„Vergeld geen kwaad met kwaad” — Waarom niet?
HOE anders zou deze wereld zijn wanneer afzonderlijke personen, organisaties en landen gehoor zouden geven aan de geïnspireerde raad: „Vergeld geen kwaad met kwaad”! Droevig is echter te moeten constateren dat die raad thans meer dan ooit tevoren in de menselijke geschiedenis door afzonderlijke personen, organisaties en landen in de wind wordt geslagen. — Rom. 12:17, Nieuwe Testament in de omgangstaal.
Vernieling van eigendommen en beroving van levens waaraan vrijwel dagelijks zowel katholieken als protestanten in Noord-Ierland zich schuldig maken — wat is het anders dan een vergelden van kwaad met kwaad? De bloedige strijd tussen Israël en zijn buurlanden — wat is het meer dan dat? Of wat te denken van de oorlogsvliegtuigen die begin 1973 over de Middellandse Zee werden gezonden met opdracht naar een passagiersvliegtuig van bepaalde nationaliteit uit te zien en dat neer te schieten als vergelding voor het neerhalen van een passagiersvliegtuig van eigen land waarbij 106 personen het leven verloren? Rassenonlusten, fabriekssabotage en familieruzies, die soms niet alleen tot een verbreking van de gezinsband, maar zelfs tot het neerschieten van echtgenoot of echtgenote leiden — het komt allemaal neer op een vergelden van kwaad met kwaad.
Kwaad met kwaad vergelden is een duidelijke uiting van de ’wijsheid van deze wereld’. De wereld kent gezegden als: „Wraak is zoet”, iemand „lik op stuk geven”, terwijl een kinderrijmpje ons vertelt: „Leer om leer, sla je mij, ik sla je weer.” Oudtijds werden veel vetes, vendetta’s en duels — vooral op Corsica en Sicilië, en in Kentucky en Tennessee — uitgevochten in blinde vastbeslotenheid kwaad met kwaad te vergelden.
Kwaad met kwaad willen vergelden is de neiging van een klein kind, een neiging echter die, wanneer niet door streng onderricht gecorrigeerd, met het verstrijken der jaren voortdurend sterker zal worden. Ja, wegens overgeërfde onvolmaaktheid en zelfzucht is het een menselijke neiging kwaad met kwaad te willen vergelden. Wordt men met minachting behandeld? De neiging is met minachting te reageren. Wordt men bars toegesproken? De neiging van velen is bars te antwoorden. Wordt men geduwd of gestoten? De neiging is terug te duwen en te stoten. Stekelige mensen maken anderen stekelig, enzovoort, enzovoort.
Toch is dit allemaal ernstig, ernstig verkeerd. Waarom? Omdat zowel de „ontvanger” als de „vergelder” van het kwaad er schade van ondervinden. Kwaad met kwaad vergelden maakt een zaak alleen maar erger, zoals wel blijkt uit de vendetta’s (bloedwraken) en vetes die zich jaren en jaren hebben voortgesleept. Daarom ook dat de goddelijke wijsheid raadt: „Een zacht antwoord keert woede af, maar een woord dat smart veroorzaakt, doet toorn opkomen.” Dat anderen een fout maken, is toch voor ons nog geen reden er ook een te maken, is het wel? Een overeenkomstig antwoord geven is het produkt van bekrompen denken, zo er al van denken gesproken kan worden, want we lezen ook: „Het inzicht van een mens vertraagt stellig zijn toorn, en het is luister van zijn kant, de overtreding voorbij te zien.” — Spr. 15:1; 19:11.
Telkens opnieuw treffen we in de bijbel raad aan tegen deze neiging kwaad met kwaad te vergelden, ongetwijfeld omdat ze bij de mens zo ingeworteld is. De christenen in Thessalonika kregen dan ook de vermaning: „Ziet toe dat niemand tegenover iemand anders kwaad met kwaad vergeldt, maar streeft altijd na wat goed is, jegens elkaar en jegens alle anderen.” Stellig moet de apostel Paulus een zeer duidelijke mening over deze kwestie hebben gehad om zich er zo over uit te laten. Jezus gaf in zijn Bergrede de raad: „Neem geen wraak op wie u kwaad doet. Als iemand u op de rechterwang slaat, draai hem dan ook de linkerwang toe.” Vaak worden deze woorden van Jezus verkeerd begrepen. Jezus predikte hier geen pacifisme. Een slag was geen gewelddaad, maar een belediging. Komt een volgeling van Christus in aanraking met werkelijk geweld, dan blijft hij niet dralen of vraagt om meer, maar vlucht als dat mogelijk is; zo niet, dan doet hij wat hij kan om zichzelf te beschermen. — 1 Thess. 5:15; Matth. 5:39, NTO.
Niet alleen is kwaad met kwaad vergelden onverstandig doordat het een slechte situatie alleen maar slechter maakt, het is ook liefdeloos. Misschien werd ons wel heel onbedoeld en per vergissing kwaad berokkend, per abuis of door een „slip” van de tong. Dit zou heel goed het geval kunnen zijn. Waarom iemand dan niet het zgn. „voordeel van de twijfel” gegund, de zaak in zijn voordeel uitgelegd, zelfbeheersing geoefend en weerstand geboden aan de neiging „revanche” te nemen? Waarom niet gewoon doorgegaan alsof er niets is gebeurd? Vermaant Gods Woord ons niet onze naasten lief te hebben als onszelf en anderen te behandelen zoals we zelf graag behandeld willen worden? Ja, die raad krijgen we uit dit boek inderdaad en er staat ook in dat de ’liefde het kwade niet aanrekent’. — Mark. 12:31; Luk. 6:31; 1 Kor. 13:4, 5.
Dat niet alleen. Het is bovendien meer wel dan niet waarschijnlijk dat degene die ons aanstoot heeft gegeven, geen slechte bedoelingen had; misschien was hij slechts onnadenkend bij wat hij deed en had hij niet speciaal ons op het oog. Maar vergelden wij kwaad met kwaad, dan is er van onze kant wèl duidelijk sprake van boze opzet, zodat wij dan als „vergelders” van het kwaad in feite moreel schuldiger en laakbaarder zouden zijn dan de eerste persoon.
Bovendien bestaat er een nog ernstiger en krachtiger reden om geen kwaad met kwaad te vergelden. In de omliggende bijbelverzen van dat gebod zegt Paulus: „Wreekt uzelf niet, geliefden, maar geeft plaats aan de gramschap; want er staat geschreven: ’Aan mij is de wraak; ik zal vergelden, zegt Jehovah.’” (Rom. 12:19; Hebr. 10:30) Vanuit dit standpunt gezien is het aanmatigend kwaad met kwaad te vergelden; men eigent zichzelf de positie toe van de Opperste Rechter, Jehovah God. Christenen laten zowel het oordeel als de straf aan God over. Jezus zei: „Houdt op met oordelen, opdat gij niet wordt geoordeeld.” — Matth. 7:1.
Het is stellig voortreffelijke raad wanneer Gods Woord ons gebiedt: „Vergeld geen kwaad met kwaad.” Dit is de verstandigste en tevens meest liefdevolle en juiste handelwijze.