Sieraden aan de hemel
Tot de prachtigste sieraden aan de hemel behoren bolvormige sterrenhopen. Deze ’bolhopen’ bevatten elk tienduizend tot honderdduizenden sterren. In ons Melkwegstelsel zijn zo’n 100 bolvormige sterrenhopen bekend.
In onze omgeving van de Melkweg staan de sterren op een gemiddelde onderlinge afstand van vier tot vijf lichtjaren.a In een bolvormige sterrenhoop staan de sterren dicht opeen, ongeveer een tiende van een lichtjaar van elkaar vandaan.
De cluster op de foto is Omega Centauri. Met het blote oog lijkt hij één ster. Maar door een grote telescoop gezien, wordt hij een indrukwekkende cluster van vele sterren, zo’n miljoen bij elkaar. Omega Centauri kan men het beste zien op het zuidelijk halfrond, hoewel hij op voorjaars- en zomeravonden tot halverwege de noordelijke breedtegraden — laag aan de zuidelijke hemel — kan worden waargenomen.
De diameter van Omega Centauri is ongeveer 150 lichtjaren; licht zou er zo’n 150 jaar over doen om van onder aan de foto naar de top te reizen! De afstand van de aarde naar Omega Centauri is naar schatting 17.000 lichtjaren.
Eeuwenlang werd Omega beschouwd als één enkele ster. In de zeventiende eeuw duidde de Duitse amateur-astronoom Johann Bayer hem aan met de Griekse letter omega (ω). In 1677 werd hij echter voor het eerst als een bolvormige sterrenhoop waargenomen door de Engelse astronoom Edmond Halley.
Op het noordelijk halfrond is M13 in het sterrenbeeld Hercules een van de beste clusters om te observeren. Hij bevat ongeveer een miljoen sterren en is 4000 lichtjaren verder van ons verwijderd dan Omega Centauri. Hij lijkt dus kleiner.
Als u de gelegenheid hebt om door een redelijk grote telescoop naar een bolvormige sterrenhoop te kijken, moet u dat vooral eens doen. Het is een van de indrukwekkendste creaties die u aan de nachtelijke hemel kunt zien.
[Voetnoten]
a Een lichtjaar is gelijk aan 9.460.530.000.000 kilometer.
[Illustraties op blz. 31]
Omega Centauri
[Verantwoording]
National Optical Astronomy Observatories
[Illustratie op blz. 31]
M13
[Verantwoording]
Milky Way galaxy and M13: Courtesy United States Naval Observatory