Weet u wat uw kinderen lezen?
„MAMMIE, ik wil haar boeken niet meer lezen”, verklaarde de 11-jarige Shana. Zij had het over een bekende schrijfster van kinderboeken. Toen haar werd gevraagd waarom, toonde zij haar moeder verscheidene passages in het boek die obscene taal bevatten. De moeder zei: „Ik was geschokt, want tot op dat moment dacht ik dat ik de boeken die onze kinderen lazen, had nagekeken als ik de flappen had gelezen om te weten te komen wat de inhoud was. Maar ik had er nooit van gedroomd dat boeken, geschreven voor 10- tot 12-jarigen, zulke taal zouden bevatten. Nadat ik haar dus had geprezen omdat zij naar mij toe was gekomen, nam ik mij vast voor hun leesmateriaal voortaan zorgvuldiger te onderzoeken.”
Jarenlang hebben enkele tv-stations in de VS deze uit tien woorden bestaande boodschap uitgezonden: „Het is tien uur. Weet u waar uw kinderen zijn?” Geen enkele liefhebbende ouder wil dat zijn kind ’s avonds laat in onwenselijk gezelschap op straat rondhangt. Maar wanneer hebt u voor het laatst het leesmateriaal van uw kind gecontroleerd? Zou het kunnen dat uw kinderen door wat zij lezen, omgang hebben met mensen die luiheid, opstandigheid, diefstal, prostitutie, homoseksualiteit en zelfs moord propageren? WEET u werkelijk wat uw kinderen lezen?
Wat zij lezen
Een moeder vond haar negenjarige zoontje verdiept in een boek. Zeer tot haar genoegen bleek het een encyclopedie te zijn! Onnodig te zeggen dat dit eerder uitzondering dan regel is. Veel vaker zal een kind van die leeftijd verdiept zijn in een stripverhaal of een geïllustreerd tijdschrift. Zulke tijdschriften kunnen hun plaats hebben, maar voor het bijbrengen van goede leesgewoonten is het nut ervan gewoonlijk beperkt.a
En hoe staat het met tieners? Het tijdschrift Seventeen verklaart: „Een aanzienlijk deel van de hedendaagse markt voor tieners concentreert zich rond liefdesgeschiedenissen.” Van een 16-jarig meisje wordt de uitspraak aangehaald: „De boeken zijn zo echt. Je voelt je alsof je de hoofdpersoon bent . . . Ik kan er helemaal in opgaan.” Een romantisch verhaal kan tot gevolg hebben dat bij jongeren allerlei fantasieën over liefde en romantische situaties worden gestimuleerd, terwijl zij er nog lang niet aan toe zijn op grond van deze emoties te handelen. En in sommige gevallen zijn jongeren verslaafd geraakt aan zulke romannetjes, en vervolgens overgestapt op liefdesromannetjes die zeer aanschouwelijk zijn in hun beschrijvingen van seks.
Eén jonge vrouw begon bijvoorbeeld met het lezen van de oudere liefdesromans. Maar al gauw, zo zei ze, „kon ik gewoon de dag niet doorkomen zonder er op zijn minst één gelezen te hebben”. Ter bevrediging van haar leeshonger ging zij ook de modernere liefdesromans lezen. „Ze bevatten zeer gedetailleerde beschrijvingen van immorele seks vóór het huwelijk”, herinnert zij zich.
En hoe staat het met de jongens? Misschien hebben zij weinig op met romantische verhalen, maar zijn ze op hun beurt al evenzeer verslingerd aan avonturenromans, science fiction- en sportverhalen. Sommige zijn opbouwend; sommige niet.
Wat ook niet over het hoofd mag worden gezien is de leesstof die kinderen op school op krijgen. Het komt er vaak op neer dat zij op school worden blootgesteld aan evolutietheorie, vals-religieuze ideeën, zelfs zeer openhartige films en boeken over seksualiteit. Ouders weten vaak niet wat hun kinderen wordt onderwezen.
Wat ouders kunnen doen
Wel, wat kunt u als ouder doen om uw kinderen te helpen? Begin ermee zelf een goed voorbeeld te stellen. Toegegeven, dit is misschien niet voor iedereen even gemakkelijk. Een zendeling van Jehovah’s Getuigen die in Kenia dient, merkte op: „In de meeste gevallen hebben de ouders zelf weinig of geen scholing gehad en kunnen zij niet zo goed lezen. Zij weten dus niet wat hun kinderen op school onderwezen krijgen of wat zij voor zichzelf lezen.” Het kan daarom voor ouders in zulke landen noodzakelijk zijn om zelf leesonderricht te ontvangen. Gemeenten van Jehovah’s Getuigen voorzien vaak in een dergelijke opleiding.
In de rijkere landen echter kunnen gewoonlijk de meeste ouders lezen. Als dit in uw geval zo is, hoe kunt u zo’n voordeel dan uitbuiten? Eenvoudig gezegd, als u wilt dat uw kinderen lezen, moeten zij u zien lezen. Als u wilt dat ze lezers worden van goede boeken, moeten zij u goede boeken zien lezen.
Het is interessant dat de bijbel wijst op de waarde van zulk vroeg onderricht. Daarin wordt verteld van een opmerkelijke jongeman genaamd Timótheüs die ’van kindsbeen af de heilige geschriften had gekend’ (2 Timótheüs 3:15). Klaarblijkelijk las Timótheüs’ moeder hem de Schrift voor, zelfs toen hij nog maar een zuigeling was! De apostel Paulus schrijft Timótheüs’ grote liefde voor Gods Woord op zijn minst ten dele aan deze opleiding toe.
Evenzo is het ook nu van het grootste belang kinderen vanaf hun vroegste jeugd voor te lezen. Een wonderkind (dat zich op haar 11de jaar al op een medische studie voorbereidde) en haar drie zusters hebben zich naar verluidt ontwikkeld tot genieën vanwege het vroege onderricht dat de ouders gaven. Hun vader zegt: „Onze kinderen zijn niet bijzonder. Zij hadden gewoon de kans om op jonge leeftijd te leren.” Weliswaar verwacht u waarschijnlijk niet dat uw kind een genie zal zijn. Maar het voorbeeld beklemtoont wel hoe waardevol het is op jonge leeftijd een basis te leggen voor goede leesgewoonten. In feite, zo merkte Dr. Bettelheim op, ’heeft men ontdekt dat tegen het einde van de tweede klas reeds goeddeels vastligt wie het op school goed en wie het slecht zullen doen. Leesonderricht gedurende de allereerste schooljaren is dus beslissend’.
Als uw kinderen pogingen doen om hun leesbekwaamheid te verbeteren, zullen zij van u veel aanmoediging en prijzende woorden nodig hebben. Het boek How to Motivate Adolescents verklaart: „Lof is waarschijnlijk de krachtigste en nochtans de meest genegeerde stimulans die volwassenen aan adolescenten kunnen geven!”
Maar hoe houden ouders toezicht op wat het kind leest? Sommigen hebben ontdekt hoe hun kinderen, die verondersteld werden al te slapen, onder de dekens bij het licht van een zaklantaarn pornografisch materiaal lagen te lezen. Dit betekent natuurlijk niet dat ouders hun toevlucht moeten nemen tot politiemethoden en het bespioneren van hun kinderen, maar het beklemtoont wel de noodzaak van een open communicatie tussen ouders en kind. Waarom geen openhartige bespreking gehouden waarin u uw kind uitlegt wat verwerpelijk is en waarom u dat vindt? Als u dat op een kalme en openhartige wijze doet, zal dat waarschijnlijk weinig weerstand oproepen, zo die er al is. Het kind de juiste „weg” tonen zal vaak een langdurige uitwerking hebben. — Spreuken 22:6.
Wees niet volledig negatief in uw benadering van wat uw kind leest. In plaats van in wanhoop de handen te wringen vanwege het soort materiaal dat zijn weg vindt naar de jeugd, moet u er iets aan doen! Verschaf uw kinderen deugdelijk leesmateriaal. De eerder genoemde knaap die bezig was in een encyclopedie te neuzen, kon dat alleen maar doen omdat die daar thuis aanwezig was. Zou een encyclopedie een wijze investering kunnen zijn voor uw gezin? En hoe staat het met de „klassieken”? Vele daarvan vertellen avontuurlijke verhalen, leggen de nadruk op betrouwbaarheid en loyaliteit, en vergroten tevens het voorstellingsvermogen van het kind. Hebt u zulke boeken in huis? Als boeken te duur zijn om te kopen, kijk dan of er openbare bibliotheken zijn en probeer uw kind aan te moedigen daar gebruik van te maken.
Hoe staat het met tijdschriften? Vele handelen speciaal over fotografie, geschiedenis, aardrijkskunde en dieren. Publikaties zoals De Wachttoren en Ontwaakt! kunnen bij uw kind de belangstelling in de Schepper stimuleren. En wanneer abonnementen op deze tijdschriften op de eigen naam van het kind worden verzonden, zal hij of zij eerder geneigd zijn de tijdschriften te lezen.
Materiaal op school
Maar hoe staat het met het materiaal dat uw kind wellicht op school onderwezen krijgt? Sommige ouders waren verontrust genoeg om met de schoolleiding te spreken en te verzoeken hun kinderen vrij te stellen van het lezen van bepaald materiaal dat de ouders afkeurenswaardig achtten. Niettemin is het nodig in dit opzicht evenwichtig te zijn. Immers, in het leven zal uw kind voortdurend worden blootgesteld aan ideeën en gedachten die niet met de bijbel overeenstemmen. En uw kind zal in deze wereld ten slotte op eigen benen komen te staan. Hij of zij zal de „schranderheid” en het „denkvermogen” nodig hebben die jongeren volgens Salomo’s aanmoediging moeten ontwikkelen om het ware van het valse te kunnen onderscheiden (Spreuken 1:4). Zullen uw kinderen worden geholpen deze bekwaamheden aan te kweken als u hen tegen elk verkeerd idee probeert te beschermen?
Sommige ouders staan hun kinderen daarom toe hun gewone huiswerkopdrachten te maken ofschoon zij terzelfder tijd nauwkeurig volgen wat hun wordt geleerd. De leerboeken die voor hun kinderen zijn bestemd, bekijken zij nauwkeurig. Op dagelijkse basis bespreken zij wat hun kinderen op school hebben geleerd. Regelmatige studie van de bijbel en een openhartige en onbevangen communicatie helpt hen de denkwijze van hun kinderen in het juiste spoor te houden. — Deuteronomium 6:6-9.
Natuurlijk kan het van tijd tot tijd nodig zijn de schoolleiding te benaderen, in het bijzonder wanneer de stof die wordt onderwezen zeer duidelijk verwerpelijk is. Bedenk echter dat de leerkrachten die uw kind onderwijzen geen tegenstanders van u zijn. Het onderwijzend personeel is over het algemeen gewetensvol en net zo bezorgd over de leerprestaties van uw kind als u. Bezoek dus zo nu en dan het leslokaal en maak kennis met de leerkrachten, naargelang uw tijd en omstandigheden dat toelaten.
Leesbekwaamheid is van fundamentele betekenis voor leren. Zonder leesvaardigheid is leren moeilijk. Met die bekwaamheid is er bijna niets dat niet geleerd kan worden. Kinderen die van lezen houden, hebben hier werkelijk voordeel van.
[Voetnoten]
[Inzet op blz. 13]
Als u wilt dat zij goede boeken lezen, moeten zij u goede boeken zien lezen