Jonge mensen vragen . . .

Hoe moet ik het aanleggen om meer zelfrespect te krijgen?

„WIJ zijn wel tevreden met onszelf!” Dit werd te kennen gegeven door meer dan twee derde van een groep onlangs in een opinieonderzoek geïnterviewde jongeren. Een typerend voorbeeld was de zestienjarige Edward, die zei: „Ik voel me zeker van mezelf en dat vind ik een prettig gevoel.”

Maar dat resterende derde deel?

Die vechten tegen minderwaardigheidsgevoelens. En ook jij voelt je misschien af en toe niet gelukkig met jezelf. Hoe moeten jongeren het dus aanleggen om meer zelfrespect te krijgen?

Tijd om de balans op te maken!

Om te beginnen zou het nuttig kunnen zijn je positieve en negatieve kanten te kennen. Eén psycholoog doet een nuttige suggestie aan de hand. Schrijf alle dingen op die je bij jezelf goed vindt en schrijf ook alles op waarin je een hekel hebt aan jezelf.

Als jij iemand bent die zich meestal „niet oké” voelt, kan je foutenlijst wel bladzijden lang worden. Je hebt misschien aanmerkingen op je uiterlijk, je intelligentie, je temperament. Maar je zult ook ontdekken dat veel zogenaamde fouten eigenlijk tamelijk onbeduidend zijn, of dingen waar je niets aan kunt doen — je uiterlijk bijvoorbeeld. Waarom kniezen over zaken die je toch niet kunt veranderen? Aan de andere kant kan die inventarisatie van jezelf ernstige gebreken aan het licht brengen, zoals opvliegendheid of egoïsme. Daar kun je wel iets aan doen! Als je gewetensvol werkt aan die problemen, zal je zelfrespect beslist toenemen.

Wees niet blind voor je goede kanten. Je vindt misschien dat kunnen koken of een band kunnen verwisselen nu niet bepaald erg belangrijk is. Maar voor iemand die honger heeft, of voor een automobilist die met een lekke band staat, maken die vaardigheden je tot een held! En hoe staat het met je goede eigenschappen? Ben je vlijtig? Geduldig? Meelevend? Edelmoedig? Vriendelijk? Ben je ook nederig, bescheiden, meegaand? Sta je open voor raad? Deze goede deugden wegen veel en veel zwaarder dan lichamelijke tekortkomingen. En bedenk dat wij allen eigenschappen bezitten die ons waardevol kunnen maken!

Maar wat zijn nu enige specifieke manieren om zelfrespect aan te kweken? Dit korte overzicht noemt er slechts enkele:

WEES REALISTISCH IN JE DOELSTELLINGEN: Als je altijd te hoog mikt, kun je bitter teleurgesteld raken. Stel je dus dingen ten doel die bereikbaar voor je zijn.

Wat zouden dat voor dingen kunnen zijn? Wat denk je van iets nuttigs leren, typen bijvoorbeeld? Verbeter je leestechniek of verbreed je belangstellingsgebied. Heb je ooit de bijbel van het begin tot het eind uitgelezen? Je bent het aan jezelf verplicht Gods boek van wijsheid te lezen. Tijd die aan televisiekijken werd besteed, kan gemakkelijk voor dit nuttige project worden vrijgemaakt. Dan is er de uitdaging van het leren bespelen van een muziekinstrument of het leren van een andere taal. Zelfrespect is dikwijls een nuttig nevenprodukt van een prestatie!

DOE JE WERK GOED: Heb je een deeltijdbaan of werk je thuis? Als je er met de pet naar gooit, zul je vast geen al te hoge dunk van jezelf krijgen. God vond vreugde in zijn scheppingswerken en na de beëindiging van elke scheppingsperiode zei hij dat het op die dag volbrachte werk „goed” was (Gen. 1:3-31). Ook jij kunt vreugde hebben in je werk, wat het ook is, en het bekwaam doen. — Zie Spreuken 22:29.

DOE IETS VOOR ANDEREN: Zelfrespect krijg je niet door zelf geen hand uit te steken en anderen alles voor je te laten opknappen. Jezus zei juist dat „wie . . . groot wil worden”, een „dienaar” of „slaaf” voor anderen moest worden. — Mark. 10:43-45.

Bijbelse waarheden met anderen delen is een bijzonder mooie manier om anderen te helpen en het schenkt grote persoonlijke voldoening. De zeventienjarige Kim bijvoorbeeld zette voor iedere maand van haar zomervakantie zestig uur op haar programma om tot anderen te prediken. Zij zegt: „Het heeft me dichter bij Jehovah gebracht. Het heeft me ook geholpen werkelijke liefde voor mensen te ontwikkelen.” Het is niet waarschijnlijk dat zij zich ongelukkig voelt over een ontbreken van zelfrespect!

KIES JE VRIENDEN ZORGVULDIG: „Ik kan bijzonder slecht met mezelf uit de voeten”, zei de zeventienjarige Barbara. „Als ik onder mensen ben die vertrouwen in me stellen, lever ik goed werk. Maar bij mensen die me behandelen als een verlengstuk van een machine, word ik stompzinnig.”

Mensen die hooghartig of beledigend doen, kunnen inderdaad maken dat je je ongelukkig voelt met jezelf. Kies dus vrienden die werkelijk belangstelling hebben voor jouw welzijn, vrienden die je opbouwen (Spr. 13:20). En beperk je niet tot je eigen leeftijdsgroep. Hoewel het leeftijdsverschil erg groot was, hadden David en Jonathan een zeer opbouwende vriendschap. (Zie 1 Samuël 18:1.) Goed, misschien valt het je niet gemakkelijk om vrienden te maken. Maar de bijbel toont aan dat je vrienden zult aantrekken wanneer je jezelf onzelfzuchtig geeft. — Zie Spreuken 11:25.

MAAK GOD TOT JE INTIEMSTE VRIEND: „Jehovah is mijn steile rots en mijn vesting”, verklaarde de psalmist David (Ps. 18:2). Zijn vertrouwen was niet uitsluitend op zijn eigen vermogens gebaseerd, maar op zijn intieme vriendschap met Jehovah. Toen hij later door tegenspoed getroffen werd, kon hij dan ook zeer heftige kritiek verduren zonder uit zijn evenwicht te raken. — 2 Sam. 16:7, 10.

Ook jij kunt ’tot God naderen’ en daardoor ’roemen’ — niet in jezelf, maar in Jehovah! — Jak. 4:8; 1 Kor. 1:31.

Een waarschuwend woord

Hoewel de noodzaak om zichzelf lief te hebben af te leiden valt uit bijbelteksten als Matthéüs 19:19 en Efeziërs 5:28, 29, vindt men in de Schrift veel vaker de waarschuwing niet te veel van zichzelf te denken! Waarom is dat?

Kennelijk omdat de meesten van ons bij onze inspanningen om zelfvertrouwen te krijgen, ons doel voorbijschieten. Velen gaan zichzelf verheerlijken. Anderen gaan hun bekwaamheden en vaardigheden gruwelijk overdrijven of hebben er een handje van anderen te kleineren. Dat zijn de opscheppers en pochers. Hun zelfrespect is echter aanzienlijk groter dan hun werkelijke waarde.

Zelfs christenen kunnen in die valstrik lopen. De gemeente in het eerste-eeuwse Rome had te maken met rivaliteit tussen joden en heidenen (niet-joden). De apostel Paulus gaf derhalve rechtstreekse raad. Hij herinnerde de heidenen aan hun onverkwikkelijke verleden. Uitsluitend door middel van Gods „goedheid” waren zij „geënt” in een positie waarin zij Gods gunst genoten (Rom. 11:17-36; 1:26-32). Ook de zozeer van hun eigen rechtvaardigheid overtuigde joden moesten hun onvolmaaktheden onder de ogen zien. „Want allen hebben gezondigd en bereiken niet de heerlijkheid Gods.” — Rom. 3:23.

Beroofde Paulus hen echter van hun zelfrespect? Liet hij niets van hen over dan een stelletje kruipende bedelaars? Helemaal niet. „Want krachtens de onverdiende goedheid die mij is gegeven,” vervolgde Paulus, „zeg ik tot een ieder . . . niet meer van zichzelf te denken dan nodig is” (Rom. 12:3). Het was „nodig” een zekere mate van zelfrespect te hebben. Maar zij moesten wel zorgen dat zij niet naar de andere kant doorsloegen. — Zie Romeinen 11:20.

Een christen zal derhalve uitersten vermijden. Zoals Dr. Allan Fromme opmerkt: „Iemand die een redelijk juiste kijk op zichzelf heeft, is niet droevig gestemd over wat hij ziet, maar heeft ook geen reden om uitzinnig blij te zijn. . . . Hij is niet pessimistisch, maar zijn optimisme is niet ongebreideld. Hij is niet roekeloos, en ook niet vrij van bepaalde angsten . . . Hij beseft dat hij niet het grootste succes aller tijden is, maar hij is ook geen eeuwigdurende mislukking.”

Wees dus bescheiden. „God weerstaat de hoogmoedigen, maar hij geeft onverdiende goedheid aan de nederigen” (Jak. 4:6). Erken je goede kanten, maar zie je fouten niet over het hoofd. Werk er daarentegen aan.

Je zult nog steeds van tijd tot tijd aan jezelf twijfelen. Maar je hoeft er nooit aan te twijfelen dat je als persoon je waarde hebt of dat God zich om je bekommert. Want „indien iemand God liefheeft, die wordt door hem gekend”. — 1 Kor. 8:3.

[Illustratie op blz. 24]

Voel je je neerslachtig, minderwaardig? Er is een oplossing

[Illustratie op blz. 25]

Het „zelfvertrouwen” van opscheppers en pochers is aanzienlijk groter dan hun werkelijke waarde