Waarom eerlijk zijn?
Nuttige feiten die jonge mensen dienen te weten
„EEN eerlijk mens vindt men in deze wereld één op de tienduizend”, schreef William Shakespeare meer dan driehonderd jaar geleden. Sindsdien heeft de algemene eerbied voor eerlijkheid en de waarde ervan geen werkelijke verbetering te zien gegeven. Zoals je waarschijnlijk weet, is dit ook onder jonge mensen zo. Waarom wordt er zo weinig waarde aan eerlijkheid gehecht?
De meeste mensen van thans geloven niet dat het zin heeft altijd de waarheid te spreken. Veel zakenmensen beweren dat zij niet met succes kunnen concurreren zonder enigszins oneerlijk te zijn. Wij krijgen dagelijks advertenties onder de ogen waarin overdreven wordt of een verkeerde voorstelling van zaken wordt gegeven. Hoewel op politieke leiders de ernstige taak rust over het algemeen welzijn te waken, beschouwen de meeste mensen hun woord vaak als onbetrouwbaar.
Jonge mensen, die zoveel oneerlijkheid onder volwassenen zien, volgen vaak dezelfde handelwijze. Velen die op school zijn, spieken bij proefwerken of verzuimen onder valse voorwendsels lessen. Als zij onder vrienden zijn, scheppen zij misschien op, of bluffen en schilderen een verkeerd beeld van wat zij zijn of hebben gedaan. Thuis bedriegen zij misschien zelfs wel hun ouders door vragen over hun doen en laten met halve waarheden te beantwoorden en de feiten te verbergen door hun antwoord zo te formuleren dat er een volkomen verkeerde indruk door wordt gegeven. Als hun ouders, of anderen die terecht bezorgd zijn voor hun welzijn, erachter trachten te komen hoe zij over immoraliteit, drugs of soortgelijke dingen denken, fantaseren zij erop los om de feiten te verbergen, door datgene te zeggen wat degenen die hen ondervragen volgens hen graag willen horen en niet noodzakelijkerwijs hoe zij er werkelijk over denken. Om geld of ergens toestemming voor te krijgen, smeren zij een ouder met onoprechte genegenheid of vleierij stroop om de mond. — Vergelijk Psalm 55:21.
Het is eigenlijk vreemd dat zoveel jonge mensen van thans nadrukkelijk beweren dat zij willen dat de mensen ’het hun vertellen zoals het is’, terwijl zij er zelf zoveel tijd aan besteden om ’het te vertellen zoals het niet is’. Toch zijn velen van mening dat zij daartoe gerechtigd zijn. Waarom? Welnu, hun ouders leren hun wellicht wel dat het verkeerd is te liegen, maar misschien bemerken zij dat hun ouders zelf feiten verkeerd voorstellen om zich uit een onaangename situatie te redden of een bepaalde rekening, schuld of belasting niet te betalen. Sommige ouders gebruiken hun kinderen zelfs om voor hen te liegen door hen uitvluchten te laten geven.
Als er dergelijke toestanden heersen, welke aanmoediging hebben jonge mensen — of heeft een van ons — dan om ernaar te streven in alles eerlijk te zijn? Hoe praktisch en hoezeer de moeite waard is het in een wereld waar liegen en bedriegen zo algemeen zijn, aan de waarheid vast te houden? Zul je er werkelijk meer voordeel van hebben dan je van oneerlijkheid zou hebben, en zo ja, wat voor voordeel?
VOORDELEN OP KORTE TERMIJN TEGENOVER VOORDELEN OP LANGE TERMIJN
Vraag jezelf af: Wat wil ik — een spoedig voordeel voor een ogenblik, een ogenschijnlijk voordeel, of datgene wat blijvende voordelen afwerpt? Alle ogenschijnlijke voordelen van liegen en bedriegen zijn op hun best van korte duur. Neem bijvoorbeeld een zakenman die een verkeerde voorstelling van een produkt geeft. Weliswaar brengt hij misschien een verkoop tot stand, maar het kan zijn dat hij er een klant bij verliest als de desbetreffende persoon erachter komt dat hij bedrogen is. Of veronderstel dat je op school spiekt. Als je niet betrapt wordt, krijg je misschien hogere cijfers. Maar wat heb je zelfs aan „tienen” als je van school afkomt met heel weinig kennis? Waarom zou je die jaren op school verknoeien als je ze zou kunnen gebruiken om dingen te leren die in je latere leven van waarde kunnen blijken te zijn?
Iemand die bedriegt, bedriegt zichzelf ten slotte daarom het meest. (Vergelijk Spreuken 20:17.) Beschouw eens enkele dingen die een oneerlijk mens kan verliezen, dan zul je begrijpen waarom iemand die denkt dat oneerlijkheid tot een beter en gelukkiger leven bijdraagt in werkelijkheid erg kortzichtig is.
Als je erom bekendstaat recht door zee te gaan en eerlijk in je doen en laten te zijn, verdien je het respect en vertrouwen van anderen. De vrienden die je krijgt, zijn waarschijnlijk oprecht omdat zij bemerken dat jij oprecht bent en zij dit waarderen. Hoewel de moderne zakenwereld weliswaar vaak oneerlijk is, zijn werkgevers over het algemeen toch ook verstandig genoeg om werknemers te waarderen die eerlijk zijn. Zij zijn meer bereid hun grotere verantwoordelijkheden toe te vertrouwen. Een reputatie eerlijk te zijn, kan iemand bovendien een betrekking bezorgen als werk schaars is of kan hem helpen een betrekking te behouden als anderen de hunne verliezen. Thuis draagt eerlijkheid tot een aangename, prettige sfeer bij, terwijl twijfel en verdenkingen tussen huwelijkspartners en tussen ouders en kinderen uitgebannen worden (Ps. 34:13, 14). Als kinderen door deze eerlijkheid het volle vertrouwen van hun ouders winnen, zijn de ouders gewoonlijk bereid hun terrein van vrijheid geleidelijk uit te breiden. De een of andere fout of verkeerde daad naar waarheid vertellen, kan inderdaad streng onderricht tot gevolg hebben, maar dat strenge onderricht zou wel eens lichter kunnen zijn omdat je eerlijk bent geweest. En als je in de toekomst naar waarheid ontkent iets verkeerds te hebben gedaan, wordt je verklaring waarschijnlijk eerder geloofd.
Stel dit tegenover de persoon die voor oneerlijkheid zwicht om „uit de knel te komen” of om een of ander voordeel te krijgen. Hij loopt het risico al deze voortreffelijke voordelen te verliezen, omdat omgaan met iemand die oneerlijk is hetzelfde is als in een auto met een defecte stuurinrichting rijden — je weet nooit wat er gebeurt. Bedenk bovendien dat het, als je tegen iemand liegt of hem bedriegt, jaren kan duren om het wantrouwen dat je hebt geschapen uit te wissen. Als er een ouder of een vriend bij betrokken is, heelt de wond misschien wel maar het kan een slechte herinnering achterlaten die als een langdurig litteken is. Als je er een gewoonte van maakt oneerlijk te zijn, kan er wel eens een tijd komen dat je werkelijk wilt dat anderen je geloven en vertrouwen, maar dat zij van mening zijn dat dit nu eenmaal onmogelijk is. (Vergelijk Spreuken 10:9; 17:20.) Is welk tijdelijk voordeel maar ook dat oneerlijkheid oplevert dit waard?
WAT VERSCHAFT MEER VRIJHEID EN GELUK?
Verschaft oneerlijkheid een grotere vrijheid? Sommigen denken dit omdat zij het als een gemakkelijke manier zien om uit onaangename situaties of beperkingen te komen. Maar in werkelijkheid is liegen net als in drijfzand terechtkomen. Iedere leugen vraagt om andere leugens om de eerste waar te maken en men bemerkt al gauw dat men in een vicieuze cirkel ronddraait (Spr. 12:13). Liegen begint vaak net als gokken. Wie gokt, begint met om lage bedragen te wedden, maar geleidelijk aan gaat hij steeds grotere weddenschappen aan — gewoonlijk om enkele verliezen te dekken. Degenen die liegen, beginnen vaak met halve waarheden en „kleine leugentjes” en gaan dan geleidelijk tot ernstiger leugens over.
Als je tegen anderen liegt, eindig je meestal met tegen jezelf te liegen. Je kunt wel volgens een leugen gaan leven door jezelf te doen denken dat je iemand bent die je niet bent en dat je leven eigenlijk veel beter en gelukkiger is dan het in werkelijkheid is. Je kunt jezelf overtuigen dat je erg knap en verstandig bent, terwijl je in werkelijkheid heel weinig weet. Valse redenering helpt je het te rechtvaardigen als je „een slimme streek uithaalt” of „iemand beetneemt” met de gedachte dat je per slot van rekening toch alleen maar krijgt wat je, als iets dat men je schuldig is, nu eenmaal toekomt. Vroeg of laat zullen zich echter omstandigheden voordoen die de persoon die dit doet, dwingen de werkelijkheid onder de ogen te zien. Dan voelt hij zich misschien geschokt als hij zichzelf ziet zoals hij werkelijk is en beseft wat een bedrog zijn leven is geweest — als een gebouw met als enige fundament schuivend zand. — Vergelijk Matthéüs 7:26, 27; Psalm 36:2.
Het lijkt misschien wel moedig en gedurfd om met een stalen gezicht leugens te vertellen en sommigen oefenen zich erin om iemand recht in de ogen te zien als zij liegen. Maar liegen is in werkelijkheid eerder laf dan moedig. Waar moed voor nodig is, is om de waarheid te spreken en alle gevolgen die daaruit voortvloeien onder de ogen te zien. In plaats van op kracht te duiden, is een leugen als een zwakke kreupele, die zich niet alleen staande kan houden maar door andere leugens ondersteund moet worden en die nooit bereid is de waarheid onder de ogen te zien. Waarom zou je bovendien zijn als iemand die zich zijn leven lang anders voordoet dan hij is, die de waarheid verbergt, eromheen draait en uitvluchten zoekt? Waarom zou je als Judas Iskáriot zijn, die een bedrieger werd, een dubbel leven trachtte te leiden en eindigde als een mislukkeling die zelfmoord pleegde? (Joh. 12:4-6; Matth. 27:3-5) Waarom niet man of vrouw genoeg te zijn om eerlijk te zijn? Het is de enige manier om zelfrespect en een goed geweten te behouden.
Dit wijst op de belangrijkste factor van alle: Gods goede wil en goedkeuring. Jehovah God keurt alleen degenen goed die hem „met geest en waarheid” aanbidden, en zijn Zoon zei dat ware vrijheid alleen samengaat met waarheid (Joh. 4:23, 24; 8:31, 32). Jehovah verafschuwt liegen in al zijn vormen — bedrog, pochen, laster en spieken — omdat het voortspruit uit zelfzucht, hebzucht en onverschilligheid voor de belangen van anderen (Spr. 6:16, 17; 11:1; Ps. 5:5, 6; 15:1-3). Hij weet dat alle moeilijkheden en lijden van de mensheid hun oorsprong vinden in liegen — van de zijde van de „vader van de leugen”, Satan, Gods voornaamste vijand (Gen. 3:1-5; Joh. 8:44). Gods Woord associeert liegen terecht met stelen, overspel en andere ernstige zonden omdat nagenoeg elke vorm van kwaaddoen — direct of indirect — begint of te maken heeft met de een of andere vorm van oneerlijkheid. — Hos. 4:1, 2; Rom. 1:24-32; Openb. 21:8.
Wil je werkelijk getrouw aan een eerlijke wandel vasthouden? Dan dien je te beseffen dat je geen grote verleidingen om oneerlijk te zijn kunt weerstaan door eerlijkheid alleen maar met je verstand als de beste gedragsregel te beschouwen. Er is meer voor nodig. Alleen oprechte liefde voor je Schepper en voor je naaste kan je de drijfveer geven die je nodig hebt. Je moet een diepe liefde voor de waarheid hebben wegens het goede dat erdoor tot stand wordt gebracht en een even intense haat ten opzichte van liegen wegens het kwaad dat erdoor wordt aangericht (Spr. 4:23, 24). Gods goedkeuring moet bovendien meer voor je betekenen dan die van welk mens maar ook. Bedenk dat wij, alleen omdat Hijzelf de waarheid liefheeft en liegen haat, een vaste hoop voor de toekomst kunnen hebben, gebaseerd op Zijn zekere beloften en de bewezen betrouwbaarheid van Zijn Woord. — Vergelijk Jozua 23:14; Hebreeën 6:18, 19.
Zorg er ook voor dat je vrienden waarheidlievend zijn. Zogenaamde „vrienden” die liegen en anderen bedriegen zullen hetzelfde ten aanzien van jou doen als de situatie het de moeite waard doet schijnen. Lees Davids woorden in Psalm 101:5-7 en maak zijn maatstaven voor vriendschap tot de jouwe. Ja, bedenk dat „de lip van waarheid . . . voor altijd stevig bevestigd zal worden, maar de leugentong zal slechts zo lang duren als een ogenblik”. — Spr. 12:19.