Vreugde vinden in het opvoeden van kinderen
1, 2. (a) Welke ervaring deed koning Salomo bij het rechtspreken tussen twee moeders op, en wat hielp hem een juist oordeel te vellen? (b) Hoe oefent bloedverwantschap invloed uit op wat iemand doet?
TIJDENS de regering van de wijze koning Salomo werd hem gevraagd recht te spreken tussen twee vrouwen die in hetzelfde huis woonden en die beiden het leven hadden geschonken aan een zoon. Een van de kinderen stierf ’s nachts en zijn moeder verwisselde het heimelijk voor het levende kind. Toen de echte moeder ’s morgens ontdekte dat het dode kind niet het hare was, beschuldigde zij de oneerlijke moeder van diefstal en de zaak kwam voor Salomo. Niet in staat de waarheid vast te stellen, gaf Salomo bevel het levende kind in tweeën te snijden opdat de eiseressen het samen konden delen. Het verslag zegt: „Terstond zei de vrouw wier zoon de levende was tot de koning (want haar innerlijke emoties werden jegens haar zoon opgewekt, zodat zij zei): ’Neem mij niet kwalijk, mijn heer! Geeft haar het levende kind. Brengt het in geen geval ter dood.’ . . . Daarop antwoordde de koning en zei: ’Geeft haar het levende kind, en gij moogt het in geen geval ter dood brengen. Zij is zijn moeder’” (1 Kon. 3:26, 27). Salomo begreep de liefde van ouders voor kinderen. Hij had deze niet alleen uit ervaring leren kennen, aangezien hij zelf vader was, maar hij was ook goed op de hoogte van Gods in de Schrift opgetekende zienswijze ten aanzien van de gezinsregeling.
2 Een nauwe familieverwantschap is een zegen. Toen Andréas uit Bethsáïda hoorde wie de Messías was, naar wie ging hij toen het eerst met dit goede nieuws? „Deze vond eerst zijn eigen broer, Simon, en hij zei tot hem: ’Wij hebben de Messías (hetgeen vertaald betekent: Christus) gevonden’” (Joh. 1:41). Bloedverwantschap geeft een niet te ontkennen band. De reactie van Andréas was een natuurlijke reactie.
3. Waarom is christelijke broederschap een band die nog hechter verenigt?
3 Er is een band die nog hechter verenigt, en wel de christelijke broederschap. In Romeinen 12:10 zegt de bijbel: „Hebt in broederlijke liefde tedere genegenheid voor elkaar. Neemt de leiding in het betonen van eer aan elkaar.” In 1 Petrus 5:9 wordt gesproken over „de gehele gemeenschap van uw broeders in de wereld”. In Markus 10:29, 30 worden vleselijke banden vergeleken met die welke de waarheid doet ontstaan. Jezus zegt daar: „Voorwaar, ik zeg ulieden: Er is niemand die ter wille van mij en ter wille van het goede nieuws huis of broers of zusters of moeder of vader of kinderen of velden heeft verlaten, die niet nu, in deze tijdsperiode, honderdvoudig zal ontvangen, huizen en broers en zusters en moeders en kinderen en velden, mét vervolgingen, en in het komende samenstel van dingen eeuwig leven.” Ja, christenen zijn te weten gekomen dat broeders in de waarheid iets bezitten wat zelfs letterlijke vleselijke broers niet bezitten. — Joh. 13:34, 35.
4. Waarom kunnen christelijke gezinnen verwachten een eenheid te hebben die andere gezinnen niet kunnen hebben?
4 Maar wanneer uw gezin door beide banden wordt verenigd, verkeert u inderdaad in een begunstigde positie. Ouders die opgedragen en gedoopte dienstknechten van God zijn, hebben de natuurlijke liefde voor hun kinderen die God in de mens heeft gelegd. Zij hebben ook de gelegenheid een band van eenheid in de gezinskring te smeden die een geluk en voldoening kan schenken welke nergens anders door te verkrijgen zijn. Zij kunnen hun kinderen helpen getrouwe dienstknechten van God te worden. Dit zal de gezinsleden niet alleen dichter tot elkaar brengen, maar het is ook de beste erfenis die zij de kinderen kunnen nalaten. Toch is dat in deze tijd niet zo eenvoudig als het misschien klinkt.
PROBLEMEN ZIEN AANKOMEN
5, 6. (a) Wat zal ouders helpen problemen waaraan misschien aandacht moet worden geschonken, te zien aankomen? (b) Hoe kan er tussen ouders en kinderen contact blijven bestaan?
5 Er zullen bij het grootbrengen van kinderen problemen rijzen. Het heeft geen zin te denken dat dit u bespaard zal blijven, want de problemen zùllen komen. Houd uw ogen en oren dus voor elk teken ervan open. Als uw kind met probleempjes bij u komt, is het niet verstandig hem met vluchtige antwoorden af te schepen. Dat is de tijd om intense belangstelling te tonen voor wat er in het kind leeft en hem met vragen uit zijn tent te lokken. Veel ouders zeggen dat zij er moeite mee hebben hun kinderen aan het praten te krijgen en hen te laten vertellen wat er in hen leeft. Zou het kunnen zijn dat de ouders zelf in het verleden, toen de kinderen wilden praten en hulp nodig hadden, het gesprek in de kiem hebben gesmoord? Wat dom een gesprek met uw kind de kop in te drukken, alleen omdat u er op dat moment niet erg voor in de stemming bent.
6 Een ouder die bedacht is op dingen waarover hij met zijn kinderen kan praten en die een oprechte bereidheid toont om over nagenoeg ieder onderwerp te spreken, zal bemerken dat de communicatielijn niet wordt verbroken doch voortdurend door middel van een stroom van boodschappen open wordt gehouden, boodschappen die hem vertellen wat hij moet weten en die tot een hartelijke sfeer en begrip in de gezinskring bijdragen. Een ouder die bereid is te luisteren, zal gewoonlijk kinderen hebben die bereid zijn te spreken. Maar zullen kinderen met grote problemen naar ouders toegaan als de ouders niet naar kleine problemen luisteren en hen helpen ze op te lossen op een wijze die vriendelijkheid en begrip weerspiegelt? Hebt u op dit moment een vriend die u vertrouwt en in wie u vertrouwen stelt, iemand tot wie u zich met een ernstig probleem zou kunnen wenden in de wetenschap dat hij er de tijd voor zal nemen om naar alles te luisteren wat u te zeggen hebt en die niet op u zal neerzien alleen omdat u het probleem in kwestie hebt? Ieder kind dient zo tegenover zijn ouders te staan. Staan uw kinderen zo tegenover u? Spreuken 17:17 zegt: „Een ware metgezel [kameraad] heeft te allen tijde lief, en is een broeder die geboren wordt voor de tijd dat er benauwdheid is.” Het is treurig als een kind zich voor een dergelijke verhouding tot iemand buiten de gezinskring moet wenden.
7. Wat is er bij betrokken om op een voortreffelijke wijze de leiding over een huisgezin te hebben?
7 De apostel Paulus schreef dat een opziener iemand moet zijn „die op een voortreffelijke wijze de leiding over zijn eigen huisgezin heeft, die kinderen met alle ernst in onderworpenheid heeft; (immers, indien iemand zijn eigen huisgezin niet weet te leiden, hoe zal hij dan voor Gods gemeente zorg kunnen dragen?)” (1 Tim. 3:4, 5). Dit wil niet zeggen dat een vader net zoveel tijd aan andere belangen kan besteden als hij wil, als hij maar ingrijpt en de leiding neemt als zijn kinderen in moeilijkheden komen. Neen, hij moet op een voortreffelijke wijze de leiding over zijn gezin hebben, zorgvuldig opletten, problemen zien aankomen en voorzien wat er zich onder degenen die aan zijn zorg zijn toevertrouwd zou kunnen ontwikkelen. Preventieve raad is veel beter dan corrigerende raad. Een vader die zich erop toelegt problemen te voorkomen, is verstandiger dan een vader die het voldoende vindt als hij ze tracht op te lossen wanneer ze komen. Het is waar dat advocaten zich een reputatie opbouwen door overwinningen te behalen voor de rechtbank. Maar christelijke vaders bouwen zich een voortreffelijke reputatie op door op een dusdanige wijze de leiding te nemen dat er problemen worden voorkomen.
LEIDING VOOR ’DE ONERVARENE’
8. Hoe kunnen ouders hun kinderen helpen ervaring op juiste wijze bezien?
8 Kinderen hebben nog maar weinig ervaring in het leven opgedaan, maar het helpt weinig of ouders hen nu al aan dat feit blijven herinneren. Als een kind daarentegen werkelijk wordt geholpen te begrijpen welk een grote waarde de Schrift aan ervaring hecht en dat hij er persoonlijk op uit dient te zijn uit elke ervaring te leren, zal het waarschijnlijk de hulp die de ouder geeft op juiste wijze bezien en werkelijk voordeel trekken van de verschillende gebeurtenissen die zich met het verstrijken der jaren in zijn leven voordoen. Wij behoren in feite allen uit elke ervaring die wij opdoen te leren. En als een kind inziet dat zijn ouders beseffen dat zij zelf een les uit verschillende situaties kunnen leren, zal hij niet zo gauw boos zijn over zijn eigen onervarenheid en ontvankelijker zijn voor het leerproces.
9. Wat zegt de Schrift over degenen die weigeren ervaring hun leermeester te laten zijn?
9 Wat zegt de Schrift over ervaring? Hierin worden degenen die halsstarrig weigeren te luisteren en die weigeren ervaring hun leermeester te laten zijn scherp berispt, met de woorden: „Hoe lang zult gij, onervarenen, onervarenheid blijven liefhebben, en hoe lang moet gij, spotters, volslagen spot voor u begeren, en hoe lang zult gij, verstandelozen, kennis blijven haten? Keert u om op mijn terechtwijzing” (Spr. 1:22, 23). „Schrander is degene die de rampspoed heeft gezien en zich vervolgens verbergt, maar de onervarenen zijn doorgelopen en moeten de straf ondergaan.” — Spr. 22:3.
10. Wat zijn enkele manieren om het gebrek aan ervaring van jonge mensen te compenseren?
10 Er zijn manieren waarop ouders jeugdige onervarenheid kunnen helpen compenseren. Bedachtzame ouders kunnen onervaren kinderen vriendelijk uit netelige situaties helpen zonder hen in het bijzijn van anderen in verlegenheid te brengen. Als zij hen bovendien in de bijbel onderrichten, rusten zij hen toe met een kennis die iemand wijzer kan maken dan alle ervaring van een mensenleven. In Psalm 19:7 lezen wij: „De vermaning van Jehovah is betrouwbaar, de onervarene wijs makend.” En Psalm 119:130 voegt eraan toe: „Het ontvouwen van uw woorden geeft licht, de onervarenen verstandig makend.”
11. Is jong en onervaren zijn iets om zich over te schamen?
11 Jong en onervaren zijn is op zichzelf niet iets waarover men zich behoeft te schamen. Het behoort nu eenmaal tot het volwassen worden en men moet eenvoudig geduld hebben. Het is echter wel iets om zich over te schamen als men weigert te erkennen dat men onervaren is en maar zijn gang gaat en dwaze en wetteloze dingen doet, waardoor men smaad op zijn ouders en de christelijke gemeente brengt. De vader die dit beseft en het zijn kinderen op oordeelkundige wijze helpt inzien, zal rijkelijk beloond worden als zijn kind tot rijpheid voortgaat.
12. Op welke wijze kunnen ouders hun kinderen helpen te leren hoe belangrijk het is respect te tonen?
12 Als iemand ervaren wordt in Jehovah’s wegen zal hij ook beter gaan begrijpen hoe belangrijk het is respect te tonen. Ouders dienen hun kinderen in dit opzicht een goed voorbeeld te geven. De vader dient respect voor de moeder te tonen, in het besef dat zij een medeërfgename van „de onverdiende gunst des levens” is (1 Petr. 3:7). Zij dient op haar beurt „diepe achting voor haar man” te tonen (Ef. 5:33). Beiden dienen respect te hebben voor de ouderlingen in de gemeente en in overeenstemming te leven met de schriftuurlijke raad: „Weest gehoorzaam aan hen die onder u de leiding nemen en weest onderdanig, want zij waken over uw ziel als mensen die rekenschap zullen afleggen” (Hebr. 13:17). Door zich aldus aan Jehovah’s wegen te houden, tonen zij respect voor Jehovah en zijn theocratische regeling. — 1 Kor. 11:3.
13. (a) Welke invloed dient een gevoel van kameraadschap op de ouder-kindverhouding te hebben? (b) Op welke wijze geven televisiereclames soms een verwrongen beeld van deze verhouding?
13 Wanneer de ouders zo’n voortreffelijk voorbeeld geven, is het voor de kinderen niet moeilijk het respectbeginsel te begrijpen. Zij zullen waarschijnlijk diepe achting voor hun ouders hebben en op vele manieren respect voor hen tonen. Zoals is gezegd, dienen ouders en kinderen weliswaar als kameraden met elkaar om te gaan, maar dit heeft alleen betrekking op zulke dingen als de hartelijke en vriendschappelijke verhouding die er tussen hen dient te bestaan en niet op werkelijke gelijkheid in andere opzichten in het huisgezin. Het toepassen van bijbelse beginselen vereist dat duidelijk wordt begrepen wie de vader en wie het kind is. Is het u in tegenstelling daarmee ooit opgevallen dat in televisiereclames kinderen de ouders onderwijzen, waarbij zij hen als ouderwets aan de kaak stellen of als personen die terechtgewezen of up to date gebracht moeten worden? Zo’n reclamebeeld of -filmpje moedigt een zoon aan druk op zijn vader uit te oefenen om de soort van auto te kopen die de zoon wil hebben. Of het moedigt de dochter aan druk op haar moeder uit te oefenen om toestemming te krijgen kleren, parfums, deodorants, shampoo, enzovoort, te kopen die „nieuw” en „anders” zijn, terwijl ze in werkelijkheid helemaal niet nieuw zijn. Dit is eenvoudig een list van de zakenwereld om zichzelf financieel te bevoordelen zonder rekening te houden met de slechte uitwerking op het gezin. De bijbel toont echter duidelijk aan dat de kìnderen de minder ervarenen zijn, en zij dienen aangemoedigd te worden respect te tonen voor degenen die langer hebben geleefd en meer van het leven hebben gezien.
14, 15. (a) Waarom dient kinderen geleerd te worden ook zelf te denken? (b) Geef suggesties waarmee ouders bij hun krachtsinspanningen om hun kinderen te helpen hun denkvermogen te ontwikkelen, gebaat kunnen zijn.
14 Kinderen moet natuurlijk worden geleerd ook zelf te denken. Eens zullen zij hun eigen beslissingen moeten nemen en het kan een hulp zijn als hun dit jong wordt geleerd. De bijbel moedigt het ontwikkelen van het denkvermogen ten zeerste aan, en dit is een van de belangrijkste dingen waarbij ouders hun kinderen kunnen helpen. Zij zullen het een of andere denkpatroon ontwikkelen; waarom er dus niet voor te zorgen dat zij de dingen leren beredeneren op basis van wat de bijbel ons over Jehovah en zijn wegen zegt. Spreuken 5:1, 2 zegt: „Mijn zoon, o schenk toch aandacht aan mijn wijsheid. Neig tot mijn onderscheidingsvermogen uw oren, om het denkvermogen te behoeden; en mogen uw eigen lippen de kennis zelf veilig bewaren.” Als u iemand wilt helpen zijn denkvermogen te ontwikkelen, is het belangrijk niet voor de leerling te doen wat hij zelf kan doen. Christenen hebben, bij het aanbieden van de waarheid aan anderen, geleerd hoe belangrijk het is de toehoorder in het gesprek te betrekken om te weten te komen wat er in hem leeft en hem er dan toe te brengen te redeneren en tot de juiste gevolgtrekkingen te komen. Dit zijn oogmerken die ouders in gedachten dienen te hebben als zij hun kinderen helpen hun denkvermogen te ontwikkelen.
15 Dit vermogen kan progressief ontwikkeld worden naarmate uw kind opgroeit. Er zijn tal van beslissingen, minder belangrijke beslissingen, die men hem zelf kan laten nemen. Vraag hem: „Wat zou volgens jou in dit geval het beste zijn?” Uit zijn antwoord blijkt misschien dat hij wat meer hulp nodig heeft. Redeneer met hem en help hem in de goede richting. Word niet geïrriteerd of ongeduldig. De apostel Paulus ging als voorbeeld naar zijn eigen kinderjaren terug en zei: „Toen ik een klein kind was, sprak ik als een klein kind, dacht ik als een klein kind, overlegde ik als een klein kind; nu ik echter een man ben geworden, heb ik de trekken van een klein kind weggedaan” (1 Kor. 13:11). Hij ontwikkelde zijn denkvermogen naarmate hij ouder werd.
16. Hoe streven zelfs mensen van de wereld ernaar hun kinderen op de toekomst voor te bereiden?
16 Zelfs sommige ouders die niet tot de christelijke gemeente behoren, beseffen de waarde die het heeft hun kinderen op de toekomst voor te bereiden. Zij laten de toekomst van het kind niet aan het toeval over door hem later, als hij daar oud genoeg voor is, te laten kiezen wat hij wil doen, àls hij al iets wil doen. Zij beginnen een kind er bijvoorbeeld misschien al vroeg in zijn leven op voor te bereiden de familiezaak te beheren, zorg te dragen voor het familiebezit of een andere carrière op te bouwen. Met betrekking tot religie — iets dat zij als van weinig of geen betekenis beschouwen — zeggen zij vaak dat zij het kind hierin later zullen laten beslissen, maar dit zeggen zij niet als het op zijn financiële toekomst aankomt. Denk dus niet dat de wereld het principe van voorbereiding en opleiding niet goedkeurt. Dit doet ze wel degelijk, maar dan in materiële, niet in geestelijke zaken.
OPBOUWENDE RAAD GEVEN
17. Is het voldoende alleen goede raad te geven, of is er nog iets meer nodig?
17 Soms heeft men mensen na het ontvangen van raad horen zeggen: „Ik vond het niet erg wat hij zei; het was inderdaad waar en verdiend. De manier waarop hij het zei beviel me alleen niet.” In een christelijk gezin dient raad natuurlijk aanvaard te worden, ook al wordt deze niet op de meest aangename manier gegeven. Zijn er echter dingen die een ouder in gedachten zou kunnen houden om het zijn kinderen gemakkelijker te maken de raad te aanvaarden? Die zijn er ongetwijfeld. Het gaat er niet louter om te weten wat er mis is en wat er nodig is voor verbetering, maar ook te weten hoe de kwestie benaderd moet worden en hoe men dit onder woorden kan brengen.
18, 19. (a) Wat hebben tijd en plaats met het geven van raad te maken? (b) Wat zal er nog meer toe bijdragen raad gemakkelijker te aanvaarden?
18 Eén punt waaraan men moet denken is het tijdstip om raad te geven. Onmiddellijk nadat een misstap of overtreding is begaan, kan vaak het juiste tijdstip zijn, maar dit is niet altijd zo. Het zou beter kunnen zijn te wachten totdat zowel de ouder als het kind in een kalmere stemming zijn. Er dient ook aan de plaats te worden gedacht. Als er iets verkeerds is gebeurd in de vergaderplaats van de gemeente, in het huis van iemand anders of tijdens het winkelen, zou het het beste kunnen zijn de raad, of althans uitgebreide raad, uit te stellen totdat u thuis bent.
19 De manier waarop het moet worden gezegd, omvat vriendelijkheid, tact, kalmte en redelijkheid. U zou het kind zich over sommige punten kunnen laten uitspreken, in het besef dat u misschien niet de hele toedracht kent. En u zou vragen kunnen stellen om te zien of hij begrijpt waarom het gaat. Een glimlach zou juist zijn als de aangelegenheid niet te ernstig is en de raad meteen wordt aanvaard. Maar bij een ernstiger aangelegenheid, als er een hartig woordje moet worden gesproken, zou een glimlach een verkeerde indruk kunnen wekken. In alle gevallen dient men er zeker van te zijn dat de raad goed wordt begrepen.
20, 21. (a) Waarom werpen dreigementen bij de opvoeding van kinderen doorgaans niet de beste resultaten af? (b) Wat is een betere methode?
20 Dreigementen en waarschuwingen leveren doorgaans niet de beste resultaten op. Waarom? Omdat dit wellicht alleen vrees voor de gedreigde straf tot gevolg heeft en niet dat het kind het slechte gedrag haat (Ps. 97:10). In Efeziërs 6:9 wordt meesters de raad gegeven: „Laat dreigementen achterwege, want gij weet dat de Meester van zowel hen als u in de hemelen is, en bij hem is geen partijdigheid.”
21 Een betere methode is te laten zien welk voordeel het heeft de dingen op Jehovah’s manier te doen en, waar mogelijk, de redenen te geven waarom bepaalde dingen slecht zijn. Moedig optimistisch tot de juiste handelwijze aan, maar maak tevens op liefdevolle wijze duidelijk wat de gevolgen van ongehoorzaamheid zullen zijn. Er is een verschil tussen dreigen en uiteenzetten wat met zekerheid de gevolgen van een bepaalde handelwijze zullen zijn. Merk de uitnodigende manier op waarop Jehovah tot de juiste handelwijze aanmoedigt: „Mijn zoon, indien gij mijn woorden zult aannemen en míjn geboden als een schat bij u weglegt, om met uw oor aandacht te schenken aan wijsheid, opdat gij uw hart neigt tot onderscheidingsvermogen; . . . in dat geval zult gij de vrees voor Jehovah begrijpen, en gij zult de kénnis van God vinden” (Spr. 2:1-5). Maar verderop in dit hoofdstuk worden op een vriendelijke maar ernstige wijze de gevolgen onder de aandacht gebracht: „Het doel is, dat gij de weg der goeden moogt bewandelen en dat gij de paden van de rechtvaardigen moogt houden. Want de oprechten zijn het die op de aarde zullen verblijven, en de onberispelijken zijn het die erop zullen overblijven. Wat de goddelozen betreft, zij zullen van de aarde zelf worden afgesneden; en wat de verraderlijken betreft, zij zullen ervan worden weggerukt.” — Spr. 2:20-22.
OMGANG
22, 23. Welke invloed oefent omgang op een kind uit, en hoe dienen ouders hier dus tegenover te staan?
22 Christelijke ouders bemerken vaak dat er problemen rijzen wanneer hun kinderen met andere kinderen in de buurt of met medescholieren beginnen om te gaan. Zij moeten natuurlijk enige omgang met de buitenwereld hebben. Het is in deze tijd zo goed als onmogelijk en niet raadzaam zich compleet af te zonderen. De mate van onchristelijke invloed die wereldse omgang uitoefent, verschilt. Ouders moeten echter wel weten met wie hun kinderen praten en spelen. Hoewel sommige wereldse mensen van thans bepaalde bewonderenswaardige karaktereigenschappen bezitten, moet men bedenken dat van iemand die geen aanbidder van Jehovah is, niet gezegd kan worden dat hij of zij goed gezelschap is. — 1 Kor. 15:33.
23 In het algemeen zou men kunnen zeggen dat er eigenlijk slechts twee soorten van omgang zijn. Spreuken 13:20 zegt: „Hij die met wijzen wandelt, zal wijs worden, maar wie zich met de verstandelozen inlaat, zal het slecht vergaan.” Wie de wijzen zijn, wordt hier natuurlijk niet gezegd. De bijbel maakt echter elders duidelijk wat voor wijsheid er wordt bedoeld. Psalm 111:10 zegt: „De vrees voor Jehovah is het begin van wijsheid.” Aanbidders van Jehovah zijn dus de wijzen met wie uw kinderen dienen om te gaan. Dit zal hen helpen werkelijk wijs te worden. De ideale situatie is dat ouders zo’n voortreffelijk programma voor hun kinderen hebben uitgestippeld dat er weinig of geen tijd voor omgang met de buitenwereld overblijft. Het wordt voor de kinderen dan zo interessant en absorberend om met het gezin of andere christenen samen te zijn dat zij niet in de verleiding komen met anderen om te gaan. Maar als zij dit wel doen, dienen de ouders er de tijd voor te nemen het kind de bijbelse zienswijze aangaande de kwestie duidelijk te maken, en zij dienen terzelfder tijd de nodige strenge controle uit te oefenen.
24. Waarom moeten kinderen zelf begrijpen wat de bijbel over slechte omgang zegt?
24 Dienen christelijke ouders hun kinderen werkelijk zo openhartig en rechtstreeks met betrekking tot wereldse omgang te onderrichten? Waarom niet? Kinderen stellen het over het algemeen op prijs dat hun de waarheid over iets wordt verteld, zodat het niet misverstaan wordt. Op zijn minst een aantal van hen beweert thans dat zij willen dat ouderen ’het vertellen zoals het is’. Kinderen dient natuurlijk ook vriendelijkheid en tact te worden bijgebracht, opdat zij liefdevol met anderen kunnen omgaan. Het is echter niet voldoende als alleen de ouders zich bewust zijn van de gevaren van verkeerde omgang. Willen kinderen beschermd worden, dan moeten ook zij de gevaren kennen, en het is de verantwoordelijkheid van de ouders duidelijk te maken wat die gevaren zijn.
25. Naar wie moeten ouders bij het opvoeden van hun kinderen voor leiding opzien?
25 Ouders dienen bij hun streven in hun kinderen de duurzame hoedanigheden op te bouwen die zij nodig hebben om de beproevingen die alle ware christenen nog te wachten staan te overleven, voor kracht en leiding naar Jehovah op te zien (1 Kor. 3:10-15). Het is niet gemakkelijk kinderen zo op te voeden dat zij een bron van vreugde voor hun ouders en een eer voor God zijn. Er is voortdurende waakzaamheid voor nodig. Maar hoewel het een verantwoordelijkheid is die ouders soms angstige momenten bezorgt, is het ook een voorrecht dat hun door een liefdevolle God is geschonken en dat in de eerste plaats vreugde geeft. Het kan werkelijk voldoening en vreugde schenken kinderen op te voeden.
[Illustratie op blz. 313]
Oprechte bereidheid om naar de kleine problemen van uw kinderen te luisteren, is belangrijk om de communicatielijn open te houden