Aids — Hoe de ziekte te bestrijden
MOMENTEEL bestaat er geen geneesmiddel voor aids, en het ziet er niet naar uit dat de medische wetenschap er binnenkort een zal vinden. Hoewel er nieuwe behandelingen zijn die het voortschrijden van de ziekte vertragen, is het veel beter om besmetting in de eerste plaats te voorkomen. Maar laten wij, voordat wij over preventie spreken, eerst eens beschouwen hoe het aidsvirus (HIV) van de ene mens op de andere wordt overgedragen en hoe niet.
Iemand kan in hoofdzaak op vier manieren besmet worden: (1) door gebruik van een besmette injectienaald of -spuit, (2) door seksuele gemeenschap (vaginaal, anaal of oraal) met iemand die besmet is, (3) door bloedtransfusies en bloedprodukten, hoewel deze bedreiging in de meer ontwikkelde landen, waar bloed nu op HIV-antilichamen wordt gescreend, minder groot is, en (4) door zijn of haar HIV-geïnfecteerde moeder, die de baby voor of tijdens de bevalling of tijdens de borstvoeding kan infecteren.
Volgens het Amerikaanse Centrum voor Ziektebestrijding en Preventie (CDC) blijkt uit het nu voorhanden wetenschappelijke bewijsmateriaal (1) dat u geen aids kunt oplopen zoals u een verkoudheid of griep oploopt, (2) dat u het niet kunt krijgen door naast iemand te zitten die aids heeft of door iemand die besmet is aan te raken of te omarmen, (3) dat u het niet kunt krijgen door voedsel te eten dat aangeraakt, bereid of opgediend is door iemand die besmet is en (4) dat u het niet kunt krijgen door van hetzelfde toilet, dezelfde telefoon, dezelfde kleding of hetzelfde eet- en drinkgerei gebruik te maken. Bovendien zegt het CDC dat het virus niet door muggen of door enig ander insekt wordt overgedragen.
Wat belangrijk is voor preventie
Het aidsvirus houdt zich schuil in het bloed van besmette mensen. Wanneer iemand die besmet is een injectie krijgt, kan er wat bloed met het virus op de naald of in de spuit achterblijven. Als iemand anders geïnjecteerd wordt met een naald die op die manier verontreinigd is, zou het virus doorgegeven kunnen worden. Wees nooit bang om bij een dokter of verpleegster navraag te doen wanneer u in twijfel verkeert over een naald of een spuit. U hebt er recht op het te weten; het gaat om uw leven.
Het aidsvirus is ook aanwezig in het sperma of de vaginale uitscheidingen van besmette mensen. Het CDC doet daarom in verband met preventie de aanbeveling: „Onthouding is de enige betrouwbare vorm van bescherming. Wacht met seksuele gemeenschap tot u een langdurige relatie van wederzijdse trouw hebt, zoals het huwelijk, met een niet-besmette partner.”
Merk op dat er, als u beschermd wilt zijn, een „relatie van wederzijdse trouw” gehandhaafd moet worden. Als u trouw bent maar uw partner niet, bent u niet beschermd. Dit vormt vaak een groot probleem voor vrouwen die deel uitmaken van een samenleving waar zij seksueel en economisch door mannen gedomineerd worden. In sommige landen mogen vrouwen seks zelfs niet tot een punt van bespreking maken met mannen, laat staan onderhandelen over veiliger sekspraktijken.
Niet al zulke vrouwen zijn echter machteloos. Een onderzoek in een Westafrikaans land bracht aan het licht dat sommige financieel onafhankelijke vrouwen in staat waren hun besmette man seks te onthouden zonder dat dit tot geweld leidde. In New Jersey (VS) weigerden sommige vrouwen seks wanneer de man geen condoom wilde gebruiken. Hoewel latex condooms bescherming kunnen bieden tegen HIV en andere seksueel overdraagbare aandoeningen, moeten ze natuurlijk wel op de juiste manier en consequent gebruikt worden.
Wanneer een test raadzaam is
Karen, die in het vorige artikel werd genoemd, had weinig kunnen doen om zichzelf tegen besmetting te beschermen. Haar man was verscheidene jaren voor hun huwelijk besmet, en zij trouwden in een tijd waarin de epidemie en de HIV-tests zich nog in een vroeg stadium bevonden. Nu zijn HIV-tests in sommige landen echter een routineprocedure geworden. Als iemand twijfels heeft omtrent zijn of haar situatie in verband met HIV, is het verstandig om een test te laten verrichten alvorens verkering te nemen. Karens advies luidt: „Kies je huwelijkspartner verstandig. Een verkeerde keus kan je duur komen te staan; het kan je zelfs het leven kosten.”
Een test kan er in gevallen van overspel toe bijdragen een onschuldige partner te beschermen. Aangezien het na de besmetting wel zes maanden kan duren voordat HIV zich in een test openbaart, kunnen er verscheidene tests nodig zijn. Indien de seksuele betrekkingen worden hervat (wat betekent dat de overspeler vergeving heeft ontvangen), kan het gebruik van een condoom tegen besmetting beschermen.
Hoe kan voorlichting een hulp zijn?
Het is opmerkelijk dat hoewel de bijbel lang voordat aids de kop opstak geschreven werd, het zich houden aan de beginselen ervan een bescherming vormt tegen de ziekte. De bijbel keurt bijvoorbeeld seks buiten het huwelijk af, eist trouw binnen het huwelijk en zegt dat christenen alleen dienen te trouwen met iemand die eveneens bijbelse beginselen toepast (1 Korinthiërs 7:39; Hebreeën 13:4). Ook verbiedt de bijbel alle gebruik van verslavende middelen en het tot zich nemen van bloed, dingen die het lichaam verontreinigen. — Handelingen 15:20; 2 Korinthiërs 7:1.
Het is verstandig u te laten voorlichten omtrent de risico’s en gevaren die contact met HIV-positieve personen met zich mee zou kunnen brengen. Wanneer mensen meer over aids te weten komen, rust dit hen toe om zichzelf ertegen te beschermen.
De AIDS Action League zegt: „Aids is in de meeste gevallen te voorkomen. Zolang er nog geen geneesmiddel is gevonden, is voorlichting de beste en tot nu toe de enige [maatschappelijke] bescherming tegen aids.” (Wij cursiveren.) Het is goed om als ouders openhartig met elkaar en met de kinderen over aids te praten.
Wat zijn de behandelingsmogelijkheden?
Gewoonlijk verschijnen de symptomen van de ziekte pas zes tot tien jaar nadat iemand met HIV is besmet. Al die tijd woedt er een strijd in het lichaam. Virusdeeltjes vermenigvuldigen zich en doden cellen van het immuunsysteem. Cellen van het immuunsysteem vechten terug. Uiteindelijk, als er per dag miljarden nieuwe virusdeeltjes worden geproduceerd, wordt het immuunsysteem overweldigd.
Er zijn verscheidene medicijnen ontwikkeld om te proberen het immuunsysteem te helpen; medicijnen met ingewikkelde namen, aangegeven met letters — AZT, ddI en ddC. Hoewel sommigen meenden dat deze medicijnen indrukwekkende resultaten en zelfs mogelijke genezing beloofden, werd die hoop al spoedig de bodem ingeslagen. Niet alleen verliezen ze na verloop van tijd hun effect maar bij sommige mensen veroorzaken ze ook gevaarlijke bijwerkingen — vermindering van het aantal bloedcellen, bloedstollingsproblemen en schade aan de zenuwen in handen en voeten.
Nu is er een nieuwe groep medicijnen gekomen: protease-remmers. Artsen schrijven deze voor in een combinatie van drie medicijnen, samen met andere antivirale middelen. Tests hebben uitgewezen dat hoewel deze triple-therapie het virus niet doodt, ze wel de vermenigvuldiging ervan in het lichaam geheel of nagenoeg tot staan brengt.
De triple-therapie heeft de gezondheid van de patiënten aanzienlijk verbeterd. Deskundigen geloven echter dat de medicatie het best werkt wanneer ze in een vroeg stadium wordt toegediend aan mensen die met HIV besmet zijn, voordat de symptomen zich openbaren. Wanneer dat wordt gedaan, is het wellicht mogelijk te voorkomen, misschien wel voor onbepaalde tijd, dat de besmetting zich tot aids ontwikkelt. Aangezien de behandeling nieuw is, moet nog worden afgewacht hoe lang de therapie de besmetting zal onderdrukken.
De triple-therapie is duur. De gemiddelde kosten van drie antivirale middelen plus laboratoriumtests bedragen $12.000 per jaar. Afgezien van de financiële last vraagt de triple-therapie heel wat loopjes naar de koelkast, waar de medicijnen bewaard moeten worden. Meestal is het zo dat de patiënt sommige pillen tweemaal en andere driemaal per dag inneemt. Sommige moeten op een lege maag worden ingenomen, andere op een volle maag. De therapie wordt nog veel gecompliceerder wanneer er extra medicijnen moeten worden ingenomen om de vele andere infecties te bestrijden waar een aidspatiënt vatbaar voor is.
Artsen maken zich vooral bezorgd over wat er zou kunnen gebeuren wanneer iemand de triple-therapie onderbreekt. De vermenigvuldiging van het virus zou onverminderd opnieuw beginnen, en de virusdeeltjes die de behandeling hebben overleefd, zijn wellicht resistent tegen de medicijnen die de persoon voordien heeft ingenomen om ze te bestrijden. Resistente HIV-stammen zijn moeilijker te behandelen. Bovendien zouden deze supervirussen op andere mensen overgedragen kunnen worden.
Zijn vaccins het antwoord?
Sommige aidsonderzoekers geloven dat de oplossing om de wereldomvattende aidsepidemie een halt toe te roepen een veilig, effectief vaccin is. Succesvolle vaccins tegen gele koorts, mazelen, de bof en rode hond worden van verzwakte virussen gemaakt. Wanneer een verzwakte versie van een virus in het lichaam wordt gebracht, reageert het immuunsysteem gewoonlijk niet alleen door het te vernietigen maar vormt het ook verdedigingsmiddelen die een eventuele invasie van het echte virus met succes zullen afslaan.
Twee recente experimenten met apen hebben aanwijzingen opgeleverd dat het probleem met HIV is dat zelfs het verzwakte virus dodelijk kan zijn. Met andere woorden: het vaccin zou de ziekte kunnen veroorzaken waartegen het nu juist moet beschermen.
Het zoeken naar een vaccin is teleurstellend en frustrerend geweest. Tientallen experimentele mengsels die minder geduchte virussen beslist zouden hebben gedood, lieten HIV onaangetast. Bovendien maakt het HIV-virus mutanten, waardoor het virus een ongrijpbaar doelwit wordt. (Momenteel zijn er over de hele wereld minstens tien HIV-families.) Wat het probleem nog groter maakt, is dat het virus een rechtstreekse aanval doet op de cellen van het immuunsysteem die het vaccin nu juist moet mobiliseren voor de verdediging.
Economische belangen spelen eveneens een rol bij het onderzoek. Er bestaat „weinig betrokkenheid van de zijde van particuliere bedrijven”, aldus het in Washington (VS) zetelende International AIDS Vaccine Initiative. Dit werd geweten aan de vrees dat een vaccin geen winst zou opleveren, aangezien het voornamelijk in minder ontwikkelde landen op de markt gebracht zou worden.
Ondanks de moeilijkheden gaan de researchwerkers door met het onderzoeken van verscheidene benaderingen, op zoek naar een succesvol vaccin. Op het moment lijkt het echter onwaarschijnlijk dat er binnenkort een vaccin zal worden vervaardigd. En als er dan een veelbelovend vaccin uit het laboratorium komt, volgt de bewerkelijke, kostbare en potentieel riskante taak het op mensen te testen.
[Kader op blz. 5]
Wie worden met HIV besmet?
Wereldwijd worden er elke dag zo’n 16.000 mensen besmet. Naar verluidt woont ruim 90 procent in ontwikkelingslanden. Ongeveer 1 op de 10 is een kind van nog geen 15 jaar. De overigen zijn volwassenen van wie meer dan 40 procent vrouwen zijn, en ruim de helft van hen is tussen de 15 en 24 jaar. — De Wereldgezondheidsorganisatie en het VN-aidsprogramma.
[Kader op blz. 7]
Hoe kunt u weten wie besmet is?
U kunt niet aan iemand zien of hij of zij besmet is. Hoewel symptoomloze HIV-dragers wellicht gezond lijken, kunnen zij het virus op anderen overdragen. Kunt u iemand op zijn woord geloven dat hij niet besmet is? Dat hoeft niet zo te zijn. Veel mensen die met HIV besmet zijn, weten het zelf niet eens. En degenen die het wel weten, houden het wellicht geheim of liegen misschien. Uit een in de Verenigde Staten gehouden enquête bleek dat 4 van de 10 met HIV besmette personen hun sekspartners niet inlichtten omtrent hun situatie.
[Kader/Illustratie op blz. 6]
De relatie tussen HIV en aids
HIV staat voor „humaan (menselijk) immuundeficiëntievirus”, het virus dat geleidelijk aan gedeelten van het ziektewerende immuunsysteem van het lichaam vernietigt. Aids staat voor „verworven immuundeficiëntiesyndroom”. Het is het laatste, levensbedreigende stadium van een HIV-infectie. De naam beschrijft hoe HIV het immuunsysteem ernstig heeft aangetast, waardoor de patiënt ten prooi valt aan infecties die het immuunsysteem anders zou bestrijden.
[Verantwoording]
CDC, Atlanta, Ga.
[Illustratie op blz. 7]
Een HIV-test voordat u een huwelijk overweegt, is een verstandige keuze