Wat zult u doen met oog op Satans aanval?

„Doet de volledige wapenrusting van God aan, opdat gij pal kunt staan tegen de kuiperijen van de Duivel.” — Ef. 6:11.

1. Voor wie moeten wij allen op onze hoede zijn, en waarom?

OF U het nu weet of niet, maar u en alle andere mensen hebben een boosaardige vijand met wie rekening gehouden moet worden. U zult u er misschien niet van bewust zijn dat zo’n hater van de gehele mensheid werkelijk bestaat, maar vergis u niet. U wordt beslopen door een leugenachtige, opzettelijke moordenaar. Er wordt van uw zijde extra waakzaamheid geëist wegens het feit dat deze moordenaar onzichtbaar is. Neen, u zou hem niet kunnen zien, zelfs al zou hij vlak naast u staan. Toch bezit hij door middel van gewelddadige manieren „het middel . . . de dood te veroorzaken”. Wie is hij? Satan de Duivel. — Hebr. 2:14.

2. Wie is Satan, en wat is zijn voornaamste doel?

² Maar wat wil hij? Waarom verkeert u persoonlijk in gevaar? Wel, het is goed in gedachten te houden dat hij eens een aanbidder van de ware God, Jehovah, geweest is maar „hij stond niet vast in de waarheid”. Hij werd afvallig en plaatste zijn eigen eerzucht en verlangen om aanbeden te worden vóór de belangen van zijn Schepper. Om zijn daden te rechtvaardigen en zichzelf van aanbidding te verzekeren, stelde hij zich ten doel de rechtschapenheid van alle schepselen in hemel en op aarde te verbreken. Hij wil uw verhouding tot God verwoesten. U wordt dus aangevallen. — Joh. 8:44; Matth. 4:9.a

3. In welke mate oefent de Duivel invloed op aarde uit?

³ Duivelaanbidding is misschien wel het laatste waaraan u denkt, maar toch is het zo dat de meerderheid van degenen die denken dat zij de ware God aanbidden, zich in werkelijkheid aan de zijde bevinden van Satan en de demonische engelen die Satans denkwijze hebben aanvaard. Sommige mensen zullen dit misschien betwijfelen, maar toch verwijst Openbaring 12:9 naar degene „die Duivel en Satan wordt genoemd, die de gehele bewoonde aarde misleidt”. Bovendien wordt in 1 Johannes 5:19 gezegd: „De gehele wereld ligt in de macht van de goddeloze.” Elders in de Schrift wordt hij „de god van dit samenstel van dingen” genoemd (2 Kor. 4:4). Op grond van deze schriftuurplaatsen dient het ons heel duidelijk te zijn dat van het standpunt van de Schepper uit bezien de grote meerderheid van de mensheid zich onder de invloed en de macht van de Duivel bevindt.

4. Hoe is het Satan gelukt een duidelijke mate van ’succes’ te boeken?

⁴ ’Hoe’, zo zult u zich misschien afvragen, ’is het mogelijk geweest dat het merendeel van de mensheid onder invloed van Satan is gekomen, klaarblijkelijk zonder dat deze mensen dit zelf wisten?’ Dit is te wijten aan de methoden die hij gebruikt, methoden die zo doeltreffend zijn dat zelfs de volmaakte Adam en Eva hier niet immuun voor waren. Aangezien hij zelf „in de waarheid” is geweest, weet hij heel goed hoe hij zich kan „veranderen in een engel des lichts” (Joh. 8:44; 2 Kor. 11:14). Evenals vergiftig voedsel dat smakelijk is klaargemaakt, er in de ogen van een niets vermoedend persoon heel aantrekkelijk kan uitzien, neemt Satan vaak dingen die aan de normale, natuurlijke verlangens appelleren, maar geeft er dan een draai aan die beslist fataal kan zijn. Hij wil ons naar het punt leiden waar het, als wij eenmaal beseffen wat er gebeurd is, te laat is om nog op onze schreden terug te keren. Wanneer wij deze dodelijke loopbaan een tijdlang gevolgd hebben, wordt ons geweten al gauw dichtgeschroeid, zodat onze verdorven handelwijze ons uiteindelijk ’normaal’ voorkomt en wij beginnen te denken dat ieder ander het bij het verkeerde eind heeft. Zou het ook kunnen zijn dat dit nu precies met „de gehele bewoonde aarde”, „de gehele wereld” gebeurd is? Volgens Gods eigen geschreven Woord, Ja!

5. Waarom kan er gezegd worden dat Satan geen werkelijk ’geheim wapen’ heeft?

⁵ Aangezien dit schriftuurlijk bezien waar is, zou men zich terecht kunnen afvragen: ’Kan iemand met succes Satans verraderlijke aanval weerstaan? Bestaat er ook een manier om van tevoren precies te weten welke methoden hij gebruikt?’ Gelukkig luidt het antwoord Ja! Door een studie van Gods Woord en de hedendaagse geschiedenis van de christelijke gemeente kunnen wij het gehele spectrum van zijn plannen te weten komen. Hij bezit geen werkelijk ’geheim wapen’. In zijn geval is waar wat in Prediker 1:9 staat: „Dat wat geschied is, dat is het wat geschieden zal; en dat wat gedaan is, dat is het wat gedaan zal worden; er is dus niets nieuws onder de zon.” Satan is geen schepper zodat hij iets totaal nieuws zou kunnen ontwerpen waardoor hij ons geheel onverwachts zou kunnen overrompelen. Hij is beperkt. Laten wij dus enkele van de „listen” beschouwen die Satan in zijn totale aanval op de mensheid heeft aangewend en zien wat wij kunnen doen om onze verdediging gereed te hebben. — Ef. 6:11, Kingdom Interlinear Translation.

AANVALSMETHODEN

6. Wat is Satans frontale aanval, en hoe kunnen christenen hieraan het hoofd bieden?

⁶ Satan heeft in zijn oorlogvoering vaak gebruik gemaakt van de frontale aanval. Deze methode wordt gekenmerkt door bedreigingen, gevangenzettingen, verbodsbepalingen en gewelddaden, waarvan de vlammen vaak door nationalisme zijn aangewakkerd. Sommigen hebben hun baan, hun huis, gezinsleden en zelfs hun eigen leven verloren omdat zij tijdens de aanval van geen schipperen wilden weten. Door zulk een angsttactiek hoopt onze vijand ons te overweldigen en als gevolg van vrees tot capituleren te brengen. Hij weet dat het voor mensen natuurlijk is iets te doen waardoor zij verlichting ontvangen van lijden en bezorgdheid. Als u hoofdpijn hebt, probeert u iets te doen om de pijn te verzachten. Satan gaat ervan uit dat als hij u genoeg lijden kan aandoen, u zult gaan schipperen om verlichting te krijgen, waardoor u uw verhouding tot Jehovah God verbreekt. In de tegenwoordige tijd hebben Jehovah’s christelijke getuigen overal op aarde deze dingen moeten verduren. De meeste mensen die door zulke dingen bedreigd worden, blijven in overeenstemming leven met wat ’normaal’ geacht wordt, maar ware christenen, die niet bang zijn om ’tegen de stroom op te roeien’, zijn getrouw gebleven.

7. Hoe gebruikt Satan vrees?

⁷ Nog een ’list’, waardoor vooral degenen worden getroffen die pas met de christelijke gemeente zijn verbonden, is het misbruik dat Satan maakt van iemands vrees voor wat buren, vrienden en familieleden wel zouden kunnen denken. Personen uit onze naaste familie keren ons misschien de rug toe en zelfs onze huwelijkspartner kan zich tegen ons keren. Dient dit ons als een plotselinge, onverwachte aanval te overrompelen? Neen! Jezus waarschuwde immers: „Denkt niet dat ik gekomen ben om vrede op aarde te brengen; ik ben niet gekomen om vrede te brengen, maar een zwaard. Want ik ben gekomen om verdeeldheid teweeg te brengen tussen een mens en zijn vader, tussen een dochter en haar moeder en tussen een jonge vrouw en haar schoonmoeder. Ja, ’s mensen vijanden zullen zijn eigen huisgenoten zijn” (Matth. 10:34-36). Wanneer u zich naar bijbelse beginselen tracht te schikken, zult u misschien merken dat zulke personen druk op u gaan uitoefenen. Door middel van deze methode hoopt Satan dat uw normale verlangen om geaccepteerd te willen worden u ertoe zal brengen te zwichten. Bent u het doelwit van zo’n aanval geweest?

8. Hoe kan ons verlangen naar zekerheid tegen ons gebruikt worden?

⁸ Nog een gebied waarop Satan ons tracht te ondermijnen, houdt verband met ons menselijke verlangen naar zekerheid. Christus Jezus gaf zijn toehoorders de raad: „Weest niet langer bezorgd” en „Weest dus nooit bezorgd en zegt niet: ’Wat zullen wij eten?’ of: ’Wat zullen wij drinken?’ of: ’Wat zullen wij aandoen?’” Later zei de apostel Paulus: „Weest over niets bezorgd” (Matth. 6:25, 31; Fil. 4:6). Met andere woorden, als wij ons deel doen, zal Jehovah God erop toezien dat wij de noodzakelijke levensbehoeften hebben. Satan wil echter niet dat wij ons op de Schepper verlaten. Met het doel geestelijke belangen te verdringen, wil hij veeleer dat wij de mening koesteren dat wij een buitengewoon persoonlijk initiatief moeten ontplooien om ons zowel tegen inflatie als tegen brandstof- en voedseltekorten en tekorten op ander gebied te beschermen. Zelfs mensen die in voldoende mate beschikken over wat zij voor de onmiddellijke toekomst in verband met hun persoonlijke behoeften nodig hebben, blijken zich bezorgd te maken over wat er maanden en jaren later zou kunnen gebeuren. Sommigen menen dat zij een meer dan normale voorraad moeten aanleggen om zich tegen vermeende of geprofeteerde tekorten te beschermen. Wat zijn er toch weinig mensen die de duidelijke raad in Gods Woord opvolgen: „Wanneer wij daarom voedsel en kleding hebben, zullen wij daarmee tevreden zijn”! Veel mensen hebben toegelaten dat deze listige aanval van Satan de geestelijke oplossing voor de problemen van het leven heeft verdrongen. Wat doet u derhalve in dergelijke kwesties? — 1 Tim. 6:8; Openb. 6:5, 6.

9. Geef een voorbeeld van de wijze waarop Satan onschuldige verlangens als een aanvalsmiddel kan gebruiken.

⁹ Nog een natuurlijk verlangen dat wij allen hebben, is de behoefte aan amusement en ontspanning. De listige Satan kan een onschuldig verlangen naar een kleine verandering in tempo echter in een totale aanval veranderen die even verwoestend voor onze geestelijke gezindheid kan zijn als bezorgdheid, mensenvrees en nationalisme. Onze belangstelling voor sport, muziek en andere vormen van amusement kan onze aandacht dermate in beslag nemen dat het geld en de tijd die wij hieraan besteden ons belemmeren ons van onze geestelijke verplichtingen te kwijten. In welke verhouding staan de tijd, de belangstelling en het geld die u voor uw vrijetijdsbesteding gebruikt, tot die welke aan het behartigen van geestelijke aangelegenheden worden besteed? Uw antwoord vormt in zekere mate een aanwijzing van Satans succes in zijn aanval tegen u.

10. Wat is een van Satans afschuwelijkste aanvalsmethoden? Leg dit uit.

¹⁰ De afschuwelijkste aanvalsmethode van de Duivel houdt misschien wel verband met het volmaakt normale verlangen naar het huwelijk en naar de intimiteiten die hiermee verbonden zijn. Een verloofd stel zou bijvoorbeeld kunnen gaan redeneren: ’Och, wij gaan morgen toch trouwen, en wij houden nu eenmaal erg veel van elkaar. Het huwelijk is per slot van rekening maar een stukje papier en wat woorden. Wat werkelijk telt, is hoe wij over elkaar denken. Wat is er daarom voor verkeerds aan wanneer wij er nu al mee beginnen ons in enkele van de intieme voorrechten te verheugen die gehuwde personen genieten?’ In de Hof van Eden mankeerde er niets aan de verboden vrucht zelf, maar Jehovah God had gezegd dat die niet gegeten mocht worden, en dàt maakte het eten ervan verkeerd. Hetzelfde geldt met betrekking tot de verhouding tussen een man en een vrouw. Wat morgen juist kan zijn, kan vandaag verkeerd zijn. Satans listige methode komt erop neer ons te doen denken dat Jehovah ons zonder enige juiste reden iets nuttigs en aangenaams onthoudt. Hij heeft de gedachte aangekweekt dat de mens het „recht” heeft om zelf te beslissen wat goed en wat slecht is. Vrij geslachtelijk verkeer vormt een bijprodukt van zulk een denkwijze en is een strik waarvoor wij op onze hoede moeten zijn. Christenen moeten een onwankelbare loyaliteit aan de wetten van God ten toon spreiden willen zij met het oog op Satans aanval pal blijven staan.

VOORBEREIDING VAN HET GROOTSTE BELANG

11. Wat kunnen wij doen om ons op Satans aanval voor te bereiden?

¹¹ Wanneer wij ons op Satans aanval voorbereiden, is het van fundamenteel belang te erkennen dat wij ons niet in fysiek opzicht maar voornamelijk in geestelijk opzicht moeten verdedigen. Dit wordt ons in Efeziërs 6:11-13 duidelijk gemaakt: „Doet de volledige wapenrusting van God aan, opdat gij pal kunt staan tegen de kuiperijen van de Duivel; want wij hebben geen strijd tegen bloed en vlees, maar tegen de regeringen, tegen de autoriteiten, tegen de wereldheersers van deze duisternis, tegen de goddeloze geestenkrachten in de hemelse gewesten. Neemt daarom de volledige wapenrusting van God op, opdat gij op de boze dag weerstand kunt bieden en, na alle dingen grondig te hebben gedaan, pal kunt staan.” Op het gebied van onze verdediging maakt het dus geen verschil of wij nu jong of oud, gespierd of tenger, goed gezond of ziekelijk zijn. Evenals David de strijd aanbond tegen Goliath, kunnen wij het tegen een vijand opnemen die er ogenschijnlijk duidelijk gunstiger voorstaat, en toch als overwinnaars uit de strijd te voorschijn komen. Dit resultaat zal niet bereikt worden door dat wijzelf zo deskundig zijn, maar veeleer doordat wij ons in een toestand van geestelijke vaardigheid houden. Dit is inderdaad ons enige verdedigingsmiddel.

12. Welke strijdvraag moeten wij begrijpen om pal te kunnen blijven staan?

¹² Wij hebben ongetwijfeld gelezen en gehoord hoe anderen onder zware beproevingen op hun loyaliteit aan God getrouw zijn gebleven. Wat zullen wij echter individueel doen als wij rechtstreeks met de strijdvraag te maken krijgen, als ons eigen leven en onze eigen rechtschapenheid op het spel staan? Om persoonlijk het hoofd te kunnen bieden aan zulk een tegenstand en pal te kunnen blijven staan, is het voor ons van het grootste belang dat wijzelf weten waarom Jehovah de aanval toelaat. Wij moeten in gedachten houden dat wij een beproeving op onze loyaliteit ondergaan en dat degenen die God niet uit liefde dienen, uitgezift zullen worden. Wanneer wij onze rechtschapenheid bewaren, wordt hierdoor bovendien bewezen dat de Duivel een leugenaar is en wordt de rechtmatigheid van Jehovah’s soevereiniteit hooggehouden. Indien wij deze reden voor ons lijden uit het oog zouden verliezen, zouden wij gemakkelijk aan zelfmedelijden kunnen toegeven, hetgeen tot een compromis en een breuk in onze verdediging zou kunnen leiden. Het is voor alle leden van Gods volk bijzonder nuttig van tijd tot tijd na te gaan welk aandeel zij persoonlijk hebben aan de universele strijdvraag betreffende Gods soevereiniteit. — Luk. 22:31.

13. Welke historische studie zal ons helpen?

¹³ Tot een succesvol verdedigingsstelsel behoort onder andere dat wij van tevoren vaststellen hoe wij aan elke beproeving die zich zou kunnen voordoen, het hoofd zullen bieden. Zoals in Twee Korinthiërs 2:11 betreffende Satans krachtsinspanningen wordt gezegd, zijn wij „niet onwetend van zijn bedoelingen”. In de bijbel treffen wij een volledige geschiedenis van zijn strategie aan, zodat niemand in dit opzicht onwetend behoeft te zijn. Een goede soldaat bestudeert historische oorlogen uit het verleden en past het geleerde met nut toe. Hij stelt in zijn geest van tevoren vast hoe hij op de verschillende krijgslisten van de vijand zal reageren. Misschien neemt hij zelfs deel aan spiegelgevechten om zijn verschillende krijgsverrichtingen te vervolmaken. Welnu, kan elkeen van ons, „als een voortreffelijk soldaat van Christus Jezus”, geen voordeel trekken van het historische verslag van Satans aanvallen op Gods volk, zoals die in de bijbel alsook recentelijk in het Jaarboek van Jehovah’s Getuigen staan opgetekend? Waarom zou u de verschillende tactieken van Satan niet tot een voorwerp van persoonlijke studie maken en beschouwen hoe u in elke omstandigheid standvastig zult blijven? Dan zult u niet in een zwak moment onverhoeds worden overvallen. Er zal geen plotselinge, overhaaste beslissing genomen hoeven te worden, want die zal reeds zijn genomen. U zult geneigd zijn op de wijze te reageren waarvan u weet dat die juist is en u zult u hier niet van laten afbrengen. — 2 Tim. 2:3.

14. Wat bewijst dat het mogelijk is Satans aanval te weerstaan?

¹⁴ Nog meer hulp in het handhaven van rechtschapenheid kan verkregen worden door in gedachten te houden wat in Eén Petrus 5:9 wordt gezegd: „Neemt uw standpunt tegen [Satan] in, vast in het geloof, wetend dat dezelfde dingen in de vorm van lijden, in de gehele gemeenschap van uw broeders in de wereld worden volbracht.” Sommigen hebben een ongelovige huwelijkspartner en ernstige gezinsproblemen. Weer anderen hebben listige verleidingen, het verlies van hun baan en wrede vervolgingen verduurd en zijn onder dit alles toch getrouw gebleven. ’Gewone’ mensen met zwakheden die wij allen gemeen hebben, hebben ’hun standpunt ingenomen’ en zijn als overwinnaars uit de strijd te voorschijn gekomen. Als zij hiertoe in staat waren, kunt ook u Satans aanval afslaan. Houd in gedachten, „weerstaat de Duivel en hij zal van u wegvluchten”. — Jak. 4:7.

15. Waar kan hulp worden gevonden, en hoe moeten wij onszelf versterken?

¹⁵ Via de gemeenten van Jehovah’s Getuigen over de gehele wereld is assistentie beschikbaar om mensen te helpen hun verdediging te versterken. Jehovah verwacht dat allen die tot zijn volk behoren een zo groot mogelijk gebruik maken van de verschillende voorzieningen die zijn getroffen om hen in geestelijk opzicht op te bouwen. Net zoals wij er raad op weten als wij voedsel willen kopen, een dokter willen bezoeken en andere belangrijke zaken in het leven willen behartigen, moeten wij eveneens de gemeentelijke regeling benutten om aan de noodzakelijke geestelijke voeding, omgang en activiteit te komen ten einde sterk te zijn wanneer de dag van de aanval aanbreekt.

16. Hoe kan het gebed ons helpen in de strijd tegen Satan?

¹⁶ Aangezien Satan ons graag wil aanvallen wanneer wij dit het minst verwachten, heeft onze liefdevolle Vader ons een ogenblikkelijk verdedigingsmiddel voor elke gelegenheid gegeven. Dit middel wordt gebed genoemd. Degenen die vele jaren achtereen onder Satans aanval hebben standgehouden, noemen het gebed onveranderlijk de belangrijkste bron van kracht. Het zal u zijn opgevallen dat in het zesde hoofdstuk van Efeziërs, waar de verschillende middelen worden beschreven die wij hebben om ons in deze strijd tegen Satan te beschermen, het volgende punt wordt beklemtoond: „[Blijft] met elke vorm van gebed en smeking bij elke gelegenheid in geest . . . bidden.” Ook al voelt u zich van nature zwak, dan kan het gebed u in een krachtige burcht veranderen. — Ef. 6:18; Fil. 4:13.

17. Heeft een volhardend gebed voornamelijk psychologisch nut, of wat dan wel?

¹⁷ Maar in welk opzicht helpt het gebed? Is het voornaamste nut van het gebed slechts gelegen in de een of andere psychologische uitwerking die het op ons kan hebben? Neen! Volgens Jakobus 5:16 heeft „de smeking van een rechtvaardige . . ., als ze in werking is, veel kracht”. Het gebed brengt dus werkelijk iets tot stand. Het is waar dat het algemene patroon van de wereldgebeurtenissen waarschijnlijk niet veranderd zal worden, maar het gebed kan een verschil bewerkstelligen in de wijze waarop de details uitgewerkt zullen worden. Hoe bezag Paulus de situatie bijvoorbeeld toen hij in de gevangenis was? Denkt u dat hij zei: ’Welnu, broeders, ik ben in de gevangenis. Dit moet Gods wil voor mij zijn en niemand van ons kan hier ook maar iets aan doen’? Beslist niet! Hij moedigde zijn broeders er veeleer toe aan voor hem te bidden. Waarom? Merk op: „Maar ik vermaan u meer in het bijzonder dit te doen opdat ik des te eerder aan u word teruggegeven.” Hun volharding in het gebed kon verschil maken in de tijd wanneer hij zou worden vrijgelaten. Het gebed werpt resultaten af. — Hebr. 13:19; vergelijk Filémon 22.

18. Op welke verschillende manieren verhoort God gebeden?

¹⁸ Maar hoe staat het ermee als Satans aanval ondanks volhardend gebed voortduurt? Betekent dit dat God u de rug heeft toegekeerd? Neen! Wees ervan verzekerd dat Jehovah uw gebeden verhoort, ook al bewerkstelligt hij geen wettelijke overwinning, heft hij geen officiële verbodsbepaling op of verwijdert hij geen hinderpaal of verleiding. Misschien schenkt hij op een andere manier verlichting, of misschien wordt zijn rechtvaardige voornemen erdoor gediend als hij de tegenstand laat voortduren. Wij worden in dit verband herinnerd aan wat Paulus over zijn eigen gevangenzetting in Rome zei. Hij zou ongetwijfeld graag in vrijheid gesteld worden, maar toch kon hij inzien waarom Jehovah toeliet dat hij in de gevangenis bleef. Hij zei: „Nu wil ik dat gij weet, broeders, dat mijn aangelegenheden veeleer tot de vooruitgang van het goede nieuws hebben bijgedragen, zodat mijn gevangenisboeien algemeen bekend zijn geworden in verband met Christus, onder de gehele pretoriaanse lijfwacht en alle overigen; en de meeste broeders in de Heer tonen, doordat zij wegens mijn gevangenisboeien vertrouwen hebben gekregen, des te meer moed om het woord van God onbevreesd te spreken.” — Fil. 1:12-14 ; vergelijk 2 Korinthiërs 12:7-10.

19. Hoe zal uw standvastigheid anderen helpen?

¹⁹ God heeft toegelaten dat verscheidene Getuigen van Jehovah in zulke plaatsen als nazi-Duitsland, Korea en Malawi aanhoudend onmenselijk werden vervolgd. Maar is hun getrouwheid niet inspirerend voor ons geweest? Hebben zij niet een openbaar bericht verschaft dat iedereen kan lezen en waaruit blijkt dat zij als organisatie niet in hun trouw jegens God zullen buigen? Als u het hoofd moet bieden aan beproevingen in uw gezin, aan moeilijkheden met uw gezondheid of aan tegenstand van de zijde van de wereld, houd dan in gedachten welk een schitterende uitwerking uw getrouwe voorbeeld kan hebben om uw christelijke broeders op te bouwen. Wat is het een voorrecht om op deze wijze door God gebruikt te worden! Het gebed kan u de kracht geven om vervolging en het verlies van vroegere „vrienden” te verduren. Het zal u helpen materialistische druk en immorele verlokkingen te weerstaan. Wat zijn wij gelukkig dat wij met het oog op Satans aanval een krachtige geestelijke verdediging bezitten!

[Voetnoten]

[Illustratie op blz. 652]

BUITENSPORIGE GENOEGENS

ZORGEN DES LEVENS

SEKSUELE IMMORALITEIT

MENSENVREES

BEDREIGINGEN, VERVOLGING

GELOOF

Bijbelstudie zal u helpen „het grote schild des geloofs op [te nemen], waarmee [u] alle brandende projectielen van de goddeloze zult kunnen blussen”. — Ef. 6:16.

[Illustratie op blz. 654]

Gedurende zijn gevangenschap moedigde de apostel Paulus zijn broeders aan voor hem te bidden. Toch kon hij inzien waarom God misschien toeliet dat hij in de gevangenis bleef — „tot de vooruitgang van het goede nieuws”. — Filippenzen 1:12-14