeurige voorspellingen. Als zo iets kon gebeuren terwijl de apostelen nog leefden, dient het dan iemand te verbazen als dergelijke dingen ook nu voorvallen?
Bestaat er enige aanwijzing dat bepaalde ESP-verschijnselen verband houden met demonenkrachten? Ja. L. Spence schreef bijvoorbeeld in een encyclopedie over occultisme: „Helderziendheid [een vorm van ESP] blijft tot op de huidige dag een belangrijk onderdeel van de spiritistische séance.” Interessant is tevens dat Uri Geller, een man die sinds kort grote bekendheid geniet vanwege zijn gaven op het gebied van buitenzintuiglijke waarneming, over zijn vermogen schrijft: „Ik geloof dat het bij mij wordt verwekt door een intelligente macht in het universum. Ik geloof in God, maar geloof niet dat dit van God afkomstig is.” (Wij cursiveerden.)
Het hoeft dan ook geen verbazing te wekken dat sommigen die bij ESP betrokken zijn geraakt, ernstig geestelijk letsel hebben opgelopen. A. Cohen, klinisch psycholoog en directeur van een ontwenningsinstituut voor druggebruikers, merkte het volgende op over personen die krachten zoals bij ESP optreden, trachten aan te wenden: „Door onjuiste meditatie, ernstige ziekte, of pogingen tot het maken van astro-reizen, zien deze mensen mystieke visioenen die ze niet op doeltreffende wijze in hun levensopvatting kunnen inpassen. Het grote aantal door obsessie bevangen en bezeten rakende personen biedt een groot en toenemend probleem. Wanneer men hun geestelijke stoornis op de normale wijze tracht te behandelen, worden zij doodeenvoudig niet geholpen.” Waarom zich dus in iets verdiepen dat voor anderen zo schadelijk is gebleken?
ESP kan er ook de oorzaak van zijn dat mensen die leiding van God nodig hebben, deze in een verkeerde richting gaan zoeken. In dit verband redeneert Jesaja 8:19: „En ingeval men tot ulieden zou zeggen: ’Wendt u tot de spiritistische mediums of tot hen die een voorspellende geest hebben, die daar piepen en op gedempte toon iets uitbrengen’ — dient welk volk maar ook zich niet tot zijn God te wenden?”
Hoe kan iemand zich voor raad in zijn dagelijks leven en voor een zekere hoop op de toekomst tot God „wenden”? De psalmist verklaart: „Uw woord is een lamp voor mijn voet, en een licht op mijn pad.” En de apostel Paulus schreef: „Het heilige geheim [onder andere met betrekking tot de toekomstige zegeningen voor de mensheid] . . . [is] door middel van de profetische geschriften onder alle natiën . . . bekendgemaakt.” — Ps. 119:105; Rom. 16:25, 26.
Buitenzintuiglijke waarneming, verband als ze houdt met spiritisme, dat in de bijbel wordt veroordeeld, heeft Gods goedkeuring niet (Lev. 20:6; Gal. 5:19-21; Openb. 21:8). Ja, ESP kan er de oorzaak van zijn dat mensen naar goddeloze geestenkrachten in plaats van naar God voor leiding opzien, terwijl velen die zich in buitenzintuiglijke waarneming hebben verdiept, „door obsessie bevangen of bezeten” zijn geraakt.
Neen, niet door zich te verdiepen in ESP, maar door middel van een studie van de ontwijfelbaar ’door God geïnspireerde’ Heilige Schrift kan men inzicht en raad verwerven die werkelijk van God afkomstig zijn. — 2 Tim. 3:16.