Wat bedoelde de wijze man?
Wijsheid wordt niet altijd gewaardeerd
In deze wereld hebben de dingen vaak een heel ander verloop dan men zou verwachten. Koning Salomo merkte hierover op: ’De wijzen kunnen zonder voedsel zijn en zij die kennis bezitten, kunnen in ongenade zijn gevallen’ (Pred. 9:11). Een fundamentele oorzaak hiervan is dat mensen vaak op de uiterlijke schijn afgaan in plaats dat zij hun oordeel op de werkelijke stand van zaken baseren.
De wijze koning Salomo verschafte hier een opmerkelijke illustratie van, een die „groots” voor hem was. Wij lezen: „Ook dit zag ik met betrekking tot wijsheid onder de zon — en het was groots voor mij [„waarvan ik diep onder de indruk kwam”, Willibrordvertaling]: Er was een kleine stad [een erg onbeduidende plaats], en de mannen daarin waren weinige [dus met weinig beschikbare mankracht om haar te verdedigen]; en er kwam een groot koning naar toe, en hij omsingelde haar en bouwde grote vestingen tegen haar. En daarin werd een man gevonden, behoeftig maar wijs, en die verschafte de stad ontkoming door zijn wijsheid. Maar geen mens dacht nog aan die behoeftige man” (Pred. 9:13-15). Indien die behoeftige wijze man er niet was geweest, zou de stad de ’grote koning’ in handen zijn gevallen. De wijsheid van die arme man bleek inderdaad superieur te zijn aan de belegeringswerken en krijgslieden van de koning. In plaats dat de mensen de behoeftige man echter dankbaar waren, vergaten zij hem totaal toen het gevaar geweken was.
Salomo trok hieruit de volgende conclusie: „Wijsheid is beter dan kracht; toch wordt de wijsheid van de behoeftige veracht, en naar zijn woorden wordt niet geluisterd” (Pred. 9:16). Ja, wanneer iemand geen belangrijke positie of geen aanzien heeft, worden zijn woorden maar al te vaak genegeerd. Er wordt weinig gewicht aan gehecht. Soms, misschien als laatste redmiddel, wordt er overeenkomstig de wijze woorden van een behoeftig persoon gehandeld, maar als de crisis eenmaal achter de rug is, wordt hem geen eer toegekend. — Vergelijk 1 Korinthiërs 1:26, 27; 2:8-11.
Toch is wijsheid buitengewoon waardevol, en ze wordt beslist niet altijd genegeerd omdat ze geen indrukwekkende bron heeft. Salomo vervolgde: „De woorden van de wijzen in rust gesproken, worden méér gehoord dan het geschreeuw van iemand die heerst onder verstandelozen. Wijsheid is beter dan werktuigen voor de strijd, en slechts één zondaar kan veel goeds teniet doen.” — Pred. 9:17, 18.
Zoals de wijze man hier uiteenzette, is het veel beter en logischer om naar de rustige, waardige uitingen van wijze personen te luisteren, al zijn deze personen nog zo nederig, dan naar het geschreeuw van een heerser die zijn algemene ondersteuning ontvangt van onderdanen die er door hun handelwijze blijk van geven een verstandeloze kijk op het leven te hebben. Zoals in het geval van de behoeftige wijze man wordt geïllustreerd, kunnen met wijsheid veel grotere voordelen worden verkregen dan met strijdmiddelen. Hier staat tegenover dat slechts één zondaar of dwaas onnoemelijk veel moeilijkheden kan veroorzaken. Door zijn verkeerde redenatie, die misschien luid onder woorden wordt gebracht, of door zijn slechte daden, kan hij de beste plannen in de war sturen, de reputatie van een gemeenschap te gronde richten of energie en hulpbronnen verkwisten. (Vergelijk 3 Johannes 9-11.) Wijsheid is beslist verkieslijker, zelfs wanneer mensen geen waardering tonen voor degenen die deze eigenschap bezitten.